Қаржылық коэффициенттер əдісі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

Р Е Ф Е Р А Т

Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Негізгі құралдар есебін ұйымдастыру және оларды пайдалану тиімділігін талдау ерекшеліктері ("Темір ТАУ- ҚҰРЫЛЫС " ЖШС мысалында)

Жалпы жұмыстың көлемі 65 беттен тұрады.

Оның ішінде:

а) кестелер саны - 15;

б) қосымшалар саны ;

в) диаграммалар саны ;

г) суреттер саны-;

д) схемалар саны - 3;

ж) әдебиеттер саны- 15.

Түйін сөздер: негізгі құралдар, есеп алу, жіктеу, бағалау, тозу, амортизация, синтетикалық есеп, аналитикалық есеп, талдау, тиімділігін арттыру, өсу, жаңару, жою, ғимарат, жер, көлік құралдары, жетілдіру.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері: ЖШСтің негізгі қорларын есепке алу иен талдау және пайдалану мәселелерін зерттеу және оны жетілдіруге бағытталған шараларды әзірлеу болып табылады

Алынған нәтижелер мен олардың практикада қолданылуы

Темір ТАУ-ҚҰРЫЛЫС» ЖШС кәсіпорнында негізгі құралдардың жай-күйін зерттеу және талдау нәтижелері бойынша төмендегілер анықталды:

барлық негізгі құралдардың құны 2017 жылдың аяғында 444 мың теңге болды, 2018 жылдың аяғында - 783 мың теңге болды. Талданған кезеңде негізгі құралдардың құны 76, 35% -ға өсті;
өндірістің негізгі қорларының негізгі қорларының жалпы құнына өндірістік базаның белсенді бөлігі үлесі 100% құрайды;
капиталдың өнімділігін 70. 63 ұлғайту, капиталдың қарқындылығының 0, 005 төмендеуі және негізгі құралдардың шартты шығарылуы негізгі құралдарды пайдалануды жақсартуды көрсетеді.

Белгілі болғандай, негізгі құралдарды пайдалануды жетілдіру жолдарын іздестіру бірінші кезекте келесі бағыттар бойынша жүруі керек:

орнатылмаған жабдықты іске қосу, ескі жөндеу және жаңғырту;
жаңа технологияларды енгізу.

Талдау нәтижелері бойынша кәсіпорынның негізгі құралдарын пайдалануды жетілдірудің мынадай бағыттары анықталды.

Жабдықтарға алдын-алу жоспарын қайта қарау;
қажетті қосалқы бөлшектер мен жөндеу материалдарын жасау үшін жиі жабдықтардың бұзылуының негізін сақтау;
Әрбір жабдықтың істен шығуын мұқият тергеу және кінәлі адамды анықтау кезінде толық жауапкершілік туралы шарт негізінде туындаған зиянды өтеу.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ:

: 1

КІРІСПЕ: НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ ЕСЕПКЕ АЛУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

3: 5

: 1. 1

КІРІСПЕ: Негізгі құралдардың мәні, жіктелуі және құрамын бағалау әдісі

3: 5

: 1. 2

КІРІСПЕ: Негізгі құралдардың есебін ұйымдастырудың ерекшеліктері

3: 12

: 1. 3

КІРІСПЕ: Негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін талдаудың әдістемелік тәсілдері

3: 14

КІРІСПЕ:

: 2

КІРІСПЕ: " Темір ТАУ- ҚҰРЫЛЫС " ЖШС НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІ

3: 23

: 2. 1

КІРІСПЕ: " Темір ТАУ- ҚҰРЫЛЫС " ЖШС технико- экономикалық сипаттамасы

3: 23

: 2. 2

КІРІСПЕ: Негізгі құралдардың синтетикалық және аналитикалық есебі

3: 29

: 2. 3

КІРІСПЕ: Негізгі құралдар амортизациясы және оның есебі

3: 39

КІРІСПЕ:

: 3

КІРІСПЕ: НЕІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ПАЙДАЛАНЫЛУ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ ӘДІСІН ЖЕТІЛДІРУ

3: 46

: 3. 1

КІРІСПЕ: Негізгі құралдардың құрамын, құрылымын және қозғалысын талдау әдісін жетілдіру

3: 46

: 3. 2

КІРІСПЕ: " Темір ТАУ- ҚҰРЫЛЫС " ЖШС өндірістің негізгі құралдарымен қамтамасыз етудің талдау жолы

3: 52

: 3. 3

КІРІСПЕ: Негізгі құралдардыңқұрылымын жетілдірудің негізінде оларды пайдаланудың тиімділігін арттыру

3: 55

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

3: 61

КІРІСПЕ: ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

3: 65

КІРІСПЕ

Дипломдық тақырыптың өзектілігі . Негізгі құралдар (әдетте экономикалық әдебиетте және практикада тіркелген активтерде аталатын) кез-келген өндірістің маңызды факторларының бірі болып табылады. Олардың жағдайы мен тиімді пайдалану кәсіпорынның экономикалық қызметінің түпкілікті нәтижелеріне тікелей әсер етеді.

Нарықтық қатынастарды қалыптастыру әртүрлі өндірушілер арасында бәсекелестікті болжайды, онда олардың барлығының қолда бар ресурстардың барлығын тиімді қолданатыны жеңеді.

Осыған орай, негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін арттыру және кәсіпорындардың өндірістік қуаты Қазақстанның өркениетті нарықтық қатынастарға көшу кезеңінде басты орын алады. Осылайша, өндірістік процесте негізгі құралдардың рөлін анықтап, негізгі құралдарды пайдалануға әсер ететін факторлар кәсіпорынның негізгі қорларын пайдаланудың өндірістік қуатын тиімді пайдалану, өндіріс шығындарын төмендету және еңбек өнімділігін арттыру сияқты әдістер мен бағыттарды анықтауға мүмкіндік береді.

Экономикалық реформа тұрғысында, барлық ресурстарды, оның ішінде негізгі құралдарды тиімді пайдалануды есепке алу және бақылау рөлі артып келеді.

Диплом тақырыбының өзектілігі мынада: өндіріс процесінде негізгі құралдардың әрбір элементі, олардың физикалық және моральдық нашарлауы, негізгі құралдарды пайдалануына әсер ететін факторлар туралы нақты түсінік, негізгі құралдарды пайдалану тиімділігі өндіріс шығындарын азайтуды және еңбек өнімділігін арттыруды қамтамасыз ететін кәсіпорынның өндірістік қуаттылығын қамтиды.

Диплом жұмысының мақсаты кәсіпорынның негізгі қорларын есепке алу иен талдау және пайдалану мәселелерін зерттеу және оны жетілдіруге бағытталған шараларды әзірлеу болып табылады

Осы мақсатқа жету үшін жұмыс мынадай міндеттерді орындайды:

негізгі құралдарды есепке алу мен талдауды ұйымдастырудың құқықтық және теориялық негіздерін қарастыру;
кәсіпорында негізгі құралдарды есепке алуды ұйымдастыруды талдау;
кәсіпорында негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін талдау;
кәсіпорындағы негізгі құралдарды есепке алуды жетілдіру және автоматтандыру бойынша ұсынымдар ұсыну;
кәсіпорында негізгі құралдарды пайдаланудың тиімділігін арттыру жөнінде шаралар қабылдау.

Дипломдық жұмыста негізгі құралдардың құрылымы мен тиімділігін талдауы келтірілген.

Негізгі өндірістік активтерді пайдалану тиімділігін талдау міндеттері:

кəсіпорынның жəне оның құрылымдық бөлімшелерінің негізгі құралдармен қамтамасыз етілуін анықтау
қорлардың мөлшеріне, құрамы мен техникалық деңгейіне олардың қажеттілігіне сәйкес келу;
өсу, жаңару және жою жоспарын іске асыруды анықтау;
негізгі құралдардың техникалық жағдайын, әсіресе олардың ең белсенді бөлігі техника мен жабдықты зерттеу;
негізгі құралдарды пайдалану дәрежесін және оған әсер ететін факторларды анықтау;
жабдықты уақыт пен қуатта пайдаланудың тиімділігін анықтау;
негізгі құралдардың өндіріс көлеміне әсерін анықтау;
негізгі құралдарды пайдалануды жақсарту арқылы капиталдың өнімділігін арттыру, өндіріс көлемін ұлғайту және пайданы арттыру.

Зерттеу объектісі : «Темір ТАУ-ҚҰРЫЛЫС» ЖШСнің негізгі құралдар есебін ұйымдастыру және оларды пайдалану тиімділігін талдау ерекшеліктері.

Теориялық және әдістемелік негізі . Дипломдық жұмыстың теориялық негізін отандық ғалымдардың еңбектерінен және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілері мен бухгалтер бюллетендерінен, сонымен қатар баспасөз басылымдарын, Темір ТАУ-ҚҰРЫЛЫС» ЖШС-нің жылдық қаржылық есептіліктері мен негізгі құралдар есебі пайдаландық.

Диплом жұмысы кіріспеден, 3 тараудан және қорытындыдан тұрады.

Бірінші тарауда негізгі құралдарды есепке алудың теориялық негіздері негіздері келтірілген.

Екінші тарауда "Темір ТАУ- ҚҰРЫЛЫС" ЖШС негізгі құралдарының бухгалтерлік есебі қарастырылған.

Үшінші тарауда неізгі құралдардың пайдаланылу тиімділігін арттыру және талдау әдісін жетілдіру жолдары қарастырылған.

1 НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ ЕСЕПКЕ АЛУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Негізгі құралдардың мәні, жіктелуі және құрамын бағалау әдісі

Негізгі құралдар - тауарларды өндіру, жұмыстарды орындау немесе қызметтерді көрсетуде немесе 12 айдан асатын мерзімге ұйымды басқаруға жұмсалған еңбек құралдары ретінде пайдаланылатын мүліктің бір бөлігі немесе 12 айдан асқан жағдайда қалыпты операциялық цикл.

Ұйымдарда негізгі құралдардың типі, иелігі, пайдалануы бойынша топтастырылған негізгі құралдардың бірыңғай стандартты жіктелуі пайдаланылады.

Шаруашылық қызметте пайдалануға арналған негізгі құралдарды қайта сатуға немесе ақшаға айналдыруға болмайды. Оларға жер, құрылыстар мен ғимараттар, транспорт құралдары, жабдықтар мен берілгіш құрылғылар және басқалар жатады.

Негізгі құралдар ұзақ уақыт бойы көптеген өндіріс цилында пайдаланылады. Осы уақыт ішінде олардың құны өндірілетін өнімнің (жұмыстың, қызметтің) құнына біртіндеп ауысады.

Негізгі құралдарды есептеуді дұрыс ұйымдастыру және тозу мөлшерін есептеу үшін негізгі құралдарды жіктеудің маңызы зор.

Ұйымдарда негізгі құралдардың біріңғай типтік жіктеуі қолданылады. Осыған сәйкес негізгі құралдар келесі белгілері бойынша топтастырылады:

салалар бойынша;
мақсатына қарай;
түрі бойынша;
кімге қарайтындығына қарай;
пайдалану сипатына қарай,
салық салу мақсатына қарай.

Экономикалық мақсатына қарай негізгі құралдар өнеркәсіптік-өндірістік негізгі құралдар, басқа салалардың өндірістік негізгі құралдары және өндірістік емес негізгі құралдар болып бөлінеді.

Халық шаруашылығының әрбір саласында негізгі құралдар бұйымдық-заттық белгілері бойынша келесі түрлерге бөлінеді:

ғимараттар;
құрылыстар;
өткізгіш жабдықтар;
машиналар мен жабдықтар;
көлік құралдары;
аспаптар;
өндірістік инвентар және керек жарақтар;
шаруашылық инвентары;
биологиялық активтер;
библиотека қоры;
жерді жақсартуға жұмсалатын күрделі шығындар;
басқа да негізгі құралдар.

Кімге қарайтынына қарай негізгі құралдар меншікті және жалға алынған болып бөлінеді. Меншікті дегеніміз - субъектіге тиесілі және оның балансында көрініс табатын негізгі құралдар. Белгіленген мерзімге шарт бойынша басқа субъектіден алынған негізгі құралдар, жалға алынған құралдар болып саналады.

Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған, жұмыс істемейтін (консервациядағы) және қосалқыдағы болып бөлінеді.

Заттық құрамына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік емес болып бөлінеді. Мүліктікке (заттай) көрінісі бар, яғни санауға және өлшеуге болатындар (үйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар) жатады. Мүліктік еместерге пайдаланылатын жер, орман алқабы, су ресурстары (ғимараттардан басқа күрделі қаржы салымы, яғни заттық нысаны жоқ шығындар (жер учаскелерін, егістік үшін пайдаланылатын жерді өңдеу, жалға алынған негізгі құралдарға күрделі қаржы жұмсау, т. б. ) жатады.

Салық салу мақсатына қарай негізгі құралдар төрт топқа бөлінген, олар амортизациялық төлемдердің салықтық нормалары бекітілген:

Өндірістік негізгі құралдар өнім өндіру немесе оған қызмет көрсету процесіне тікелей қатысатын негізгі құралдар. Олардың құрамына өндірістік ғимараттар мен құрылыстар, күш машиналары мен жабдықтар, өлшеуішприборлар, көлік құралдары, аспаптар, өндірістің және шарауашылық инвентарь және басқа еңбек құралдары жатады.

Өндірістік емес негізгі құралдар - өнім өндіру процесіне қатыспайтын, яғни тұтынуға арналған негізгі құралдар - тұрғын -үй коммуналдық шаруашылықтар, денсаулық сақтау ұйымдары, мәдени, білім беру салаларының негізгі құралдары.

Жұмыс істеп тұрған негізгі құралдарға ұйымдағы өндірістегі барлық құралдар жатады.

Жұмыс істемейтін негізгі құралдарға өндіріс процесінде пайдаланылмайтын негізгі құралдар жатады.

Негізгі құралдардың құрамына енетіндер:

жер - субъект меншігіне сатып алған жердің көлемі мен құны. Жерге меншік құқығы бар болса, онда олар құқық актісімен расталуы керек. Ондай актісі берілген болса, онда ондай жер учаскілері мүліктік объекті болып саналады;

үйлер - халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік-мәдени қызмет көрсетуге жағдай жасауға және материалдық құндылықтарды сақтауға арналған әлеуметті-құрылыс объектілері. Әрбір тұрғын үй мүліктік объект болып табылады;

ғимараттар - еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі бір қызметтерді орындау жолымен өндіріс процесін жүзеге асыруға арналған инженерлік-құрылыс объектілері (шахта ұңғысы, мұнай мұнарасы, бөгет, көпір, автомобиль жолы) . Барлық жағдайлары бар әрбір жеке ғимарат мүліктік объект болып табылады;

өткізгіш тетіктер (қондырғылар) - электр, жылу немесе механикалық энергияны өткізу қондырғылары (электр өткізу желілері, трансмиссиялар, құбырлар) . Электр желілері бойынша, мысалы, электр станциясы бөлу қондырғыларының желісі немесе генератор клеммаларынан бөлу қондырғыларына дейін, қабылдау подстанцияларынан және подстанциялардан трансформатор жайына дейін мүліктік объекті бола алады;

машиналар мен жабдықтар - күш беретін машиналар және жабдықтар; жұмысшы машиналар және жабдықтар; өлшеу және реттеу аспаптары және қондырғылар мен лабораториялық жабдықтар; әрбір машина, егер ол басқа мүліктік объектінің бөлшегі болмаса, оған кіретін бейімделген құралдарды, соған тиісті затгарды, аспаптарды, қоршауды, фундаментті қоса алғанда, мүліктік объекті болып саналады.

көлік құралдары - адамдар мен жүктерді тасымалдауға арналған қозғалыс құралдары (автомобиль, темір жол және су көлігінің қозғалмалы құрамы, жегін көлігі) . Әрбір объект өзіне тиісті барлық бейімдегіш құралдары мен заттарын қоса алғанда мүліктік объект болып табылады;

құрал-сайман - қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған құралдары немесе металдарды, ағашты және т. б. өңдеу үшін машиналарға бекітілген заттар (кесетін, соғатын және нығыздайтын еңбек құралдары) . Басқа мүліктік объектінің құрамына кірмейтін заттар ғана мүліктік объект болып табылады;

өндірістік мүлік және соған жататын заттар - өндірістік операцияларды орындау немесе жеңілдету үшін қызмет ететін өндірістік заттар; еңбекті қорғауға көмектесетін жабдықтар; сұйық, сусымалы және басқа материалдарды сақтауға арналған сыйымды заттар; өндірістік арналымы бар басқада заттар. Басқа мүліктік объектінің бөлшегі болып табылмайтын және дербес мәні бар заттарда мүліктік объекті бола алады;

шаруашылық мүлік - кеңсе жөне шаруашылық мекемелерінің заттары (орындықтар, шкафтар, кілемдер) . Дербес мәні бар әрбір объект- мүліктік объекті бола алады;

жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал - ат, өгіз, түйе және басқа жұмысқа пайдаланылатын малдар;

көп жылдық өсімдіктер - қолдан егілген, көп жылдық өсімдіктер (жеміс және жидек ағаштары, жүзімдіктер, гүлдердің көп жылдық түрлері, роза плантациялары, өсімдіктен жасалған қоршаулар, жерді қорғайтын өсімдіктер) . Жас өсімдіктер даму деңгейі толық жетілген (жеміс-жидек бере бастаған) өсімдіктерден бөлек есепке алынады;

жерді жақсартуға байланысты күрделі шығындар (ғимаратсыз) - ауыл шаруашылық мақсатта пайдалану үшін ауыл шаруашылығында пайдалану үшін жер қыртысын жақсартудың шараларына жұмсалған мүліктік емес сипаттағы шығындар (жер учаскелерін жоспарлау, жерді егін егу үшін өндеу, егіс даласын тастардан тазарту) ;

басқа да негізгі құралдар - кітапхана қорлары, спорт мүлкі және басқа да салымдар.

Негізгі құралдардың қозғалысына байланысты операцияларды көрсетуде бағалаудың бірнеше түрлері қолданылады. Есептеу тәжірибесінде алғашқы, ағымдағы, баланстық, жою және әділ құндары ажыратылады.

Бастапқы - негізгі құралдарды алу немесе тұрғызу бойынша іс жүзінде болған шығындардың құны, оларды жеткізу, құрастыру, орнату, іске қосу және активті мақсаты бойынша пайдалану үшін жұмыс жағдайына келтірумен байланысты басқа да шығындарды, сонымен бірге төленген салықтар төлемдерді қоса.

Ағымдағы - бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі іс жүзіндегі нарық бағасы бойынша құны.

Баланстық - бұл активтің есепте және есеп беруде көрсетілетін, жинақталынған амортизация сомасы шегерілген бастапқы немесе ағымдағы құны.

Жою - пайдалы қызмет мерзімінің аяғында негізгі құралдарды жою кезінде пайда болатын, шығу бойынша күтілген шығындары шегерілген қалдықтардың, заттардың, қосалқы бөлшектердің болжамды құны.

Әділ құны - тәуелсіз екі жақ арасында негізгі құралдарды айырбастау мүмкін болатын құн.

Шаруашылық субъектілеріне негізгі құралдар сатып алу, салу, құрылтайшылардың үлес қосуы, басқа субъектілер мен ұйымдардың және адамдардың сыйға, яғни тегін беруі, сондай-ақ жоғары үкімет орындарының беруі, тағы басқа жағдайлар арқылы келіп түседі. Бұл келіп түскен, кіріске алынған негізгі құралдарға шаруашылық субъектісі үлгілі түрі НҚ-1 санды қабылдау-тапсыру актісін толтырады. Егер шаруашылықта пайдаланатын бір түрлі, құны бірдей құрал-саймандарының немесе жабдықтардың бірнешеуі бір уақытта келіп түссе, яғни кіріске алынса оларға жоғарғыда аталған қабылдау-тапсыру актісінің бір данасын ғана толтыруға болады. Салынып біткен, яғни аяқталмаған құрылыстар үшін объектілерді қабылдап алуга тағайындалған комиссия алдымен оларды іске қосу-қабылдау актісін толтырады. Қабылдау актісі бухгалтерлік алғашқы құжат болып саналады. Сонымен қатар, бұл актіде мынадай мәліметтер көрсетілуі тиіс:

объектінің аты;
объектіні алушы мен тапсырушы субъектілер;
салынып біткен құрылыстың қабылданған кездегі жағдайы;
құрылыстың салынып біткен уақыты;
амортизациялық аударым мөлшері;
бастапқы құны;
басқа да шартты белгілері.

Актіні шаруашылық субъектісінің басшысы бекітеді. Бұрын салынған үйлер мен ғимараттарға, орнатылған жабдықтарға және олардың бастапқы құнын өсіретін қосымша салынған құрылыстар, орындалған жұмыстар қабылдау актісі бойынша кіріске алынады. Негізгі құралдарды кіріске алғанда шаруашылық субъектісінің бухгалтериясында мынадай бухгалтерлік жазу жазылады:

Негізгі құралдар деп аталатын 2400 шоттың тиісті бөлімше шоттар /2411-жер; 2412-үйлер мен ғимараттар; 2413- машиналар мен жабдықтар; 2414- көлік қүралдары; 2415- басқалары және 2930 -аяқталмаған қүрылыс/ дебиттелініп, оған сәйкес: 2930, 1030, 1010, 5020, 3320, 3330, 3310, 3390, 6280, 6210және тағы басқа шоттардың тиістілері кредиттелінеді.

Егер шаруашылық субъектісіне келіп түскен, яғни кіріске алынған негізгі құралдар бұрын пайдаланып және оларға тозу сомасы есептелген болса, онда олардың тозу сомасына мынадай бухгалтерлік жазулар жазылады:

Дебит 2412, 2413, 2414, 2415- шоттардың тиістісі

Кредит 2422, 2423, 2424, 2425- шоттардың тиістісі

Негізгі құралдардың аналитикалық /талдамалық/ есебі әрбір инвентарлық объектісі бойынша бөлек жүргізіледі.

Инвентарлық объекті - деп өзінің құрамына кіретін, өзіне тиісті жабдықтармен, саймандармен сатылып алынған, орнатуды керек етпейтін жабдықтарды салынып біткен жеке құрылыстарды, өздерінің құрылымы бойынша жекеленген немесе бірімен бірі құрылымы бойынша біріктірілген, яғни қосылған, бір зат болып саналып белгілі бір атқаратын бұйымдарды айтады.

Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдың есебін дұрыс жүргізу үшін және олардың тиісті түрде сақталуын қамтамасыз ету үшін әрбір негізгі құралдарға инвентарлық нөмір беріледі. Ол тұрақты түрде белгіленеді.

Негізгі құралдар тозуына, бұзылуына, басқа ұйымдар мен адамдарға берілуіне, сатылуына, тағы да басқа жағдайларға байланысты есептен шығарылғанда оның инвентарлық нөмері шаруашырық субъектінің жаңадан кіріске алған негізгі құралдарына берілмейді. Инвентарлық нөмір негізгі құралға бекітілген жетонға немесе құралдардың өзіне бояумен жазылады.

Шаруашылық субъектілерінің бухгалтериясында негізгі құралдардың әрбір объектісіне типтік ведомостволық инвентарлық карточка ашылады.

Негізгі құралдары көп емес шағын ұйымдар мен бірлестіктер өздерінің негізгі құралдарын есептеу үшін инвентарлық карточкалардың орнына үлгілі НҚ - 11 санды инвентарлық кітапшасын пайдалана алады.

Инвентарлық карточкалар мен кітапшалар талдамалы /аналитикалық/ есептің негізгі түрі болып саналады. Оларда негізгі құралдардың атауы, инвентарлық нөмірі, баланста көрсетілген бастапқы құны, амортизациялық аударым мөлшері, зауыттың нөмірі, кіріске алынуына және істен /есептен/ шығарылуына байланысты толтырылған актілердің уақыты /айы, күні, жылы/ тағыі да басқа шартты белгілері мен керекті мәліметтері жазылады. Толтырылған инвентарлық карточкалардың үлгілі түрі НҚ-10 санды ведомоствалық негізгі құралдарды есептейтін инвентарлық карточка тізіміне тіркеледі.

Кесте 1 Негізгі құралдар келіп түскен кездегі бухгалтерлік жазулары