Қаракөл қойының популяциясының генетикалық құрылымы

ҚАЗАҚСТАН ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Ким Виктория Романовна

Оңтүстік-Қазақстан облысы әртүрлі түсті бухар сурасының жүн талшықтарының пигментацияның сандық белгілерін зерттеу

Мамандығы 5В070100 - Биотехнология

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Қазақстан инженерлік-технологиялық университеті

тақырыбы: « Оңтүстік-Қазақстан облысы әртүрлі түсті бухар сурасының жүн талшықтарының пигментацияның сандық белгілерін зерттеу»

мамандығы 5В070100 - Биотехнология

Орындаған : Ким В. Р.

Ғылыми жетекші:

б. ғ. к., доцент Сарсекеева Г. Ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСҚА ТҮСІНІК ХАТ

тақырыбы: « Оңтүстік-Қазақстан облысы әртүрлі түсті бухар сурасының жүн талшықтарының пигментацияның сандық белгілерін зерттеу»

Ғылыми жетекші б. ғ. к., доц. Сарсекеева Г. Ж.

КЕҢЕСШІЛЕР:

негізгі бөлім доц. Сарсекеева Г. Ж.

экономикалық бөлім аға. оқт. Артыкбаева Л. К.

еңбекті және қоршаған ортаны қорғау аға. оқт. Касымов Н. Ж.

нормоконтрольст. пр. Рахманкулов А. Б.

кафедра меңгерушісі доц. Айсакулова Х. Р.

Мамандығы 5В070100- Биотехнология

Кафедра Азықтық өнімдер және құрылғылар технологиясы

ТАПСЫРМА

дипломдық жұмысты орындау бойынша

Студент Ким Виктория Романовнаға _

Жұмыс тақырыбы : «Оңтүстік-Қазақстан облысы әртүрлі түсті бухар сурасының жүн талшықтарының пигментацияның сандық белгілерін зерттеу»

ЖОО №8 / 1 «15» қазан 2017 ж. бұйрығымен бекітілген.

Жұмысты тапсыру уақыты « » 2018 ж.

Дипломдық жұмысты орындау үшін тапсырмалар немесе димломдық жұмыстың қысқаша мазмұны:

Кіріспе (тақырыптың өзектілігі, жаңашылдығы және тәжірибелік маңыздылығы, қойылатын сұрақтардың замануи бағасы, зерттеудің мақсаты мен тапсырмасы)

Әдебиетке шолу (зерттеуге бағытталған әдебиет көздеріне аналитикалық шолу жасау)

Экспериментальды бөлімі (зерттеу нысаналары мен тәсілдері, зерттеу нәтижелері және оны талдау)

Экономикалық бөлімі (алынатын пайла мен өзіндік қүндылығын есептеу)

Қоршаған орта мен еңбекті қорғау (қоршаған орта мен еңбекті қорғау, зертханада еңбек қауіпсіздігін сақтау ережелері)

Қорытынды

Графикалық материалдар тізімі (кестелер слайдтары, графиктер және тб. ) : 10 слайд, 10 кесте, 1 сурет, 1 схема.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Алибаев Н. Н., Шамекенова Р. Д., Туекбасов М. К. Селекция каракульских овец по содержанию меланина в шерсти //Овцеводство. - М. : Колос, 1991. -№6. -С. 33-34
2. Ахметов Ш. А., Асылбеков Р. Е. Генетическое разнообразие хозяйственно-полезных признаков каракульских ягнят. Труды Казахского НИИ каракулеводства, Алматы, Кайнар, 1985.
3. Ахметшиев А. С. Селекционно-генетические основы создания племенного стада каракульских овец каракалпакского сура в Казахстане. Дисс. доктора с. -х. наук, Алматы, 1989.
4. Всеволодов Э. Б., Очилов К. Д., Елемесов К. Е., Латыпов И. Ф. Пигментация волос каракульских ягнят. Алматы, 1995.
5. Гигинейшвили Н. С. Методы селекционно-племенной работы с каракульскими овцами в зарубежных странах. Москва, 1973.
6. Дюсегалиев М. Ж. Создание стада каракульских овец коричневой окраски. Автореферат дисс. канд. с. -х. наук Мынбаева, Алматинская обл., 1997.

Жұмыстың бөлімдері бойынша кеңес беру:

Дипломдық жұмысты орындау кестесі

Жұмыстың берілген уақыты « » 2010 ж.

Кафедра меңгерушісі доц. Айсакулова Х. Р.

Жұмыс жетекшісі доц., к. б. н. Сарсекеева Г. Ж

Тапсырманы орындауға қабылдаған студент Ким В. Р.

Мазмұны

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы Президенті Н. А. Назарбаевтың Жолдауында жоғары білім беру сапасы, өте жоғары халықаралық талаптарға сай болуы тиіс. ЖОО рейтингке ие әлемнің жетекші университеттерінің қатарына енуге ұмтылулары керек.

2015 жылға қарай Ұлттық инновациялық жүйе олыққанды болуға тиіс, ал 2020 жылға қарай ол, әзірлемелер, патенттер мен дайын технологиялар, елде енгізілетін талдаулар түрінде өз нәтижелерін беруі керек. [1] .

Қазақстанда және Орта Азия республикаларында қой шаруашылығы жақсы дамыған, . Біздің ел бар елеулі резервтері қой өнімдері өндірісінің ұлғаюы. Саланың одан әрі дамуы ең алдымен, жетілдіру жолымен қой өнімділігін арттыру, асыл тұқымды қасиеттерін қолдана отырып жаңа тұқымдар алу, жемшөп базасын нығайту мен қарқынды технологияға өту болып табылады.

Үлкен мүмкіндіктері бар мал басын өсіру республиканың кейбір облыстарында, елдің еуропалық бөлігінде, сондай-ақ, ауыл тұрғындарының үй жанындағы жер учаскелері мен басқа да аудандардардың жеке секторында аз болды қой немесе тіпті болмаған деуге болады.

Соңғы жылдары тез қарқынмен қой өсіру қарқындату, шоғырландыру және мамандандыру саласы мен ауыстыруға және оның өндірістік технологиясына негізделген,

Мал шаруашылығындағы прогресс популяцияның генетикалық әртүрлілікті тарихында көрнекті генотиптердің және нақты жағдайларына бейімделген жануарлар мүмкін болған жағдайда болады. Алайда, оның нәтижелілігі анықталған жоқ, бірақ сұранысқа ие, тек қана қолда бар генетикалық материал. Осыған байланысты Осыған байланысты, мал шаруашылығында гендік қорды ұтымды пайдалану, сондай-ақ, мал шаруашылығы өнімдерінің жаңа көздерін іздеу және құру міндеті тұр [10, 21] .

Осындай маңызды саланы нарықтық экономикаға көшу жағдайында республикасындағы дағдарысты жағдай қалыптасып отыр, қой санын қысқарту, азайту қаракөл өнімнің барлық түрлерінің күрт нашарлауы материалдық- техникалық және ғылыми қамтамасыз ету базасының нашарлығына әкеп соқтырады. Қадағалау болмаған кезде қаракөл қойдың бағалы түрлері азайып кеткен, ал олардың кейбір түрлерінің боялуына қарай түстері құрып кету қаупінде тұр. Сондықтан, қаракөл қойдың боялуына қарай түстерін сақтап қалу қойылған міндеттердің бірі деп атауға болады.

Осындай уақытта ескеру керек, бұл сақтау қажеттілігі жойылып бара жатқан және саны аз қаракөл қойдың әр түрлі бірегей бояуы, сондай-ақ, байланысты күрт нашарлауына сала жағдайында күрт қысқаруына, мал басының өсуі, өлім-жітімнің төмендеуімен, өндіріс жемшөп пен нашарлауына байланысты, олардың сапасын, тез тозуымен қатар жүреді. Бұл жағдайда республиканың фермер қожалықтары және үй шаруашылықтары шығынға ұшырамау үшін қаракөл қойдың бағалы генотиптерін сақтап қалуға қазіргі заманғы ғылымның озық жетістіктерін пайдаланып және қажетті құралдармен жеткілікті қамтамасыз етілуі қажет. Әсерінен сақтау мақсатында кем рентабельді нарықтық күштердің процесі жүріп жатыр қарай тарылуы генетикалық базасын, қаракөл қойдың мүмкін емес коммерциялық тиімді тұқымы-ет бағыты бойынша, ол жақын саласы. Алайда, бүл жануарлардың популяциясы үлкен резерв болып саналады, себебі, үлпершек түрін ет саласына жатқызуға болады. Қаракөл қойдың генетикалық ресурстарын сақтауға байланысты сұрақтар әлі күнге дейін қойылады, өйткені, ауыл шаруашылығында басым бағыттарын дайындау кезінде төмен басымдылыққа ие салаларға инвестициялар құйылмай қалады және бұл мәселелер жыл өткен сайын шешілу үстінде.

Қазақстанның ғалым-каракөлшілері қаракөл қойдың әр түрлі экологиялық аймақтарында өсіру бойынша теориялық негіздер әзірледі; мұнда, неғұрлым жетілдірілген селекция әдістері және тәсілдері, асыл тұқымды бағалау, оларды пайдалана отырып, қазіргі заманғы тәсілдерін зерттеу әдістемесі; жаңаларын құрастыру және қолданыстағыларын жетілдіру, қаракөл қойдың бояулар түрлілері мен типтерін сақтап қалу. Әлемдік тәжірибеде теңдесі жоқ қаракөл қойдың гендік қоры қаныққан тұқымды 14 жоғары өнімді зауыттық типі, соның ішінде 6 - қара, 4 - сұр, 4 - сұр, 33 - сызық, 1 тұқым үлпершек-ет түрлері алынды. Қой өсіруге тән өте қолайлы осы тұқымның жоғары үлпершек сапасын, қозылардың сондай-ақ тез жетімділігі мен құйрығы болып табылады. Қаракөл қойдың бірегей әдістері шығару ақ бояу (4 түрінің қатысуымен, қарама-қарсы тұқымдарын, зауыттық типті табиғи көптұқымды, сондай-ақ, жануарлардың қарақөл саласындағы үлгідегі танылған бесінші үлпершек тұқымы.

Қазіргі уақытта қаракөл шаруашылығында саланың жеке меншік түріне көшуімен көрінетін революциялық процесс жүріп жатыр. Жануарларды ұстау, азықтандыру, өсіру және өсімін молайту әдістері де өзгерді.

Мұның барлығы қаракөл қойларының өмір сүрудің жаңа жағдайларына бейімделуін арттыруға бағытталған бірқатар іс-шараларды шұғыл жүргізуді талап етеді. Сала селекционерлерінің басты міндеті қой басын тұрақты өсіру, кейіннен өндірілетін өнімнің сапасын арттыру және жақсарту, құнды бояулардың, елтіректі және зауыттық жануарлардың тектік қорын сақтау болып табылады.

Тақырыптың өзектілігі:

Қажетті селекциялық белгілерді дамытуға мақсатты селекцияны табысты жүргізуде зерттелетін бастапқы тұқымдардың тектік қорын, генетикалық өзгергіштік деңгейін, тұқымдық және тұқымішілік саралауды бағаламай мүмкін емес. Бірегей бояулы қаракөл қойларының тектік қорын сақтау және пайдалану қажеттілігі қазіргі уақытта үнемі жалғасатын мақсатты ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілетін жаңа табындарды, жануарлар желілерін, типтерін жасау және қолданыстағыларын жетілдіру үшін бағалы селекциялық материалды ұсынумен байланысты. Сондықтан, қаракөл қойларының бірегей бояуларын өсірудің селекциялық-генетикалық аспектілерін зерттеу және оларды гендік қор табындарында сақтау және пайдалану тәсілдерін әзірлеу өте өзекті мәселе болып табылады.

Зерттеу мақсаты: Селекциялық үрдісте және асыл тұқымды алу жұмыстарында тиімді пайдалану және дамыту үшін, Қазақстанның оңтүстігінде қаракөл қойларын бірегей бояуларын өсірудің селекциялық-генетикалық әдістерін әзірлеу.

Зерттеу міндеттері:

- Қазақстанның қаракөл қойларының бірегей бояуларының генетикалық ресурстарының қазіргі жағдайын талдау;

- бұйра параметрлерінің динамикасын статистикалық есепке алу негізінде қаракөл қозыларын асыл тұқымды іріктеу тәсілін әзірлеу;

- жүн талшықтарының есебі негізінде қаракөл тұқымындағы асыл тұқымды қошқарлардың жүн талшықтарын іріктеу тәсілін әзірлеу

-қаракөл қойларының бірегей бояуларының жүн өнімділігін зерттеу.

1 Әдебиетке шолу

Қазіргі уақытта саланың шоғырлануы мен мамандануына және оны өнеркәсіптік технологияға көшіруге негізделген қой шаруашылығын қарқындату жылдам қарқынмен жүріп жатыр.

Алайда, популяцияда генетикалық әртүрлілік, ерекше генотиптер және жануарлардың нақты жағдайларына бейімделуінен мал шаруашылығы алға ілгерілеуі мүмкін. Бұл ретте, оның нәтижелілігі тек осы факторлармен ғана емес, сондай-ақ, қолда бар генетикалық материалдар негізінде әрқашан қанағаттандырылмайтын өнімге деген сұраныспен де анықталады. Осыған байланысты, мал шаруашылығында гендік қорды ұтымды пайдалану, сондай-ақ, алдымызда мал шаруашылығы өнімдерінің жаңа көздерін іздеу және құру міндеті тұр.

Нарықтық экономикаға көшу жағдайында республикада қой санының қысқаруынан, қаракөл өнімдерінің барлық түрлерінің азаюынан, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің күрт нашарлауынан және осы маңызды саланы ғылыми қамтамасыз етуден көрінген қиын жағдай қалыптасты. Осыған байланысты, қаракөл қойларының құнды бояулары мен түстерін сақтау және қалпына келтіру өте өзекті мәселе болып отыр.

Жойылып бара жатқан және саны аз қаракөл қойларының әр түрлі түпнұсқалық бояуларын сақтау қажеттілігі саладағы істер жағдайының күрт нашарлауына: мал басының күрт қысқаруына, өлімнің өсуіне, жемшөп өндірісінің төмендеуіне және олардың сапасының нашарлауына, тұтастай алғанда саланың тез тозуына байланысты екендігі анықталды. Алайда, жануарлардың әрбір популяциясы микроэволюциялық үрдісте негізгі рөл атқаратын жасырын генетикалық өзгергіштікке ие, мұндай популяциялардың жоғалуы орны толмас елеулі жоғалтуға әкелуі мүмкін. Қаракөл қойларының генетикалық ресурстарын сақтау мәселелеріне әлі күнге дейін ауыл шаруашылығында басым бағыттарды әзірлеу кезінде төмен басымдық беріледі, бұл осы проблеманы шешуде барабар инвестициялардың болмауына әкеледі.

Осыған байланысты, Оңтүстік Қазақстан облысының бұхар (орыс) сурасының жүн талшықтарының түрлі түсін зерттеу, сандық белгілері мен пигментациясын, атап айтқанда, қаракөл қойдың популяцияның генофондын біздерге қойылған мақсат пен зерттеудің міндеттері болып табылады. Бұл дипломдық жұмыс екі ұйым тоғысында орындалды: экспериментальды бөлім ҚР БҒМ «Жалпы генетика және цитология институтында» РМК және «Оңтүстік-Батыс мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» селекциялық-генетикалық орталығында ЖШС зерттеу жүргізілді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс