Кепілдіктегі жылжымайтын мүліктің алымы
Мазмұны:
1. Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт туралы
... ... ... ... ... ... ... ... 2
2. Ипотека нарығы жайлы бірер сөз
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..6
3. Қарыз алушыларға кеңес
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..13
4. Ипотекалық несиені бастапқы жарнасыз алу жалпы шарты
... ... ... ... ... ... ... ...15
5. Несие алу үшін қаралатын өтінішке тіркелетін құжаттар
... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
6. Ипотекада кездесетін сөздердің
мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт 2001 жылы тамыз
айында құрылды. Компанияның басқарушысы - іскер азаматша Искакова Эльмира
Сұйымқұл қызы. Алғаш офисі Сейфуллина және Гоголь көшелерінің
қиылысында орналасты. Хоромы Эстейт компаниясының президенті Айдар
Уткелов және Зухра Назарова ұсыныстарымен 2002 жылдың наурыз айында
ашылған Алматылық Риэлторлар Ассоциациясына ТОО Нур-Риэлти Эстейт 2002
жылдың тамыз айында кіреді. Компания Риэлторлар Ассоциациясыны
ұйымдастырған Дөңгелек үстел, Кәсіпкерлер форумы және жылжымайтын мүлік
нарығының қатысушыларына арнайы дайындалған Қалалық әкімшілік
ұйымдастырған пресс-конференциясына қатысқан. БанкЦентрКредит компания
қызметкерлеріне ипотекалық несие бойынша бағдарлама шарттарын үйретіп,
компания солармен қарым-қатынас шарттына отырды. Шарт бойынша
БанкЦентрКредит компанияға клиентуралар үшін пайыздық төлемақыларды
шотына аударып отыратын болды.
2004 жылдың қазан айынан бастап,ТОО Нур-Риэлти Эстейт Абай даңғылы
мен Ауэзов көшесі қиылысында орналасқан офиске көшіп, сол жерде осы күнге
дейін қызмет көрсетуде. Аризон штаты
(АҚШ) Туссон қаласының Риэлторлар Ассоциациясымен бірге біздің Алматылық
Риэлторлар Ассоциациясы ұйымдастырған бизнес-курстар, тренингтерден
өткен. 1-ші және 2-ші республикалық риэлторлар сьездіне белсенді қатысып,
Ең жақсы риэлторлық агенттілік деген Қалалық Әкімшілік қолынан
мақтау қағаздарын алды. Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт
бастығы Искакова Эльмира Сұйымқұл қызына Бласт Оқу Орталығына
риэлторлық қызметтерінің қыр-сырын үйретіп, ұстаздық етуге шақырды. Ол
бірнеше материалдарды жинап, ең оңай және түсінікті курстарын ұсынды.
Курс тыңдаушылары сәтті бітіргеннен кейін компанияда тәжірибе өтіп, өз
білімдерін ұштап, зор табыстарға жетті. Искакова Эльмира Сұйымқұл қызы
содан кейін де өсуін тоқтатпай, тағы да жеке тұлғалық өсу бағдарламасын
өтті. Компания қазіргі таңда Қазақстанның ең белсенді танымал
банктерімен тығыз қарым-қатынас жүргізуде. Атап айтсақ: ТуранАлем, Темир,
Альянс, Валют-Транзит,КазКоммерцбанк,АТФбан к,Тексака Банк,Каспий
банкі,Цесна Банкілері. Компания қызметкерлері Темір банкте Темир-Окей
және ТуранАлемБанкісінде Экспресс-несиелеу бағдарламасының шарттарын оқып-
үйреніп, табысты қызмет көрсетеді.
Осы күнге шейін ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт
риэлторлық қызмет түрлерін халыққа беслсенді күйде ұсынуда. Компания
бірнеше бөлімдерден тұрады: Ипотекалық несиелеу бөлімі, экспресс-несиелеу
бөлімі, Жалға беру бөлімі, Сату-сатып алу делдалдық бөлімі.
Компанияның келешектегі мақсаттары - жылжымайтын мүлікті бағалау
негізін ұлғайту, Қазақстан аймақтарында өз филиалдарын көбейту, Ресей және
Американ серіктестерімен тығыз қарым-қатынас жүргізу және т.б.
Өзінің белсенді әрі оңтайлы іс-әрекеттерімен компания Қазақстанның
экономикалық өсуіне кішкене болса да өз үлесін қосуға әрқашан дайын.
Ипотекалық компания ТОО НУР Риэлти Эстейт қызмет бағыттары:
1. Риэлторлық: Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлікті алып-сату
кезіндегі делдалдық қызметтер көрсету;
1.1. Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлік алып-сатылымы;
1.2. Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлік жалға берілуі;
1.3. Жер алаңы учаскелердің жалға берілуі мен сатылуы;
1.4. Жылжымайтын мүлік тіркелімін дайындау;
1.5. Қалалық Жер Комитетімен (ГорКомЗем) бірге жоба жасау .
2. Несие-делдалдық ( банкілік займ дайындау ):
2.1. Туран-Алем банкісімен дайындалған арнайы кәсіпкерлік-жобамен
жұмыс істеу: экспресс-несиелер ;
2.2 АТФ - лизингісімен бірге арнайы жобамен жұмыс істеу–
жылжымайтын
мүліктің лизингісі ;
2.3. ЦентрКредит Банкісімен ипотека бойынша жобамен жұмыс;
2.4. Серіктес банкілермен бірге дайындалған бағдарламаларымен қызмет
көрсету ( ЦентрКредит , Темир , АТФ , Цесна );
2.5. Көлікті несиелеу;Альянс Банкімен , ЦентрКредит , Темир банк
тұтыну қызметтерін көрсету;
2.6. Жылжымайтын мүлік объектілерінің сатылуы бойынша жүргізілетін
банкілермен бірге арнайы жоба дайындау;
2.7. Жаңа банкілермен ынтымақтастық.
3. Кепілдіктегі жылжымайтын мүліктің алымы .
4. Жылжымайтын және қозғалмалы мүлікті, жер алаңы учаскелерді
бағалау;
Ипотека деген сөз адамзаттың экономикалық тарихындағы жаңалық емес. Ол
бұдан шамамен бір ғасыр бұрын өмірге келген. Нақты түсінігі – тұрғын үй
немесе өндірістік мақсаттағы және тағы басқа құрылысты жеке меншігіне
салушыларға сол салынатын құрылысты кепілдікке қою арқылы оның өзіндік
құнының белгілі бір бөлігін банктердің несиеге беруі. Оның біздің
заманымызға дейін, дәлірек айтқанда, бүгінгі Қазақстан тірлігіне дейін өмір
сүріп келуі – игілікті қадамды бастаушылардың жан-жақты тиімді, пайдалы
жұмыспен айналысуының нәтижесі. Ақылды ұйымдастырылған ипотека сонау АҚШ-
та, берісін айтсақ, екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қирандыға айналған
бүгінгі Еуропа мемлекеттерінің қысқа мерзімде гүлденуіне жол ашты. Бізге
ипотека Ұлттық банкті Григорий Марченко басқарып тұрған алғашқы жылдарда
келді. Ол кезде үш бөлмелі қарапайым тұрғын үйдің бағасы шамамен 10 мың
доллар көлемінде болатын. Бірақ соны сатып алуға да орташа табысты
қазақстандықтың күші жетпеді. Ақшалы қалталылар жылжымайтын мүлік нарығына
шыққан барлық тұрғын үйді шетінен сатып ала бастады, сөйтіп, тұрғын үй
бағасы бірте-бірте қымбаттап, ақыры аяғында, бүгінгі биігіне көтерілді.
Бүгінгі таңда Алматыдағы ескі үш бөлмелі пәтерлердің өзі 100 мың доллардан
кемге сатылмайды. Енді оған орташа қазақстандық түгіл, ортадан жоғары
табысты отандастардың қолы жетпейтін жағдайға жеттік. Осының бәрі, біздің
ойымызша, ипотека несиесін дұрыс ұйымдастыра білмеудің кермек жемісі.
Біздің пікірімізге қарсы шығатындар болса айтқанымызды дәлелдеп көрейік.
Осы уақытқа дейін ипотекалық несие алғандар да, ипотека енді алайын деп
жүргендер де осылай дейді. Олардың әрқайсысы әр түрлі есепті алға тартады.
Ал біз өткенді қопармай-ақ есепті бүгінгі өмір ақиқатымен шығарамыз.
Сонымен, бүгінгі таңда Алматыдағы ескі үйлердің үш бөлмелі пәтерлерінің өзі
100 мың доллардан астамға бағаланатыны белгілі ғой. Біз осы 100 мыңды ғана
орташа баға деп алайық. берушілер несие мерзімін 20 жылға ұзартып, халықты
жарылқадық деп жатыр. Тіпті дәл осындай пікірді Ұлттық банктің іліктес
компаниясы – Қазақстанның ипотекалық компаниясындағы мамандар да дәлелдеп
жүр. Расында да солай ма? Қане, есептейік. Қазіргі таңда ипотекалық
несиенің 13 пайыздан кемі жоқ. Осы ең төменгі мөлшер де сөзімізді дәлелдеу
үшін жеткілікті. 13 пайыз 20 жылда 260 пайыз болып шығатыны ақиқат. Ал
100 мың доллардың 260 пайызы 260 мың доллар. Бұл сіздің несие алған
жеріңізге несиенің үстемесі ретінде ғана төлейтініңіз, ал оған бастапқы
алған несиеңіз – 100 мың долларды қоссаңыз барлық қалтаңыздан шығатыны 360
мың доллар болады. 20 жылда 240 ай бар. 360 мың долларды енді осы 240 айға
бөліңіз. Сонда айына 1500 доллар төлеп тұруға тиіс екенсіз.Мұндай жалақы
қазақстандықтың қандай бөлігінде бар екенін бір. Енді несие қайтарымы
мерзімін ұзарту арқылы халыққа жақсылық жасадық деушілердің пікірі
қаншалықты ақиқат, соған келейік. Дәл осы баға, дәл осы пайыз мысалға
алынады. Бірақ мерзім – 10 жыл. 10 жылда ипотекалық несиенің үстемесі 130
пайыз болып шығады екен. Осы 130 пайыз 130 мың доллар деген сөз. Бұған
бастапқы 100 мың долларды қоссаңыз, қалтаңыздан шығатын барлық сома 230 мың
доллар болады. Енді 230 мың долларды 120 айға бөлеміз. Сонда 1916,6 доллар
ай сайын төлеп тұруға тиіссің. 20 жылға несие алғанда ай сайын
қайтаратыныңнан 416,6 долларға көп, бірақ барлық шығыныңның мөлшерін
есептесең 10 жылдық несие жағдайында 130 мың доллар ұтасың. 1500 долларды
ай сайын шығара алатындар үшін тағы да 416 доллар қосып төлеу онша қиын
емес екені белгілі дүние. Олар үшін 130 мың доллардың қалтада қалғаны
әлдеқайда пайдалы. Бұл арада басы ашық дүние – ипотекалық несиенің негізгі
бөлігі мемлекеттің қаржысы, дәлірек айтсақ, Ұлттық банктің қаржысы
екендігі. Оны халыққа таратушы – Ұлттық банктің ипотекалық компаниясы. Біз
тағы бір ақиқатты білеміз. Ипотекалық компанияның несие үстемесі 9-11 пайыз
көлемінде. Жасыратыны жоқ, ипотекалық компания уақыт озған сайын несие
үстемесін азайтып келеді. Ал ол кінші деңгейдегі коммерциялық банктер
арқылы берілгенде 13 пайыздан кем болмай шығады. Өйткені бұл банктер өз
үстемесін тағы қосады. Сонымен, біз жаңа есебімізде ипотекалық компанияның
үстемесі шамамен 10 пайыз, ал оған коммерциялық банктер қосқан үстеме үш
пайыз деп алайықшы. Сонда есеп былайша өрнектеледі. Жоғарыдағы мысалда
келтірілген 20 жылдық несиеде оны алушының қайтаратын жалпы үстеме
пайызының мөлшері 260 мың доллар болса, осының 3 пайызы коммерциялық
банктердің еншісінде қалады. Ал бұл есеп былай шығады. Бастапқа 100 мың
доллардың бір жылдағы үш пайызы үш мың доллар.Осы үш мың долларды 20
жылға көбейтсек, бақандай 60 мың доллар болады екен. Міне, ипотекалық
несиені ипотекалық компанияның екінші деңгейдегі банктер арқылы халыққа
таратуы осындай жолмен жүреді. Жалпы алғанда, біз бүгінгі таңда Ұлттық
банктің коммерциямен айналысуына қарсы емеспіз.Өйткені сақтық қорда жиналып
қалған қазіргі таңда 20 миллиард доллар көлеміндегі алтын-валюта қоры
инфляция мен девальвация салдарынан құнсызданып кетуінен сақтайтын жалғыз
жол – ақшаны айналымға жіберу. Солай дей тұрсақ та, қазіргі таңда еліміздің
ірі қалаларындағы пәтерлер мен тұрғын үйлер құнының шарықтап өсуіне
себепшілердің бірі –осы Ұлттық банк ұйымдастырған ипотекалық компания екені
даусыз. Себебі жоғарыдағыдай несиені тек қалталылар ғана ала алады. Несие,
ипотекалық несие жалпы халықтық бола алмай тұр. Егер жағдай осылай жалғаса
берсе, ипотекалық несиенің жалпы халықтық болуы екіталай. Демек, сонда не
істеу керек? деген сұрақ туады. Оған біздің жауабымыз төмендегіше
өрнектеледі.
1. Ұлттық банк ипотекалық несие ойынынан шығып, алтын-валюта қорының
басы артық бөлігін Қазына қоры немесе Самұрық холдингі арқылы
инновациялық жобалар мен ұлттық компанияларды дамыту бағдарламаларына
инвестиция ретінде құятындай жаңа заң қажет. Мұндай жағдайда мемлекеттік
қаржы тек отандық экономиканы нығайтуға жұмсалады.
2. Ипотека несиесі екінші деңгейдегі банктер айналысатын іске айналса,
олигархтар жылжымайтын мүлік бағасын көтеруден бас тартар еді. Себебі
жоғары бағадағы ипотекалық тауар өтімсіз дүние болып қалады.
3. Ипотеканың біздің елде дамытушы емес, аяқтан шалушы қызмет атқарып
тұрған себебі банкирлер емес, банктегі ақшаның негізгі қожайындары
нарықтық ойыннан сауатсыз. Өмір бойы нарықтық қоғамда өмір сүрген Еуропа
елдерінде ипотекалық несиенің жемісті өркендеуі – оның үстеме пайызының ең
көп дегенде 7 пайыздан аспағандығы. Мұны Қазақстандағы жеке меншік қаржының
негізгі иелері білмейді. Қорыта айтқанда, ипотекалық несие дәл осындай
жағдайын сақтаса, Ұлттық банктің өзі банкротқа тірелуі мүмкін. Өйткені
несие үшін берілген қаржы – екінші деңгейдегі банктердікі емес, Ұлттық
банктің меншігі.
Тұрғын үй құрылысының жеделдеуіне ипотекалық несиелеудің жылдан-жылға
ұлғая түсуі де жәрдемдесуде. Бір кездері ипотека деген сөздің өзі
көпшілікке тосын түсінік болса, бүгінде мыңдаған отбасының ипотекалық
несиенің игілігін көріп отырғаны сүйсінерлік жәйт.
Ипотекалық несиелеудің дамуына республика Үкіметінің 1997 жылғы 22
тамыздағы “Мемлекеттік тұрғын үй саясатын жаңа экономикалық жағдайларда
жүзеге асыру туралы” қаулысы заңнамалық негіз болды. Алғашында ипотекалық
несиелер бойынша сыйақы ставкасының мөлшері жылдық 24% шамасында болса,
бастапқы жарна мөлшері 40-50%-ды құраған, несиелер 5 жылдан аспайтын
мерзімге берілетін. Әрине, мұндай параметрлер ипотекалық несие алуға
жұрттың құлшынысын күшейтпесі анық.
Ипотека нарығының дамуына республика Президенті Нұрсұлтан
Назарбаевтың 2004 жылғы наурыздағы “Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін,
бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін” атты
халыққа Жолдауы соны серпін берді. Онда Мемлекет басшысы ипотекалық
несиелеудің оңтайлы шарттарын ұсынды. Алға қойылған міндеттерге сәйкес
“Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасы” бекітілді. Онда жас отбасылар,
мемлекеттік қызметкерлер мен әлеуметтік сала қызметкерлері үшін ипотекалық
несиелеудің негізгі параметрлері анықталған. Ол алғашқы төленетін жарна
көлемі үй құнының 10%-ына дейін төмендетілуін, бұл жағдайда несие үстемесі
10%-ға дейін азайтылуын және несиелеу мерзімі 20 жылға дейін ұзартылуын
көздейді.
Жалпы, 2005 жылы ипотекалық несиелеу бойынша пайыздық ставка 13 %-
ға дейін, бастапқы жарна мөлшері 10%-ға дейін төмендеді, ал несиелеу
мерзімі 20 жылға дейін ұзартылды.
Ипотека нарығына қатысушылар қатарында “Қазақстан ... жалғасы
1. Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт туралы
... ... ... ... ... ... ... ... 2
2. Ипотека нарығы жайлы бірер сөз
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..6
3. Қарыз алушыларға кеңес
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ..13
4. Ипотекалық несиені бастапқы жарнасыз алу жалпы шарты
... ... ... ... ... ... ... ...15
5. Несие алу үшін қаралатын өтінішке тіркелетін құжаттар
... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
6. Ипотекада кездесетін сөздердің
мағынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт 2001 жылы тамыз
айында құрылды. Компанияның басқарушысы - іскер азаматша Искакова Эльмира
Сұйымқұл қызы. Алғаш офисі Сейфуллина және Гоголь көшелерінің
қиылысында орналасты. Хоромы Эстейт компаниясының президенті Айдар
Уткелов және Зухра Назарова ұсыныстарымен 2002 жылдың наурыз айында
ашылған Алматылық Риэлторлар Ассоциациясына ТОО Нур-Риэлти Эстейт 2002
жылдың тамыз айында кіреді. Компания Риэлторлар Ассоциациясыны
ұйымдастырған Дөңгелек үстел, Кәсіпкерлер форумы және жылжымайтын мүлік
нарығының қатысушыларына арнайы дайындалған Қалалық әкімшілік
ұйымдастырған пресс-конференциясына қатысқан. БанкЦентрКредит компания
қызметкерлеріне ипотекалық несие бойынша бағдарлама шарттарын үйретіп,
компания солармен қарым-қатынас шарттына отырды. Шарт бойынша
БанкЦентрКредит компанияға клиентуралар үшін пайыздық төлемақыларды
шотына аударып отыратын болды.
2004 жылдың қазан айынан бастап,ТОО Нур-Риэлти Эстейт Абай даңғылы
мен Ауэзов көшесі қиылысында орналасқан офиске көшіп, сол жерде осы күнге
дейін қызмет көрсетуде. Аризон штаты
(АҚШ) Туссон қаласының Риэлторлар Ассоциациясымен бірге біздің Алматылық
Риэлторлар Ассоциациясы ұйымдастырған бизнес-курстар, тренингтерден
өткен. 1-ші және 2-ші республикалық риэлторлар сьездіне белсенді қатысып,
Ең жақсы риэлторлық агенттілік деген Қалалық Әкімшілік қолынан
мақтау қағаздарын алды. Ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт
бастығы Искакова Эльмира Сұйымқұл қызына Бласт Оқу Орталығына
риэлторлық қызметтерінің қыр-сырын үйретіп, ұстаздық етуге шақырды. Ол
бірнеше материалдарды жинап, ең оңай және түсінікті курстарын ұсынды.
Курс тыңдаушылары сәтті бітіргеннен кейін компанияда тәжірибе өтіп, өз
білімдерін ұштап, зор табыстарға жетті. Искакова Эльмира Сұйымқұл қызы
содан кейін де өсуін тоқтатпай, тағы да жеке тұлғалық өсу бағдарламасын
өтті. Компания қазіргі таңда Қазақстанның ең белсенді танымал
банктерімен тығыз қарым-қатынас жүргізуде. Атап айтсақ: ТуранАлем, Темир,
Альянс, Валют-Транзит,КазКоммерцбанк,АТФбан к,Тексака Банк,Каспий
банкі,Цесна Банкілері. Компания қызметкерлері Темір банкте Темир-Окей
және ТуранАлемБанкісінде Экспресс-несиелеу бағдарламасының шарттарын оқып-
үйреніп, табысты қызмет көрсетеді.
Осы күнге шейін ипотекалық компания ТОО Нур-Риэлти Эстейт
риэлторлық қызмет түрлерін халыққа беслсенді күйде ұсынуда. Компания
бірнеше бөлімдерден тұрады: Ипотекалық несиелеу бөлімі, экспресс-несиелеу
бөлімі, Жалға беру бөлімі, Сату-сатып алу делдалдық бөлімі.
Компанияның келешектегі мақсаттары - жылжымайтын мүлікті бағалау
негізін ұлғайту, Қазақстан аймақтарында өз филиалдарын көбейту, Ресей және
Американ серіктестерімен тығыз қарым-қатынас жүргізу және т.б.
Өзінің белсенді әрі оңтайлы іс-әрекеттерімен компания Қазақстанның
экономикалық өсуіне кішкене болса да өз үлесін қосуға әрқашан дайын.
Ипотекалық компания ТОО НУР Риэлти Эстейт қызмет бағыттары:
1. Риэлторлық: Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлікті алып-сату
кезіндегі делдалдық қызметтер көрсету;
1.1. Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлік алып-сатылымы;
1.2. Тұрғын және коммерциялық жылжымайтын мүлік жалға берілуі;
1.3. Жер алаңы учаскелердің жалға берілуі мен сатылуы;
1.4. Жылжымайтын мүлік тіркелімін дайындау;
1.5. Қалалық Жер Комитетімен (ГорКомЗем) бірге жоба жасау .
2. Несие-делдалдық ( банкілік займ дайындау ):
2.1. Туран-Алем банкісімен дайындалған арнайы кәсіпкерлік-жобамен
жұмыс істеу: экспресс-несиелер ;
2.2 АТФ - лизингісімен бірге арнайы жобамен жұмыс істеу–
жылжымайтын
мүліктің лизингісі ;
2.3. ЦентрКредит Банкісімен ипотека бойынша жобамен жұмыс;
2.4. Серіктес банкілермен бірге дайындалған бағдарламаларымен қызмет
көрсету ( ЦентрКредит , Темир , АТФ , Цесна );
2.5. Көлікті несиелеу;Альянс Банкімен , ЦентрКредит , Темир банк
тұтыну қызметтерін көрсету;
2.6. Жылжымайтын мүлік объектілерінің сатылуы бойынша жүргізілетін
банкілермен бірге арнайы жоба дайындау;
2.7. Жаңа банкілермен ынтымақтастық.
3. Кепілдіктегі жылжымайтын мүліктің алымы .
4. Жылжымайтын және қозғалмалы мүлікті, жер алаңы учаскелерді
бағалау;
Ипотека деген сөз адамзаттың экономикалық тарихындағы жаңалық емес. Ол
бұдан шамамен бір ғасыр бұрын өмірге келген. Нақты түсінігі – тұрғын үй
немесе өндірістік мақсаттағы және тағы басқа құрылысты жеке меншігіне
салушыларға сол салынатын құрылысты кепілдікке қою арқылы оның өзіндік
құнының белгілі бір бөлігін банктердің несиеге беруі. Оның біздің
заманымызға дейін, дәлірек айтқанда, бүгінгі Қазақстан тірлігіне дейін өмір
сүріп келуі – игілікті қадамды бастаушылардың жан-жақты тиімді, пайдалы
жұмыспен айналысуының нәтижесі. Ақылды ұйымдастырылған ипотека сонау АҚШ-
та, берісін айтсақ, екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қирандыға айналған
бүгінгі Еуропа мемлекеттерінің қысқа мерзімде гүлденуіне жол ашты. Бізге
ипотека Ұлттық банкті Григорий Марченко басқарып тұрған алғашқы жылдарда
келді. Ол кезде үш бөлмелі қарапайым тұрғын үйдің бағасы шамамен 10 мың
доллар көлемінде болатын. Бірақ соны сатып алуға да орташа табысты
қазақстандықтың күші жетпеді. Ақшалы қалталылар жылжымайтын мүлік нарығына
шыққан барлық тұрғын үйді шетінен сатып ала бастады, сөйтіп, тұрғын үй
бағасы бірте-бірте қымбаттап, ақыры аяғында, бүгінгі биігіне көтерілді.
Бүгінгі таңда Алматыдағы ескі үш бөлмелі пәтерлердің өзі 100 мың доллардан
кемге сатылмайды. Енді оған орташа қазақстандық түгіл, ортадан жоғары
табысты отандастардың қолы жетпейтін жағдайға жеттік. Осының бәрі, біздің
ойымызша, ипотека несиесін дұрыс ұйымдастыра білмеудің кермек жемісі.
Біздің пікірімізге қарсы шығатындар болса айтқанымызды дәлелдеп көрейік.
Осы уақытқа дейін ипотекалық несие алғандар да, ипотека енді алайын деп
жүргендер де осылай дейді. Олардың әрқайсысы әр түрлі есепті алға тартады.
Ал біз өткенді қопармай-ақ есепті бүгінгі өмір ақиқатымен шығарамыз.
Сонымен, бүгінгі таңда Алматыдағы ескі үйлердің үш бөлмелі пәтерлерінің өзі
100 мың доллардан астамға бағаланатыны белгілі ғой. Біз осы 100 мыңды ғана
орташа баға деп алайық. берушілер несие мерзімін 20 жылға ұзартып, халықты
жарылқадық деп жатыр. Тіпті дәл осындай пікірді Ұлттық банктің іліктес
компаниясы – Қазақстанның ипотекалық компаниясындағы мамандар да дәлелдеп
жүр. Расында да солай ма? Қане, есептейік. Қазіргі таңда ипотекалық
несиенің 13 пайыздан кемі жоқ. Осы ең төменгі мөлшер де сөзімізді дәлелдеу
үшін жеткілікті. 13 пайыз 20 жылда 260 пайыз болып шығатыны ақиқат. Ал
100 мың доллардың 260 пайызы 260 мың доллар. Бұл сіздің несие алған
жеріңізге несиенің үстемесі ретінде ғана төлейтініңіз, ал оған бастапқы
алған несиеңіз – 100 мың долларды қоссаңыз барлық қалтаңыздан шығатыны 360
мың доллар болады. 20 жылда 240 ай бар. 360 мың долларды енді осы 240 айға
бөліңіз. Сонда айына 1500 доллар төлеп тұруға тиіс екенсіз.Мұндай жалақы
қазақстандықтың қандай бөлігінде бар екенін бір. Енді несие қайтарымы
мерзімін ұзарту арқылы халыққа жақсылық жасадық деушілердің пікірі
қаншалықты ақиқат, соған келейік. Дәл осы баға, дәл осы пайыз мысалға
алынады. Бірақ мерзім – 10 жыл. 10 жылда ипотекалық несиенің үстемесі 130
пайыз болып шығады екен. Осы 130 пайыз 130 мың доллар деген сөз. Бұған
бастапқы 100 мың долларды қоссаңыз, қалтаңыздан шығатын барлық сома 230 мың
доллар болады. Енді 230 мың долларды 120 айға бөлеміз. Сонда 1916,6 доллар
ай сайын төлеп тұруға тиіссің. 20 жылға несие алғанда ай сайын
қайтаратыныңнан 416,6 долларға көп, бірақ барлық шығыныңның мөлшерін
есептесең 10 жылдық несие жағдайында 130 мың доллар ұтасың. 1500 долларды
ай сайын шығара алатындар үшін тағы да 416 доллар қосып төлеу онша қиын
емес екені белгілі дүние. Олар үшін 130 мың доллардың қалтада қалғаны
әлдеқайда пайдалы. Бұл арада басы ашық дүние – ипотекалық несиенің негізгі
бөлігі мемлекеттің қаржысы, дәлірек айтсақ, Ұлттық банктің қаржысы
екендігі. Оны халыққа таратушы – Ұлттық банктің ипотекалық компаниясы. Біз
тағы бір ақиқатты білеміз. Ипотекалық компанияның несие үстемесі 9-11 пайыз
көлемінде. Жасыратыны жоқ, ипотекалық компания уақыт озған сайын несие
үстемесін азайтып келеді. Ал ол кінші деңгейдегі коммерциялық банктер
арқылы берілгенде 13 пайыздан кем болмай шығады. Өйткені бұл банктер өз
үстемесін тағы қосады. Сонымен, біз жаңа есебімізде ипотекалық компанияның
үстемесі шамамен 10 пайыз, ал оған коммерциялық банктер қосқан үстеме үш
пайыз деп алайықшы. Сонда есеп былайша өрнектеледі. Жоғарыдағы мысалда
келтірілген 20 жылдық несиеде оны алушының қайтаратын жалпы үстеме
пайызының мөлшері 260 мың доллар болса, осының 3 пайызы коммерциялық
банктердің еншісінде қалады. Ал бұл есеп былай шығады. Бастапқа 100 мың
доллардың бір жылдағы үш пайызы үш мың доллар.Осы үш мың долларды 20
жылға көбейтсек, бақандай 60 мың доллар болады екен. Міне, ипотекалық
несиені ипотекалық компанияның екінші деңгейдегі банктер арқылы халыққа
таратуы осындай жолмен жүреді. Жалпы алғанда, біз бүгінгі таңда Ұлттық
банктің коммерциямен айналысуына қарсы емеспіз.Өйткені сақтық қорда жиналып
қалған қазіргі таңда 20 миллиард доллар көлеміндегі алтын-валюта қоры
инфляция мен девальвация салдарынан құнсызданып кетуінен сақтайтын жалғыз
жол – ақшаны айналымға жіберу. Солай дей тұрсақ та, қазіргі таңда еліміздің
ірі қалаларындағы пәтерлер мен тұрғын үйлер құнының шарықтап өсуіне
себепшілердің бірі –осы Ұлттық банк ұйымдастырған ипотекалық компания екені
даусыз. Себебі жоғарыдағыдай несиені тек қалталылар ғана ала алады. Несие,
ипотекалық несие жалпы халықтық бола алмай тұр. Егер жағдай осылай жалғаса
берсе, ипотекалық несиенің жалпы халықтық болуы екіталай. Демек, сонда не
істеу керек? деген сұрақ туады. Оған біздің жауабымыз төмендегіше
өрнектеледі.
1. Ұлттық банк ипотекалық несие ойынынан шығып, алтын-валюта қорының
басы артық бөлігін Қазына қоры немесе Самұрық холдингі арқылы
инновациялық жобалар мен ұлттық компанияларды дамыту бағдарламаларына
инвестиция ретінде құятындай жаңа заң қажет. Мұндай жағдайда мемлекеттік
қаржы тек отандық экономиканы нығайтуға жұмсалады.
2. Ипотека несиесі екінші деңгейдегі банктер айналысатын іске айналса,
олигархтар жылжымайтын мүлік бағасын көтеруден бас тартар еді. Себебі
жоғары бағадағы ипотекалық тауар өтімсіз дүние болып қалады.
3. Ипотеканың біздің елде дамытушы емес, аяқтан шалушы қызмет атқарып
тұрған себебі банкирлер емес, банктегі ақшаның негізгі қожайындары
нарықтық ойыннан сауатсыз. Өмір бойы нарықтық қоғамда өмір сүрген Еуропа
елдерінде ипотекалық несиенің жемісті өркендеуі – оның үстеме пайызының ең
көп дегенде 7 пайыздан аспағандығы. Мұны Қазақстандағы жеке меншік қаржының
негізгі иелері білмейді. Қорыта айтқанда, ипотекалық несие дәл осындай
жағдайын сақтаса, Ұлттық банктің өзі банкротқа тірелуі мүмкін. Өйткені
несие үшін берілген қаржы – екінші деңгейдегі банктердікі емес, Ұлттық
банктің меншігі.
Тұрғын үй құрылысының жеделдеуіне ипотекалық несиелеудің жылдан-жылға
ұлғая түсуі де жәрдемдесуде. Бір кездері ипотека деген сөздің өзі
көпшілікке тосын түсінік болса, бүгінде мыңдаған отбасының ипотекалық
несиенің игілігін көріп отырғаны сүйсінерлік жәйт.
Ипотекалық несиелеудің дамуына республика Үкіметінің 1997 жылғы 22
тамыздағы “Мемлекеттік тұрғын үй саясатын жаңа экономикалық жағдайларда
жүзеге асыру туралы” қаулысы заңнамалық негіз болды. Алғашында ипотекалық
несиелер бойынша сыйақы ставкасының мөлшері жылдық 24% шамасында болса,
бастапқы жарна мөлшері 40-50%-ды құраған, несиелер 5 жылдан аспайтын
мерзімге берілетін. Әрине, мұндай параметрлер ипотекалық несие алуға
жұрттың құлшынысын күшейтпесі анық.
Ипотека нарығының дамуына республика Президенті Нұрсұлтан
Назарбаевтың 2004 жылғы наурыздағы “Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін,
бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін” атты
халыққа Жолдауы соны серпін берді. Онда Мемлекет басшысы ипотекалық
несиелеудің оңтайлы шарттарын ұсынды. Алға қойылған міндеттерге сәйкес
“Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасы” бекітілді. Онда жас отбасылар,
мемлекеттік қызметкерлер мен әлеуметтік сала қызметкерлері үшін ипотекалық
несиелеудің негізгі параметрлері анықталған. Ол алғашқы төленетін жарна
көлемі үй құнының 10%-ына дейін төмендетілуін, бұл жағдайда несие үстемесі
10%-ға дейін азайтылуын және несиелеу мерзімі 20 жылға дейін ұзартылуын
көздейді.
Жалпы, 2005 жылы ипотекалық несиелеу бойынша пайыздық ставка 13 %-
ға дейін, бастапқы жарна мөлшері 10%-ға дейін төмендеді, ал несиелеу
мерзімі 20 жылға дейін ұзартылды.
Ипотека нарығына қатысушылар қатарында “Қазақстан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz