Қояндардың азықтануы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Қояндардың анатомиялық, физиологиялық
ерекшеліктері, жылықты реттеу қабілеті, азық қорту, тынысалу, қан
және нерв жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3. 1.1 Үй қоянын қолда өсіру ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
1.2 Үй қояның көбею жолдары
4. Қояндардың азықтануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе:
Қояндар (лат. Leporidae) - сүтқоректілердің бір тұқымдасы, 8 туысқа бөлінетін 50 түрі бар. Бұлардың ішінде тез жүгіруге, ін қазуға, жүзуге, ағашқа өрмелеуге бейімделген түрлері кездеседі. Салмағы 0,1 - 4,5 кг, дене тұрқы 12 - 75 см, Мадагаскар аралы, Оңтүстік Американың оңтүстік аймағы, Антарктидадан басқа барлық жерде таралған. Шөп, ағаш қабығын, бүршігін, бұтағын жейді. Жылына 4 рет 2 - 8 (кейде 15) көжек туады. Тұрақты іні болмайды, көжегі жүндес, бірден жүріп кететіндей жетіліп туылады, бірнеше күннен кейін өзі қоректенеді. Үй қояны ғана ін қазады, топ-топ болып тіршілік етеді. Көжегі көзі ашылмай, өте дәрменсіз, қызылшақа болып туылады. Кәсіптік маңызы бар, әуестік үшін де ауланады. Қоянның кейбір түрлері жайылымға, жеміс бағына, жас орманға үлкен зақым келтіреді. Кейбіреулері індет таратады. Қазақстанда кездесетін 3 түрі (ақ қоян, құм қоян, ор қоян) бар. Ақ қоян, негізінен, қалың қар түсетін Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Павлодар және Ақмола облыстарындағы орманды далаларда, Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарындағы таулы аймақтарда көптеп, ал Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Алматы облыстарында сирек кездеседі.
Жыл бойы жайылым жағдайына, қардың түсуіне орай, жыртқыштардың азды-көптігіне қарай қоныстарын ауыстырып отырады. Дене тұрқы 68 см, салмағы 5 - 6 кг-дай болады. Жазда түсі сұрғылт қоңыр, қыста түгелдей аппақ болып түлейді. Ақ қоян еті, терісі мен түбіті үшін ауланады.

Негізгі бөлім:Қоянның биологиялық ерекшеліктері. Қоян, басқаларымен салыстырғанда, өте өсімтал мал. Сақа қоян 1 жылда 6-9 рет (30 күнде) көжектеп, 40-50 дейін көжек туады. Әр туғанда 6-9-14 - ке дейі көжек табады. Олар 4-5 айлығында шағылысады. Бір ұрғашы үй қоянынан жылына 60-70 ет алуға болады. Еті дәмді, балаға, қарт адамға және бауыры мен асқазаны ауыратын адамдарға пайдалы.
Қояннан тері, түбіт алады:Терісі жеңіл, әдемі, жылы манто, жакет, ішік, жаға, құлақшын тігеді. Түбіттен әртүрлі тоқыма бұйымдар дайындайды. Бір ұрғашы төлдерімен қояннан жылына 1-1,5 кг түбіт алынады. 60 тәулікте, жақсы азықтандырса, салмағын 1 кг-ға дейін көтеруге болады.
Қояндардың тұқымдары: ТМД-да пайдаланылатын қоян тұқымы: Вена көгілдір үй қояны (венский голубой), шиншилла, Вена ақ қояны (венский белый), шамшань, бельгиялық үй қояны (фландр), белый великан үй ақ қояны, т.б.
Қоян түстері әртүрлі болады: көгілдір, сұр, сұрғылт-қара, қара, күміс түсті, қара-қоңыр, қоңырлау, ақ.
Қояндардың тірідеі салмағы 4,5-6,0 кг, дене ұзындығы 57 см, кеуде орамы 36 см. Ұрғашысы орта есеппен 7-8 көже туады, тәулігіне 20-23 кг салмақ қосады. Қоян тағы да басқа тұқымдары бар: советтік шиншилла, сұр үй қояны, сұрғылт-қара үй қояны, қара үй қояны, күміс түсті үй қояны, қара-қоңыр үй қояны, ақ қоян, совет мардері, түбітті ақ қоян, кировтің түбітті ақ қоян, орыстың ақ құлақ қояны.
Қоянды шағылыстыру және көжектендіру: Қояндарды жылдың кез-келген мезгілінде шағылыстыруға болады, оны ұрықтанғанын тексеру үшін, бес күннен кейін еркек қоянға қосады. Егер ұрықтанған болса, еркек қоянды маңайына жолатпайды.
Ұрғашы қояннан орта есеппен тәулігіне 120 г сүт шығады, туғанда көжектердің салмағы 40-80 г болады; оларды енесінен 45-60 күндігінде айырады. Азықтандыру рационы басқа малдардың рационындай болады. Қоян еті барлық диеталық еттердің ішінде маңызды орын алады. Дәмді, тауық етіне жақын, тез қорытылады.

Мысалы, адам организмінде қоян етіндегі белоктің 90%-ті қорытылып, сіңірілсе, сиыр етінің тек 62%-ті ғана сіңеді. Қоян етінің 1 кг-мында 1384-1820-ға дейін каллорияға дейін болады. Қоянның майы ақ, жұмсақ.
Қоянды сою және терісін сыпыру. Сақа қояндар әдетте көктемде және күзде түлейді. Сояр алдында қоянның жүнін тарап, тазалайды, 12-16 сағат бойы азықтандырмайды, су да бермейді.
Егер үй қояндарының терілері үлкен, ұшасы семіз болсын десе, соярдың алдында 1 ай бұрын оны бордақылау керек. Терісін бақайдан бастап ағашқа іліп, көзінің айналасын және ауыз тесігінің терісіне дейін сыпырады, құлақтық шеміршегін кеседі. Содан кейін теріде қалған еттерді, сүт бездерін, майын кетіреді. Теріні кептіріп, илейді.
Көжектерден алғашқы рет 2-2,5 айлығында бірінші түлей бастағанға дейін (түбітінің ұзындығы 6 см болғанша), екінші рет 4-4,5, үшіншіде 6-6,5 айлығында алынады.

Қоянның түрлері:
Ор қоян - қояндардың ішіндегі ең ірісі. Дене тұрқы 53 - 69 см, салмағы 3,5 - 5,8 кг. Артқы аяқтары алдыңғысына қарағанда екі есеге жуық ұзын. Түсі әр маусымда әр түрлі. Жазда және қысқа қарай құйрығында қара жолақ пайда болады. Қазақстанның батысы мен солтүстігінде, әсіресе Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе облыстарында таралған. Шөл, шөлейт, далалы жерлерді мекендейді. Тіршілік әрекеті іңірде және түнге қарай басталады. Жылына 2, кейде 3 рет, 3 - 9 көжектен табады. Қояндар көбейіп кетсе бау-бақшаға зиян келтіреді. Олар еті, терісі үшін ауланады.
Сипаты:Қояндардың тірідеі салмағы 4,5-6,0 кг, дене ұзындығы 57 см, кеуде орамы 36 см.Қоян, басқаларымен салыстырғанда, өте өсімтал мал. Қоян 1 жылда 2 рет көжектеп, 6-10 дейін көжек туады. Әр туғанда 3-5 - ке дейі көжек табады. Олар 4-5 айлығында шағылысады.Қоянның мынандай тұқымдары бар: беляк, русак, топай,маньчжурлық және т.б.
Қоян еті:Қоян еті барлық диеталық еттердің ішінде маңызды орын алады. Дәмді, тауық етіне жақын, тез қорытылады. Мысалы, адам организмінде қоян етіндегі белоктің 90%-ті қорытылып, сіңірілсе, сиыр етінің тек 62%-ті ғана сіңеді. Қоян етінің 1 кг-мында 1384-1820-ға дейін каллорияға дейін болады. Қоянның майы ақ, жұмсақ.
Қоянның организімі басқа жануарлардың организімі сияқты, әр қайсысы белгілі бір тіршілік әрекетін орындайтын,
сыртқы ортамен байланыстратын органдардан, ткандардан, жасушалардан
тұрады. Енді осылардың басты-бастыларының ерекшеліктеріне тоқталайық:
Дене .Қозғалу органдары. Сүйек, шеміршек және буын байланыстары-
пассивті қозғалу органдарына, ал б.лшы. еттер-қозғ0алу органдарына
жатады. Ет жиырылуы мен босаңсуы арқылы сүйектерді қозғайды,
нәтижесінде денені, оның жеке бөліктерін қозғалысқа келтіреді.
Үй қояндарының қаңқасы 212 сүйектен тұрады. Жаңа туған көжекті.
қаңқасы дене салмағының 15% , есейгендерінікі шамамен 10% алады. әрине
етті бағыттағы қояндардың қаңқасы жеңіл келеді, өйткені, олардың сүйегі
өте жұқа болады. Сүйектерінің бір қалыпты дамуына тікелей әсер ететін
фактор-құнарлы азықпен қоректендіру.
Қоянның жылуды реттеу қабілеті деп, оның өз организіміндегі
температураны бір қалыпта сақтауын айтады. Сыртқы ы ауа температурасы
белгілі бір қалыпта тараған жағдайда организм бөлетін жылылық мөлшері,
оның сыртқа шығарылатын жылылық мөлшеріне тең. Сондықтан денедегі
жылықты тепе-тең етіп ұстау үшін, оның бөліну шегін өзгертудің қажеті жоқ.
Ол үй қояны үшін шекті температура 15-200С аралығында болады.
Жылу деңгейінің өзгеруі организімде зат алмасу қарқынының
күшеюінен немесе әлсіреуінен келіп туады. Зат алмасу деңгейі әрбір
жануарда түрліше болады.
Жылу денеден неғұрлым көп шықса, организімде жылуды бірқалыпты
сақтау үшін азық та солғұрлым көп керек. Сондықтан жазға қарағанда қыста
үй қояны азықты 30-50% көбірек қажет етеді.
Ыстық күндері үй қояны денесіндегі күн қызуын өткізбеуге бағытталған
қорғаныс реакциясының елеулі маңызы бар. Айналадағы температураның
өзгеруіне байланысты үй қоянының тыныс алу жиілігі де өзгереді.
Үй қояны денесінің температурасы әдетте 38,5-39,50С деп есептеледі.
Үй қояны денесінің температурасы, басқа ауыл шаруашылығы малының
температурасына қарағанда тұрақсыз болады. бір тәуліктің ішінде
айналадағы температураның өзгеруіне байланысты ол 2-3 градусқа өзгеріп отырады.
Азық қорту жүйесі. Берілген азықтың жануардың бойына сіңіп
таралуы, ең алдымен азық қорту жүйесіне байланысты. Үй қояндарының
жақсы өсуі мен дамуы үшін ақуыздар, майлар, көмір-сулар, минералды
тұздар және дәруминдер (витаминдер) қажет. Бұлар қоян жейтін азықтардың
құрамында кездеседі.
Басқа ауыл шаруашылық малының қарын шырынымен салыстрғанда, үй
қоянының қарын шырыны азықты тез қортады, өте қышқыл келеді, оның
құрамында қою шөгінді мен органикалық заттар көбірек болады. қарын
шырынында тұз қышқылы мен ферменттер (пепсин, липаза, ұлтабар
ферменті) бар. Тұз қышқылы азықтың тез бөртуіне себепкер болады, ал
пепсиндердің әсерінен азықтағы ақуыздар ажырап, құрамы онша күрделі
емес жәй ақуыздарға айналады. Ұлтабар ферменті сүтті ірітеді.
Липаза ферменті майды қортады. Ұйқы безінің шырынында трипсин ақуыздарды
құрамы қарапайым бөлшектерге ажыратады да, ал амилаза мен липаза
ферменттері әсерімен қантты заттар және май онан әрі ажырайды.
Үй қояндары ақуызбен майдың 68-69 процентін, азотсыз заттардың 83
процентін, капуста жапрағы клетчаткасының 75 процентін, сәбіздің 65
процентін, сабанның 23 процентін қорыта алады. Ұсақталған және аздап
өңделген азық қарында қортылады. Қояндардың қарыны бір бөлімнен
тұрады. Қарынның сиымдылық көлемі 180-200 миллиметр.
Жеке азықтардың қортылуы немесе қоректік заттарды организімнің
сіңіруі рациондағы азықтың санымен арақатынасына байланысты өзгеріп
отырады. Кейбір азықтар қортылуы процесін баяулатса, екінші бір керісінше,
қорту бездерінің қызыметін арттырады. Қортылмаған азықтың қалдықтары
қоянды қоректендіргеннен кейін 9 сағаттан соң организмнен сыртқа шыққан.
Тыныс алу жүйесі. Үй қояндарның дұрыс тіршілік етуі үшін оттегі
қажет, сол сияқты дер кезінде организмнен көмір қышқыл газы шығуы керек.
Осы газ алмасу процесі тыныс алу органдарымен және аздап болса да тері
арқылы жүзеге асады.

Қояндардың тыныс алу органдары нашар дамыған. Егер қоян өкпесіні.
салмағы денесінің 1-1,2 процентіндей болса, ал .Үй Қоянында ол 0,36
процентін ғана .тастайды ү й қояндарыны екі өкпесінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.