Болашақтың энергиясы - баламалы энергия

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

$C:\Users\Admin\Desktop\0_96528_1180a0fa_orig.png$

«Нәзір Төреқұлов атындағы №13 жалпы орта мектебі»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Ғылыми жоба тақырыбы:

«Болашақтың энергиясы -баламалы энергия»

Орындаған: 10«А» сынып оқушысы

Рахымхан Шыңғыс Маратұлы

Жоба жетекшісі: физика пәні мұғалімі

Козыбекова Д. Ж.

Бағыты: жаратылыстану

Секциясы: физика

Жетісай ауданы

2018-2019 оқу жылы

МАЗМҰНЫ

І. Кіріспе

Болашақтың сарқылмас энергия көздері.

II. Зерттеу бөлімі

1. Күн энергиясының маңызы.

2. Күн батареяларының түрлері.

III. Қорытынды

1. Пайдаланылған әдебиеттер.

Жетекші пікірі

10 «А» сынып оқушысы Рахымхан Шыңғыс 2002 жылы 4 қарашада туылған. Ол бірінші сыныптан төртінші сыныпқа дейін үздік оқыды. Шыңғыстың өзінің ізденпаздылығымен, жауаптылығымен, ұқыптылығымен көзге түсіп келеді.

Оның жаны ізденіске, жаңалыққа толы. Ол табиғатқа деген сүйіспеншілігінің және ұлт жандылығының арқасында осы зерттеу жұмысын жүргізуде. Бұл жобада баламалы энергияның адам өміріндегі маңызы, саяси тиімділігін бағалай білу қажеттілігі туралы кеңінен қамтылған. Оқушы зерттеу жұмысының тақырыбын толық аша білді деген ойдамын.

Жетекшісі: Козыбекова Д

Аннотация

Ұсынылып отырған «Болашақтың энергиясы - баламалы энергия» тақырыбына ғылыми-зерттеу жұмысын 10 «А» сынып оқушысы Рахымхан Шыңғыс дайындады.

Жұмыстың мақсаты - баламалы энергияның адам өміріндегі маңызы туралы мәліметтер жинау, табиғи құндылықтарымызды бағалай білу болып табылады.

Өзінің жауапкершілік, ізденімпаздық қасиеттерінің, әсіресе білімділігі мен зеректігінің арқасында осындай зерттеу жұмысын жүргізді.

Бұл еңбекте баламалы энергияның басқа энергиялардан ерекшелігі, оның адам өміріндегі маңызы терең қамтылған. Оқушы зерттеу жұмысының тақырыбын толық аша білді.

Т ақырыбы: «Адамзат ертеңі «жасыл» энергия » Болашақтың энергиясы.

Мақсаты: Энергияны тұтыну тиімділігі және ұтымды пайдалану.

Міндеті:

• Қалпына келтірілетін қуат көздерін және энергияның басқа да баламалы түрлерін пайдалануға ынталандыру.

• Көпшіліктің экологиялық таза энергияға қолжетімділігі.

• Қоршаған ортаның ластануы және денсаулыққа қауіп-қатері.

• Қазбалы жанармайды пайдалану және көмірқышқыл газының шығарылуын азайту.

Болашақтың сарқылмас энергия көздері

Елбасы «Қазақстан жолы - 2050» жолдауында «Біз энергетиканың дәстүрлі түрлерін дамытатын боламыз. Жылу-электр стансаларынан шығатын қалдықтарды тазарту жөніндегі ізденістер мен жаңалықтарға, өндіріс пен тұрмыста жаңа технологиялар арқылы жаппай электр қуатын барлық жерде үнемдеуге қолдау көрсету қажет» деген болатын.
Дәстүрлі емес ресурстардың негізгі бөлігі Қытай, АҚШ және Австралияға тиесілі. Бірақ әлем бойынша ресурстардың бұл түрі әлі толық игерілмеген. Қазіргі техникалық, экономикалық және әлеуметтік жағдайларда кеңінен қолданысқа ие болмаған минералды шикізат көздері болашақта дәстүрлі минералды ресурстар таусылғанда қолданысқа енбек. Дәстүрлі емес ресурстар жаңа технологиялар енгізілгенде кеңінен игерілетін болады. Қазіргі таңда ғалымдар ресурстың бұл түрін тиімді пайдалану жағын зерттеу үстінде.
Бүгінгі таңда халықаралық мамандар энергия өндірісінің тиімділігін артыру мәселесін кеңінен талқылауда. Энергия үнемдеуді барлық мемлекеттер мақсат етіп қойғанмен, бұл саладағы тиімділікті арттыру өз деңгейінде жүзеге асты деуге болмайды. Энергия тиімділігіне инвестиция салынса энергетикалық қауіпсіздік пен экономикалық өсімге және экологиялық мәселелерді шешуге септігі тиер еді. 20 жылдан кейін энергияның жаңартылған түрлері бүкіл электр энергиясының үштен бірін алатын болады. Қазіргі кезде өндірілетін энергияның тек төрттен бірі ғана жаңартылған түрі болып отыр. «Жақын арада энергияның жаңартылған түрлері электр энергиясы өндірісінде екінші орынға шығады» деп болжауда халықаралық агенттік мамандары.
Халықаралық энергетика агенттігінің мәліметіне сүйенсек, 2035 жылға дейін дүниежүзінде қазба байлықтың үлесі - мұнай 27, газ 25, көмір 24 пайыз деңгейінде болады деп күтілуде. Ал атом энергетикасының орнын энергияның жаңартылған түрлері басады. Халықаралық отын энергетика айналымында жасыл энергетиканың үлесі алдағы 20 жылда 20 пайызға жетеді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Жасыл энергетика институтын» құру жөнінде 2013 жылы ұсыныс айтқан болатын. Шет елдік мамандар 2050 жылы алғашқы энергияға деген сұраныстың 60 пайызын энергияның жаңартылған түрлері алады деген пікір білдіруде.
Сондай-ақ, 30 жылдан соң нанотехнология негізінде отынның жаңа түрлері пайда болады. Оған қоса сутекті энергетика өндірісі өспек. Сутекті отынмен жүретін көлік түрлерін пайдалану мақсатында энергетиканың осы түрі кеңінен қолданысқа енеді. Энергияның жаңа түрлерінің дамуымен қатар адамзат технологиялық дамудың шыңына жетеді. Бұл тұрғыда, «әлемді энергетикамен экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына кірмейтін мемлекеттер қамтамасыз етеді» деген болжам бар.
Космостан түсірілген суреттер және халықаралық мамандардың зерттеуіне мән берсек, тек Каспийдің солтүстік бөлігінде ғана 3, 5 миллиард тонна мұнай мен 2, 5 триллион кубометр газ қоры бар екен. Қазіргі кезде Республика бойынша құрлықтағы мұнайдың 6, 1 миллиард тоннасы, газдың 6 триллион куб метрі сақтаулы. Қазақстан көмірі 250 жылға жетеді екен. Ал Қарағанды көмір бассейнінде 50 миллиард тонна көмір жатыр.
Бірақ, әр нәрсенің сұрауы, шегі бар екені белгілі. Кен орындарын шектен тыс қарқынды игеру қазба байлықтың сарқылуына әкелуі ғажап емес. Осы орайда мамандар 2025 жылдан кейін мұнай өндірісінің көлемі азаяды деп болжап отыр. Әлемдегі жетекші елдер табиғи кен орындарына сенуді қойып, энергияның жаңа түрлерін өндіруге көше бастағаны да байқалады. Мәселен, Германия энергетикалық бетбұрысқа арналған жаңа бағдарлама қабылдап, әрі арзан, әрі тиімді жасыл энергетика көздерін игере бастады. Соның арқасында он жыл ішінде Германиядағы жаңартылған энергияның үлесі 25 пайызға жеткен. Күн панельдері мен жел құбырлары елдің электрге деген сұранысының жартысын өтеуде. Қазіргі кезде әлемде күн батареясынан алынатын энергия құны жыл сайын арзандауда. Үш жылда (2008-2011) күн энергиясын өндіру шығыны 50 пайызға азайған.
Республиканың оңтүстік аймақтарындағы күн энергиясының потенциалы жылына 2500-3000 күн сағатын құрайды. Халықаралық энергетика агенттігіні мәліметін сенсек, күн энергетикасы 40 жылдың ішінде бүкіл энергия мөлшерінің 25 пайызын алатын болады. Бұл қоршаған ортаға зияны орасан көмірқышқыл газын жылына 6 миллиард тоннаға дейін азайтады.
Жаңартылған энергия көздерін тиімді игеру арқылы Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздікті күшейтуге мүмкіндігі зор. Энергетика көздерін жаңарту жасыл технологияларды тиімді игеру мен пайдаланудан басталады. Энергетикалық технологиялардан әзірше Жапония, Германия, Норвегия, Оңтүстік Корея, Дания сияқты мемлекеттер озық тұр.

Күн энергиясының маңызы.

Қазіргі кезде бүкіл жер бетіндегі елдерде, соның ішінде Қазақстанда энергия дефициті байқалады. Қазақстан Республикасының энергетикалық жоспарында негізінен жылу электр станциялар салыну жоспарланған. Қазіргі үлкен қалалардағы экологиялық жағдайды ескерсек, жылу электр станцияларының қосымша салынуы бұл проблеманы шешудің орнына оны тереңдете түседі.

Сондықтан да бізге қайта толығып отыратын энергия көздерін пайдалану қажет. Мысалы жел энергиясы, су энергиясы, күннің энергиясы.

Дүние жүзіндегі жанды атаулының барлығы үшін өміршең маңызды Күн бүгінгі таңда балама энергия көзі ретінде де маңызды. Күн энергиясы су жылыту, салқындату, жылыжай сынды көптеген салада тікелей қолданылады. Осы энергия электр қуатына Күн панельдері арқылы айналдырылады.
Баршаға мәлім, қалдық жағармайлардан шығатын энергия зиянды газ шығуына себеп болып, табиғатты ластайды. Осыған керісінше, шексіз энергия көзі Күн газ, тұман, күкірт немесе радиация сынды қалдық қалыптастырмайды. Күн энергиясы стансаларының салынуында алғашқыда құны жоғары болса да, энергияны жинау үшін арнайы жиһаз немесе операция қажет болмағандықтан, басқа шығын шықпайды. Дүние жүзінің көптеген жерінде қолдануға болатын Күн энергиясы табиғатты қорғаудың ең тиімді жолдарының бірі. Айырықша жергілікті қолданысқа да сай болуы үлкен артықшылық.

Күн энергиясы дегеніміз - дәстүрлі емес энергетика бағыттарының бірі. Ол күннің сәулеленуін пайдаланып қандай да бір түрдегі энергияны алуға негізделген. Күн энергетикасы энергия көзінің сарқылмайтын түрі болып табылады, әрі экологиялық жағынан да еш зияны жоқ. Күннің сәулеленуі- Жердегі энергия көзінің негізгі түрі. Оның қуаттылығы Күн тұрақтысымен анықталатындығы белгілі. Күн тұрақтысы - күн сәулесіне перпендикуляр болатын, бірлік ауданнан бірлік уақыт ішінде өтетін күннің сәуле шығару ағыны. Бір астрономиялық бірлік қашықтығында (Жер орбитасында) күн тұрақтысы шамамен 1370 Вт/м²-қа тең. Жер атмосферасынан өткен кезде Күн сәулеленуі шамамен 370 Вт/м² энергияны жоғалтады. Осыдан Жерге тек 1000 Вт/м²-қа тең энергия ғана келіп түседі. Бұл келіп түскен энергия әр түрлі табиғи және жасанды процесстерде қолданылады. Күн сәулесі арқылы тікелей жылытуға немесе фотоэлементтер көмегімен энергияны қайта өңдеу арқылы электр энергиясын алуға не басқа да пайдалы жұмыстарды атқаруға болады.

Шындығында, қазіргі заманды электр энергиясынсыз мүлдем елестету мүмкін емес. Сол себепті де, электр энергияны алудың шығыны аз, экологиялық таза көздерін табу бүгінгі күннің негізгі мәселесіне айналып отыр. Әлем бойынша электр энергиясын ең көп өңдіретін елдерге АҚШ, Қытай жатады. Бұл елдерде электр энергиясының өндірісі әлемдік өндірістің 20%-ын құрайды. Соңғы кездері экологиялық проблемалар, пайдалы қазбалардың жетіспеушілігі және оның географиялық біркелкі емес таралуы салдарынан электр энергиясын өндіру жел энергетикалық құрылғыларды, Күн батареяларын, газ генераторларын пайдалану арқылы жүзеге аса бастады.

Жалпы алғанда, Күн сәулеленуінен электр энергиясы мен жылу алудың бірнеше әдістері бар. Олар:
1) Электр энергиясын фотоэлементтер көмегімен алу.
2) Күн энергиясын жылу машиналарының көмегі арқылы электр энергиясына айналдыру (Жылу машиналарының түрлері: поршеньдік немесе турбиналық бу машиналары. Стирлинг қозғалтқышы. ) .
3) Гелиотермальдық энергетика - Күн сәулелерін жұтатын беттің қызуы мен жылудың таралуы және қолданылуы.
4) Термоәуелік электр станциялары (Күн энергиясының турбогенератор арқылы бағытталып отыратын ауа ағыны энергиясына айналуы) .
5) Күн аэростаттық электр станциялары (аэростат баллоны ішіндегі су буының аэростат бетіндегі күн сәулесі қызуы салдарынан генерациялануы) .

Күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғылардың бірі - Күн батареялары. Күн батареясы немесе фотоэлектрлік генератор - Күн сәулесінің энергиясын электр энергиясына айналдыратын шала өткізгішті фотоэлектрлік түрлендіргіштен (ФЭТ) тұратын ток көзі. Көптеген тізбектей-параллель қосылған ФЭТ-тер Күн батареясын қажетті кернеу және ток күшімен қамтамасыз етеді. Жеке ФЭТ-тің электр қозғаушы күші 0, 5-0, 55 В-қа тең және ол оның ауданына тәуелсіз (1 см² ауданға келетін қысқа тұйықталу тогының шамасы - 35-40 мА) . Күн батареясындағы ток шамасы оның жарықтану жағдайына байланысты. Яғни күн сәулелері Күн батареясы бетіне перпендикуляр түскенде, ол ең үлкен мәніне жетеді. Қазіргі Күн батареяларының пайдалы әсер коэффициенті - 8-10%, олай болса 1 м² ауданға тең келетін қуат шамамен 130 Вт-қа тең. Температура жоғарылаған сайын (25ºС-тан жоғары) ФЭТ-тегі кернеудің төмендеуіне байланысты Күн батареясының пайдалы әсер коэффициенті кеміп, Күн батареяларының жиынтық қуаты ондаған, тіпті жүздеген кВт-қа жетеді. Күн батареяларының өлшемдері әр түрлі болады. Мысалы: микрокалькуляторда орнатылғандарынан бастап, ғимараттар шатырлары мен автокөліктер төбелеріне орнатылатындарына дейінгі өлшемдерде. Сондай-ақ Күн батареялары ғарыш кемелері мен аппараттарында энергиямен жабдықтау жүйесіндегі негізгі электр энергиясының көзі ретінде қолданылады. Ал тұрмыс пен техникада қолданылатын көптеген бұйымдарды - калькулятор, қол сағаты, плеер, фонарь, т. б. токпен қоректендіру көзі де Күн батареялары болып табылатындығы бәрімізге белгілі. Күн көзінен ток алатын батарея немесе жұқа қабыршақты фотоэлектрондық түрлендіргіш деп аталынады. Күннен ток алатын батареяның жарамдылық мерзімі шектелмеген, даусы шықпайды, жанар жағармай құюдың қажеті жоқ, бөлек бөлмеге қоюдың қажеті жоқ. Бір күннен ток алатын батареяда ешқандай бұзылатын механика жоқ. Фотоэлектрондық түрлендіргішті алюминий рамкаларға бекітіледі. Батареяны шатырдың оңтүстік бөлігіне орнату керек. Оңтүстіктен күн сәулесі тік бұрышпен түседі. Ал солтүстіктен немесе батысқа қойсақ, күн ол жаққа диагонал бойынша түседі де, біраз күн энергиясын жоғалтамыз.

Батарея күн энергиясын жинап, электр энергиясына айналдырады. Батарея ток өткізгіш сымдар арқылы реттеушіге - аккумуляторға - инвенторға (ток тұрақтандырушы құрылғы 220В) жалғанады. Тұтынушы қажетті энергияны инвентордан алады.

Бұл - күн көзінен ток алатын батарея. Ол үйге қойғанға өте тиімді. Себебі бұл ешкімнен ток, жылу сұрамайды. Күннен тоқ алатын батарея тек қана жарық беріп қоймай жылуды да береді және қоршаған ортаға, мемлекетімізге зиянын тигізбейді. Күндіз токты өзінің аккумуляторына жинап алып, түнде береді. Күннен ток алатын батареяның пайдасын есептеп көрейік . Орташа есеппен көктемгі күндері тәулігіне 10 сағат күн шығатын болса, әрбір ток беретін батареямыз сағатына 500 Вт ток берсе, онда 10х500=5кВт\сағ. ток береді. Бұл дегеніміз:

тоңазтқыш күніне 700 Вт (құжатында жазылған), теледидар 80 дюймді 100 Вт 100х6=600Вт ( тәулігіне 6 сағат қосылса), лампалар З0 Вт 180x6=1080 (6 лампа күніне әр қайсысы 6 сағаттан жанады)

Үйді жылытатын батареялар 1, 5кВт тәулігіне, қысқа толқынды пештер, электропештер 700 Вт, насос, үтік, зарядкалар З00 Вт.

Есептесек:

700Вт+600Вт+1080Вт+1, 5кВт+700Вт+300Вт=4, 88кВт. Ал қалғанын акумуляторға жинайды.

Күннен ток алатын батареяның тиімді жағы:

Салмағы аз
Мықтылығы
Қайта жөнделеді
Ұзақ уақыт жұмыс істейді
Қоршаған ортаға зиянын тигізбейді
Даусы шықпайды
Ең бастысы тегін ток және жылу алу

Күннен тоқ алатын батареяның тиімсіз жағы:

Батарея - қымбаттау
Үлкен орынды алады
Қатты соққы тисе сынып кетеді
Жыл мезгіліне байланысты ток береді
Түнде жұмыс істемейді

Соған қарамастан Күн энергетикасына деген сұраныстар жыл сайын артып келеді. Әр елдің ғалымдары осы қосымша энергия түріне ерекше мән беріп, оны дамыту жолдарын қарастырумен айналысуда. Осыған орай Күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын құрылғыларды пайдалану деңгейі жылдан-жылға өсіп келеді. Мысалы: 2005 жылы жұқа қабыршақты фотоэлементтер нарықтың 6%-ын құраса, 2006 жылы бұл көрсеткіш 7%-ға жетті, ал 2007 жылы 8%-ға, ал 2009 жылы 16, 8%-ға дейін өсті. Яғни 1999 жылдан 2006 жылға дейін жұқа қабыршақты фотоэлементтер өндірісі жыл сайын орташа есеппен 80%-ға өсіп отыр. Ал Күн энергиясының Еуропа елдерінде қолданылуына шолу жасасақ, 2010 жылы Германияда электр энергиясының 2%-ы фотоэлектрлік құрылғылардан алынса, Испанияда бұл көрсеткіш 2, 7%-ды құрайды.

Күн энергиясын күнделікті тұрмыста кеңінен пайдалану - бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі. Әсіресе, бұл мәселенің түбегейлі шешілуі қазіргі уақытта дүние жүзінде мұнай мен газ секілді отынның күннен-күнге қымбаттауынан туындап отырған негізгі проблемалардың толықтай шешімін табарына өз септігін тигізері сөзсіз. Себебі, осыдан 50 жылдай бұрын американдық ғалым Кинг Хуббертс айтқандай: « . . . Мұнай тек оны өндіруге кеткен электр энергиясы одан өндірілетін электр энергиясынан аз болған кезге дейін ғана электр энергиясының негізгі көзі ретінде саналады. Ал бұдан кейін мұнай өндіру оның бағасына қарамастан тоқтатылады». Ғалымдарымызға бұл тұжырым « К. Хуббертстің заңы » деген атпен белгілі.

Күн батареяларының түрлері.

Қазіргі кезде электр энергиясын өндіруге арналған күн батареяларының (КБ) бірнеше түрлері бар. Қолданылатын материалдың түрі мен өндіріс технологиясы бойынша ерекшеленеді. КБ екі негізгі түрі бар: кремний және үлдірлі. Кремнийлі батареялар келесі түрлерде шығарылады: поликристалды, монокристалды және аморфты. Үлдірлі - кадмий теллурид, мыс-индий селениді негізінде және полимерлі.

Ең көп тараған және өнеркәсіптік ауқымда өндірілетін кремний негізінде батарея болып табылады, өйткені кремний - қазба ретінде ең кең таралған минерал. Монокристаллды күн батареялары бір-бірімен үйлескен силикон ұяшықтар болып табылады. Оларды жасауға Чохральский әдісімен алынған ең таза кремний пайдаланылады. Қатқаннан кейін дайын монокристалл металл электродтар торы (кесу сур. ) кіргізіліп, қалыңдығы 250-300 мкм жұқа тілімдерге кесіледі. Пайдаланылатын технология біршама қымбат болып табылады, сондықтан монокристалды батарея, поликристалды немесе аморфтыққа қарағанда қымбатырақ болып табылады. Батареялардың осы түрін ПӘК-тің жоғары тиімділік үшін таңдайды (шамамен 17-22%) .

1-сурет. Монокристалды ұяшық 2-сурет. Поликристалдық ұяшық

Поликристалдарды алу үшін кремний балқытпасы баяу салқындатуға ұшырайды. Бұл технология аз қуат тұтынуды қажет етеді, демек, оның көмегімен алынған кремний құнын төмендетеді. Жалғыз кемшілік: поликристалды күн батареяларының моно «бәсекелесіне» қарағанда ПӘК тиімділігі төмен (12-18%) . Себебі поликристалдың ішінде элементтердің тиімділігінің төмендеуіне әкелетін түйіршікті шекаралары бар аймақтар құралады.

Қолданылатын материалға байланысты бөлу жүргізсек, аморфты батареялар кремнийліге жатады, ал өндірістік технологияларға байланысты - үлдірліге. Аморфты панельдер өндірілген жағдайда, кристалдық кремний емес, төсем материалына жұқа қабаты болып жағылатын силан немесе кремний сутегісі қолданылады. Мұндай батареяларды ПӘК тиімділігі тек 5-6% құрайды, олардың тиімділік көрсеткіші өте төмен, бірақ осы кемшіліктерге қарамастан, олар бірқатар артықшылықтарға ие:

 оптикалық сіңіру көрсеткіші поли- және монокристалдарға қарағанда 20 есе жоғары.

 элементтердің қалыңдығы 1 мкм-нен аз.

 поли- және монокристалдармен салыстырғанда ол бұлтты ауа райында жоғары көрсеткіштерге ие.

 жоғарыланған икемділік.

Сур 3. Аморфты күн батареясы Cур 4. Кадмий теллуридіне негізделген
күн батареясы

Кадмий теллурид негізіндегі үлдірлі батареялар.

Күннің батареяларына арналған жарық сіңіргіш материал ретінде кадмийдік теллуридті зерттеу 70-шы жылдардан басталды. Сол кезде ғарышта пайдаланудың ең жақсы нұсқаларының бірі ретінде қарастырылды, бүгінгі күні CdTe негізіндегі батареялар жер бетіндегі күн энергиясындағы келешегі барының бірі болып табылады. Кадмий кумулятивтік у болғандықтан, тек қана бір мәселе бойынша пікірталас туындайды: ол улы ма жоқ па? Бірақ зерттеулер атмосфераға шығарылған кадмийдің деңгейі өте аз екенін көрсетеді және зияннан қорқатын ешқандай себеп жоқ. ПӘК көрсеткіші шамамен 11% құрайды. Цифр кішкентай, бірақ мұндай батареялардың қуатының ватт құны кремнийден 20-30% -ға аз.

Мыс селениді -индий негізіндегі батареяларда мыс, индий және селен өнімі жартылай өткізгіштер ретінде пайдаланылады, кейде индийдің кейбір элементтері галиймен ауыстырылады. Бұл тәжірибе бүгінгі күнге дейін өндірілген индийдің көпшілігінің жалпақ мониторларды өндіру үшін қажет екенімен түсіндіріледі. Сондықтан үнемдеу мақсаттарында индий ұқсас қасиеттері бар галиймен алмастырылады. Мыс селениді -индий негізіндегі үлдірлі күн батареялары 15-20% тең ПӘК-не ие. Ескеру қажет, галлийді қолданбаған жағдайда, күн батареяларының өнімділігі шамамен 14% -ға артады.

5-сурет. Мыс селениді-индий негізіндегі күн батареясы

Полимерлер негізінде жасалған батареялардың дамуы салыстырмалы түрде жақында басталды. Жарық сіңіргіш материалдар ретінде полифенилен, көміртегі фуллерендері, мыс фталоцианині және басқалары сияқты органикалық жартылай өткізгіштер қолданылады. Пленкалардың қалыңдығы 100 нм құрайды. Полимерлі күн батареялары бүгінгі күні тек 5-6% ПӘК-ке ие. Бірақ олардың негізгі артықшылықтары:

 Өндірістің төмен құны.

 Жеңіл және қол жетімділік.

 Қоршаған ортаға зиянды әсердің жоқтығы.

Полимерлі батареялар механикалық икемділік пен қайта өңдеудің экологиялылығы әсіресе маңызды жерлерде пайдаланылады.