Айдаушы ұңғымалар қоры
АҢДАТПА
Дипломдық жоба Сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындау тақырыбында орындалған. Дипломдық жоба алты негізгі бөлімнен тұрады:
- геологиялық бөлім;
- техникалық-технологиялық бөлім;
- арнайы бөлім;
- экономикалық бөлім;
- еңбекті қорғау;
- қоршаған ортаны қорғау.
Геологиялық бөлімде кенорынның геологиялық құрылымы, стратиграфиясы, тектоникасы, мұнайгаздылығы, кенорын қоры, энергетикалық жағдайы қарастырылады.
Техникалық - технологиялық бөлімде кенорынның игеру тарихы мен қазіргі жағдайының талдауы, ұңғылар қоры, өнімді өндірудің көлемі, ұңғы өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау, ұңғыны пайдалану жағдайлары мен кенорында жүргізілетін сипатталады.
Арнайы бөлімде - сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындап, ұңғы сулануын азайтып, қосымша мұнай өндіру қарастырылады.
Еңбекті қорғау, техникалық қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінде сұйық әйнек қолдану кезінде жұмыскерлердің және қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар қарастырылады.
Экономикалық бөлімде сұйық әйнектің қолдану кезіндегі негізгі техникалық - экономикалық көрсеткіштері, жылдық экономикалық тиімділігі және көрсетілген игеру нұсқаларының экономикалық тиімділік есебі берілген.
Дипломдық жоба 60 беттен тұрады.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте выполнена работа по теме Разработка эффективной технологии снижения притока пластовой воды к забою нефтяных скважин с использованием жидкого стекла. Дипломный проект состоит из шести основных разделов:
- геологический отдел;
- технико-технологический отдел;
- специальный отдел;
- экономический отдел;
- охрана труда;
- охрана окружающей среды.
В геологическом разделе рассматриваются геологическое строение месторождения, стратиграфия, тектоника, нефтегазоносность, запасы месторождения, энергетическое состояние.
В технико-технологическом разделе описывается история разработки и анализ современного состояния месторождения, запасы скважин, объемы добычи продукции, промысловая подготовка и сбор скважинных продуктов, условия эксплуатации скважин и проводимые на месторождении.
В специальной части предусматривается разработка эффективной технологии снижения притока пластовой воды к забою нефтяных скважин с применением жидкого стекла, снижение обводненности скважин и дополнительная добыча нефти.
В отделах охраны труда, техники безопасности и охраны окружающей среды предусматриваются меры, обеспечивающие безопасность рабочих и окружающей среды при применении жидкого стекла.
В экономической части представлены основные технико - экономические показатели использования жидкого стекла, годовая экономическая эффективность и экономическая эффективность указанных вариантов разработки.
Дипломный проект состоит из 60 страниц.
ABSTRACT
In the diploma project the work on the theme "Development of an effective technology to reduce water inflow to the bottom zone of an oil well using liquid glass." The diploma project consists of six main sections:
- geological department;
- technical and technological Department;
- special department;
- economic department;
- labour protection;
- protection of the environment.
The geological section discusses the geological structure of the field, stratigraphy, tectonics, oil and gas potential, reserves, energy state.
In technological section describes the history of the development and analysis of the current state of the field, the reserves of the wells, the volume of mining production, field preparation and collection of down hole products, the operating conditions of the wells and conducted in the field.
The special part provides for the development of an effective technology to reduce water inflow to the bottom zone of oil well with the using of liquid glass, reducing the water content of wells and additional oil production.
In the departments of health, safety and environmental protection provides for measures to ensure the safety of workers and the environment in the application of liquid glass.
The economic part presents the main technical and economic indicators of the use of liquid glass, the annual economic efficiency and economic efficiency of these development options.
The diploma project consists of 60 pages.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 9
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 10
1.1 С.Балғымбаев кен орнының географиялық орналасуы және экономикалық сипаттамасы 10
1.2 Геологиялық зерттеу тарихы 11
1.3 Стратиграфия 11
1.4 Тектоника 13
1.5 Мұнайгаздылық 14
1.6 Сулы қабаттарының сипаттамасы 17
2 ТЕХНИКА - ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 19
2.1 Игерудің технологиялық көрсеткіштің жүйесі 19
2.2 Кен орынның игеру режимі 20
2.3 01.01.2015 ж. игерілген кен орындардың жағдайын реттелуін бақылау 23
2.4 Игерудің қазіргі кездегі жағдайы 24
2.5 Ұңғыма өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау жүйесі 25
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ 29
3.1Дипломдық жоба тақырыбының қазіргі заманғы қарастырылуы мен анализдері 29
3.2 Сұйық әйнек қолдану технологиясы 33
3.3 Технологиялық процесті қолданудың физика-химиялық негіздері 36
3.4 Технология қолданудың аясымен шарттары 36
3.5 Үш компонентті сұйық әйнекті жасау технологиясы 37
3.6 Үш компонентті сұйық әйнекті қолданумен қабаттың түп маңына әсер ету технологиясы 38
3.7 Сұйық әйнек өңдеуді жүргізу технологиясы 39
3.8 Диплом жобасының тақырыбы бойынша технологиялық есеп 41
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 46
5 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 49
5.1 Мемлекттердің қауіпті және зиянды факторлар 49
5.2 Еңбек қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі салтанатты іс- шаралары 51
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 53
6.1 Атмосфералық ауаны қорғау 53
6.2 Су ресурстарын қорғау 58
ҚОРЫТЫНДЫ 60
ҚЫСТАРЫЛҒАН СӨЗДЕР 61
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 62
КІРІСПЕ
Мұнай - газ өнеркәсібі Қазастан Республикасының экономикасында маңызды орын алады. Өйткені еліміздегі мұнай - газ саласының дамуы бір ғасырлық уақытты қамтиды. Сонымен қоса еліміз мұнай-газ, газконденсатты кен орындарына өте бай және де қазіргі уақытта жаңа кен орындары ашылу үстінде.
Жалпы мұнай - газ саласының дамуы ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің, транспорттың, жалпы экономиканың дамуына өз үлесін қосып келеді.
Қазіргі уақытта жалпы әлемдік мұнай - газ саласының, оның ішіндегі техникасы мен технологиясының қарқынды дамуының нәтижесінде, елімізде күрделі жобаларды қолға алып жатыр. Мысалға Каспий теңізінің шельфті кен орындарын алуға болады. Бұл кен орындарын өндіріске қосу үшін көптеген талаптарды қатаң орындау қажет. Ал, ол үшін соңғы үлгідегі техника мен технологияларды қолдану керек.
Негізінен еліміздің көптеген мұнай - газ кен орындары батыс аймақта шоғырланған.
Осы дипломдық жобаның негізі болып отырған С. Балғымбаев кен орны Қазақстан Республикасы, Атырау облысы, Исатай ауданында орналасқан. Кен орны өндіріске 1968 жылы қосылды. Қазіргі уақытта төрт өнімді горизонт бойынша өндіріледі: олар апт-неоком, I неоком, II неоком және орта юра.
Қазіргі уақытта кен орнында игерудің соңғы сатысы жүріп жатыр. Бұл кен орында ең басты мәселе ұңғы өнімінің жоғары сулануы болып отыр.
Жазылған дипломдық жобада осы кен орнында сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындау қарастырылған.
Сұйық әйнектің ұңғыларға әсерін талдай отырып, қабат суының келуінің әсерін азайтуға арнайы есептер беріледі.
С. Балғымбаев кен орнында техника мен технологияның жақсартылуы, мұнай бергіштіктің арттырудың соңғы әдістерін кеңінен енгізу және прогрессивті технологияның процесстерді қолдану арқылы ұңғыма шығынын жоғарылатып, кен орнында тиімді техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу дипломдық жобамның өзектілігі болып табылады.
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 С.Балғымбаев кен орнының географиялық орналасуы және экономикалық сипаттамасы
С.Балғымбаев кен орны Каспий маңы ойысының оңтүстік ернеумаңылық өңіріндегі газ-мұнай кені. Атырау облысының Исатай ауданындағы мұнай кәсіпшілігі. Атырау қаласының батысында 76 км-де орналасқан. 1962 жылы ашылған, қорының шамасы жөнінен ірі кендер қатарыныа жататын өзімен аттас газ-мұнай кенінің базасында 1963 іргесі қаланды. Бұл кен орны өте қолайлы экономикалық зонада, Ембі мұнайлы аймағының батысында жоне Солтүстік Каспийдің жағалық аймағында орын тепкен[1].
1-сурет. Ауданның шолу картасы
Геоморфологиялық жағынан алғанда, қарастырылып отырған аудан теңіздік аккумулятивтік минус 20 м белгіде, ал солтүстікте абсолюттік белгі минус 30 м болады.
С. Балғымбаев тұз күмбездерінің төмен түсуіне байланысты ол жер рельефті жазықтармен сипатталады.
Топырағы құмды, кейбір жерлерінде саз балшықтармен алмасады. Өсімдіктер әлемі тапшы, көбінесе қамысты типті өсімдіктер өседі. Грунт суларының деңгейі 1,5-2 м тереңдікте орналасқан. Құмды бөліктеріндегі суы аз минералданған. С.Балғымбаевтың өз территориясьшда өзен жоқ. Кен орны территориясынан солтүстік-шығысқа қарай, Жайық өзенінің бөлігі болып есептелетін Бақсай өзені ағып өтеді. Су тасыған уақытта ағынды сулар молаяды, жазда ол, су айдау станциялары арқылы Жайық өзенінің есебінен болады.
Теңіз жағалауы С.Балғымбаевтан оңтүстікке қарай 12-15 км қашықтықта
жатады.
Аудан климаты континентальды. Жазы ыстық қысы суық. Жылына түсетін жауын-шашын мөлшері 160 пен 300 мм аралығында ауытқып тұрады.
Ауданның жергілікті тұрғындары және өндірістік дені - қазақтар. Ауыл және мал шаруашылықтары жақсы дамыған.
1.3 Стратиграфия
С.Балғымбаев мұнай кен орны тұзды күмбезді құрылымда орналасқан. Ондағы тұз тереңдігі 1190 мге дейін жетеді. Кен орны қимасында кунгур жыныстарынан төрттікке дейінгі қабаттар алынған.
Төменгі пермь
Кунгур ярусі Р1К
Кунгур шөгіндісі пермьдегі жыныстарын алмасып келетін кристальді тұздан және гипстен тұрады. Кен орындағы 13 ұңғымадағы тұздың алынған қалыңдығы 80 м.
Триас жүйесі Т
Триас жүйесінің қабаттары гипс, құм және құм тастарымен алмасып келген. Қабат қалыңдығына 147 мден 515 мге дейін барады.
Юра жүйесі J
Юра жүйесі үш бөлімнен тұрады: олар төменгі, орта және жоғары.
Юра қабаты көбінен құм, құмтас және сазды болып келеді. Қиманың саздануы төменнен жоғарыға қарай өседі. Жоғарғы бөлігінде мергель мен әктас байқалады. Юра шөгінділерінің қалыңдығы 523 м.
Бор жүйесі К
Ашылған қабат қимасында бор жүйесінің төменгі бөлім (готелмь,апт, және альб) және жоғарғы (туран, сантон, кампон,мастрик) бөлім ярустары кездеседі. Туран жыныстары трансгрессивті сәйкессіздікпен альб ярусында жатады. Төменгі бор қабаттары құмды сазды жыныстардан, сонымен қатар қалыңдығы 715 м құмды қабаттан тұрады. Апт және альб қималарында көбіне саздар болады. Төменгі бор қабаттарыныңқалыңдығы 595,5 мге дейін жетеді. Жоғарғы бор қабаттары көбінесе ізбес тас пен бордан және құммен саз қабаттасқан мергельден тұрады. Жоғарғы бор қабатының қалыңдығы 392 м дейін жетеді
Неоген жүйесі N
Неоген жүйесі шөгіндісі 2 ярусқа бөлінеді: ақшағыл және окшеронды. Олар шұғыл сәйкессіздікпен бордың бетінде жатады, литологиялық қатынаста қарастырылып отырған қабаталмасып келетін құм, саз, мергель және әктаспен көрінген. Неоген қалыңдығы 24-124 м болып табылады.
Төрттік жүйе Q
Төрттік жүйеге құмды болып келетін бакин ярусі жатады. Төрттік шөгіндінің қалыңдығы 75 м. Каспий теңізі трансгрессиясына тәуелді, сондықтан төрттік жүйе шөгінділерін Каспий шөгінділері деп атайды. Каспий шөгінділері ашық-қоңыр саз балшықтармен ашылған. Олар темірлі, тығыз, құмтасты, әктасты болып келеді. Қиманың төменгі қабатшасы болатын саз балшықтары жатады. Бұл саздар құмтасты, әрі әктасты болып келеді. Төрттік жүйе шөгінділерінің ең кіші қалыңдығы 29 м, ал үлкені 75 м.
2-сурет. Оңтүстік С.Балғымбаев аумағының 24,6,1,91,121,30,67,59,199,171 ұңғыларының бойымен алынған геология-литологиялық пішіні
1.4 Тектоника
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланыста.
Ол құрылымды белгілеріне қарап Солтүстік және Оңтүстік С.Балғымбаев болып бөлінеді.
Солтүстік С.Балғымбаев мынадай бөлікке бөлінеді: солтүстік қанат солтүстік қабаққа кіреді, ал оңтүстіктегі солтүстік тұзды биіктікке кіреді. Бұл қанаттар күмбезге қарсы тұз биіктігіне жататын грабенмен бөлінген. Кен орнының құрылысын структуралық карта және геологиялық профильдері береді.
Солтүстік С.Балғымбаев
Құрылысыың ең биік жері солтүстік қанат. Оңтүстікте ал негізгі амплитудасы 450-480 м болатын грабеннің лықсуымен шектеледі. Осы лықсудың құлау бұрышы 45-50°. 13-ші ұңғымада 5-6 м тереңдікте f2 лықсуы бар, амплитудасы 90 м. Осы лықсудың құлау бағыты солтүстікке 60° бұрыш жасайды. Осы лықсу 2-ші грабенмен лықсуы болып табылады.
Оңтүстік С.Балғымбаев
Тұз үсті шөгінділері құрылымы бойынша антиклиналь болады, ол грабеннің бөлігінде. Осы жерде екі қанатты солтүстік батыс және оңтүстік қанаттар. Оңтүстік қанат құрылымында ең көтеріңкі және жартылай тұйықталған формада болады.
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланыста. Кен орынның құрылысын структуралық карта және геологиялық қималармен береді.
3-сурет. С.Балғымбаев кен орнының құрылымдық картасы
1.5 Мұнайгаздылық
Көп қабатты С.Балғымбаев кен орнының мұнайгаздылығы негізінен бес өнімді қабатта ашылған. Олар төменгі бор (K1) және орта Юра (J2) шөгінділерімен байланысты.
Апт-неоком горизонты
Бұл горизонт жиыны солтүстік батыс қанатының барлық аумақтарында және оңтүстік қанатта негізгі мұнайдың геологиялық қорын құрайды. Бұл горизонт ауданы бойынша барынша үлкен.
Мұнай қоры құрамы әр түрлігімен де, қалыңдығымен де ерекшеленеді. Бастапқы СМЖ 705-715 м шегінде өзгеріп отырады, ал мұнайлы қабаттың қалыңдығы 95 м құрайды.
I неоком горизонты
I неоком горизонтының тиімді қалыңдығы 2 м аралығында. Горизонттың абсолюттік тереңдігі 654м, ал контурда 720 м, қабат биіктігі 46 м.
Горизонт литологиялык, жағынан ұсақ түйіршікті құмтастардан, құмнан тұрады және ол қабат 2 қабатшаға бөлшектенеді. Бөлшектердің орташа коэффициенті 1.2 болады.
Жиын өнімділігі бойынша I неоком горизонты апт-неоком горизонтына жол береді. Бастапқы шығын 2.80 ттәу аралығында.
Аралық горизонт
Аралық горизонт оңтүстік қанаттың солтүстік шығыс бөлігінде және орталығында 2 линзамен түзілген.
Горизонттың тиімді қалыңдығы 0,1 мен 1,5 м аралығында. Литологиялық жағынан алғанда аралық горизонттың жоғары жатқан горизонттан айырмашылығы бар.
II неоком горизонты
II неоком горизонты өндірістік мәні жағынан апт-неокомнен кейін 2-ші шоғыр болып табылады.Бастапқы мұнай шығындары 5-120 ттәулігіне, ал газды шоғырларда 2-40 мм3. Бастапқы СМЖ 706 м анықталады. Қабат биіктігі 49 м тең. Горизонт 2-3 қабатшаға бөлінген. Мұнаймен қаныққан қалындық 6-10 м аралығында өзгереді. II неоком горизонт жоғарғыларға қарағанда әр текті, оның бөлшектеу коэффициенті 2,46-ға тең.
Ортаңғы юра горизонты J2
Орта юра горизонты С.Балғымбаев кен орнының өнеркәcіптік мұнайлы горизонты. Горизонттың абсолютті тереңдігі күмбезде 870 м, ал контурда 930 м, шоғыр биіктігі 60 м. Өндірістік геофизика бойынша өнімді қабаттар мұнаймен қанығуға анықталған.
С.Балғымбаев кен орнының өнімді горизонттары 3 игеру объектісіне біріктірілген, оларды горизонттарға бөлу келесідей.
-І объект - апт-неоком + І неоком горизонттары;
-ІІ оъъект - ІІ неоком + аралық горизонттары;
-ІІІ объект - орта юра горизонты.
1-кесте. Қабаттар бойынша мұнаймен қанығу коэффициенттері мен мұнай құрамы
Кенорын, горизионт
Мұнай
интервалы, м
Мұнай тығыздығы, гсм3
Мұнайға қанығушылқ
Мұнай құрамы %
300 дейін фракцияның шығуы, %
CP*10-17
спинг
Мұнай құрамындағы V, гт
күкірт
шайыр
асфальтен
С.Балғымбаев
Апт -неоком
620-715
0,895
0,76
0,34
20,9
0,29
23,4
5,71
6,8
I неоком
634-720
0,888
0,56
0,30
23,8
-
25,7
-
-
Аралық
645-715
0,886
0,5
0,27
22,5
-
25,6
-
-
II неоком
657-706
0,884
0,67
0,25
20,7
-
25,8
4,17
5,6
Ортаңғы юра
870-930
0,809
0,66
0,15
8,0
-
58,0
2,0
2,1
Кеуектілігі
Коллекторлар кеуектілігін кері және басқа да, геофизикалық әдістермен анықтайды. Керн арқылы параметрдің жоғарғы мәндерін алуға болады.
II неоком горизонтынан басқа жерлерде кеуектілік аз мөлшерде, тіпті өзгермейді деуге болады.
Нақты берілгендер әрбір блоктың орташа кеуектілігінің мәні бір горизонтта, бір-бірінен айырмашылығы болмайтынын көрсетеді. Толығымен апт-неоком горизонтының орташа мәні кернмен алғанда 30,4%, каротажбен 33,1%, кеуектілік мәнінің интервалы 23-35% болады. I неоком горизонты бойынша орташа кеуектілік кернмен 35,1%, каротажбен 25,6%, кеуектілік мәнінің интегралы 23-35%.
Аралық горизонттың керні бойынша орташа кеуектілік 32,8%, каротаж бойынша 28,5 % кеуектілік мәнінің интегралы 25-35%.
II неоком бойынша орташа кеуектілік кернмен алғанда 30,3%, каротажбен 29,3%.
Ортаңғы Юра горизонты бойынша орташа мәні кернмен алғанда 27,6%, каротажбен 25,5 %, кеуектілік мәнінің интервалы 22-32%.
Апт-неоком горизонты бойынша, ұңғымадан алғанда орташа арифметикалық әдіспен анықталады, орташа кеуектілік 26,9-31,8% аралығында өзгереді.
I неоком горизонты бойынша орташа арифметикалық әдіспен есептелген ашық кеуектіліктің мәні 31,9%-33,2% дейін өзгереді.
I неоком горизонт бойынша орташа өлшенген әдіс бойынша орташа кеуектілік 25,4%-34,9% аралығында.
ІI неоком горизонты бойынша ұңғымамен алынған орташа арифметикалық әдіспен есептелген, ашық кеуектіліктің орташа өлшенген мәні 26% бен 32,7% аралығында.
Ортаңғы Юра горизонты бойынша ашық кеуектілік орташа арифметикалық әдіспен алынған 26,6%-31,1% арасында. Орташа өлшенген әдіс бойынша кеуектілік ұңғымада 23,3% бен 30,8% аралығында өзгереді.
Өткізгіштік
Өткізгіштікті 36 ұңғымада зерттеуге мүмкіндік болды. Осы жағдайда тұрақтандырылған сынақ алу арқылы 26 анықтама, қысым таралу қисығын тұрғызу арқылы 17 анықтама алынады және 7 ұңғыма арқылы екі әдіспен де есеп жүргізілді.
Өндірістік геофизика мәліметтері бойынша, өнімді қабаттардың мұнаймен қанығуы кестедегідей ауқымды өзгереді.
Горизонттар бойынша мұнаймен қанығушылық коэффициентінің шамалары: апт-неоком горизонты үшін 86%-56% дейін.
I неоком горизонты үшін 65%-50%-ке дейін, аралық горизонты үшін 85% дан басталады.
II неоком горизонты үшін 71%-60%-ке дейін болады.
Мұнайдың құрамы мен қасиеті
С.Балғымбаев кен орнының өнімді шөгу қабаттарының екі түрлі топқа сәйкес мұнай беретінін көреміз:
А) мұнайлы газ
Б)бензинді мұнай
Апт-неоком және I,II неоком горизонттарының беретін мұнайлары майлы, юра горизонты бензинді мұнайға жатады. Барлық горизонттардың мұнайлары өз құрамдарына сәйкес бір типті болып келеді. Олар 2177,66 ГОСТ-қа сәйкес аз күкіртті (0,3%), аз парафинді (0,6%) және шайырлы (20%) болып келеді. Олардың меншікті салмағы 0,8090-0,9375 (гсм3) аралығында. Газсызданған мұнай тұтқырлығы 50°С-та 23-45 сСт аралығында. Олардың бәрі жоғары температурада көлемі ұлғайып, төменгі температурада көлемі азаяды.
Юра горизонтының мұнайы басқа барлық горизонттың мұнайына қарағанда анағұрлым жеңіл. Олардың меншікті салмағы 0,7785-0,1885 гсм3, бұл мұнайлар тұтқырлығы аз, яғни тұтқырлығы 50°С градуста 20,8-2,7 сСт болады. Юра горизонты мұнайынан ашық түсті фракциялардың шығуы бор горизонтының мұнайларына қарағанда жоғары болады.
Күкірт пен парафиннің мөлшері онша үлкен емес. Күкірт 0,3%-дан аз, парафин мөлшері 0,6%-дай және шайыр мөлшері 20% -ды құрайды.
1.6 Сулы қабаттарының сипаттамасы
С.Балғымбаев кен орнында барлық шөгінділер сулары қорректену аймақ суларымен салыстырғанда минералдану дәрежесі жоғары. Барлық сулар тұзды, тығыз, пальмер бойынша үш классқа жатады. Классификацияға сәйкес хлор кальцийлі типке, хлорлы топқа натрийлі топқа жатады.
Талдауға сәйкес С.Балғымбаев кен орындарының жер асты сулары төмендегідей сипатқа ие:
Сулар минералдануы 388,14 Мг-ден, үштік шөгінділерде 1035,516 Мг және ортаңғы Юра шөгінділерінде де сондай. Бұл кен орны ауданы тұз үсті шөгінділеріне жатады. Және күрделі биологиялық құрылыс бола отырып, келесідей үш түрлі энергетикалық типін сипаттайды. Ол негізінде су арынды режимге жатады.
Бұл ауданның кен орындарының көпшілігі II типті қабатқа жатады.
Игерудің аяғына дейін энергияның көзі болып контур сулары табылады.
С. Балғымбаев кен орнының аралық және Юра горизонттарынан басқа барлық горизонттарда да контур суы болады және бос газ болмайды. Яғни кен орны тектоникалық бұзылыстармен күрделенген. Сонымен қатар өнімді горизонттардың қабатының және бөліктері айтарлықтай ауданда контур суларымен шектелген. Өнімді қабаттарды игеруге байланысты жүргізілген талдау кен орнының II типті энергетикалық режимге жататынын көрсетеді.
Горизонттардың тереңдігі 618м-ден 706м-дің аралығында. Игеру объектісі бойынша орташа температура 30°-40° С өзгереді.
2 ТЕХНИКА - ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Игерудің технологиялық көрсеткіштің жүйесі
С.Балғымбаев кен орнын өндірістік игеруге қосу үшін ұңғыларды өнімділікке зерттеді. Ұңғыларды өнімділікке зерттеу 3 және 14 мм. штуцермен 3-4 режимде жүргізілді. Режимдегі жұмыс ұзақтығы 7,2-ден 140 сағатты құрады.
Индикаторлық диаграмманы интерпретациялау нәтижесінде әрбір қабаттың өнімділігі, сонымен қатар 1м тиімді қалыңдықтың өнімділігі, ұңғылардан алынған параметрлік көрсеткіштер бойынша әрбір қабаттың өнміділігі, гидроөткізгіштік, өткізгіштік, пьезоөткішгіштік коэффициенттері анықталды. Ұңғылардан алынған параметрлік көрсеткіштер бойынша әрбір горизонттың орташа сипаттамасы жазылды. Ал, І және ІІ объектілерде сәйкесінше, бұл шама 6,9 және 8,1 м3тәу. болды. Жоғары өнімділік көрсеткіші І пайдалану кен орнында өнімділік қасиеті бойынша орта юра горизонты ерекшеленеді, жеке өнімділігі 54,8 м3тәу құрады. Объектісіне сәйкес келеді. (3,12 мкм2). Орта юра горизонтының жоғары пьезоөткізгіштігі, бұл қабат жынысының аз тұтқырлығымен түсіндіріледі (орта мәні - 1,79 мПа*с).
Горизонттардың геологиялық сипаттамасымен зерттеу нәтижелері бойынша апт-неоком, І және ІІ неоком және орта юра горизонттарында активті контур суларының арыны анықталды. Тек тектоникалық жарылыммен орталық блок жан-жағынан қоршалған. Апт-неоком горизонтының оңтүстік қанатындағы мұнай-газды тұтқышы газсуарынды режимде. Кен орнының оңтүстік қанатының І және ІІ неоком горизонттарының мұнай тұтқышы үлкен көлемді және активті суарынды режимі бар. ІІІ пайдалану объектісінің І және ІІ объектіден алшақ жатуына байланысты, объектер арасында қысым айырмашылығы бар екені көрінді. Нәтижесінде қысым өзгерісінің тереңдікке тәуелділігінің екі өзгеше сызығы тұрғызылды. І және ІІ объект бойынша тәуелділік теңдеуі мынадай қысым тұрғызылды. I және II объект бойынша тәуелділік теңдеуі мынадай Рқаб =0,0115 * Набс + 0,002. Қысым градиенті 0,0115 МПам. Тереңдік бойынша қабат температурасының таралуын ұңғыларды сынау нәтижесінде алынды. 3 пайдалану объектісіне жалпы тәуелділік былай жазылды T=f(h). Т=0,063*Набс - 11,386. Температуралық градиент 100 м. 6,30С құрады, ал геотермиялық саты 15,87 м10С тең болады[4].
2.2 Кен орынның игеру режимі
Қазіргі уақыттағы өнімділік және фильтрациялық шамаларын бастапқы кезеңмен салыстырғанда, бұлардың жалпы нашарлауы анықталады. Меншікті өнімділік ІІ объектіде 74 есе, ІІІ объектіде 185 есе төмендеген. Горизонттар бойынша гидроөткізгіштік коэффициенттерінің орташа төмендеуі 3,4 еседен (ІІ объет) 19 есе (ІІІ объект) аралығында. Қабаттың соңғы (ІІІ объект) өнімділігінің төмендеуі 6% -дан 38,7%.
Кен орнының өнімділік және фильтрациялық сипаттамаларының төмендеуі, кен орынды ұзақ уақыт пайдалану кезіндегі қабаттың сарқылуы әсерінен болды. Қазіргі уақытта кен орнынан 14339 мың т. мұнай алынған, бұл алынатын қордың 90,7% құрайды[2].
Қазіргі уақытта, кен орынды пайдалану механикалық тәсілмен жүргізілгендіктен, атап айтсақ пайдалану объектілерінің бүкіл өндіруші ұңғылары (бірнеше ұңғыны қоспағанда) штангiлi терең сорапты қондырғымен жабдықталғандықтан (ШТСҚ), өндіруші ұңғылардың жұмыс кезінде қабаттық және түптік қысымды өлшеу, техникалық тұрғыдан мүмкін болмайды. Өндіруші ұңғыларда қабат қысымының тереңдік өлшеуін жүргізу, жөндеу кезеңінде орындалады, сонымен қоса бақылау ұңғыларында және айдау ұңғыларын пайдалану уақытында жүргізіледі. Өндіру және айдау ұңғыларын пайдалану уақытында статикалық және динамикалық қысымдарды анықтау, эхолотпен алынған, сұйықтың статикалық және динамикалық деңгейінің мәліметтері өңдеу арқылы алынады. Қазіргі уақытта, қолда бар мәліметтер бойынша объектердегі энергетикалық мүмкіндіктерді саралайтын уақыт бойынша орта қабат қысымы өзгерісі графигі тұрғызылды. Онда жеке-жеке І объекті (апт-неоком+І неоком горизонттары), ІІ объекті (ІІ неоком + аралық горизонттар) және ІІІ объекті (орта юра горизонты) графиктері тұрғызылды. Жобадағы көлемде мұнай өндіруге жету үшін негізгі факторлардың бірі қабат қысымымен қанығу қысымының арасындағы айырмашылық болып саналады.
Қазіргі уақытта пайдалану объектісінің ешқайсысында қабат қысымы қанығу қысымына дейін төмендеген жоқ. І объектіде максималды төмендеген кез 1999 ж. болып, қабат қысымы 7,1 МПа құрады. Объектіде алғашқы су айдау кезінде компенсация өсті де, 1992 ж. максимумға жетті (200% жоғары). Одан әрі компенсация деңгейі төмендей бастады. ІІ объектіде қабат қысымы 6,6 МПа дейін 1974 ж. төмендеді (қабат қысымымен қанығу қысымының айырмашылығы 2,8 МПа болды), осы кезең, ҚҚҰ кезеңінің басы болды. Келесі жылдары қабат қысымы өсті де, 7,0 МПА деңгейден төмен түскен жоқ. ІІ объектіні игеру кезеңдерінде компенсация көрсеткіші тұрақты емес, өзінің максималды мәндеріне 3 рет жеткен (123-130%): 1974, 1984, 1998 жылдары. ІІІ объектіні игерудің бастапқы кезеңінде қабат қысымы 8,3 МПа дейін төмендеп, кен орынды игерудің барлық уақытында тұрақты сақталды. ІІІ объектіде ҚҚҰ жүйесі қолданылмағандықтан, қабат қысымымен қанығу қысымының айырмашылығы жоғары деңгейде (7,0 МПа жоғары).
С.Балғымбаев кен орнында мұнай өндірудің максималды тиімді деңгейіне жету үшін ҚҚҰ жүйесі қолданылады. І объектінің өнімді қабатына салқын су айдау 1970 жылдан басталады, ІІ объектіде - 1974 жылдан бері. ІІІ объектіде ҚҚҰ жүйесі жоқ[2].
Қазіргі уақытта, С.Балғымбаев кен орнында ҚҚҰ үшін қолданылатын негізгі жұмыс агенті, өніммен бірге өндірілген су болып саналады. Бұл су мұнай - су эмульсиясын бөлгенде және тұзсыздандырғанда түзіледі. Бұл су құрамына барлық қабаттар суы және техникалық су кіреді де, қабаттық ақаба су мұнай қабатына толық көлемде айдалып, жетпеген су көлемі неоген түзіліміндегі жерасты суынан алынады. Неоген түзіліміндегі жерасты суы, су өндіру ұңғылары арқылы өндіріледі. Су өндіру ұңғылар қоры, жоба тұрғызу кезінде, 5 ұңғыны құрады (№5,6,8,9,13 ұңғылары). Бұның жұмыс жасап тұрғаны - 3, тоқтап тұрғаны - 2. Жер асты суы хлор-кальций түрінде, су минералдануы 112,6-180,9 гл аралығында, рН ортасы аз сілтілі 6,85-ден 8-ге дейін, тығыздығы 1,023-тен 1,75 гсм3 болды. Қабат (төменгі бор және орта юра) суы хлор-кальцилі түрге жатады, минералдылығы 142,2 - 239,5 гл, рН ортасы 7,0-8,5, тығыздығы 1,154-тен 1,185 гсм3 аралығында. Өнімді қабаттың біртексіз өткізгіштігі кезінде, айдалған су жоғары өткізгішті қабаттар мен аралықтардан өтіп, төмен өткізгішті аралықтарды игерусіз қалдырады. Осындай жағдайларды болдырмау үшін жоғары өткізгішті аралықтарды изоляциялап, айдалатын суды төмен өткізгішті аралықтарға бағыттау керек. Бұл жұмыстардың көбі мұнай қабатына физика - химиялық әсер ету нәтижесінде орындалады.
Кен орнының энергетикалық жағдайын бағалау үшін 2006 жылы І және ІІ объектінің изобар картасы жасалды.
Изобар картасын жасау үшін, І пайдалану объектісінде анықталған қабат қысымдарының мәндері (61 мән) СМШ (-708) белгісінен анықталды. Аудан бойынша соңғы қабат қысымы 7,5 МПа болды. Бұл жерде Оңтүстік және Солтүстік-шығыс алаңдарында 7,5 МПа болды. Ең төменгі қабат қысымының мәні Оңтүстік-батыс алаңда 7,3 МПа. Жалпы объект бойынша қабат қысымының мәні 5,2-ден 8,8 МПа аралығында өзгереді.
Кен орны бойынша мұнай алу коэффициентінің (МАК) және алынатын қордың көп өндірілгені І және ІІ объектіге келеді,бұл 2-кестеде көрсетілген:
-І объект - бастапқы алынатын қордың 94% (11076 мың т), сонымен қатар 4,3% (508, 97) төмен жатқан объекті ұңғыларынан өндірілген;
-ІІ объект - бастапқы алынатын қордың 86% (2796 мың т.), қосымша ауыстырылған ұңғылардан өндірілген мұнай көлемінің үлесі 9,2% (297,2);
-ІІІ объектіде алынатын қордың 60% (467 мың т.) өндірілген.
Жалпы кен орны бойынша бекітілген алынатын қордан өндірілген мұнай 92% құрайды. Кен орны бойынша алынған мұнай қоры 15505 мың т. болды. (І объектіде - 11750 мың т., ІІ объектіде - 3155 мың т., ІІІ объектіде - 600 мың т.), потенциалды мұнай алу коэффициенті 0,55 құрады. (Объектер бойынша: І-0,54; ІІ-0,58; ІІІ-0,58) [4].
Қорыта айтқанда, кен орны бойынша қорды өндіру жоғары деңгейде. МАК 0,56 тең болғанда, активті игерілетін қор 300 мың т. құрайды.
Сонымен қатар, пайдалану объектілерінің аудандары бойынша қорды өндіруге бағалау жүргізілді. Бұған І объектінің оңтүстік (О-І), солтүстік - шығыс (СШ-І) және оңтүстік - батыс алаңдары (ОБ-І), ІІ объектінің оңтүстік (О-ІІ) және солтүстік - шығыс алаңдары (СШ-ІІ) кірді. Кестеден көріп отырғанымыздай, жоғары өндірілген көлем І және ІІ объектінің негізгі алаңдарына сәйкес келеді. (МАК бекітілгеннің 98-100% құрайды). Бұл аумақтар бойынша бекітілген МАК-ке жету үшін осы күні қолданылып отырған жүйемен, технологиялық игеруі жеткілікті. Өндірудің төменгі көрсеткіші СШ және ОБ алаңдарында (соңғы МАК-23-тен 84% аралығында). Бұл алаңдарда бекітілген МАК-ке жету үшін қабатқа әсер етудің тиімді шараларын, қор жиналған жерге арнайы ұңғы бұрғылауды қосу, ұңғы өнімділігін арттыру шараларын жүргізу қажет.
2-кесте. Кен орны және объектер бойынша мұнай қорын алу көрсеткіштері
І объект
ІІ объект
ІІІ объект
Кен орны бойынша
Қорлар, мың.т.
Геологиялық
21815
5416
1031
28262
Алынатын
11780
3250
774
15804
Алынған
11750
3155
600
15505
Жин.өндірілген
11076
2796,32
467,21
14339,9
Қалдық қор
673,59
358,68
132,79
1165,10
МАК, ү.б.
Бекітілген
0,54
0,60
0,75
0,56
Қазіргі
0,51
0,52
0,45
0,51
2.3 01.01.2015 ж. игерілген кен орындардың жағдайын реттелуін бақылау
Олардың өндіру қоры 121 ұңғыма, олардың ішінде істеп тұрғандар 117 ұңғыма, тереңсорапты 117. Айдау ұңғымалары қоры мұнай-газ өндіру басқармасы бойынша 22 ұңғыма, істеп тұрғандар 22, су алатын 22 ұңғыма, бақылау ұңғымалар саны 10, ал консервацияда тұрғандар 2. С.Балғынбаев кен орны бойынша, мұнай өндіру алдыңғы қатарлы жоғарғы қарқынмен жүргізілді, сондықтан да гидродинамикалық және геофизикалық зерттеулер игеруді бақылауда маңызды міндет болып табылады.
Механикалық тәсілмен жұмыс істейтін барлық ұңғымалар, графикке сәйкес динаммограммаға түсіріледі. Барлық істейтін ұңғымалар қоры бойынша, айына екі реттен кем емес механикалық қоспа, су құрамына сынақ өткізіледі. Ал барлық, айдау және бақылау ұңғымалар қоры бойынша қабат және түп қысымына өлшеулер өткізілді[2].
С.Балғынбаев кен орны бойынша 01.01.2015 жылда 121 ұңғымамен мұнай игерілді, олардың ішінде біреуі тоқтап тұр. Тоқтап тұрғанмен пайдалануға үш ұңғыма кіргізілді, айдау ұңғымалары қорынан бір скважина, және бір бақылау қорынан айдау ұңғымасы қорына ауыстырылды. Кен орын бойынша қабатқа су айдау 30 ұңғымамен жүргізілуі керек болды, бірақ оның 10-ы іске қосылмады.
3-кесте. С.Балғымбаев кен орны ұңғыма қоры жағдайы
Атаулары
Ұңғыма қорының сипаттамасы
Барлық ұңғыма, бірл
I объект
II
объект
III объект
Өндіруші ұңғымалар қоры
Барлығы
121
67
35
19
Жұмыс істейтін
117
66
33
18
Өнім беретін
116
65
33
18
Тоқтатылған
1
1
0
Жұмыс істемейтін
4
1
2
1
Айдаушы ұңғымалар қоры
Барлығы
22
15
7
0
Жұмыс істейтін
22
15
7
0
Айдаушы
22
15
7
0
Тоқтатылған
0
0
0
0
Жұмыс істемейтін
0
0
0
0
Бақылаушы қор
10
7
3
0
Консервацияда
2
Жойылған қор
Барлығы
82
Геологиялық себептермен
63
Техникалық себептермен
19
Су жинау қоры
5
Барлық бұрғыланған қор
242
2.4 Игерудің қазіргі кездегі жағдайы
Кейінгі сатылы игеру барынша қиындау болып келеді, төменгі маңызды қорлар бөлімі, өндірістік мұнайдың шарасыз түсуі болып табылады. Созылған бұл аралық сулану кезінде мұнай қабатынан өнімді алу қиындай түседі. Мұнай беру төмендетпеу және ілеспе суды тыю мақсатында жүргізілген, мұнайды қабаттан шығаруға пайдасы орындалмайтын жұмыс. С.Балғымбаев кен орнын игеру 1968 жылдан басталады. Игерудің басынан бастап объектіден 11134,4 мың т. мұнай, 59538,2 мың т. сұйық, 212,5 млн.м3 газ өндірілді. Бастапқы қордан өнім алу қарқыны 0,5% құрады, соңғы мұнай беру көрсеткіші - 0,51%. Объектіден мұнай өндірудің динамикасын бақылап отырсақ, екі кезеңді ерекшелеуге болады. Игерудің бастапқы кезеңінен 1973 жылға дейін жылдық мұнай өндіру көлемі өсіп отырды, ол 1973 жылы максималды 786,0 мың т. құрады. Бұл өсім, объектіні интенсивті бұрғылау нәтижесінде пайдалануға жаңа өндіру ұңғыларын қосумен (63 бірлік) түсіндіріледі. Алғашқы өнімнің сулануы 23,4 % болды. Алғашқы екі жылда объектіні игеру табиғи режимде жүрді, 1970 жылдан бастап қабатқа су айдай бастады, оның жылдық көлемі 1973 жылы 4 айдау ұңғылар қорымен 1026,3 мың м3 құрады. Компенсациясы - 80,9% болды. Қарастырып отырған кезең соңында, орта тәуліктік мұнай және сұйық дебиті сәйкесінше 27,5 және 49,6 ттәулікке жетті. Келесі кезең интенсивті (1973-2007 жылдар аралығы), содан кейін қазіргі күнге дейін жалғасып жатқан жылдық мұнай өндірудің біртіндеп төмендеу кезеңі. 1982 жылға дейін жылдық мұнай өндіру көлемінің төмендеуі, жылдық сұйық өндірумен су айдау көлемінің өсуімен пропорционалды келді. Бұл өндірілген өнімнің интенсивті сулануымен сипатталады (94,4%). Ұңғылар қорын арттырғанымен, орташа мұнай дебиті біртіндеп 37,5 ттәуліктен 12,0 ттәулікке төмендеді, ал ұңғылардағы сұйықтың орташа тәуліктік өнімі тікелей пропорционалды өсті де, игерудің осы кезеңінде максималды деңгейге жетті (77 ттәу). 1983 жылдан бері жылдық су айдау деңгейі 3768,8 мың м3-тан 1453,0 мың м3 дейін төмендеді. Компенсация 120,7% құрады. 01.01.2008 жылы айдау ұңғыларының саны 20 бірлікті құрап, олардың орташа жұтылу көрсеткіші 168,0 м3тәулік болды және өндіру ұңғылары 97 бірлікті құрап, орташа дебиті 2,0 ттәулік болды, ал өндірілген өнімнің сулануы соңғы бес жылда тұрақты 95% құрады.Объектіні өндірістік пайдалану 1968 жылдан басталады. 01.01.2008 жылғы жағдай бойынша объектіден өндірілген мұнайдың жалпы жинақталған қоры 2822,6 мың т. мұнай, 13332,7 мың т. сұйық және 52,6 млн.м3 газды құрайды. Негізгі динамикалық көрсеткіштер бойынша, жалпы объектіні игеру кезеңін келесі этаптарға бөлуге болады. Игерудің басынан бастап 1972 жылға дейін мұнай өндіру көлемінің қарқынды өсуімен сипатталады. Бұған кен орынды меңгеру үшін бірінші кезеңде жаңа ұңғылар бұрғыланып, пайдалануға берілуімен түсіндіріледі. Объектіні игерудің бүкіл уақытында жылдық мұнай өндірудің деңгейі 1969 жылы максималды болды. Осы жылы 162,0 мың т. мұнай өндірілді. Осы кезеңде өндірілген өнімнің аз сулануымен (5%) сипатталады, орта тәуліктік мұнай дебиті 30,0 ттәулік болды. 1972-1986 жылдар кезеңі өндірілген өнімнің біртіндеп сулануымен, мұнай өндіру деңгейінің төмендеуімен сәйкес келді. 1974 жылы кен орнында ұйымдастырылған, қабатқа 2 айдау ұңғысымен су айдау нәтижесінде, мұнай өндіру көлемі кішкене кезеңде өсті (1974-1975 жылдар) . Одан бері мұнай өндірудің төмендеуі және ұңғы өнімінің 85,5%-ға дейін сулануы байқалады. Игерудің барлық уақытында өндірілген мұнай көлемі 482,1 мың т., сұйықтық -1465,3 мың т. болды[4].
2.5 Ұңғыма өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау жүйесі
Кен орнының ұңғыма өнімдерін ішкі кәсіптік жинау және кәсіптік дайындау жүйесі барлық ұңғымалар өнімдерін жинау, әр ұңғыма өнімінің жеке өлшеу және мұнай дайындау құрылғысына барлық өндірілген өнімді кәсіптік жеткізу үшін арналған.
Ішкі кәсіптік жинау және жеткізу технологиясын таңдауда келесілерді ескеру керек.
* сағалық қысым
* өндірілген өнімнің газ мөлшері
* алынған өнімнің реологиялық сипаттамалары (тұтқырлығы, салқындау температурасы, парафинмен мұнайдың қанығу темпертаурасы, )
* Өндіретін ұңғымалардың орналасу сызбасы
* мұнай және газдың күтілетін өнімі
* суланудың болжамды деңгейі;
* өндірілетін ұңғымалардан дайындау нысандарының алыстығы;
Ішкі кәсіптік жинау және жеткізу жүйесі келесі талаптарға сай болу керек:
* Алынатын өнімнің жиналуының саңылаусыздануы;
* Әр ұңғыма өнімінің нақты өлшеуі
* Кен орнының кәсіптік өнімінің жалпы есебі
* Барлық технологиялық звенолардың беріктігі
* Барлық технологиялық процесстерді автоматтандыру
Ішкі кәсіпті жинауға келесілер кіреді:
* Өндірілетін ұңғымалардың сағалары
* Шығарылатын линиялар (мұнай ұңғымаларындағы)
* Өлшеу құрылғылары
* Өлшеу құрылығыларынан өндіретін өнімді дайындау құрылғысына дейін өнімді жинайтын коллекторлар жүйесі
Бұл кен орнының ұңғымалары механикаландырылған тәсілмен пайдаланатынын ескерсек, онда өндірілген өнім диаметрі 114 мм линия бойымен автоматтық топты өлшеу құрылғысына түседі , бұл ұңғыма ішіндегі сорап жасайтын энергия әсерінен жүзеге асады [2].
Ұңғыма шығымын өлшеу Спутник маркалы автоматтандырылған топтық өлшеу құрылғысы (АТӨҚ) арқылы жүзеге асырылады, олар кен орнында 7 болады. Шығымын өлшенген соң ұңғыма өнімдері диаметрі 159 мм мұнай құбырларымен өнімді жинаудың екі пунктіне түседі (МЖП 1, МЖП 2) [2].
4-кесте. 01.01.2015 ж. С.Балғымбаев кен орнындағы АТӨҚ және өндіруші ұңғылар саны
№
№АТӨҚ
Барлық
Ұңғылар №
1
001
13
20,41,42,43,53,56,72,110,112,138,14 2,177,192
2
002
14
1,24,34,40,85,98,132,133,134,136,13 7,141,161,178
3
008
6
13,15,101,102,106,108
4
022
14
28,35,79,84,89,90,111,119,130,131,1 60,164,165,194
5
105
7
3,44,58,114,115,169,199
6
107
12
11,38,76,81,82,92,100,105,121,123,1 96,197
7
205
8
46,47,48,62,63,107,116,191
8
307
12
37,39,78,99,104,125,144,147,148,149 ,166,193
+ № 2, 101, 102, 103 АТӨҚ ұңғымасының өнімі МЖП-1 жинау пунктіне түседі.
+ № 301, 302 және 4 АТӨҚ ұңғымасының өнімі МЖП-2 жинау пунктіне түседі.
+ №101 АГЗУ ұңғымасының өнімі тікелей УПН-ға түседі.
Әр МЖП- да ұңғыма өнімдерін газдан тазартудың автономды жүйесі бар.
МЖП-1 түсетін ұңғыма өнімін жинау келесі жолмен жүреді.
Ұңғымадан мұнай газ сұйықтықты қосып, АТӨҚ кезекті өлшеуден кейін кіргенде, Рвх=0,2 МПА қысымның мұнайгаз сепараторына түсті (МГС), ол жерде ілескен газ Pвх=0,1МПА ГС кірісіндегі қысыммен газ сеператорына түседі. Газ тазалаудан кейін 16150 ҚЖ құбырлы жылытқышқа отын ретінде қолданылады, өнімді тасымалдау кезінде мұнайды дайындау құрылғысына келеді (МДҚ).
Жөнелтуде ұңғыма өнімін жылыту үшін әр МЖП бар газдан тазарған су мүнайлы қоспа 100м3 көлеміндегі көлденең 2 сыйымдылыққа түседі, ол жерден 16150 ҚЖ жылытқыш арқылы шығуда Рвх=1,0-1,3 МПА қысымында сорғылармен сорылып МДҚ жіберіледі. 16150 ҚЖ құбырын жылытқышты өнімді 25-340С температурасына дейін жылытады. МДҚ-ға ұңғыма өнімін жөнелту үшін МЖП сорғылардың екі түрін қолданады: поршеньді НБ-125 (2 дана) және центрден тепкіш ЦПС-180128 (2 дана) олар сорылатын өнімнің көмегіне байланысты кезек-кезек қосылады. МЖП-2 түсетін ұңғыма өнімін жинау МЖП-1 сияқты ұқсас[2].
C.Балғымбаев кен орнындағы тауарлы кондицияға дейін мұнай дайындау құрылғысының технологиялық сызбасы:
# Мұнайдан газдың, қабат суының және механикалық қоспаларды бөлу сатысы.
# Қабат суын дайындау сатысы
# С.Балғымбаев МДАЦ мұнайды айдау;
# Қабат суын сорып қайтадан қабатқа айдау;
МДҚ сызбасы келесі жолмен жүзеге асады.
Мұнай-газды сұйықтық жинау пунктерінен (МЖП-1, МЖП-2) Рвх=0,5 және 0,6 МПа қысымда екі құбырмен МДҚ түседі, ол жерде алдын ала деэмульгаторлармен өңделеді, сонан соң ҚЖ-16150 құбырлы жылытқыштарға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жоба Сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындау тақырыбында орындалған. Дипломдық жоба алты негізгі бөлімнен тұрады:
- геологиялық бөлім;
- техникалық-технологиялық бөлім;
- арнайы бөлім;
- экономикалық бөлім;
- еңбекті қорғау;
- қоршаған ортаны қорғау.
Геологиялық бөлімде кенорынның геологиялық құрылымы, стратиграфиясы, тектоникасы, мұнайгаздылығы, кенорын қоры, энергетикалық жағдайы қарастырылады.
Техникалық - технологиялық бөлімде кенорынның игеру тарихы мен қазіргі жағдайының талдауы, ұңғылар қоры, өнімді өндірудің көлемі, ұңғы өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау, ұңғыны пайдалану жағдайлары мен кенорында жүргізілетін сипатталады.
Арнайы бөлімде - сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындап, ұңғы сулануын азайтып, қосымша мұнай өндіру қарастырылады.
Еңбекті қорғау, техникалық қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінде сұйық әйнек қолдану кезінде жұмыскерлердің және қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар қарастырылады.
Экономикалық бөлімде сұйық әйнектің қолдану кезіндегі негізгі техникалық - экономикалық көрсеткіштері, жылдық экономикалық тиімділігі және көрсетілген игеру нұсқаларының экономикалық тиімділік есебі берілген.
Дипломдық жоба 60 беттен тұрады.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте выполнена работа по теме Разработка эффективной технологии снижения притока пластовой воды к забою нефтяных скважин с использованием жидкого стекла. Дипломный проект состоит из шести основных разделов:
- геологический отдел;
- технико-технологический отдел;
- специальный отдел;
- экономический отдел;
- охрана труда;
- охрана окружающей среды.
В геологическом разделе рассматриваются геологическое строение месторождения, стратиграфия, тектоника, нефтегазоносность, запасы месторождения, энергетическое состояние.
В технико-технологическом разделе описывается история разработки и анализ современного состояния месторождения, запасы скважин, объемы добычи продукции, промысловая подготовка и сбор скважинных продуктов, условия эксплуатации скважин и проводимые на месторождении.
В специальной части предусматривается разработка эффективной технологии снижения притока пластовой воды к забою нефтяных скважин с применением жидкого стекла, снижение обводненности скважин и дополнительная добыча нефти.
В отделах охраны труда, техники безопасности и охраны окружающей среды предусматриваются меры, обеспечивающие безопасность рабочих и окружающей среды при применении жидкого стекла.
В экономической части представлены основные технико - экономические показатели использования жидкого стекла, годовая экономическая эффективность и экономическая эффективность указанных вариантов разработки.
Дипломный проект состоит из 60 страниц.
ABSTRACT
In the diploma project the work on the theme "Development of an effective technology to reduce water inflow to the bottom zone of an oil well using liquid glass." The diploma project consists of six main sections:
- geological department;
- technical and technological Department;
- special department;
- economic department;
- labour protection;
- protection of the environment.
The geological section discusses the geological structure of the field, stratigraphy, tectonics, oil and gas potential, reserves, energy state.
In technological section describes the history of the development and analysis of the current state of the field, the reserves of the wells, the volume of mining production, field preparation and collection of down hole products, the operating conditions of the wells and conducted in the field.
The special part provides for the development of an effective technology to reduce water inflow to the bottom zone of oil well with the using of liquid glass, reducing the water content of wells and additional oil production.
In the departments of health, safety and environmental protection provides for measures to ensure the safety of workers and the environment in the application of liquid glass.
The economic part presents the main technical and economic indicators of the use of liquid glass, the annual economic efficiency and economic efficiency of these development options.
The diploma project consists of 60 pages.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 9
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 10
1.1 С.Балғымбаев кен орнының географиялық орналасуы және экономикалық сипаттамасы 10
1.2 Геологиялық зерттеу тарихы 11
1.3 Стратиграфия 11
1.4 Тектоника 13
1.5 Мұнайгаздылық 14
1.6 Сулы қабаттарының сипаттамасы 17
2 ТЕХНИКА - ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 19
2.1 Игерудің технологиялық көрсеткіштің жүйесі 19
2.2 Кен орынның игеру режимі 20
2.3 01.01.2015 ж. игерілген кен орындардың жағдайын реттелуін бақылау 23
2.4 Игерудің қазіргі кездегі жағдайы 24
2.5 Ұңғыма өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау жүйесі 25
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ 29
3.1Дипломдық жоба тақырыбының қазіргі заманғы қарастырылуы мен анализдері 29
3.2 Сұйық әйнек қолдану технологиясы 33
3.3 Технологиялық процесті қолданудың физика-химиялық негіздері 36
3.4 Технология қолданудың аясымен шарттары 36
3.5 Үш компонентті сұйық әйнекті жасау технологиясы 37
3.6 Үш компонентті сұйық әйнекті қолданумен қабаттың түп маңына әсер ету технологиясы 38
3.7 Сұйық әйнек өңдеуді жүргізу технологиясы 39
3.8 Диплом жобасының тақырыбы бойынша технологиялық есеп 41
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 46
5 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 49
5.1 Мемлекттердің қауіпті және зиянды факторлар 49
5.2 Еңбек қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі салтанатты іс- шаралары 51
6 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 53
6.1 Атмосфералық ауаны қорғау 53
6.2 Су ресурстарын қорғау 58
ҚОРЫТЫНДЫ 60
ҚЫСТАРЫЛҒАН СӨЗДЕР 61
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 62
КІРІСПЕ
Мұнай - газ өнеркәсібі Қазастан Республикасының экономикасында маңызды орын алады. Өйткені еліміздегі мұнай - газ саласының дамуы бір ғасырлық уақытты қамтиды. Сонымен қоса еліміз мұнай-газ, газконденсатты кен орындарына өте бай және де қазіргі уақытта жаңа кен орындары ашылу үстінде.
Жалпы мұнай - газ саласының дамуы ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің, транспорттың, жалпы экономиканың дамуына өз үлесін қосып келеді.
Қазіргі уақытта жалпы әлемдік мұнай - газ саласының, оның ішіндегі техникасы мен технологиясының қарқынды дамуының нәтижесінде, елімізде күрделі жобаларды қолға алып жатыр. Мысалға Каспий теңізінің шельфті кен орындарын алуға болады. Бұл кен орындарын өндіріске қосу үшін көптеген талаптарды қатаң орындау қажет. Ал, ол үшін соңғы үлгідегі техника мен технологияларды қолдану керек.
Негізінен еліміздің көптеген мұнай - газ кен орындары батыс аймақта шоғырланған.
Осы дипломдық жобаның негізі болып отырған С. Балғымбаев кен орны Қазақстан Республикасы, Атырау облысы, Исатай ауданында орналасқан. Кен орны өндіріске 1968 жылы қосылды. Қазіргі уақытта төрт өнімді горизонт бойынша өндіріледі: олар апт-неоком, I неоком, II неоком және орта юра.
Қазіргі уақытта кен орнында игерудің соңғы сатысы жүріп жатыр. Бұл кен орында ең басты мәселе ұңғы өнімінің жоғары сулануы болып отыр.
Жазылған дипломдық жобада осы кен орнында сұйық әйнекті қолдану арқылы мұнай ұңғылары түбіне қабат суының келуін азайтудың тиімді технологиясын дайындау қарастырылған.
Сұйық әйнектің ұңғыларға әсерін талдай отырып, қабат суының келуінің әсерін азайтуға арнайы есептер беріледі.
С. Балғымбаев кен орнында техника мен технологияның жақсартылуы, мұнай бергіштіктің арттырудың соңғы әдістерін кеңінен енгізу және прогрессивті технологияның процесстерді қолдану арқылы ұңғыма шығынын жоғарылатып, кен орнында тиімді техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу дипломдық жобамның өзектілігі болып табылады.
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 С.Балғымбаев кен орнының географиялық орналасуы және экономикалық сипаттамасы
С.Балғымбаев кен орны Каспий маңы ойысының оңтүстік ернеумаңылық өңіріндегі газ-мұнай кені. Атырау облысының Исатай ауданындағы мұнай кәсіпшілігі. Атырау қаласының батысында 76 км-де орналасқан. 1962 жылы ашылған, қорының шамасы жөнінен ірі кендер қатарыныа жататын өзімен аттас газ-мұнай кенінің базасында 1963 іргесі қаланды. Бұл кен орны өте қолайлы экономикалық зонада, Ембі мұнайлы аймағының батысында жоне Солтүстік Каспийдің жағалық аймағында орын тепкен[1].
1-сурет. Ауданның шолу картасы
Геоморфологиялық жағынан алғанда, қарастырылып отырған аудан теңіздік аккумулятивтік минус 20 м белгіде, ал солтүстікте абсолюттік белгі минус 30 м болады.
С. Балғымбаев тұз күмбездерінің төмен түсуіне байланысты ол жер рельефті жазықтармен сипатталады.
Топырағы құмды, кейбір жерлерінде саз балшықтармен алмасады. Өсімдіктер әлемі тапшы, көбінесе қамысты типті өсімдіктер өседі. Грунт суларының деңгейі 1,5-2 м тереңдікте орналасқан. Құмды бөліктеріндегі суы аз минералданған. С.Балғымбаевтың өз территориясьшда өзен жоқ. Кен орны территориясынан солтүстік-шығысқа қарай, Жайық өзенінің бөлігі болып есептелетін Бақсай өзені ағып өтеді. Су тасыған уақытта ағынды сулар молаяды, жазда ол, су айдау станциялары арқылы Жайық өзенінің есебінен болады.
Теңіз жағалауы С.Балғымбаевтан оңтүстікке қарай 12-15 км қашықтықта
жатады.
Аудан климаты континентальды. Жазы ыстық қысы суық. Жылына түсетін жауын-шашын мөлшері 160 пен 300 мм аралығында ауытқып тұрады.
Ауданның жергілікті тұрғындары және өндірістік дені - қазақтар. Ауыл және мал шаруашылықтары жақсы дамыған.
1.3 Стратиграфия
С.Балғымбаев мұнай кен орны тұзды күмбезді құрылымда орналасқан. Ондағы тұз тереңдігі 1190 мге дейін жетеді. Кен орны қимасында кунгур жыныстарынан төрттікке дейінгі қабаттар алынған.
Төменгі пермь
Кунгур ярусі Р1К
Кунгур шөгіндісі пермьдегі жыныстарын алмасып келетін кристальді тұздан және гипстен тұрады. Кен орындағы 13 ұңғымадағы тұздың алынған қалыңдығы 80 м.
Триас жүйесі Т
Триас жүйесінің қабаттары гипс, құм және құм тастарымен алмасып келген. Қабат қалыңдығына 147 мден 515 мге дейін барады.
Юра жүйесі J
Юра жүйесі үш бөлімнен тұрады: олар төменгі, орта және жоғары.
Юра қабаты көбінен құм, құмтас және сазды болып келеді. Қиманың саздануы төменнен жоғарыға қарай өседі. Жоғарғы бөлігінде мергель мен әктас байқалады. Юра шөгінділерінің қалыңдығы 523 м.
Бор жүйесі К
Ашылған қабат қимасында бор жүйесінің төменгі бөлім (готелмь,апт, және альб) және жоғарғы (туран, сантон, кампон,мастрик) бөлім ярустары кездеседі. Туран жыныстары трансгрессивті сәйкессіздікпен альб ярусында жатады. Төменгі бор қабаттары құмды сазды жыныстардан, сонымен қатар қалыңдығы 715 м құмды қабаттан тұрады. Апт және альб қималарында көбіне саздар болады. Төменгі бор қабаттарыныңқалыңдығы 595,5 мге дейін жетеді. Жоғарғы бор қабаттары көбінесе ізбес тас пен бордан және құммен саз қабаттасқан мергельден тұрады. Жоғарғы бор қабатының қалыңдығы 392 м дейін жетеді
Неоген жүйесі N
Неоген жүйесі шөгіндісі 2 ярусқа бөлінеді: ақшағыл және окшеронды. Олар шұғыл сәйкессіздікпен бордың бетінде жатады, литологиялық қатынаста қарастырылып отырған қабаталмасып келетін құм, саз, мергель және әктаспен көрінген. Неоген қалыңдығы 24-124 м болып табылады.
Төрттік жүйе Q
Төрттік жүйеге құмды болып келетін бакин ярусі жатады. Төрттік шөгіндінің қалыңдығы 75 м. Каспий теңізі трансгрессиясына тәуелді, сондықтан төрттік жүйе шөгінділерін Каспий шөгінділері деп атайды. Каспий шөгінділері ашық-қоңыр саз балшықтармен ашылған. Олар темірлі, тығыз, құмтасты, әктасты болып келеді. Қиманың төменгі қабатшасы болатын саз балшықтары жатады. Бұл саздар құмтасты, әрі әктасты болып келеді. Төрттік жүйе шөгінділерінің ең кіші қалыңдығы 29 м, ал үлкені 75 м.
2-сурет. Оңтүстік С.Балғымбаев аумағының 24,6,1,91,121,30,67,59,199,171 ұңғыларының бойымен алынған геология-литологиялық пішіні
1.4 Тектоника
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланыста.
Ол құрылымды белгілеріне қарап Солтүстік және Оңтүстік С.Балғымбаев болып бөлінеді.
Солтүстік С.Балғымбаев мынадай бөлікке бөлінеді: солтүстік қанат солтүстік қабаққа кіреді, ал оңтүстіктегі солтүстік тұзды биіктікке кіреді. Бұл қанаттар күмбезге қарсы тұз биіктігіне жататын грабенмен бөлінген. Кен орнының құрылысын структуралық карта және геологиялық профильдері береді.
Солтүстік С.Балғымбаев
Құрылысыың ең биік жері солтүстік қанат. Оңтүстікте ал негізгі амплитудасы 450-480 м болатын грабеннің лықсуымен шектеледі. Осы лықсудың құлау бұрышы 45-50°. 13-ші ұңғымада 5-6 м тереңдікте f2 лықсуы бар, амплитудасы 90 м. Осы лықсудың құлау бағыты солтүстікке 60° бұрыш жасайды. Осы лықсу 2-ші грабенмен лықсуы болып табылады.
Оңтүстік С.Балғымбаев
Тұз үсті шөгінділері құрылымы бойынша антиклиналь болады, ол грабеннің бөлігінде. Осы жерде екі қанатты солтүстік батыс және оңтүстік қанаттар. Оңтүстік қанат құрылымында ең көтеріңкі және жартылай тұйықталған формада болады.
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланыста. Кен орынның құрылысын структуралық карта және геологиялық қималармен береді.
3-сурет. С.Балғымбаев кен орнының құрылымдық картасы
1.5 Мұнайгаздылық
Көп қабатты С.Балғымбаев кен орнының мұнайгаздылығы негізінен бес өнімді қабатта ашылған. Олар төменгі бор (K1) және орта Юра (J2) шөгінділерімен байланысты.
Апт-неоком горизонты
Бұл горизонт жиыны солтүстік батыс қанатының барлық аумақтарында және оңтүстік қанатта негізгі мұнайдың геологиялық қорын құрайды. Бұл горизонт ауданы бойынша барынша үлкен.
Мұнай қоры құрамы әр түрлігімен де, қалыңдығымен де ерекшеленеді. Бастапқы СМЖ 705-715 м шегінде өзгеріп отырады, ал мұнайлы қабаттың қалыңдығы 95 м құрайды.
I неоком горизонты
I неоком горизонтының тиімді қалыңдығы 2 м аралығында. Горизонттың абсолюттік тереңдігі 654м, ал контурда 720 м, қабат биіктігі 46 м.
Горизонт литологиялык, жағынан ұсақ түйіршікті құмтастардан, құмнан тұрады және ол қабат 2 қабатшаға бөлшектенеді. Бөлшектердің орташа коэффициенті 1.2 болады.
Жиын өнімділігі бойынша I неоком горизонты апт-неоком горизонтына жол береді. Бастапқы шығын 2.80 ттәу аралығында.
Аралық горизонт
Аралық горизонт оңтүстік қанаттың солтүстік шығыс бөлігінде және орталығында 2 линзамен түзілген.
Горизонттың тиімді қалыңдығы 0,1 мен 1,5 м аралығында. Литологиялық жағынан алғанда аралық горизонттың жоғары жатқан горизонттан айырмашылығы бар.
II неоком горизонты
II неоком горизонты өндірістік мәні жағынан апт-неокомнен кейін 2-ші шоғыр болып табылады.Бастапқы мұнай шығындары 5-120 ттәулігіне, ал газды шоғырларда 2-40 мм3. Бастапқы СМЖ 706 м анықталады. Қабат биіктігі 49 м тең. Горизонт 2-3 қабатшаға бөлінген. Мұнаймен қаныққан қалындық 6-10 м аралығында өзгереді. II неоком горизонт жоғарғыларға қарағанда әр текті, оның бөлшектеу коэффициенті 2,46-ға тең.
Ортаңғы юра горизонты J2
Орта юра горизонты С.Балғымбаев кен орнының өнеркәcіптік мұнайлы горизонты. Горизонттың абсолютті тереңдігі күмбезде 870 м, ал контурда 930 м, шоғыр биіктігі 60 м. Өндірістік геофизика бойынша өнімді қабаттар мұнаймен қанығуға анықталған.
С.Балғымбаев кен орнының өнімді горизонттары 3 игеру объектісіне біріктірілген, оларды горизонттарға бөлу келесідей.
-І объект - апт-неоком + І неоком горизонттары;
-ІІ оъъект - ІІ неоком + аралық горизонттары;
-ІІІ объект - орта юра горизонты.
1-кесте. Қабаттар бойынша мұнаймен қанығу коэффициенттері мен мұнай құрамы
Кенорын, горизионт
Мұнай
интервалы, м
Мұнай тығыздығы, гсм3
Мұнайға қанығушылқ
Мұнай құрамы %
300 дейін фракцияның шығуы, %
CP*10-17
спинг
Мұнай құрамындағы V, гт
күкірт
шайыр
асфальтен
С.Балғымбаев
Апт -неоком
620-715
0,895
0,76
0,34
20,9
0,29
23,4
5,71
6,8
I неоком
634-720
0,888
0,56
0,30
23,8
-
25,7
-
-
Аралық
645-715
0,886
0,5
0,27
22,5
-
25,6
-
-
II неоком
657-706
0,884
0,67
0,25
20,7
-
25,8
4,17
5,6
Ортаңғы юра
870-930
0,809
0,66
0,15
8,0
-
58,0
2,0
2,1
Кеуектілігі
Коллекторлар кеуектілігін кері және басқа да, геофизикалық әдістермен анықтайды. Керн арқылы параметрдің жоғарғы мәндерін алуға болады.
II неоком горизонтынан басқа жерлерде кеуектілік аз мөлшерде, тіпті өзгермейді деуге болады.
Нақты берілгендер әрбір блоктың орташа кеуектілігінің мәні бір горизонтта, бір-бірінен айырмашылығы болмайтынын көрсетеді. Толығымен апт-неоком горизонтының орташа мәні кернмен алғанда 30,4%, каротажбен 33,1%, кеуектілік мәнінің интервалы 23-35% болады. I неоком горизонты бойынша орташа кеуектілік кернмен 35,1%, каротажбен 25,6%, кеуектілік мәнінің интегралы 23-35%.
Аралық горизонттың керні бойынша орташа кеуектілік 32,8%, каротаж бойынша 28,5 % кеуектілік мәнінің интегралы 25-35%.
II неоком бойынша орташа кеуектілік кернмен алғанда 30,3%, каротажбен 29,3%.
Ортаңғы Юра горизонты бойынша орташа мәні кернмен алғанда 27,6%, каротажбен 25,5 %, кеуектілік мәнінің интервалы 22-32%.
Апт-неоком горизонты бойынша, ұңғымадан алғанда орташа арифметикалық әдіспен анықталады, орташа кеуектілік 26,9-31,8% аралығында өзгереді.
I неоком горизонты бойынша орташа арифметикалық әдіспен есептелген ашық кеуектіліктің мәні 31,9%-33,2% дейін өзгереді.
I неоком горизонт бойынша орташа өлшенген әдіс бойынша орташа кеуектілік 25,4%-34,9% аралығында.
ІI неоком горизонты бойынша ұңғымамен алынған орташа арифметикалық әдіспен есептелген, ашық кеуектіліктің орташа өлшенген мәні 26% бен 32,7% аралығында.
Ортаңғы Юра горизонты бойынша ашық кеуектілік орташа арифметикалық әдіспен алынған 26,6%-31,1% арасында. Орташа өлшенген әдіс бойынша кеуектілік ұңғымада 23,3% бен 30,8% аралығында өзгереді.
Өткізгіштік
Өткізгіштікті 36 ұңғымада зерттеуге мүмкіндік болды. Осы жағдайда тұрақтандырылған сынақ алу арқылы 26 анықтама, қысым таралу қисығын тұрғызу арқылы 17 анықтама алынады және 7 ұңғыма арқылы екі әдіспен де есеп жүргізілді.
Өндірістік геофизика мәліметтері бойынша, өнімді қабаттардың мұнаймен қанығуы кестедегідей ауқымды өзгереді.
Горизонттар бойынша мұнаймен қанығушылық коэффициентінің шамалары: апт-неоком горизонты үшін 86%-56% дейін.
I неоком горизонты үшін 65%-50%-ке дейін, аралық горизонты үшін 85% дан басталады.
II неоком горизонты үшін 71%-60%-ке дейін болады.
Мұнайдың құрамы мен қасиеті
С.Балғымбаев кен орнының өнімді шөгу қабаттарының екі түрлі топқа сәйкес мұнай беретінін көреміз:
А) мұнайлы газ
Б)бензинді мұнай
Апт-неоком және I,II неоком горизонттарының беретін мұнайлары майлы, юра горизонты бензинді мұнайға жатады. Барлық горизонттардың мұнайлары өз құрамдарына сәйкес бір типті болып келеді. Олар 2177,66 ГОСТ-қа сәйкес аз күкіртті (0,3%), аз парафинді (0,6%) және шайырлы (20%) болып келеді. Олардың меншікті салмағы 0,8090-0,9375 (гсм3) аралығында. Газсызданған мұнай тұтқырлығы 50°С-та 23-45 сСт аралығында. Олардың бәрі жоғары температурада көлемі ұлғайып, төменгі температурада көлемі азаяды.
Юра горизонтының мұнайы басқа барлық горизонттың мұнайына қарағанда анағұрлым жеңіл. Олардың меншікті салмағы 0,7785-0,1885 гсм3, бұл мұнайлар тұтқырлығы аз, яғни тұтқырлығы 50°С градуста 20,8-2,7 сСт болады. Юра горизонты мұнайынан ашық түсті фракциялардың шығуы бор горизонтының мұнайларына қарағанда жоғары болады.
Күкірт пен парафиннің мөлшері онша үлкен емес. Күкірт 0,3%-дан аз, парафин мөлшері 0,6%-дай және шайыр мөлшері 20% -ды құрайды.
1.6 Сулы қабаттарының сипаттамасы
С.Балғымбаев кен орнында барлық шөгінділер сулары қорректену аймақ суларымен салыстырғанда минералдану дәрежесі жоғары. Барлық сулар тұзды, тығыз, пальмер бойынша үш классқа жатады. Классификацияға сәйкес хлор кальцийлі типке, хлорлы топқа натрийлі топқа жатады.
Талдауға сәйкес С.Балғымбаев кен орындарының жер асты сулары төмендегідей сипатқа ие:
Сулар минералдануы 388,14 Мг-ден, үштік шөгінділерде 1035,516 Мг және ортаңғы Юра шөгінділерінде де сондай. Бұл кен орны ауданы тұз үсті шөгінділеріне жатады. Және күрделі биологиялық құрылыс бола отырып, келесідей үш түрлі энергетикалық типін сипаттайды. Ол негізінде су арынды режимге жатады.
Бұл ауданның кен орындарының көпшілігі II типті қабатқа жатады.
Игерудің аяғына дейін энергияның көзі болып контур сулары табылады.
С. Балғымбаев кен орнының аралық және Юра горизонттарынан басқа барлық горизонттарда да контур суы болады және бос газ болмайды. Яғни кен орны тектоникалық бұзылыстармен күрделенген. Сонымен қатар өнімді горизонттардың қабатының және бөліктері айтарлықтай ауданда контур суларымен шектелген. Өнімді қабаттарды игеруге байланысты жүргізілген талдау кен орнының II типті энергетикалық режимге жататынын көрсетеді.
Горизонттардың тереңдігі 618м-ден 706м-дің аралығында. Игеру объектісі бойынша орташа температура 30°-40° С өзгереді.
2 ТЕХНИКА - ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Игерудің технологиялық көрсеткіштің жүйесі
С.Балғымбаев кен орнын өндірістік игеруге қосу үшін ұңғыларды өнімділікке зерттеді. Ұңғыларды өнімділікке зерттеу 3 және 14 мм. штуцермен 3-4 режимде жүргізілді. Режимдегі жұмыс ұзақтығы 7,2-ден 140 сағатты құрады.
Индикаторлық диаграмманы интерпретациялау нәтижесінде әрбір қабаттың өнімділігі, сонымен қатар 1м тиімді қалыңдықтың өнімділігі, ұңғылардан алынған параметрлік көрсеткіштер бойынша әрбір қабаттың өнміділігі, гидроөткізгіштік, өткізгіштік, пьезоөткішгіштік коэффициенттері анықталды. Ұңғылардан алынған параметрлік көрсеткіштер бойынша әрбір горизонттың орташа сипаттамасы жазылды. Ал, І және ІІ объектілерде сәйкесінше, бұл шама 6,9 және 8,1 м3тәу. болды. Жоғары өнімділік көрсеткіші І пайдалану кен орнында өнімділік қасиеті бойынша орта юра горизонты ерекшеленеді, жеке өнімділігі 54,8 м3тәу құрады. Объектісіне сәйкес келеді. (3,12 мкм2). Орта юра горизонтының жоғары пьезоөткізгіштігі, бұл қабат жынысының аз тұтқырлығымен түсіндіріледі (орта мәні - 1,79 мПа*с).
Горизонттардың геологиялық сипаттамасымен зерттеу нәтижелері бойынша апт-неоком, І және ІІ неоком және орта юра горизонттарында активті контур суларының арыны анықталды. Тек тектоникалық жарылыммен орталық блок жан-жағынан қоршалған. Апт-неоком горизонтының оңтүстік қанатындағы мұнай-газды тұтқышы газсуарынды режимде. Кен орнының оңтүстік қанатының І және ІІ неоком горизонттарының мұнай тұтқышы үлкен көлемді және активті суарынды режимі бар. ІІІ пайдалану объектісінің І және ІІ объектіден алшақ жатуына байланысты, объектер арасында қысым айырмашылығы бар екені көрінді. Нәтижесінде қысым өзгерісінің тереңдікке тәуелділігінің екі өзгеше сызығы тұрғызылды. І және ІІ объект бойынша тәуелділік теңдеуі мынадай қысым тұрғызылды. I және II объект бойынша тәуелділік теңдеуі мынадай Рқаб =0,0115 * Набс + 0,002. Қысым градиенті 0,0115 МПам. Тереңдік бойынша қабат температурасының таралуын ұңғыларды сынау нәтижесінде алынды. 3 пайдалану объектісіне жалпы тәуелділік былай жазылды T=f(h). Т=0,063*Набс - 11,386. Температуралық градиент 100 м. 6,30С құрады, ал геотермиялық саты 15,87 м10С тең болады[4].
2.2 Кен орынның игеру режимі
Қазіргі уақыттағы өнімділік және фильтрациялық шамаларын бастапқы кезеңмен салыстырғанда, бұлардың жалпы нашарлауы анықталады. Меншікті өнімділік ІІ объектіде 74 есе, ІІІ объектіде 185 есе төмендеген. Горизонттар бойынша гидроөткізгіштік коэффициенттерінің орташа төмендеуі 3,4 еседен (ІІ объет) 19 есе (ІІІ объект) аралығында. Қабаттың соңғы (ІІІ объект) өнімділігінің төмендеуі 6% -дан 38,7%.
Кен орнының өнімділік және фильтрациялық сипаттамаларының төмендеуі, кен орынды ұзақ уақыт пайдалану кезіндегі қабаттың сарқылуы әсерінен болды. Қазіргі уақытта кен орнынан 14339 мың т. мұнай алынған, бұл алынатын қордың 90,7% құрайды[2].
Қазіргі уақытта, кен орынды пайдалану механикалық тәсілмен жүргізілгендіктен, атап айтсақ пайдалану объектілерінің бүкіл өндіруші ұңғылары (бірнеше ұңғыны қоспағанда) штангiлi терең сорапты қондырғымен жабдықталғандықтан (ШТСҚ), өндіруші ұңғылардың жұмыс кезінде қабаттық және түптік қысымды өлшеу, техникалық тұрғыдан мүмкін болмайды. Өндіруші ұңғыларда қабат қысымының тереңдік өлшеуін жүргізу, жөндеу кезеңінде орындалады, сонымен қоса бақылау ұңғыларында және айдау ұңғыларын пайдалану уақытында жүргізіледі. Өндіру және айдау ұңғыларын пайдалану уақытында статикалық және динамикалық қысымдарды анықтау, эхолотпен алынған, сұйықтың статикалық және динамикалық деңгейінің мәліметтері өңдеу арқылы алынады. Қазіргі уақытта, қолда бар мәліметтер бойынша объектердегі энергетикалық мүмкіндіктерді саралайтын уақыт бойынша орта қабат қысымы өзгерісі графигі тұрғызылды. Онда жеке-жеке І объекті (апт-неоком+І неоком горизонттары), ІІ объекті (ІІ неоком + аралық горизонттар) және ІІІ объекті (орта юра горизонты) графиктері тұрғызылды. Жобадағы көлемде мұнай өндіруге жету үшін негізгі факторлардың бірі қабат қысымымен қанығу қысымының арасындағы айырмашылық болып саналады.
Қазіргі уақытта пайдалану объектісінің ешқайсысында қабат қысымы қанығу қысымына дейін төмендеген жоқ. І объектіде максималды төмендеген кез 1999 ж. болып, қабат қысымы 7,1 МПа құрады. Объектіде алғашқы су айдау кезінде компенсация өсті де, 1992 ж. максимумға жетті (200% жоғары). Одан әрі компенсация деңгейі төмендей бастады. ІІ объектіде қабат қысымы 6,6 МПа дейін 1974 ж. төмендеді (қабат қысымымен қанығу қысымының айырмашылығы 2,8 МПа болды), осы кезең, ҚҚҰ кезеңінің басы болды. Келесі жылдары қабат қысымы өсті де, 7,0 МПА деңгейден төмен түскен жоқ. ІІ объектіні игеру кезеңдерінде компенсация көрсеткіші тұрақты емес, өзінің максималды мәндеріне 3 рет жеткен (123-130%): 1974, 1984, 1998 жылдары. ІІІ объектіні игерудің бастапқы кезеңінде қабат қысымы 8,3 МПа дейін төмендеп, кен орынды игерудің барлық уақытында тұрақты сақталды. ІІІ объектіде ҚҚҰ жүйесі қолданылмағандықтан, қабат қысымымен қанығу қысымының айырмашылығы жоғары деңгейде (7,0 МПа жоғары).
С.Балғымбаев кен орнында мұнай өндірудің максималды тиімді деңгейіне жету үшін ҚҚҰ жүйесі қолданылады. І объектінің өнімді қабатына салқын су айдау 1970 жылдан басталады, ІІ объектіде - 1974 жылдан бері. ІІІ объектіде ҚҚҰ жүйесі жоқ[2].
Қазіргі уақытта, С.Балғымбаев кен орнында ҚҚҰ үшін қолданылатын негізгі жұмыс агенті, өніммен бірге өндірілген су болып саналады. Бұл су мұнай - су эмульсиясын бөлгенде және тұзсыздандырғанда түзіледі. Бұл су құрамына барлық қабаттар суы және техникалық су кіреді де, қабаттық ақаба су мұнай қабатына толық көлемде айдалып, жетпеген су көлемі неоген түзіліміндегі жерасты суынан алынады. Неоген түзіліміндегі жерасты суы, су өндіру ұңғылары арқылы өндіріледі. Су өндіру ұңғылар қоры, жоба тұрғызу кезінде, 5 ұңғыны құрады (№5,6,8,9,13 ұңғылары). Бұның жұмыс жасап тұрғаны - 3, тоқтап тұрғаны - 2. Жер асты суы хлор-кальций түрінде, су минералдануы 112,6-180,9 гл аралығында, рН ортасы аз сілтілі 6,85-ден 8-ге дейін, тығыздығы 1,023-тен 1,75 гсм3 болды. Қабат (төменгі бор және орта юра) суы хлор-кальцилі түрге жатады, минералдылығы 142,2 - 239,5 гл, рН ортасы 7,0-8,5, тығыздығы 1,154-тен 1,185 гсм3 аралығында. Өнімді қабаттың біртексіз өткізгіштігі кезінде, айдалған су жоғары өткізгішті қабаттар мен аралықтардан өтіп, төмен өткізгішті аралықтарды игерусіз қалдырады. Осындай жағдайларды болдырмау үшін жоғары өткізгішті аралықтарды изоляциялап, айдалатын суды төмен өткізгішті аралықтарға бағыттау керек. Бұл жұмыстардың көбі мұнай қабатына физика - химиялық әсер ету нәтижесінде орындалады.
Кен орнының энергетикалық жағдайын бағалау үшін 2006 жылы І және ІІ объектінің изобар картасы жасалды.
Изобар картасын жасау үшін, І пайдалану объектісінде анықталған қабат қысымдарының мәндері (61 мән) СМШ (-708) белгісінен анықталды. Аудан бойынша соңғы қабат қысымы 7,5 МПа болды. Бұл жерде Оңтүстік және Солтүстік-шығыс алаңдарында 7,5 МПа болды. Ең төменгі қабат қысымының мәні Оңтүстік-батыс алаңда 7,3 МПа. Жалпы объект бойынша қабат қысымының мәні 5,2-ден 8,8 МПа аралығында өзгереді.
Кен орны бойынша мұнай алу коэффициентінің (МАК) және алынатын қордың көп өндірілгені І және ІІ объектіге келеді,бұл 2-кестеде көрсетілген:
-І объект - бастапқы алынатын қордың 94% (11076 мың т), сонымен қатар 4,3% (508, 97) төмен жатқан объекті ұңғыларынан өндірілген;
-ІІ объект - бастапқы алынатын қордың 86% (2796 мың т.), қосымша ауыстырылған ұңғылардан өндірілген мұнай көлемінің үлесі 9,2% (297,2);
-ІІІ объектіде алынатын қордың 60% (467 мың т.) өндірілген.
Жалпы кен орны бойынша бекітілген алынатын қордан өндірілген мұнай 92% құрайды. Кен орны бойынша алынған мұнай қоры 15505 мың т. болды. (І объектіде - 11750 мың т., ІІ объектіде - 3155 мың т., ІІІ объектіде - 600 мың т.), потенциалды мұнай алу коэффициенті 0,55 құрады. (Объектер бойынша: І-0,54; ІІ-0,58; ІІІ-0,58) [4].
Қорыта айтқанда, кен орны бойынша қорды өндіру жоғары деңгейде. МАК 0,56 тең болғанда, активті игерілетін қор 300 мың т. құрайды.
Сонымен қатар, пайдалану объектілерінің аудандары бойынша қорды өндіруге бағалау жүргізілді. Бұған І объектінің оңтүстік (О-І), солтүстік - шығыс (СШ-І) және оңтүстік - батыс алаңдары (ОБ-І), ІІ объектінің оңтүстік (О-ІІ) және солтүстік - шығыс алаңдары (СШ-ІІ) кірді. Кестеден көріп отырғанымыздай, жоғары өндірілген көлем І және ІІ объектінің негізгі алаңдарына сәйкес келеді. (МАК бекітілгеннің 98-100% құрайды). Бұл аумақтар бойынша бекітілген МАК-ке жету үшін осы күні қолданылып отырған жүйемен, технологиялық игеруі жеткілікті. Өндірудің төменгі көрсеткіші СШ және ОБ алаңдарында (соңғы МАК-23-тен 84% аралығында). Бұл алаңдарда бекітілген МАК-ке жету үшін қабатқа әсер етудің тиімді шараларын, қор жиналған жерге арнайы ұңғы бұрғылауды қосу, ұңғы өнімділігін арттыру шараларын жүргізу қажет.
2-кесте. Кен орны және объектер бойынша мұнай қорын алу көрсеткіштері
І объект
ІІ объект
ІІІ объект
Кен орны бойынша
Қорлар, мың.т.
Геологиялық
21815
5416
1031
28262
Алынатын
11780
3250
774
15804
Алынған
11750
3155
600
15505
Жин.өндірілген
11076
2796,32
467,21
14339,9
Қалдық қор
673,59
358,68
132,79
1165,10
МАК, ү.б.
Бекітілген
0,54
0,60
0,75
0,56
Қазіргі
0,51
0,52
0,45
0,51
2.3 01.01.2015 ж. игерілген кен орындардың жағдайын реттелуін бақылау
Олардың өндіру қоры 121 ұңғыма, олардың ішінде істеп тұрғандар 117 ұңғыма, тереңсорапты 117. Айдау ұңғымалары қоры мұнай-газ өндіру басқармасы бойынша 22 ұңғыма, істеп тұрғандар 22, су алатын 22 ұңғыма, бақылау ұңғымалар саны 10, ал консервацияда тұрғандар 2. С.Балғынбаев кен орны бойынша, мұнай өндіру алдыңғы қатарлы жоғарғы қарқынмен жүргізілді, сондықтан да гидродинамикалық және геофизикалық зерттеулер игеруді бақылауда маңызды міндет болып табылады.
Механикалық тәсілмен жұмыс істейтін барлық ұңғымалар, графикке сәйкес динаммограммаға түсіріледі. Барлық істейтін ұңғымалар қоры бойынша, айына екі реттен кем емес механикалық қоспа, су құрамына сынақ өткізіледі. Ал барлық, айдау және бақылау ұңғымалар қоры бойынша қабат және түп қысымына өлшеулер өткізілді[2].
С.Балғынбаев кен орны бойынша 01.01.2015 жылда 121 ұңғымамен мұнай игерілді, олардың ішінде біреуі тоқтап тұр. Тоқтап тұрғанмен пайдалануға үш ұңғыма кіргізілді, айдау ұңғымалары қорынан бір скважина, және бір бақылау қорынан айдау ұңғымасы қорына ауыстырылды. Кен орын бойынша қабатқа су айдау 30 ұңғымамен жүргізілуі керек болды, бірақ оның 10-ы іске қосылмады.
3-кесте. С.Балғымбаев кен орны ұңғыма қоры жағдайы
Атаулары
Ұңғыма қорының сипаттамасы
Барлық ұңғыма, бірл
I объект
II
объект
III объект
Өндіруші ұңғымалар қоры
Барлығы
121
67
35
19
Жұмыс істейтін
117
66
33
18
Өнім беретін
116
65
33
18
Тоқтатылған
1
1
0
Жұмыс істемейтін
4
1
2
1
Айдаушы ұңғымалар қоры
Барлығы
22
15
7
0
Жұмыс істейтін
22
15
7
0
Айдаушы
22
15
7
0
Тоқтатылған
0
0
0
0
Жұмыс істемейтін
0
0
0
0
Бақылаушы қор
10
7
3
0
Консервацияда
2
Жойылған қор
Барлығы
82
Геологиялық себептермен
63
Техникалық себептермен
19
Су жинау қоры
5
Барлық бұрғыланған қор
242
2.4 Игерудің қазіргі кездегі жағдайы
Кейінгі сатылы игеру барынша қиындау болып келеді, төменгі маңызды қорлар бөлімі, өндірістік мұнайдың шарасыз түсуі болып табылады. Созылған бұл аралық сулану кезінде мұнай қабатынан өнімді алу қиындай түседі. Мұнай беру төмендетпеу және ілеспе суды тыю мақсатында жүргізілген, мұнайды қабаттан шығаруға пайдасы орындалмайтын жұмыс. С.Балғымбаев кен орнын игеру 1968 жылдан басталады. Игерудің басынан бастап объектіден 11134,4 мың т. мұнай, 59538,2 мың т. сұйық, 212,5 млн.м3 газ өндірілді. Бастапқы қордан өнім алу қарқыны 0,5% құрады, соңғы мұнай беру көрсеткіші - 0,51%. Объектіден мұнай өндірудің динамикасын бақылап отырсақ, екі кезеңді ерекшелеуге болады. Игерудің бастапқы кезеңінен 1973 жылға дейін жылдық мұнай өндіру көлемі өсіп отырды, ол 1973 жылы максималды 786,0 мың т. құрады. Бұл өсім, объектіні интенсивті бұрғылау нәтижесінде пайдалануға жаңа өндіру ұңғыларын қосумен (63 бірлік) түсіндіріледі. Алғашқы өнімнің сулануы 23,4 % болды. Алғашқы екі жылда объектіні игеру табиғи режимде жүрді, 1970 жылдан бастап қабатқа су айдай бастады, оның жылдық көлемі 1973 жылы 4 айдау ұңғылар қорымен 1026,3 мың м3 құрады. Компенсациясы - 80,9% болды. Қарастырып отырған кезең соңында, орта тәуліктік мұнай және сұйық дебиті сәйкесінше 27,5 және 49,6 ттәулікке жетті. Келесі кезең интенсивті (1973-2007 жылдар аралығы), содан кейін қазіргі күнге дейін жалғасып жатқан жылдық мұнай өндірудің біртіндеп төмендеу кезеңі. 1982 жылға дейін жылдық мұнай өндіру көлемінің төмендеуі, жылдық сұйық өндірумен су айдау көлемінің өсуімен пропорционалды келді. Бұл өндірілген өнімнің интенсивті сулануымен сипатталады (94,4%). Ұңғылар қорын арттырғанымен, орташа мұнай дебиті біртіндеп 37,5 ттәуліктен 12,0 ттәулікке төмендеді, ал ұңғылардағы сұйықтың орташа тәуліктік өнімі тікелей пропорционалды өсті де, игерудің осы кезеңінде максималды деңгейге жетті (77 ттәу). 1983 жылдан бері жылдық су айдау деңгейі 3768,8 мың м3-тан 1453,0 мың м3 дейін төмендеді. Компенсация 120,7% құрады. 01.01.2008 жылы айдау ұңғыларының саны 20 бірлікті құрап, олардың орташа жұтылу көрсеткіші 168,0 м3тәулік болды және өндіру ұңғылары 97 бірлікті құрап, орташа дебиті 2,0 ттәулік болды, ал өндірілген өнімнің сулануы соңғы бес жылда тұрақты 95% құрады.Объектіні өндірістік пайдалану 1968 жылдан басталады. 01.01.2008 жылғы жағдай бойынша объектіден өндірілген мұнайдың жалпы жинақталған қоры 2822,6 мың т. мұнай, 13332,7 мың т. сұйық және 52,6 млн.м3 газды құрайды. Негізгі динамикалық көрсеткіштер бойынша, жалпы объектіні игеру кезеңін келесі этаптарға бөлуге болады. Игерудің басынан бастап 1972 жылға дейін мұнай өндіру көлемінің қарқынды өсуімен сипатталады. Бұған кен орынды меңгеру үшін бірінші кезеңде жаңа ұңғылар бұрғыланып, пайдалануға берілуімен түсіндіріледі. Объектіні игерудің бүкіл уақытында жылдық мұнай өндірудің деңгейі 1969 жылы максималды болды. Осы жылы 162,0 мың т. мұнай өндірілді. Осы кезеңде өндірілген өнімнің аз сулануымен (5%) сипатталады, орта тәуліктік мұнай дебиті 30,0 ттәулік болды. 1972-1986 жылдар кезеңі өндірілген өнімнің біртіндеп сулануымен, мұнай өндіру деңгейінің төмендеуімен сәйкес келді. 1974 жылы кен орнында ұйымдастырылған, қабатқа 2 айдау ұңғысымен су айдау нәтижесінде, мұнай өндіру көлемі кішкене кезеңде өсті (1974-1975 жылдар) . Одан бері мұнай өндірудің төмендеуі және ұңғы өнімінің 85,5%-ға дейін сулануы байқалады. Игерудің барлық уақытында өндірілген мұнай көлемі 482,1 мың т., сұйықтық -1465,3 мың т. болды[4].
2.5 Ұңғыма өнімдерін жинау және кәсіпшілік дайындау жүйесі
Кен орнының ұңғыма өнімдерін ішкі кәсіптік жинау және кәсіптік дайындау жүйесі барлық ұңғымалар өнімдерін жинау, әр ұңғыма өнімінің жеке өлшеу және мұнай дайындау құрылғысына барлық өндірілген өнімді кәсіптік жеткізу үшін арналған.
Ішкі кәсіптік жинау және жеткізу технологиясын таңдауда келесілерді ескеру керек.
* сағалық қысым
* өндірілген өнімнің газ мөлшері
* алынған өнімнің реологиялық сипаттамалары (тұтқырлығы, салқындау температурасы, парафинмен мұнайдың қанығу темпертаурасы, )
* Өндіретін ұңғымалардың орналасу сызбасы
* мұнай және газдың күтілетін өнімі
* суланудың болжамды деңгейі;
* өндірілетін ұңғымалардан дайындау нысандарының алыстығы;
Ішкі кәсіптік жинау және жеткізу жүйесі келесі талаптарға сай болу керек:
* Алынатын өнімнің жиналуының саңылаусыздануы;
* Әр ұңғыма өнімінің нақты өлшеуі
* Кен орнының кәсіптік өнімінің жалпы есебі
* Барлық технологиялық звенолардың беріктігі
* Барлық технологиялық процесстерді автоматтандыру
Ішкі кәсіпті жинауға келесілер кіреді:
* Өндірілетін ұңғымалардың сағалары
* Шығарылатын линиялар (мұнай ұңғымаларындағы)
* Өлшеу құрылғылары
* Өлшеу құрылығыларынан өндіретін өнімді дайындау құрылғысына дейін өнімді жинайтын коллекторлар жүйесі
Бұл кен орнының ұңғымалары механикаландырылған тәсілмен пайдаланатынын ескерсек, онда өндірілген өнім диаметрі 114 мм линия бойымен автоматтық топты өлшеу құрылғысына түседі , бұл ұңғыма ішіндегі сорап жасайтын энергия әсерінен жүзеге асады [2].
Ұңғыма шығымын өлшеу Спутник маркалы автоматтандырылған топтық өлшеу құрылғысы (АТӨҚ) арқылы жүзеге асырылады, олар кен орнында 7 болады. Шығымын өлшенген соң ұңғыма өнімдері диаметрі 159 мм мұнай құбырларымен өнімді жинаудың екі пунктіне түседі (МЖП 1, МЖП 2) [2].
4-кесте. 01.01.2015 ж. С.Балғымбаев кен орнындағы АТӨҚ және өндіруші ұңғылар саны
№
№АТӨҚ
Барлық
Ұңғылар №
1
001
13
20,41,42,43,53,56,72,110,112,138,14 2,177,192
2
002
14
1,24,34,40,85,98,132,133,134,136,13 7,141,161,178
3
008
6
13,15,101,102,106,108
4
022
14
28,35,79,84,89,90,111,119,130,131,1 60,164,165,194
5
105
7
3,44,58,114,115,169,199
6
107
12
11,38,76,81,82,92,100,105,121,123,1 96,197
7
205
8
46,47,48,62,63,107,116,191
8
307
12
37,39,78,99,104,125,144,147,148,149 ,166,193
+ № 2, 101, 102, 103 АТӨҚ ұңғымасының өнімі МЖП-1 жинау пунктіне түседі.
+ № 301, 302 және 4 АТӨҚ ұңғымасының өнімі МЖП-2 жинау пунктіне түседі.
+ №101 АГЗУ ұңғымасының өнімі тікелей УПН-ға түседі.
Әр МЖП- да ұңғыма өнімдерін газдан тазартудың автономды жүйесі бар.
МЖП-1 түсетін ұңғыма өнімін жинау келесі жолмен жүреді.
Ұңғымадан мұнай газ сұйықтықты қосып, АТӨҚ кезекті өлшеуден кейін кіргенде, Рвх=0,2 МПА қысымның мұнайгаз сепараторына түсті (МГС), ол жерде ілескен газ Pвх=0,1МПА ГС кірісіндегі қысыммен газ сеператорына түседі. Газ тазалаудан кейін 16150 ҚЖ құбырлы жылытқышқа отын ретінде қолданылады, өнімді тасымалдау кезінде мұнайды дайындау құрылғысына келеді (МДҚ).
Жөнелтуде ұңғыма өнімін жылыту үшін әр МЖП бар газдан тазарған су мүнайлы қоспа 100м3 көлеміндегі көлденең 2 сыйымдылыққа түседі, ол жерден 16150 ҚЖ жылытқыш арқылы шығуда Рвх=1,0-1,3 МПА қысымында сорғылармен сорылып МДҚ жіберіледі. 16150 ҚЖ құбырын жылытқышты өнімді 25-340С температурасына дейін жылытады. МДҚ-ға ұңғыма өнімін жөнелту үшін МЖП сорғылардың екі түрін қолданады: поршеньді НБ-125 (2 дана) және центрден тепкіш ЦПС-180128 (2 дана) олар сорылатын өнімнің көмегіне байланысты кезек-кезек қосылады. МЖП-2 түсетін ұңғыма өнімін жинау МЖП-1 сияқты ұқсас[2].
C.Балғымбаев кен орнындағы тауарлы кондицияға дейін мұнай дайындау құрылғысының технологиялық сызбасы:
# Мұнайдан газдың, қабат суының және механикалық қоспаларды бөлу сатысы.
# Қабат суын дайындау сатысы
# С.Балғымбаев МДАЦ мұнайды айдау;
# Қабат суын сорып қайтадан қабатқа айдау;
МДҚ сызбасы келесі жолмен жүзеге асады.
Мұнай-газды сұйықтық жинау пунктерінен (МЖП-1, МЖП-2) Рвх=0,5 және 0,6 МПа қысымда екі құбырмен МДҚ түседі, ол жерде алдын ала деэмульгаторлармен өңделеді, сонан соң ҚЖ-16150 құбырлы жылытқыштарға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz