Жартылай қақталған шұжықтардың технологиялық нұсқасы
Кіріспе
Елбасымыз Н.Назарбаев биылғы жолдауында: Агроөнеркәсіп кешенінің әлеуетін толық іске асыру керек.
Негізгі міндет - еңбек өнімділігін және қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімінің экспортын 2022 жылға қарай 2,5 есе көбейту.
Мемлекеттік қолдаудың барлық шараларын елімізге заманауи агротехнологияларды ауқымды түрде тартуға бағыттау қажет.
Біз икемді әрі ыңғайлы стандарттарды енгізу және ауыл шаруашылығы саласындағы беделді шетелдік мамандарды - ақылды адамдарды тарту арқылы саланы басқарудың үздік тәжірибесін пайдалануымыз керек.
Ауыл кәсіпкерлеріне шаруашылық жүргізудің жаңа дағдыларын үйрету үшін жаппай оқыту жүйесін қалыптастырған жөн.
Үкіметке алдағы 3 жыл ішінде осы мақсаттарға жыл сайын қосымша кемінде 100 миллиард теңге қарастыруды тапсырамын" - деп, бұл саланы инновациялық және инвестициялық дамытудың өте өзектілігін айтады.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясында жоғары технологиялы өңдеу объектілерінің үлесін арттыру мүмкіндігі атап көрсетілді. Қазіргі жағдайда басқару меншігі мен шаруашылық әдістерінің өзгеруі барысында өнім сапасына ерекше назар аударуда, өйткені бәсекелестіктің нәтижесінде жоғары өндірістік және жоғары сапалы өнімі бар кәсіпорын ғана тауар нарығында маңызды орынға ие болады. Ет және ет өнімдерін өндіру тиімділігін арттыру үшін негізгі фактор ет шикізатын азық-түлік мақсатында толық өңдеп пайдалану болып табылады. Осыған байланысты шикізатты үнемдеу, шығындар арқылы ет ресурсын арттыру, технологиялық үдеріс сатыларындағы кемшіліктерді қысқарту жөніндегі қатаң іс-шараларды жүргізу қажет. Осы мақсатта 2020 жылға дейінгі бірінші кезеңде тиісті инфрақұрылымды құру арқылы келесідей салаларды дамыту қарастырылуда: ауыл шаруашылығы, тамақ өнеркәсібі және т.б.
Шұжық өнімдері еліміздің тамақ баланысында көрнекті орын алады. Қазіргі таңда Қазақстанда жүзге жуық ет және құс комбинаттары, ет консервілерін шығару комбинаттары, шұжық зауыттары, малды сою пункті, ет өндеу зауыттары мен комбинаттары жұмыс істейді.
Қазақстанда ет өнімін өңдеу және сақтау технологиясын жетілдіру мақсатында, жаңа технологиялық жабдықтармен жабдықталған кәсіпорындары ашылып, халықты сапалы ет өнімдерімен қамтамасыз етуде. Соның ішінде шұжық өндіру, бүгінгі күннің сұранысқа ие өнімдердің бірі болып отыр. Шұжықтар, жоғары қоректілігіне және калориялығына байланысты тамақтық бағалығы өте жоғары өнім. Тамақтық бағалығы жоғары болатын себебі, олардың құрамына құнды белоктар көп кіреді.
Нұр-Сұлтан қаласында шұжық өнімдеріне күніне 50т-дан жоғары сұраныс бар. Шұжықтардың түрлері өте көп, бүгінгі уақытқа дейін, олардың 200-ге жақын атаулары белгілі. Қазіргі таңда шұжық өндіру зауыттары шұжық өндірудің тиімді және арзан жолдарын іздестіруде. Солардың бірі Астана Агроөнім ЖШС, олар өздерінің Бакара ет комбинаты шеңберінде арнайы Астаналық пісірілген, жартылай қақталған, шикілей қақталған шұжықтарын өндіреді. Жалпы сиыр еті өзінің құндылығы бойынша жылқы және шошқа етінің орнын баса алады, бұл шұжық өндірісінде арзан шикізат көзі болып табылады.
Пісірілген, жартылай қақталған шұжықтарды және сосика мен сарделкаларды шығарудың негізгі міндеттері: өнім сапасын жақсарту, өндірістік өнімдердің ассортиментін арттыру, сонымен қатар өнімді өңдеуге кететін шығынды кеміту.
Осыған орай, жұмыстың мақсаты тұтынушылардың сұранысын зерттеу және пісірлген, жартылай қақталған шұжықтар мен сосискалардың технологиялық үдерісін анықтап, тиімділігін бағалау
Жобаның техникo-экономикалық негіздемесі
Қазіргі уақытта Нұр-Сұлтан қаласында бірнеше шұжық өндіру цехтары бар. Цехты жобалау алдында оның географиялық орнын таңдау өте маңызды. Мен жобалап отырған шұжық цехы Нұр-Сұлтан қаласында орналасады. Осы аймақта бәсекелестік көп болса да, мен мүмкіндігінше адамдарды өзімнің өніміммен қызықтыра алатындай мүмкіндіктерім бар деп ойлаймын. Себебі, Нұр-Сұлтан қаласы тұрғындары арасында сұраныстары көп өнім ассортименттерін шығаруды жоспарлап отырмын.
Сонымен қатар, жұмысты бастаған кезде, арнайы жұмыстармен айналасуға, яғни плакаттар, афишалар, күнтізбелер, дәмтатарлар және тағы сол сияқты жарнамаларды беруді жоспарлап отырмын. Осының барлығы тұтынушылар назарын аудару үшін.
Ауыл шаруашылығы министрлігі берген соңғы мәліметтерге сүйенетін болсақ, Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындары күніне 203,7 тонна ет өнімдерін пайдаланды. Оның ішінде 31 тонна шұжық өнімдері болып табылады.
Нұр-Сұлтан қаласы бойынша қазіргі таңда сұранысқа ие шұжық өнімдері төмендегілер болып табылады:
Пісірілген шұжық - 36,9,1%.
Жартылай қақталған шұжық - 27,1%.
Шикілей қақталған - 4,5%.
Ливерлі шұжық - 1,4%.
Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарының шұжық өнімімен қамтамасыз ету есебі:
Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарының саны мен жылына бір адамды шұжық өнімімен қамтамасыздандыру мәліметтері арқылы есептеймін. Есепті келесі формула арқылы шығардым:
Қ=С∙Н
Мұндағы: Қ - халықты шұжық өнімімен қамтамасыздандыру, т;
С - адамдар саны, мың адам;
Н -бір адамға жылына қажетті өнім нормасы, кг;
Қазақстан Республикасының Статистика Комитет мәліметі бойынша Нұр-Сұлтан қаласында 1 132 475 тұрғын бар. Бір адамға жылына қажетті шұжық өнім нормасы 11,2 кг.
Қ=1132475∙11,2кг
Қ=12683720кг=12683,7т
Сонымен, Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарын шұжық өнімдерімен қамтамасыз ету үшін жылына шамамен 12683,7 тонна шұжық өнімдерін өндіру қажет.
Нұр-Сұлтан қаласы Есіл өзенінің жағалауындағы жазықта және ішінара өзен аңғарында орналасқан. Аумақтық жер бедері еңі мен биігі байқалмайтын жазық болып келуімен сипатталады. Мұндағы ойдым-ойдым көлтабандарда ғана қар суы мен көл немесе сор-сазда уытты көлшіліктер пайда болады. Қала қуаң дала белдеуінде , оның күңгірт қоңыр , қоңыр топырақты, бетегелі-селеулі іші қуаң белдеуінде орналасқан. Топырақ жамылғысы біртекті емес, алуан сипатты. Қала орналасқан өңірдің (23) аумағын жадағай толқынды , суайрықты жазықтықта жатыр. Қала аумағының жер бедерінен айтарлықтай еңіс немесе көзге шалынардай өр байқалмайды, мұндағы геморфологиялық бөлшектер бір-біріне ұласа жалғасып кете барады. Жазық Есіл өзеніне қарай аздап еңістеу болып келеді.
Климатының өзіндік ерекшелігі тым континентті орналасқан, жауын-шашынының орташа жылдық мөлшерінің аз және күннің өткір келу салдарынан көлдердің суы азайып, шағын өзен арналардың кеуіп және тартылып қалуына әсерін тигізеді. Қысы суық, аязды болады. Ызғарлы аяз шамамен 105 күнге, ал қыстың ұзақтығы 3,5-4,5 айға дейін созылады. Қарашаның ортасында қарай түскен қар 135-141 күнге дейін жерде жатады. Қаңтар айының орташа температурасы -18°С (53°С-қа көтерілетін аяз өте сирек). Аязды, салқын күндердің орташа температурасы -26°С. Осындай күндердің созылу уақыты жылына 11-14-тен 28-51 күнге дейін ауысып отырады. Қыс айларының шамамен 31 күні боранды , боран оңтүстік-батыстан соғады. Қар қалың жауған жылдары өзендер тасып, көлтабандары көлге , көлдер шалқыған айдынға айнала бастайды. Бұлтты күндер аздау, жылына шамамен 2210 сағаттай күн бұлтсыз шуықты. Жазы ыстық, қуаңды болады. Шілде айының температурасы ең жоғары кезінде +41°С -ға жетеді. Ең жоғары температура шілденің 12-13 күнін алады. Жылы мезгіл шамамен 213 күнді, аязды мезгіл 112 күнді құрайды. Жаз айларында найзағалы күн саны шамамен 20-24 күн аралығында , ұзақтығы 2,4 сағат. Жазда 2-3, кейде 5-6 күндей бұршақ жауатын кездер байқалады. Жерге түсетін ылғалдың жылдықтағы мөлшері 300 мм, оның 31 %-көктемге, 32 %-жазға, 37% күз, қыс айларына есептеледі. Нұр-Сұлтан қаласындағы жел бағыты 1-ші суретте көрсетілген.
Сурет 1. Нұр-Сұлтан қаласындағы жел бағыты.
Кесте 1. Желдің көрсеткіші
С
Солтүстік
С-Ш
Солт- Шығыс
Ш
Шығыс
О-Ш
Оңт-Шығыс
О
Оңтүстік
О-Б
Оңт-Батыс
Б
Батыс
С-Б
Солт-Батыс
8.6%
11.9%
6.6%
6.7%
19%
20.4%
19.3%
7.6%
Жел жиі соғылады, орташа жылдамдығы-2мсек болып есептеледі. Желдің қаттырақ соғатын мезгілі наурызға (5 мсек), баяу соғатын мезгіл тамызға (3 мсек) келеді. Ал жылына 50 кейде 77 күн қатты жел соғатын (20 мсек жуық) шамасында болады. Өте қатты дауыл (35 мсек) 19 жыл мөлшерінде бір рет байқалған.
Шұжық өнімдерінің ассортименті
Шикізатқа және технологиялық өңдеуге байланысты шұжық өнімдерін келесі түрлерге бөлуге болады: пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделькалар, жартылай қақталған шұжықтар, шикілей қақталған шұжықтар, Пісірілген-қақталған шұжықтар, ливер шұжықтар.
Шұжық өнімдерінің топтық ассортименті келесі:
пісірілген шұжықтар;
cосискалар;
сарделькалар;
жартылай қақталған шұжықтар;
аспаздық өнімдер;
Сапасына байланысты шұжық өнімдері жоғары, бірінші, екінші, үшінші сұрыптарға бөлінеді.
Шұжық өнімдерінің әрбір түрінің сипаттамасына толығырақ тоқталу керек.
Пісірілген шұжық-бұл пісіруге ұшыраған шұжықтың түрі.
Сосискалар - ұзындығы 12-ден 13 см дейін 14-ден 32 мм дейінгі батончиктердің диаметрімен пісірілген шағын шұжықтар;
Сарделькалар - батончиктерінің диаметрі 32-ден 44 мм-ге дейін және ұзындығы 7-ден 9 см-ге дейін.
Жартылай қақталған шұжық - шұжық дайындау процесінде қуыру мен пісіруден кейін қосымша ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай және кептіруге ұшыраған.
Аспаздық өнімдер - тамақтар, аспаздық өнімдер және аспаздық жартылай фабрикаттар жиынтығы.
Технологиялық сұлбаны таңдау және үдерісті сипаттау
Пісірілген шұжықты дайындау үшін қажетті өнімдер: іріктелген сиыр еті, майлы емес шошқа еті, қатты және жартылай қатты қыртысмай, құс еті, жаңғақ, бұрыш қолданады. Астаналық пісірілген шұжығын дайындау сұлбасы 1 суретте келтірілген.
Ұшаны қабылдау
Бөлшектеу
Етті сүйектен айыру
Етті сіңірсіздендіру
Етті ұсақтау, тұздау +2-ден +4°С;
18-24 сағ
қыртысмайды дайындау, ұсақтау
Тураманы дайындау
Қалыптандыру,байлау
Шөктіру 4-8°С; 2-3 сағ
Тұнбалау
Қуыру 60-120оС, 60-180 мин
Пісіру 75-85оС, 60-80 мин
Душтан өткізу
Салқындату 4-8 сағат
Дайын өнімді бақылау
Жәшік дайындау
Буып түю
Сақтау 8оС, 48-72 сағат
1-сурет. Пісірілген шұжық дайындаудың технологиялық сұлбасы
Пісірілген - қақталған шұжықтарды өндіру үшін ірі малдың, яғни сиыр етін, шошқа етін, қойдың етін суытылған, жібітілген, салқындатылған күйінде, желке мойын, шошқа төсін, қойдың ішкі майын және тауық майын пайдаланады.
Шикізатты дайындау.
Шикізатты дайындау жартылай ыстау шұжықты дайындау тәсіліне сәйкес келеді. Пісірілген - қақталған шұжықты екі түрлі тәсілмен дайындайды.
Бірінші тәсілі:
Тазартылған сиыр, құс және шошқа етін уақтап турайды. Жартылай семіз шошқа етін уақтап турайдыда, семіз шошқа еті мен қойдың майын майдалап, оны куттермен араластырады (айналмалы пышақтармен ұнталады).
Уақталған сиыр, құс және онша семіз емес шошқа еттерін дәмдеуіштерді, сарымсақ және нитрит натрияны қосып, оны 3 - 5 минут араластырады.Содан соң шағын мөлшерде семіз және жартылай семіз шошқа етін қосып, 2 минут аралсатырады. Соңғы кезекте төсті шошқа майын және қойдың майын қосып, 3 минут ішінде араластырады.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру гидравликалық шприц арқыылы өткізіледі. Батондарды жіппен байлайды, тауар белгісін қояды. Ұсақ етке ауа түскен кезде қабықшаны теседі.
Бір - біріне байланған батондарды ағаштарға іледі 1 - 2 тәулік ішінде.
Шұжықтардың термиялық өңдеу.
Шөктіру.
Шұжық өнімдерін шыжғыру алдында, сырт қабығын кептіріп, ұсақталған етті тығыздау мақсатпен шөктіруге қояды.
Пісіріліп дайындалатын шұжықтар үшін шөктіру уақыты 2-3 сағ болса, шикі ыстап дайындалатын шұжықтарға бірнеше тәулікке дейін. Шикі ыстап дайындалған шұжықтарды шөктіргенде ұсақталған етте ферментация процесі жүреді. Шөктіру процесін жүргізгенде шұжықтың сырт қабығы тым кеуіп кетпеуін қадағалау қажет, өйткені қабықта әжім пайда болып, қабық тым қаттыланып қалады.
Байланған жіппен батондарды рамаларға іліп, 1- 2 тәулік ішінде 6+-20С температурада осадкалайды. Батондар бір - біріне жабыспау үшін оларды алшақтап іліде.
Термиялық өңдеу екі түрлі тәсілмен өткізіледі:
1. Алдымен алғашқы ыстау өткізіледі. Шұжықты түтінге ыстау 1 - 2 сағат ішінде, температурасы 75 + 50С болуы жөн. Ыстаудан соң батондарды буға бу пісіргіш камераларда 45 - 90 минут ішінде пісіреді. Шұжықты жоғары температурада пісіруге болмайды.
Пісіргеннен кейін шұжықты 5 - 7 сағат шамасында суытып, қайтадан ыстайды 24 сағат ішінде. Содан соң шұжықты тәулігіне 3 - 7 күн кептіреді.
2. Алғашқы ыстау өткізілмейді, бірақ пісіруі бірінші тәсілге ұқсас болып келеді. Пісіргеннен кейін шұжықты 2 - 3 сағат шамасында суытады, температурасы 200С жоғары болмағаны жөн. Содан соң шұжықты 48сағат бойы ыстап, оны тәулігіне 2 - 3 күн кептіреді.
Екінші тәсілі:
Шикізатты дайындау.
Тазартылған сиыр, қой және шошқа етін шошқа майын, төсін табақтарға салып тоңазытқышта мұздатады.
Өңдеуден бұрын тазартылған сиыр, қой, шошқа етін алдын - ала жібітеді.
Ұсақ етті дайындау.
Салқындатылған етті куттермен ұсақтайды. Ірі кесектерді уақтағаннан кейін 0,5 - 10 минуттан соң тұз, дәмдеуіштерді, 2,5% нитрит натрия ерітіндісін , семіз шошқа етін қосыпғ, 1 - 2 минут ішінде айналмалы пышақпен ұнтап араластырады. Содан соң шошқаның майын, төсін, қойдың майын қосып, 1 - 2 минут уақтап ішінде ұсақтайды. Уақтау ұзындығы 2,5 - 5,0 минут.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру.
Ұсақталған ет құрылғы арқылы вакуумға түседі. Содан соң ұсақталған ет сыйымдылыққа толтырылады. Батондарды байлауы бірінші тәсілге ұқсас.
Шөктіру.
Байланған батондарды ағаштарға іледі, тәулігіне 4 күн бойы тұнығуға ілігеді.
Термиялық өңдеу.
Бірінші тәсілге ұқсас.
Бақылауы сапасы, сақтауы және орауы.
Пісірілген - қақталған шұжықтарды арнайы ағаш, алюминий, көп айналымдық жәшіктерге немесе арнайы контейнерге орап, сақтайды.
Шұжықтарға арналған ыдыс таза, құрғақ болуы тиіс, бөтен иіс және дәм болмауы керек. Көп айналымдық жәшіктің қақпағы болуы керек.
Пісірілген - қақталған шұжықтарды ілулі күйінде сақтайды, температурасы 12...150С, ал ауа ылғалдылығы 75...78% болуы тиіс.
Оралған шұжықтарды бір айдан кем сақтауға болмайды, темепературасы 0 ... 40С болған жағдайда, ал егер температурасы 7...-90С болғанда 4 айдан кем сақтауға болмайды.
Шұжық өнімдерін буып-тию. Шұжықты сақтағанда және тасуда тауарлық түрін, сапасын сақтау мақсатпен жергілікті жерге сату үшін сиымдылығы 50 кг темір немесе ағаш жәшікке жайғастырады, ал алыс аймақтарға тасымалданғанда жәшікті сыртынан темір ленталы қаңылтырмен, ия болмаса сыммен байлап шегелейді. Әрбір жәшікке шұжықтың атауы, дайындалған күні және мастердің есімі жазылған қағаз салады.
Пісірілген шұжықты алыс аймаққа тасу үшін, сыйымдылығы 100 литрлік бөшкеге салып, маймен құйып жайғастырады. Шұжықтың үстіне құятын май ірі қара және шошқа майынан алынады, оның температурасы 65-70ºС болу керек. Майдың құрамында ылғал және ауа болмайтын себептен, шұжықты көгеруден сақтайды. Шұжық өнімдерін бүлінуден парафин, әдейілеп жасалған қарамай және целлюлоза қоспаларымен жабу арқылы сақтайды. Бұл заттар шұжық өнімдерінің сырт қабатын ластанудан, шіріту бактерияларынан сақтайды және кебуіне жол бермейді.
Жартылай қақталған шұжық. Дәстүрлі жартылай қақталған шұжық дайындау классикалық және жылдамдатылған болып бөлінеді. Олардың айырмашылығы өндіру циклының ұзақтығымен, сақтау мерзімі мен шарттарының әртүрлілігі. Жартылай қақталған шұжықтар пісірілген шұжықтармен салыстырылғанда сақтауға және тасымалдауға төзімді. Оларды қызумен өңдеу барысында, қосымша ыстау және кептіруүдерістері жүргізіледі. Осы себептен де бұл шұжықтың төзімділігі жоғары. Жартылай қақталған шұжықтарды дайындауда пайдаланылатын негізгі шикізаттар, сақа және ірі қара малдан алынған ет. Жартылай қақталған шұжықтың құрамында май мөлшері көп, осыған байланысты оның қуаттылығы да өте жоғары. Көптеген жартылай қақталған шұжықтың құрамында шошқа майының үлесі 40-100%-ға дейін барады. Кейбір сұрыпты (минский, ірі қара мал) шұжықтарды тек қана ірі қара мал етінен дайындайды. Жартылай қақталған шұжықты қой етінен де дайындайды, дегенмен аздап ірі қара мал етінен және құйрықмайын қосады (қой шұжығы I және II сұрыпты). Кейбір шұжық түрлеріне ішкі мүшелерді де қосады.
Жартылай қақталған шұжыққа ең оңдысы шошқа майы: төс және жартылай қатты шел майы, олар тез еріңкіремейді және өнімге жақсы сурет береді. Шоқ майы және іш майлары түгелдей қолданылмайды. Барлық шикізаттар алдын ала тұздалынады және ысталынады.
Жартылай қақталған шұжықтарды дайындау технологиялықүдерістері мынадай: ірі қара мал етін екі рет және шошқа етін бір рет ұсақтау, тартылған етті құру, шприцтеу және қызумен өңдеу. Жартылай қақталған шұжықты толтыру үшін ірі қара мал және шошқаның соқыр ішектерін, өңештерін және жасалынған қабықтарды пайдаланады. Жартылай қақталған шұжықты шыжғыру және пісіруүдерістері, пісірілген шұжықпен салыстырғанда, төмендеу температурада жүргізіледі, әйтпесе май түйірлері еріп кетуі мүмкін.
Жартылай қақталған шұжықты кептіру кинетикасына ылғалдылық пен температурадан басқа, ет турамасының технологиялық параметрлері - ұсақтау дәрежесі, мөлшері және шошқаның қыртыс май мөлшері, ылғалдылық мөлшері,қабықша түрі әсер етеді. Жалпы шұжық өндірісінде өндіруүдерістерінен басқа, оларға қосылатын қоспалар мен татымдықтар сапасына тікелей әсерін тигізеді.
Жартылай қақталған шұжықтарды 12ºС жоғары емес температурада және қоршаған ауаның ылғалдылығы 75% ілулі түрде 20 тәулікке дейін сақтайды. Жәшікке жайғастырған шұжықтарды 4ºС температурада сақтайды, ал температура 0ºС төмен болса, бірнеше ай шамасында сақтауға болады.
Ұшаны қабылдау,бөлшектеу, сылу
Шикізатты ұсақтау
Нығыздау 8оС, 2-4 сағат
Байлау
Қабықшаны толтыру
Пісіп-жетілу
Етті тұздау
Араластыру
Тураманы дайындау
Пісіру 75-85 оС, 60-90 мин
Қуыру 80-100оС, 60-90 мин
Ыстау 35-50 оС, 12-24 сағат
Салқындату, 2-3 сағат
Кептіру 12оС, 2-3 тәулік
Сақтау 12оС,10 тәулік
2-сурет. Жартылай қақталған шұжықтардың технологиялық нұсқасы
Сосиска өнімдерінің технологиялық сызбасы
Сосиска жаңа сойылған, суытылған, тоңазытқан және аяздалған еттен жасайды. Ең негiзгi шикiзат болып жаңа сойылған жас ет есептелiнедi. Алынған өнімнің сапасы өте жоғары және шығымы да жақсы. Бұл өнiмдердi дайындау үшiн жақсысы, жас мал eтi, үйткенi олардан түci ашық, тұтқырлығы (вязкость) жақсы ұсақталған ет алынады.
Сiңiрленген ipi қара мал және шошқа eтiн, тeciгiнiң диаметрi 2-3 мм волчоктан өткiзiп ұсақтайды, тұз және нитрит қосып тұздайды, пiсiп-жетiлу камерасында 3-40С температурада 6-12 сағаттай ұстайды.
Шикізат
Сосиска, қабықшасыз шұжықты дайындау үшін пісірілген шұжыққа тәрізді шикізат өнімдері пайдаланады. Әзірілігі де, алдын - ала турауы да, еттің тұздауы да соған сәйкес болып келеді.
Уақталған еттің дайындалуы
Аталған шұжықтарға пісірілген шұжыққа тәрізді уақталған етті пайдаланады. Уақталған етке тұзды мынадай мөлшерде қолданады: жіңішке шұжықтарға байланысты 1,7%, ал қаймақ шұжықтарға сүттің салмағына байланысты 2,5%, жұмыртқа және казеинат натрия қосылыстары.
Жіңішке шұжықты Франк- А - Матик және В2 - ФИО автоматтарында қалыптастыруы. Дайындалған ет сорғымен арнайы бункерге түседі. Ет өткізгіштің қысымы 5 - 105Па аспауы керек. Өйткені сорғының өнімділігі автомат өніміділігінен жоғары.
Термоөңдеу
Оны арнайы пісіру камераларда, қиыстыру камераларда және термоқұрылғыларда автоматты бақылау қоршаған ортаның ылғалдылығын реттеу арқылы өндіріледі.
Жіңішке шұжықтар мен жуан қысқа шұжықтарға арналған түтінді алу үшін ең алдымен кепкен ағаштарды пайдаланады. Арнайы камераларда жіңішке және жуан шұжықтарды 90 - 1000С температурасында 30 - 50 минут ішінде қуырады. Ыстау арқылы дайындалған жіңішке және жуан шұжықтарды түтінсіз камераларда қуырады.
Қуырылған тағамдарды арнайы пісіруге арналған камераларда буға немесе суға пісіреді 10 - 50 минут ішінде, температурасы 75...850С - дан аспауы керек.
Жіңішке және жуан шұжықтарды пісірер алдында оны 85...950С - ға дейін ысытылған суға салады. Жасанды қабықшалы жіңішке шұжықтарды тек буға пісіргіш камераға пісіреді. Қиыстыру камера мен термоқұрылғыларда жылумен өңдеу кезінде кептіру және қуыру тәсілдерін қызуы 1000С болған уақытта өткізеді. Кептіру ұзақтығы - 10 минут, қуыру ұзақтығы 30 - 40 минут.
Пісіру кезі температурасы 85...900С болғанда өткізеді, ал ауаның ылғалдылығы 85...90%.
жіңішке шұжықтарды 5 - 10 минут ішінде пісіреді, ал жуан шұжықтарды 15 - 20 минут.
Салқындату
Жіңішке және жуан шұжықтарды пісіргеннен кейін оны салқын сумен 6 - 10 минут ішінде себезгі арқылы салқындатады, содан кейін камерада немесе үдемелілік тоннелдерде салқындатады температурасы 80С жоғары болмағаны дұрыс.
Жіңішке шұжықтарды (сосиски) өңдірудің әр түрлі технологиялық салалардың ерекшеліктері.
Мал ұшасын қабылдау
Бөлшектеу
Етті сүйектен айыру
Етті сіңірсіздендіру
Етті ұсақтау, тұздау +2-ден +4°С;
18-24 сағ
Тураманы дайындау
Меланж және сүт қосып қалыптандыру, байлау
Шөктіру 4-8°С; 2-3 сағ
Тұнбалау
Пісіру 75-85оС, 60-80 мин
Душтан өткізу
Салқындату 4-8 сағат
Дайын өнімді бақылау
Жәшік дайындау
Буып түю
Сақтау 8оС, 48-72 сағат
3-сурет. Молочные сосиска дайындаудың технологиялық сұлбасы
1.5 Шұжық зауытының технологиялық есебі
1.5.1 ШИКІЗАТ ЕСЕБІ
Өндірілетін шұжықтардың ассортименттерін таңдаймыз. Таңдалған барлық шұжықтар түрін берілген кезек бойынша орналастырамыз. Тұтынушылар үшін шұжық ассортименттерін және кулинарлы дайындықта дайындалатын өнімдерді келесідей пайыз бойынша қабылдаймыз:
Шұжық зауытының кезегіне дайын өнім өндіретін қуаты 15 тонна
Шұжық ассортименттерінің түрлері
Пайыздық ара-қатынасы
Кезегіне өндірілетін, тонна
Пісірілген шұжықтар
45
6,75
Сосискалар
12
1,8
Сарделкалар
12
1,8
Жартылай қақталған шұжықтар
20
3
Аспаздық өнімдер
11
1,65
Жиыны:
100
15
Өндірілетін өнімдердің ассортименттері
Шұжық өнімдерінің түрлері
Шұжық өнімдерінің атауы
Сұрып
Кезегіне өндірілетін, кг
1. Пісірілген шұжықтар
1) Докторская
жоғарғы
2250
2) Столовая
1 сұрыпты
2500
3) Чесночная
2 сұрыпты
2000
2. Сосискалар
1) Молочные
жоғарғы
900
2) Русские
1 сұрыпты
900
3. Сарделкалар
1) Свиные
жоғарғы
1000
2) Сардельки
1 сұрыпты
800
4. Жартылай қақталған
1) Краковская
жоғарғы
1100
2) Полтавская
жоғарғы
1100
3) Одесская
1 сұрыпты
800
5. Аспаздық өнімдер
1) Тұшпара Любительские
1650
1.5.1.1 Негізгі және қосымша шикізаттардың есебі
Негізгі және қосымша шикізаттардың есебі шұжық өнімдерінің рецептурасы мен дайын өнімнің шығымы арқылы әрбір түріне келесідей жүргізіледі.
Негізгі шикізаттың жалпы мөлшері
А=100(БС) кгкезегіне,
мұнда А - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
Б - кезегіне өндірілетін шұжық өнімінің мөлшері, кг;
С - дайын өнімнің шығымы.
2. Түрлері бойынша негізгі шикізаттың мөлшері
В= (А∙К)100кгкезегіне,
мұнда В - негізгі шикізаттың қажетті мөлшері, кгкезегіне;
А - шұжық өнімдерінің белгілі түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
К - рецептура бойынша 100 кг негізгі шикізаттың жалпы мөлшеріне кг шикізаттың шығын нормасы.
3. тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдар мөлшері.
С=(А∙Р)100 кг кезегіне,
мұнда С - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың қажетті мөлшері, кг;
А - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
Р - тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың шығын нормасы
Негізгі шикізат, тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың қажетті мөлшерінің есебі 3 кестеде көрсетілген.
Шұжық өнімдерін өндіру үшін кезегіне қажетті негізгі шикізат мөлшері келесі кестеде берілген.
Өнім түрі
Шикізат
атауы
Шұжықтар
Барлығы
Пісірілген
Сосискалар
Сарделкалар
Жартылай қақталған
Аспаздық өнімдер
Сіңірсіздендіріл
ген сиыр еті:
Жоғарғы сұрып
516
-
-
-
-
516
1 сұрып
870
276,3
-
5266
429
6841,3
2 сұрып
-
394,7
374,2
-
-
768,9
Барлығы:
1386
671
374,2
5266
429
8126,2
Сіңірсіздендірілген шошқа еті:
Майлы
-
868,4
-
-
165
1033,4
Жартылай майлы
2727,9
-
1080
1093,5
330
5231,4
Майсыз
-
-
-
-
-
-
Барлығы:
2727,9
868,4
1080
1093,5
495
6264,8
Қыртыс май
-
-
-
205,5
-
205,5
Төс майы
-
-
-
-
-
-
Барлығы:
-
-
-
-
-
205,5
1.5.1.2 Сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерінің есебі
Сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерін есептеу
Кезегіне берілген шұжық өнімдерін өндіру бойынша қажетті сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерін есептеу. Шикізат есебінен белгілі сиыр еті үшін - және шошқа еті үшін -
Сиыр ұшасының қажетті мөлшерін келесі формуламен есептейді:
Nсиыр.= Асиыр.m
где Nсиыр. - требуемое количество говяжьих туш
Асиыр. - количество говяжьего мяса, кг
m - бір ұшаның салмағы, кг
Сүйектегі еттің қажетті мөлшері -
1-ші категориялы сиыр етінің қажетті мөлшері - 3250,5
2-ші категориялы сиыр етінің қажетті мөлшері - 4875,7
№
Шикізаттың атауы
1-ші категориялы сиыр еті
2-ші категориялы сиыр еті
Шығын нормасы, %
мөлшері
норма
мөлшері
1
Сіңірсіздендірілген сиыр еті
74,5
3250,5
70,5
4875,7
2
Сүйек
22,2
968,6
25,2
1742,8
3
сіңір, шеміршек, кесінділер
3,0
130,9
4,0
276,6
4
Техникалық тазартулар мен шығындар
0,3
13,09
0,3
20,7
Барлығы:
100
4363,1
100
6915,8
1-ші и 2-ші категориялы сиыр етінің жалпы қажетті мөлшері:
4363,1+6915,8=11278,94 кгкезегіне
Сиыр ұшасының қажетті мөлшері:
Nсиыр = 11278,94 162 = 70 ұшакезегіне
Сүйектегі еттің қажетті мөлшері -
Майлы шошқа етінің қажетті мөлшері - 1879,4
Етті шошқа етінің қажетті мөлшері - 4385,4
№
Шикізаттың атауы
Майлы
Етті
Шығын нормасы, %
мөлшері
норма
мөлшері
1
Сіңірсіздендірілген сиыр еті
88,0
1879,4
84,5
4385,4
2
Сүйек
10,6
226,4
13,5
700,6
3
сіңір, шеміршек, кесінділер
1,2
25,6
1,8
93,4
4
Техникалық тазартулар мен шығындар
0,2
4,3
0,2
10,4
Барлығы:
100
2135,7
100
5189,8
Майлы және етті шошқа етінің жалпы қажетті мөлшері:
2135,7+ 5189,8= 7325,5 кгкезегіне
Шошқа ұшасының қажетті мөлшері:
Nшошқа = 7325,5 62 = 118 ұшакезегіне
1.5.2 Шикізат бөлімі
Шикізат бөлімінің ауданының есебі
Шикізат бөлімінің ауданы келесідей аудандардан тұрады:
Жұмысшылардың жұмысына қажетті ауданы (бір адамның жұмысына арналған аудан 6-8 м2)
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
а) таразы - 18 м[2];
б) кондиционерлер - 1836 м[2];
в) дефрастацияның алып жатқан ауданы
Дефростация бөлімінің ауданын мына формуламен есептейді:
F=1,2*A*tq,
мұнда 1,2 - ұшаларға арналған ауданның қор коэффициенті;
A - шикізат бөліміне келіп түскен сүйектегі ет мөлшері,
кгсменасына;
t - тәуліктегі дифрастациялау ұзақтығы;
Етті жылдам дефростациялау температурасы 16 [0]С, t = 11,5 тәулік.
Дефрастациялау мерзімі 1 тәулік болса, онда бөлімнің ритмикалық жұмысы үшін екі камера қабылданады. Сәйкесінше дефрастацияның ауданы екі есе алынады.
Дефрастация камерасының ауданының есебі
Fдеф. (ірі қара мал) = l,2· (11278,94 ∙ 1) 200 = 68 м[2]
Fдеф. (шошқа) = l,2· (7325,5 ∙ 1) 200 = 44 м[2]
Fдеф. (жалпы) = Fдеф. (ірі қара мал) + Fдеф. (шошқа) = 68 + 44 = 112 м[2]
Fдеф. (жалпы) х 2 = 112 х 2 = 224 м[2]
Құылыс шаршыға аудару үшін 36 м[2] бөлеміз, яғни 224 36=6 құр.ш.
Дефрастация камерасының ауданының қабылдаймыз - 6 құр.ш.
Шикізат бөлімінің ауданының есебі
Жұмысшылардың жұмысына қажетті ауданы (бір адамның жұмысына арналған аудан 6-8 м2)
S1 = 6 х 8 = 48 м2 36 м2 = 1,4≈1,5 құр.ш.
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
а) екі таразы қабылдаймыз - 18 м[2], 2х 18 м[2] = 36 м[2] 36 м[2] = 1 құр.ш.
б) кондиционерлер - 2,5 құр.ш. қабылдаймыз
в) конвейер ұстелі - 36 м2, яғни жобамен 1 қабылдаймыз, сонда 2 құр.ш.
S2 = 1,5+1+2,5+2=7,0 құр.ш
Шикізат бөлімінің жабдықтарын таңдау
Конвейерлі үстелдің ұзындығын анықтау үшін мына формуланы қолданады:
Һ=2,5+l*nk
мұнда n - конвейердің екі жағынан орналасқандағы жұмысшылардың саны;
l - жұмысшы орынның ұзындығы, м;
2,5 - конвейердің қажетті қор (запас) ұзындығы (лентаның созылуы
мен жұмысшылардың қауіпсіздігі ескеріледі);
k - конвейердің екі жағында жұмыс істеуде қолданылатын
коэффициент K=2 және бір жағында - K=1 қабылданады.
1) Әртүрлі малдың ұшасын бөлшектеу:
Һ1=2,5+1,5*12=3,25 м
2) Ұша бөлшектерін етті сүйектен ажырату:
Һ2=2.5+2*32=5,5 м
3) Барлық мал түрін сіңірсіздендіру:
Һ3=2,5+1,5*22=4,0 м
Һжалпы= Һ1+Һ2+Һ3=3,25+5,5+4=12,75 м
Шикізат бөліміндегі жұмысшылар санын есептеу
Операция
Алғашқы кезектегі саны
Кезегіне өндіру нормасы
Есептеу
Қабылданды
Ұшаларды аспалы жолдарда жуу және тазалау
сиыр еті
11,279
44,1
0,25
2
шошқа еті
7,325
32
0,22
Ұшаларды мүшелеу
сиыр еті
11,279
20
0,56
шошқа еті
7,325
17,5
0,41
Қолмен сылу
шошқа шпигі
0,20
4,5
0,04
1
Диференциалды ажырату
сиыр еті
11,279
1,81
6,2
6
шошқа еті
7,325
2,5
2,9
3
Сіңірсіздендіру
сиыр еті
8,126
3,05
2,6
3
шошқа еті
6,264
3,5
1,8
2
Жұмысшылар саны: 17 адам
15 % көмекші жұмысшы: 1,05 = 1 адам
Барлығы 18 адам қабылдаймыз
1.5.3 тұздау бөлімі
тұздау бөлімінің ауданының есебі
Берілген бөлімнің ауданы құрал-жабдықтардың мен етті және қыртыс майды тұздауда алып жатқан аудандарымен есептеледі.
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
1. ет тартқыш - 18 м2, турама араластыруға - 18 м2, мұз дайындайтын машинаға - 18 м2, қыртыс майды кесетін машинаға - 18 м2.
Етті және қыртыс майды тұздауда алып жатқан аудандарды келесі формула бойынша анықтаймыз:
Fтұздау = KQ· (A1· t1 + A2· t2 + A3· t3+ A4· t4+ A5· t5), м2
где A1, A2, A3 - кезегіне пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделкалар, жартылай қақталған шұжықтарды дйындауға қажетті еттің мөлшері, кг;
A4 - кезегіне котлетті дайындауға қажетті еттің мөлшері, кг;
A5 - кезегіне тұздалатын қыртыс майдың мөлшері, кг;
t1, t2, t3, t4, t5 - тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі (1 кестеде тәулікте етті ұстау мерзімі көрсетілген);
К - тәулікте шұжық цехының жұмыс жасау кезегі;
Q - 1 м[2] ауданға жүктелетін норма, кг.
7 - Кесте
Етті ұсақтау дәрежесі, мм
Тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі
Қыртыс майды тұздау мерзімі
Пісірілген шұжықтарға, сосискалар мен сарделкаларға
Жартылай қақталған шұжықтарға
котлеттерге
1
2
3
4
5
2-3 мм
0,25-0,5
-
0,17-0,25
-
12-16 мм
1,0
1-2
-
-
Кесінді түрде
2,0
3,0
-
14-16
Кезегіне пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделкалар, жартылай қақталған шұжықтарды дайындауға қажетті еттің мөлшері, кг
Етті ұсақтау дәрежесі, мм
Тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі, t
A1 пісірілген шұжықтар
6604,6
12-16 мм
1,0
A2 сосискалар мен сарделкалар
1694,7
1592,3
12-16 мм
1,0
A3 жартылай қақталған шұжықтар
4749,8
12-16 мм
1,0
A4 қыртыс май мен төс ет
205,5
кесінді түрде
16
Fтұздау = 2200 · (6604,6 · 1,0 + 1694,7 · 1,0 + 1592,3 · 1,0 + 4749,8 ·1,0 + 205,5 ·16) =0,01· 17929,4=180 м2 36 м2 = 5 құр.шаршысы
Ет тартқыш қондырғысының санының есебі
m=А Q данакезегіне
Q= Т∙q
мұнда А - берілген қондырғыда өндіретін шикізаттың мөлшері, кг;
q - қондырғының орташа сағаттық өнімділігі, кг;
Q - қондырғының кезектегі өнімділігі, кг;
Т - кезектің ұзақтығы, сағ
Ет түрі
Ұсақтау дәрежесі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған ет тартқыш түрі
Ет тартқыштың өнімділігі. кгсағ, q
Ет тартқыштың саны
Есептелген
қабылданған
Сиыр етінің барлық сорттары
12-16мм
8126,2
В-2-114
1000*7,25=7250
1,1
2
Шошқа етінің барлық сорттары
12-16мм
6264,8
1000*7,25=7250
0,9
Барлығы:
14391
2
Турама араластырғыш қондырғысының санының есебі
Ет түрі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған турама араластырғыш түрі
Кезектегі өнімділігі, кг
Турама араластырғыш саны
есептелген
қабылданған
1
2
3
4
5
6
Сиыр етінің барлық сорттары
8126,2
ФМВ-015
700х7,25=5075
1,6
3
Шошқа етінің барлық сорттары
6264,8
1,2
Барлығы:
14391
2,8
Қондырғы
атауы
Саны
Бір қондырғының алатын ауданы, құр. шаршысы
Тұздау бөліміндегі қондырғылардың алып жатқан ауданы, құр.ш.
есептелген
қабылданған
Ет тартқыш
2
0,25
0,5
1,25
Турама араластырғыш
3
0,25
0,75
0,75
Барлығы:
5
0,5
0,80
2
Яғни қондырғылардың алып жатқан ауданы - 2 құрылыс шаршысы. Сонымен тұздау бөлімінің жалпы ауданы келеседей есептеледі:
S=6,25+2=8,25 құр.ш., 9 құр. шаршысын қабылдаймыз
Жалпы ауданы: S = 9,0 құр.ш.
Тұздау бөліміндегі жұмысшылар санының есебі
№
Операциялардың атауы
Ет тартқыш, турама араластырғыш, қыртыс майды кесуге арналған қондырғы саны
Бур жұмысшымен қондырғыларды қамтамасыз ететін нормасы - Н0
Жұмысшылар саны
есептелген
қабылданған
Етті тұздау және ұсактау бөлімі
1
Сиыр және шошқа етін ұсақтау (ет тартқышта етті кесетін жұмысшы)
5
1,3
3,9
4
2
Етті тұздауда араластыру
4
1,9
2,1
2
3
Тұздау үшін қыртыс майды кесу
1
1,2
0,8
1
7
Барлығы:
7 х 15 % = 1,05
1
1.5.4 үлкен машина бөлімі және тураманы
қабықшаларға толтыру бөлімі
үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға
толтыру бөлімінің есебі
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің ауданы қондырғыларды орналастырумен қабылданады. Бір қондырғыға норматив бойынша келесідей қабылданады:
Ет тартқышқа - 18 м[2]
Турама араластырғышқа - 18 м[2]
Куттерге - 36 м[2]
Қыртыс майды турауға арналған қондырғыға (шпигорезка) - 18 м[2]
Мұз дайындау қондырғысына (льдогенератор) - 18 м[2]
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған қондырғыға (шприц) үстелімен бірге және рамаларды орналасуына кететін ауданды - 54-72 м[2]
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің ауданы осы аудандардың қосындысымен есептеледі.
Ет тартқыш қондырғысының санының есебі
m=А Q данакезегіне
Q= Т∙q
мұнда А - берілген қондырғыда өндіретін шикізаттың мөлшері, кг;
q - қондырғының орташа сағаттық өнімділігі, кг;
Q - қондырғының кезектегі өнімділігі, кг;
Т - кезектің ұзақтығы, сағ
Ет түрі
Ұсақтау дәрежесі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған ет тартқыш түрі
Ет тартқыштың өнімділігі. кгсағ, q
Ет тартқыштың саны
есептелген
есептелген
Сиыр етінің барлық сорттары
2-3 мм
8126,2
ЮМ-Ф
700
Q= 7,25*700=5075
1,6
3
Шошқа етінің барлық сорттары
2-3 мм
6264,8
1,2
Барлығы:
14391
2,8
Турама араластырғыш қондырғысының санының есебі
Араластыратын шикізаттың түрі
Қыртыс май және төс май қосылмаған тураманың мөлшері
Қабылданған турама араластырғыш түрі
Кезектегі өнімділігі, кг
Турама араластырғыш саны
есептелген
қабылданған
1
2
3
4
5
6
1. Жартылай қақталған
4749,8
ФМВ-015
700х7,25=5075
0,9
1
Қыртыс майды кесуге арналған қондырғы (шпигорезка) санының есебі
Кезектегі қыртыс майдың және төс майдың мөлшері
Ұсақтау дәрежесі, мм
Қабылданған шпигорезка
Кезектегі өнімділігі, кг
Шпигорезка саны
есептелген
есептелген
205,5
4х4
ФШ-010
230х7,25=1667,5
0,12
1
Куттер санының есебі
Турама түрі
Кезектегі тураманың мөлшері, кг
Қабылданған кутер түрі
Кутердің кезектегі өнімділігі, кг
Кутер саны
есептелген
қабылданған
1. Пісірілген шұжықтар
6604,6
ВК-125
1300х7,25=9425
0,7
2
2. Сосискалар
1694,7
0,2
3. Сарделькалар
1592,3
0,2
4. Жартылай қақталған
4749,8
0,5
Барлығы:
14641,4
1,6
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған
қондырғы (шприц) санының есебі
Шұжық турамасының түрі
Кезектегі тураманың мөлшері, кг
Қабылданған шприц түрі
Шприцтің кезектегі өнімділігі, кг
Шприц саны
есептелген
есептелген
1. Пісірілген шұжық
6604,6
ФН-150
3000х7,25=
21750
0,3
2
2. Сосиска
1694,7
3000х7,25=
21750
0,07
3.Сарделькалар
1592,3
3000х7,25=
21750
0,07
4. Жартылай қақталған
4749,8
800х7,25=5800
0,8
Барлығы:
14641,4
3000х7,25=21750
1,24
ФЛА-240 мұз дайындау қондырғысынның (льдогенератор) техникалық сипаттамасы
Қоршаған ауа температурасы 20°С және берілетін судың температурасы 15°С бойынша өнімділігі, кгкезегіне
240
Мұз пластинасының қалындығы, мм
4,5
Бункердегі мұздың температурасы, °С
0-тан минус 1
Сағатына электр энергиясын тұтыну, Вт.сағкг
110
Тоңазыту агенті
фреон-22
Тоңазыту агрегатының конденсаторын салқындату
воздушное
Қуаттылығы, кВт
1,1
Өлшемдері, мм
750 х 700 х 1400
Салмағы, кг
190
Мұзды сақтауға арналған бункердің сыйымдылығы, дм[3]
120
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөліміне бір мұз дайындау қондырғысын (льдогенератор) қабылдаймыз.
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің жалпы ауданы
№
Құрал-жабдықтардың атауы
Саны
Бір қондырғының алатын ауданы, құр. шаршы
Қабылданған аудан, құр. шаршы
1
Ет тартқыш
5
0,5
2,5
2
Турама араластырғыш
4
0,5
2,0
3
Қыртыс майды турауға арналған қондырғыға (шпигорезка)
1
0,5
0,5
4
Мұз дайындау қондырғысына (льдогенератор)
1
0,5
0,5
5
Куттер
2
1,0
2,0
6
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған қондырғыға (шприц)
2
2,0
4,0
7
Ауаны салқындатқыш
1
0,5
0,5
12,0
Барлығы:
12,0х30 %=3,6
4,0
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға
толтыру ... жалғасы
Елбасымыз Н.Назарбаев биылғы жолдауында: Агроөнеркәсіп кешенінің әлеуетін толық іске асыру керек.
Негізгі міндет - еңбек өнімділігін және қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімінің экспортын 2022 жылға қарай 2,5 есе көбейту.
Мемлекеттік қолдаудың барлық шараларын елімізге заманауи агротехнологияларды ауқымды түрде тартуға бағыттау қажет.
Біз икемді әрі ыңғайлы стандарттарды енгізу және ауыл шаруашылығы саласындағы беделді шетелдік мамандарды - ақылды адамдарды тарту арқылы саланы басқарудың үздік тәжірибесін пайдалануымыз керек.
Ауыл кәсіпкерлеріне шаруашылық жүргізудің жаңа дағдыларын үйрету үшін жаппай оқыту жүйесін қалыптастырған жөн.
Үкіметке алдағы 3 жыл ішінде осы мақсаттарға жыл сайын қосымша кемінде 100 миллиард теңге қарастыруды тапсырамын" - деп, бұл саланы инновациялық және инвестициялық дамытудың өте өзектілігін айтады.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясында жоғары технологиялы өңдеу объектілерінің үлесін арттыру мүмкіндігі атап көрсетілді. Қазіргі жағдайда басқару меншігі мен шаруашылық әдістерінің өзгеруі барысында өнім сапасына ерекше назар аударуда, өйткені бәсекелестіктің нәтижесінде жоғары өндірістік және жоғары сапалы өнімі бар кәсіпорын ғана тауар нарығында маңызды орынға ие болады. Ет және ет өнімдерін өндіру тиімділігін арттыру үшін негізгі фактор ет шикізатын азық-түлік мақсатында толық өңдеп пайдалану болып табылады. Осыған байланысты шикізатты үнемдеу, шығындар арқылы ет ресурсын арттыру, технологиялық үдеріс сатыларындағы кемшіліктерді қысқарту жөніндегі қатаң іс-шараларды жүргізу қажет. Осы мақсатта 2020 жылға дейінгі бірінші кезеңде тиісті инфрақұрылымды құру арқылы келесідей салаларды дамыту қарастырылуда: ауыл шаруашылығы, тамақ өнеркәсібі және т.б.
Шұжық өнімдері еліміздің тамақ баланысында көрнекті орын алады. Қазіргі таңда Қазақстанда жүзге жуық ет және құс комбинаттары, ет консервілерін шығару комбинаттары, шұжық зауыттары, малды сою пункті, ет өндеу зауыттары мен комбинаттары жұмыс істейді.
Қазақстанда ет өнімін өңдеу және сақтау технологиясын жетілдіру мақсатында, жаңа технологиялық жабдықтармен жабдықталған кәсіпорындары ашылып, халықты сапалы ет өнімдерімен қамтамасыз етуде. Соның ішінде шұжық өндіру, бүгінгі күннің сұранысқа ие өнімдердің бірі болып отыр. Шұжықтар, жоғары қоректілігіне және калориялығына байланысты тамақтық бағалығы өте жоғары өнім. Тамақтық бағалығы жоғары болатын себебі, олардың құрамына құнды белоктар көп кіреді.
Нұр-Сұлтан қаласында шұжық өнімдеріне күніне 50т-дан жоғары сұраныс бар. Шұжықтардың түрлері өте көп, бүгінгі уақытқа дейін, олардың 200-ге жақын атаулары белгілі. Қазіргі таңда шұжық өндіру зауыттары шұжық өндірудің тиімді және арзан жолдарын іздестіруде. Солардың бірі Астана Агроөнім ЖШС, олар өздерінің Бакара ет комбинаты шеңберінде арнайы Астаналық пісірілген, жартылай қақталған, шикілей қақталған шұжықтарын өндіреді. Жалпы сиыр еті өзінің құндылығы бойынша жылқы және шошқа етінің орнын баса алады, бұл шұжық өндірісінде арзан шикізат көзі болып табылады.
Пісірілген, жартылай қақталған шұжықтарды және сосика мен сарделкаларды шығарудың негізгі міндеттері: өнім сапасын жақсарту, өндірістік өнімдердің ассортиментін арттыру, сонымен қатар өнімді өңдеуге кететін шығынды кеміту.
Осыған орай, жұмыстың мақсаты тұтынушылардың сұранысын зерттеу және пісірлген, жартылай қақталған шұжықтар мен сосискалардың технологиялық үдерісін анықтап, тиімділігін бағалау
Жобаның техникo-экономикалық негіздемесі
Қазіргі уақытта Нұр-Сұлтан қаласында бірнеше шұжық өндіру цехтары бар. Цехты жобалау алдында оның географиялық орнын таңдау өте маңызды. Мен жобалап отырған шұжық цехы Нұр-Сұлтан қаласында орналасады. Осы аймақта бәсекелестік көп болса да, мен мүмкіндігінше адамдарды өзімнің өніміммен қызықтыра алатындай мүмкіндіктерім бар деп ойлаймын. Себебі, Нұр-Сұлтан қаласы тұрғындары арасында сұраныстары көп өнім ассортименттерін шығаруды жоспарлап отырмын.
Сонымен қатар, жұмысты бастаған кезде, арнайы жұмыстармен айналасуға, яғни плакаттар, афишалар, күнтізбелер, дәмтатарлар және тағы сол сияқты жарнамаларды беруді жоспарлап отырмын. Осының барлығы тұтынушылар назарын аудару үшін.
Ауыл шаруашылығы министрлігі берген соңғы мәліметтерге сүйенетін болсақ, Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындары күніне 203,7 тонна ет өнімдерін пайдаланды. Оның ішінде 31 тонна шұжық өнімдері болып табылады.
Нұр-Сұлтан қаласы бойынша қазіргі таңда сұранысқа ие шұжық өнімдері төмендегілер болып табылады:
Пісірілген шұжық - 36,9,1%.
Жартылай қақталған шұжық - 27,1%.
Шикілей қақталған - 4,5%.
Ливерлі шұжық - 1,4%.
Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарының шұжық өнімімен қамтамасыз ету есебі:
Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарының саны мен жылына бір адамды шұжық өнімімен қамтамасыздандыру мәліметтері арқылы есептеймін. Есепті келесі формула арқылы шығардым:
Қ=С∙Н
Мұндағы: Қ - халықты шұжық өнімімен қамтамасыздандыру, т;
С - адамдар саны, мың адам;
Н -бір адамға жылына қажетті өнім нормасы, кг;
Қазақстан Республикасының Статистика Комитет мәліметі бойынша Нұр-Сұлтан қаласында 1 132 475 тұрғын бар. Бір адамға жылына қажетті шұжық өнім нормасы 11,2 кг.
Қ=1132475∙11,2кг
Қ=12683720кг=12683,7т
Сонымен, Нұр-Сұлтан қаласының тұрғындарын шұжық өнімдерімен қамтамасыз ету үшін жылына шамамен 12683,7 тонна шұжық өнімдерін өндіру қажет.
Нұр-Сұлтан қаласы Есіл өзенінің жағалауындағы жазықта және ішінара өзен аңғарында орналасқан. Аумақтық жер бедері еңі мен биігі байқалмайтын жазық болып келуімен сипатталады. Мұндағы ойдым-ойдым көлтабандарда ғана қар суы мен көл немесе сор-сазда уытты көлшіліктер пайда болады. Қала қуаң дала белдеуінде , оның күңгірт қоңыр , қоңыр топырақты, бетегелі-селеулі іші қуаң белдеуінде орналасқан. Топырақ жамылғысы біртекті емес, алуан сипатты. Қала орналасқан өңірдің (23) аумағын жадағай толқынды , суайрықты жазықтықта жатыр. Қала аумағының жер бедерінен айтарлықтай еңіс немесе көзге шалынардай өр байқалмайды, мұндағы геморфологиялық бөлшектер бір-біріне ұласа жалғасып кете барады. Жазық Есіл өзеніне қарай аздап еңістеу болып келеді.
Климатының өзіндік ерекшелігі тым континентті орналасқан, жауын-шашынының орташа жылдық мөлшерінің аз және күннің өткір келу салдарынан көлдердің суы азайып, шағын өзен арналардың кеуіп және тартылып қалуына әсерін тигізеді. Қысы суық, аязды болады. Ызғарлы аяз шамамен 105 күнге, ал қыстың ұзақтығы 3,5-4,5 айға дейін созылады. Қарашаның ортасында қарай түскен қар 135-141 күнге дейін жерде жатады. Қаңтар айының орташа температурасы -18°С (53°С-қа көтерілетін аяз өте сирек). Аязды, салқын күндердің орташа температурасы -26°С. Осындай күндердің созылу уақыты жылына 11-14-тен 28-51 күнге дейін ауысып отырады. Қыс айларының шамамен 31 күні боранды , боран оңтүстік-батыстан соғады. Қар қалың жауған жылдары өзендер тасып, көлтабандары көлге , көлдер шалқыған айдынға айнала бастайды. Бұлтты күндер аздау, жылына шамамен 2210 сағаттай күн бұлтсыз шуықты. Жазы ыстық, қуаңды болады. Шілде айының температурасы ең жоғары кезінде +41°С -ға жетеді. Ең жоғары температура шілденің 12-13 күнін алады. Жылы мезгіл шамамен 213 күнді, аязды мезгіл 112 күнді құрайды. Жаз айларында найзағалы күн саны шамамен 20-24 күн аралығында , ұзақтығы 2,4 сағат. Жазда 2-3, кейде 5-6 күндей бұршақ жауатын кездер байқалады. Жерге түсетін ылғалдың жылдықтағы мөлшері 300 мм, оның 31 %-көктемге, 32 %-жазға, 37% күз, қыс айларына есептеледі. Нұр-Сұлтан қаласындағы жел бағыты 1-ші суретте көрсетілген.
Сурет 1. Нұр-Сұлтан қаласындағы жел бағыты.
Кесте 1. Желдің көрсеткіші
С
Солтүстік
С-Ш
Солт- Шығыс
Ш
Шығыс
О-Ш
Оңт-Шығыс
О
Оңтүстік
О-Б
Оңт-Батыс
Б
Батыс
С-Б
Солт-Батыс
8.6%
11.9%
6.6%
6.7%
19%
20.4%
19.3%
7.6%
Жел жиі соғылады, орташа жылдамдығы-2мсек болып есептеледі. Желдің қаттырақ соғатын мезгілі наурызға (5 мсек), баяу соғатын мезгіл тамызға (3 мсек) келеді. Ал жылына 50 кейде 77 күн қатты жел соғатын (20 мсек жуық) шамасында болады. Өте қатты дауыл (35 мсек) 19 жыл мөлшерінде бір рет байқалған.
Шұжық өнімдерінің ассортименті
Шикізатқа және технологиялық өңдеуге байланысты шұжық өнімдерін келесі түрлерге бөлуге болады: пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделькалар, жартылай қақталған шұжықтар, шикілей қақталған шұжықтар, Пісірілген-қақталған шұжықтар, ливер шұжықтар.
Шұжық өнімдерінің топтық ассортименті келесі:
пісірілген шұжықтар;
cосискалар;
сарделькалар;
жартылай қақталған шұжықтар;
аспаздық өнімдер;
Сапасына байланысты шұжық өнімдері жоғары, бірінші, екінші, үшінші сұрыптарға бөлінеді.
Шұжық өнімдерінің әрбір түрінің сипаттамасына толығырақ тоқталу керек.
Пісірілген шұжық-бұл пісіруге ұшыраған шұжықтың түрі.
Сосискалар - ұзындығы 12-ден 13 см дейін 14-ден 32 мм дейінгі батончиктердің диаметрімен пісірілген шағын шұжықтар;
Сарделькалар - батончиктерінің диаметрі 32-ден 44 мм-ге дейін және ұзындығы 7-ден 9 см-ге дейін.
Жартылай қақталған шұжық - шұжық дайындау процесінде қуыру мен пісіруден кейін қосымша ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай ыстықтай және кептіруге ұшыраған.
Аспаздық өнімдер - тамақтар, аспаздық өнімдер және аспаздық жартылай фабрикаттар жиынтығы.
Технологиялық сұлбаны таңдау және үдерісті сипаттау
Пісірілген шұжықты дайындау үшін қажетті өнімдер: іріктелген сиыр еті, майлы емес шошқа еті, қатты және жартылай қатты қыртысмай, құс еті, жаңғақ, бұрыш қолданады. Астаналық пісірілген шұжығын дайындау сұлбасы 1 суретте келтірілген.
Ұшаны қабылдау
Бөлшектеу
Етті сүйектен айыру
Етті сіңірсіздендіру
Етті ұсақтау, тұздау +2-ден +4°С;
18-24 сағ
қыртысмайды дайындау, ұсақтау
Тураманы дайындау
Қалыптандыру,байлау
Шөктіру 4-8°С; 2-3 сағ
Тұнбалау
Қуыру 60-120оС, 60-180 мин
Пісіру 75-85оС, 60-80 мин
Душтан өткізу
Салқындату 4-8 сағат
Дайын өнімді бақылау
Жәшік дайындау
Буып түю
Сақтау 8оС, 48-72 сағат
1-сурет. Пісірілген шұжық дайындаудың технологиялық сұлбасы
Пісірілген - қақталған шұжықтарды өндіру үшін ірі малдың, яғни сиыр етін, шошқа етін, қойдың етін суытылған, жібітілген, салқындатылған күйінде, желке мойын, шошқа төсін, қойдың ішкі майын және тауық майын пайдаланады.
Шикізатты дайындау.
Шикізатты дайындау жартылай ыстау шұжықты дайындау тәсіліне сәйкес келеді. Пісірілген - қақталған шұжықты екі түрлі тәсілмен дайындайды.
Бірінші тәсілі:
Тазартылған сиыр, құс және шошқа етін уақтап турайды. Жартылай семіз шошқа етін уақтап турайдыда, семіз шошқа еті мен қойдың майын майдалап, оны куттермен араластырады (айналмалы пышақтармен ұнталады).
Уақталған сиыр, құс және онша семіз емес шошқа еттерін дәмдеуіштерді, сарымсақ және нитрит натрияны қосып, оны 3 - 5 минут араластырады.Содан соң шағын мөлшерде семіз және жартылай семіз шошқа етін қосып, 2 минут аралсатырады. Соңғы кезекте төсті шошқа майын және қойдың майын қосып, 3 минут ішінде араластырады.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру гидравликалық шприц арқыылы өткізіледі. Батондарды жіппен байлайды, тауар белгісін қояды. Ұсақ етке ауа түскен кезде қабықшаны теседі.
Бір - біріне байланған батондарды ағаштарға іледі 1 - 2 тәулік ішінде.
Шұжықтардың термиялық өңдеу.
Шөктіру.
Шұжық өнімдерін шыжғыру алдында, сырт қабығын кептіріп, ұсақталған етті тығыздау мақсатпен шөктіруге қояды.
Пісіріліп дайындалатын шұжықтар үшін шөктіру уақыты 2-3 сағ болса, шикі ыстап дайындалатын шұжықтарға бірнеше тәулікке дейін. Шикі ыстап дайындалған шұжықтарды шөктіргенде ұсақталған етте ферментация процесі жүреді. Шөктіру процесін жүргізгенде шұжықтың сырт қабығы тым кеуіп кетпеуін қадағалау қажет, өйткені қабықта әжім пайда болып, қабық тым қаттыланып қалады.
Байланған жіппен батондарды рамаларға іліп, 1- 2 тәулік ішінде 6+-20С температурада осадкалайды. Батондар бір - біріне жабыспау үшін оларды алшақтап іліде.
Термиялық өңдеу екі түрлі тәсілмен өткізіледі:
1. Алдымен алғашқы ыстау өткізіледі. Шұжықты түтінге ыстау 1 - 2 сағат ішінде, температурасы 75 + 50С болуы жөн. Ыстаудан соң батондарды буға бу пісіргіш камераларда 45 - 90 минут ішінде пісіреді. Шұжықты жоғары температурада пісіруге болмайды.
Пісіргеннен кейін шұжықты 5 - 7 сағат шамасында суытып, қайтадан ыстайды 24 сағат ішінде. Содан соң шұжықты тәулігіне 3 - 7 күн кептіреді.
2. Алғашқы ыстау өткізілмейді, бірақ пісіруі бірінші тәсілге ұқсас болып келеді. Пісіргеннен кейін шұжықты 2 - 3 сағат шамасында суытады, температурасы 200С жоғары болмағаны жөн. Содан соң шұжықты 48сағат бойы ыстап, оны тәулігіне 2 - 3 күн кептіреді.
Екінші тәсілі:
Шикізатты дайындау.
Тазартылған сиыр, қой және шошқа етін шошқа майын, төсін табақтарға салып тоңазытқышта мұздатады.
Өңдеуден бұрын тазартылған сиыр, қой, шошқа етін алдын - ала жібітеді.
Ұсақ етті дайындау.
Салқындатылған етті куттермен ұсақтайды. Ірі кесектерді уақтағаннан кейін 0,5 - 10 минуттан соң тұз, дәмдеуіштерді, 2,5% нитрит натрия ерітіндісін , семіз шошқа етін қосыпғ, 1 - 2 минут ішінде айналмалы пышақпен ұнтап араластырады. Содан соң шошқаның майын, төсін, қойдың майын қосып, 1 - 2 минут уақтап ішінде ұсақтайды. Уақтау ұзындығы 2,5 - 5,0 минут.
Қабықшаны ұсақ етпен толтыру.
Ұсақталған ет құрылғы арқылы вакуумға түседі. Содан соң ұсақталған ет сыйымдылыққа толтырылады. Батондарды байлауы бірінші тәсілге ұқсас.
Шөктіру.
Байланған батондарды ағаштарға іледі, тәулігіне 4 күн бойы тұнығуға ілігеді.
Термиялық өңдеу.
Бірінші тәсілге ұқсас.
Бақылауы сапасы, сақтауы және орауы.
Пісірілген - қақталған шұжықтарды арнайы ағаш, алюминий, көп айналымдық жәшіктерге немесе арнайы контейнерге орап, сақтайды.
Шұжықтарға арналған ыдыс таза, құрғақ болуы тиіс, бөтен иіс және дәм болмауы керек. Көп айналымдық жәшіктің қақпағы болуы керек.
Пісірілген - қақталған шұжықтарды ілулі күйінде сақтайды, температурасы 12...150С, ал ауа ылғалдылығы 75...78% болуы тиіс.
Оралған шұжықтарды бір айдан кем сақтауға болмайды, темепературасы 0 ... 40С болған жағдайда, ал егер температурасы 7...-90С болғанда 4 айдан кем сақтауға болмайды.
Шұжық өнімдерін буып-тию. Шұжықты сақтағанда және тасуда тауарлық түрін, сапасын сақтау мақсатпен жергілікті жерге сату үшін сиымдылығы 50 кг темір немесе ағаш жәшікке жайғастырады, ал алыс аймақтарға тасымалданғанда жәшікті сыртынан темір ленталы қаңылтырмен, ия болмаса сыммен байлап шегелейді. Әрбір жәшікке шұжықтың атауы, дайындалған күні және мастердің есімі жазылған қағаз салады.
Пісірілген шұжықты алыс аймаққа тасу үшін, сыйымдылығы 100 литрлік бөшкеге салып, маймен құйып жайғастырады. Шұжықтың үстіне құятын май ірі қара және шошқа майынан алынады, оның температурасы 65-70ºС болу керек. Майдың құрамында ылғал және ауа болмайтын себептен, шұжықты көгеруден сақтайды. Шұжық өнімдерін бүлінуден парафин, әдейілеп жасалған қарамай және целлюлоза қоспаларымен жабу арқылы сақтайды. Бұл заттар шұжық өнімдерінің сырт қабатын ластанудан, шіріту бактерияларынан сақтайды және кебуіне жол бермейді.
Жартылай қақталған шұжық. Дәстүрлі жартылай қақталған шұжық дайындау классикалық және жылдамдатылған болып бөлінеді. Олардың айырмашылығы өндіру циклының ұзақтығымен, сақтау мерзімі мен шарттарының әртүрлілігі. Жартылай қақталған шұжықтар пісірілген шұжықтармен салыстырылғанда сақтауға және тасымалдауға төзімді. Оларды қызумен өңдеу барысында, қосымша ыстау және кептіруүдерістері жүргізіледі. Осы себептен де бұл шұжықтың төзімділігі жоғары. Жартылай қақталған шұжықтарды дайындауда пайдаланылатын негізгі шикізаттар, сақа және ірі қара малдан алынған ет. Жартылай қақталған шұжықтың құрамында май мөлшері көп, осыған байланысты оның қуаттылығы да өте жоғары. Көптеген жартылай қақталған шұжықтың құрамында шошқа майының үлесі 40-100%-ға дейін барады. Кейбір сұрыпты (минский, ірі қара мал) шұжықтарды тек қана ірі қара мал етінен дайындайды. Жартылай қақталған шұжықты қой етінен де дайындайды, дегенмен аздап ірі қара мал етінен және құйрықмайын қосады (қой шұжығы I және II сұрыпты). Кейбір шұжық түрлеріне ішкі мүшелерді де қосады.
Жартылай қақталған шұжыққа ең оңдысы шошқа майы: төс және жартылай қатты шел майы, олар тез еріңкіремейді және өнімге жақсы сурет береді. Шоқ майы және іш майлары түгелдей қолданылмайды. Барлық шикізаттар алдын ала тұздалынады және ысталынады.
Жартылай қақталған шұжықтарды дайындау технологиялықүдерістері мынадай: ірі қара мал етін екі рет және шошқа етін бір рет ұсақтау, тартылған етті құру, шприцтеу және қызумен өңдеу. Жартылай қақталған шұжықты толтыру үшін ірі қара мал және шошқаның соқыр ішектерін, өңештерін және жасалынған қабықтарды пайдаланады. Жартылай қақталған шұжықты шыжғыру және пісіруүдерістері, пісірілген шұжықпен салыстырғанда, төмендеу температурада жүргізіледі, әйтпесе май түйірлері еріп кетуі мүмкін.
Жартылай қақталған шұжықты кептіру кинетикасына ылғалдылық пен температурадан басқа, ет турамасының технологиялық параметрлері - ұсақтау дәрежесі, мөлшері және шошқаның қыртыс май мөлшері, ылғалдылық мөлшері,қабықша түрі әсер етеді. Жалпы шұжық өндірісінде өндіруүдерістерінен басқа, оларға қосылатын қоспалар мен татымдықтар сапасына тікелей әсерін тигізеді.
Жартылай қақталған шұжықтарды 12ºС жоғары емес температурада және қоршаған ауаның ылғалдылығы 75% ілулі түрде 20 тәулікке дейін сақтайды. Жәшікке жайғастырған шұжықтарды 4ºС температурада сақтайды, ал температура 0ºС төмен болса, бірнеше ай шамасында сақтауға болады.
Ұшаны қабылдау,бөлшектеу, сылу
Шикізатты ұсақтау
Нығыздау 8оС, 2-4 сағат
Байлау
Қабықшаны толтыру
Пісіп-жетілу
Етті тұздау
Араластыру
Тураманы дайындау
Пісіру 75-85 оС, 60-90 мин
Қуыру 80-100оС, 60-90 мин
Ыстау 35-50 оС, 12-24 сағат
Салқындату, 2-3 сағат
Кептіру 12оС, 2-3 тәулік
Сақтау 12оС,10 тәулік
2-сурет. Жартылай қақталған шұжықтардың технологиялық нұсқасы
Сосиска өнімдерінің технологиялық сызбасы
Сосиска жаңа сойылған, суытылған, тоңазытқан және аяздалған еттен жасайды. Ең негiзгi шикiзат болып жаңа сойылған жас ет есептелiнедi. Алынған өнімнің сапасы өте жоғары және шығымы да жақсы. Бұл өнiмдердi дайындау үшiн жақсысы, жас мал eтi, үйткенi олардан түci ашық, тұтқырлығы (вязкость) жақсы ұсақталған ет алынады.
Сiңiрленген ipi қара мал және шошқа eтiн, тeciгiнiң диаметрi 2-3 мм волчоктан өткiзiп ұсақтайды, тұз және нитрит қосып тұздайды, пiсiп-жетiлу камерасында 3-40С температурада 6-12 сағаттай ұстайды.
Шикізат
Сосиска, қабықшасыз шұжықты дайындау үшін пісірілген шұжыққа тәрізді шикізат өнімдері пайдаланады. Әзірілігі де, алдын - ала турауы да, еттің тұздауы да соған сәйкес болып келеді.
Уақталған еттің дайындалуы
Аталған шұжықтарға пісірілген шұжыққа тәрізді уақталған етті пайдаланады. Уақталған етке тұзды мынадай мөлшерде қолданады: жіңішке шұжықтарға байланысты 1,7%, ал қаймақ шұжықтарға сүттің салмағына байланысты 2,5%, жұмыртқа және казеинат натрия қосылыстары.
Жіңішке шұжықты Франк- А - Матик және В2 - ФИО автоматтарында қалыптастыруы. Дайындалған ет сорғымен арнайы бункерге түседі. Ет өткізгіштің қысымы 5 - 105Па аспауы керек. Өйткені сорғының өнімділігі автомат өніміділігінен жоғары.
Термоөңдеу
Оны арнайы пісіру камераларда, қиыстыру камераларда және термоқұрылғыларда автоматты бақылау қоршаған ортаның ылғалдылығын реттеу арқылы өндіріледі.
Жіңішке шұжықтар мен жуан қысқа шұжықтарға арналған түтінді алу үшін ең алдымен кепкен ағаштарды пайдаланады. Арнайы камераларда жіңішке және жуан шұжықтарды 90 - 1000С температурасында 30 - 50 минут ішінде қуырады. Ыстау арқылы дайындалған жіңішке және жуан шұжықтарды түтінсіз камераларда қуырады.
Қуырылған тағамдарды арнайы пісіруге арналған камераларда буға немесе суға пісіреді 10 - 50 минут ішінде, температурасы 75...850С - дан аспауы керек.
Жіңішке және жуан шұжықтарды пісірер алдында оны 85...950С - ға дейін ысытылған суға салады. Жасанды қабықшалы жіңішке шұжықтарды тек буға пісіргіш камераға пісіреді. Қиыстыру камера мен термоқұрылғыларда жылумен өңдеу кезінде кептіру және қуыру тәсілдерін қызуы 1000С болған уақытта өткізеді. Кептіру ұзақтығы - 10 минут, қуыру ұзақтығы 30 - 40 минут.
Пісіру кезі температурасы 85...900С болғанда өткізеді, ал ауаның ылғалдылығы 85...90%.
жіңішке шұжықтарды 5 - 10 минут ішінде пісіреді, ал жуан шұжықтарды 15 - 20 минут.
Салқындату
Жіңішке және жуан шұжықтарды пісіргеннен кейін оны салқын сумен 6 - 10 минут ішінде себезгі арқылы салқындатады, содан кейін камерада немесе үдемелілік тоннелдерде салқындатады температурасы 80С жоғары болмағаны дұрыс.
Жіңішке шұжықтарды (сосиски) өңдірудің әр түрлі технологиялық салалардың ерекшеліктері.
Мал ұшасын қабылдау
Бөлшектеу
Етті сүйектен айыру
Етті сіңірсіздендіру
Етті ұсақтау, тұздау +2-ден +4°С;
18-24 сағ
Тураманы дайындау
Меланж және сүт қосып қалыптандыру, байлау
Шөктіру 4-8°С; 2-3 сағ
Тұнбалау
Пісіру 75-85оС, 60-80 мин
Душтан өткізу
Салқындату 4-8 сағат
Дайын өнімді бақылау
Жәшік дайындау
Буып түю
Сақтау 8оС, 48-72 сағат
3-сурет. Молочные сосиска дайындаудың технологиялық сұлбасы
1.5 Шұжық зауытының технологиялық есебі
1.5.1 ШИКІЗАТ ЕСЕБІ
Өндірілетін шұжықтардың ассортименттерін таңдаймыз. Таңдалған барлық шұжықтар түрін берілген кезек бойынша орналастырамыз. Тұтынушылар үшін шұжық ассортименттерін және кулинарлы дайындықта дайындалатын өнімдерді келесідей пайыз бойынша қабылдаймыз:
Шұжық зауытының кезегіне дайын өнім өндіретін қуаты 15 тонна
Шұжық ассортименттерінің түрлері
Пайыздық ара-қатынасы
Кезегіне өндірілетін, тонна
Пісірілген шұжықтар
45
6,75
Сосискалар
12
1,8
Сарделкалар
12
1,8
Жартылай қақталған шұжықтар
20
3
Аспаздық өнімдер
11
1,65
Жиыны:
100
15
Өндірілетін өнімдердің ассортименттері
Шұжық өнімдерінің түрлері
Шұжық өнімдерінің атауы
Сұрып
Кезегіне өндірілетін, кг
1. Пісірілген шұжықтар
1) Докторская
жоғарғы
2250
2) Столовая
1 сұрыпты
2500
3) Чесночная
2 сұрыпты
2000
2. Сосискалар
1) Молочные
жоғарғы
900
2) Русские
1 сұрыпты
900
3. Сарделкалар
1) Свиные
жоғарғы
1000
2) Сардельки
1 сұрыпты
800
4. Жартылай қақталған
1) Краковская
жоғарғы
1100
2) Полтавская
жоғарғы
1100
3) Одесская
1 сұрыпты
800
5. Аспаздық өнімдер
1) Тұшпара Любительские
1650
1.5.1.1 Негізгі және қосымша шикізаттардың есебі
Негізгі және қосымша шикізаттардың есебі шұжық өнімдерінің рецептурасы мен дайын өнімнің шығымы арқылы әрбір түріне келесідей жүргізіледі.
Негізгі шикізаттың жалпы мөлшері
А=100(БС) кгкезегіне,
мұнда А - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
Б - кезегіне өндірілетін шұжық өнімінің мөлшері, кг;
С - дайын өнімнің шығымы.
2. Түрлері бойынша негізгі шикізаттың мөлшері
В= (А∙К)100кгкезегіне,
мұнда В - негізгі шикізаттың қажетті мөлшері, кгкезегіне;
А - шұжық өнімдерінің белгілі түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
К - рецептура бойынша 100 кг негізгі шикізаттың жалпы мөлшеріне кг шикізаттың шығын нормасы.
3. тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдар мөлшері.
С=(А∙Р)100 кг кезегіне,
мұнда С - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың қажетті мөлшері, кг;
А - кезегіне берілген шұжық өнімдерінің түрі үшін негізгі шикізаттың жалпы мөлшері;
Р - тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың шығын нормасы
Негізгі шикізат, тұз, дәмдеуіштер және т.б., қосымша материалдардың қажетті мөлшерінің есебі 3 кестеде көрсетілген.
Шұжық өнімдерін өндіру үшін кезегіне қажетті негізгі шикізат мөлшері келесі кестеде берілген.
Өнім түрі
Шикізат
атауы
Шұжықтар
Барлығы
Пісірілген
Сосискалар
Сарделкалар
Жартылай қақталған
Аспаздық өнімдер
Сіңірсіздендіріл
ген сиыр еті:
Жоғарғы сұрып
516
-
-
-
-
516
1 сұрып
870
276,3
-
5266
429
6841,3
2 сұрып
-
394,7
374,2
-
-
768,9
Барлығы:
1386
671
374,2
5266
429
8126,2
Сіңірсіздендірілген шошқа еті:
Майлы
-
868,4
-
-
165
1033,4
Жартылай майлы
2727,9
-
1080
1093,5
330
5231,4
Майсыз
-
-
-
-
-
-
Барлығы:
2727,9
868,4
1080
1093,5
495
6264,8
Қыртыс май
-
-
-
205,5
-
205,5
Төс майы
-
-
-
-
-
-
Барлығы:
-
-
-
-
-
205,5
1.5.1.2 Сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерінің есебі
Сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерін есептеу
Кезегіне берілген шұжық өнімдерін өндіру бойынша қажетті сиыр және шошқа ұшаларының мөлшерін есептеу. Шикізат есебінен белгілі сиыр еті үшін - және шошқа еті үшін -
Сиыр ұшасының қажетті мөлшерін келесі формуламен есептейді:
Nсиыр.= Асиыр.m
где Nсиыр. - требуемое количество говяжьих туш
Асиыр. - количество говяжьего мяса, кг
m - бір ұшаның салмағы, кг
Сүйектегі еттің қажетті мөлшері -
1-ші категориялы сиыр етінің қажетті мөлшері - 3250,5
2-ші категориялы сиыр етінің қажетті мөлшері - 4875,7
№
Шикізаттың атауы
1-ші категориялы сиыр еті
2-ші категориялы сиыр еті
Шығын нормасы, %
мөлшері
норма
мөлшері
1
Сіңірсіздендірілген сиыр еті
74,5
3250,5
70,5
4875,7
2
Сүйек
22,2
968,6
25,2
1742,8
3
сіңір, шеміршек, кесінділер
3,0
130,9
4,0
276,6
4
Техникалық тазартулар мен шығындар
0,3
13,09
0,3
20,7
Барлығы:
100
4363,1
100
6915,8
1-ші и 2-ші категориялы сиыр етінің жалпы қажетті мөлшері:
4363,1+6915,8=11278,94 кгкезегіне
Сиыр ұшасының қажетті мөлшері:
Nсиыр = 11278,94 162 = 70 ұшакезегіне
Сүйектегі еттің қажетті мөлшері -
Майлы шошқа етінің қажетті мөлшері - 1879,4
Етті шошқа етінің қажетті мөлшері - 4385,4
№
Шикізаттың атауы
Майлы
Етті
Шығын нормасы, %
мөлшері
норма
мөлшері
1
Сіңірсіздендірілген сиыр еті
88,0
1879,4
84,5
4385,4
2
Сүйек
10,6
226,4
13,5
700,6
3
сіңір, шеміршек, кесінділер
1,2
25,6
1,8
93,4
4
Техникалық тазартулар мен шығындар
0,2
4,3
0,2
10,4
Барлығы:
100
2135,7
100
5189,8
Майлы және етті шошқа етінің жалпы қажетті мөлшері:
2135,7+ 5189,8= 7325,5 кгкезегіне
Шошқа ұшасының қажетті мөлшері:
Nшошқа = 7325,5 62 = 118 ұшакезегіне
1.5.2 Шикізат бөлімі
Шикізат бөлімінің ауданының есебі
Шикізат бөлімінің ауданы келесідей аудандардан тұрады:
Жұмысшылардың жұмысына қажетті ауданы (бір адамның жұмысына арналған аудан 6-8 м2)
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
а) таразы - 18 м[2];
б) кондиционерлер - 1836 м[2];
в) дефрастацияның алып жатқан ауданы
Дефростация бөлімінің ауданын мына формуламен есептейді:
F=1,2*A*tq,
мұнда 1,2 - ұшаларға арналған ауданның қор коэффициенті;
A - шикізат бөліміне келіп түскен сүйектегі ет мөлшері,
кгсменасына;
t - тәуліктегі дифрастациялау ұзақтығы;
Етті жылдам дефростациялау температурасы 16 [0]С, t = 11,5 тәулік.
Дефрастациялау мерзімі 1 тәулік болса, онда бөлімнің ритмикалық жұмысы үшін екі камера қабылданады. Сәйкесінше дефрастацияның ауданы екі есе алынады.
Дефрастация камерасының ауданының есебі
Fдеф. (ірі қара мал) = l,2· (11278,94 ∙ 1) 200 = 68 м[2]
Fдеф. (шошқа) = l,2· (7325,5 ∙ 1) 200 = 44 м[2]
Fдеф. (жалпы) = Fдеф. (ірі қара мал) + Fдеф. (шошқа) = 68 + 44 = 112 м[2]
Fдеф. (жалпы) х 2 = 112 х 2 = 224 м[2]
Құылыс шаршыға аудару үшін 36 м[2] бөлеміз, яғни 224 36=6 құр.ш.
Дефрастация камерасының ауданының қабылдаймыз - 6 құр.ш.
Шикізат бөлімінің ауданының есебі
Жұмысшылардың жұмысына қажетті ауданы (бір адамның жұмысына арналған аудан 6-8 м2)
S1 = 6 х 8 = 48 м2 36 м2 = 1,4≈1,5 құр.ш.
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
а) екі таразы қабылдаймыз - 18 м[2], 2х 18 м[2] = 36 м[2] 36 м[2] = 1 құр.ш.
б) кондиционерлер - 2,5 құр.ш. қабылдаймыз
в) конвейер ұстелі - 36 м2, яғни жобамен 1 қабылдаймыз, сонда 2 құр.ш.
S2 = 1,5+1+2,5+2=7,0 құр.ш
Шикізат бөлімінің жабдықтарын таңдау
Конвейерлі үстелдің ұзындығын анықтау үшін мына формуланы қолданады:
Һ=2,5+l*nk
мұнда n - конвейердің екі жағынан орналасқандағы жұмысшылардың саны;
l - жұмысшы орынның ұзындығы, м;
2,5 - конвейердің қажетті қор (запас) ұзындығы (лентаның созылуы
мен жұмысшылардың қауіпсіздігі ескеріледі);
k - конвейердің екі жағында жұмыс істеуде қолданылатын
коэффициент K=2 және бір жағында - K=1 қабылданады.
1) Әртүрлі малдың ұшасын бөлшектеу:
Һ1=2,5+1,5*12=3,25 м
2) Ұша бөлшектерін етті сүйектен ажырату:
Һ2=2.5+2*32=5,5 м
3) Барлық мал түрін сіңірсіздендіру:
Һ3=2,5+1,5*22=4,0 м
Һжалпы= Һ1+Һ2+Һ3=3,25+5,5+4=12,75 м
Шикізат бөліміндегі жұмысшылар санын есептеу
Операция
Алғашқы кезектегі саны
Кезегіне өндіру нормасы
Есептеу
Қабылданды
Ұшаларды аспалы жолдарда жуу және тазалау
сиыр еті
11,279
44,1
0,25
2
шошқа еті
7,325
32
0,22
Ұшаларды мүшелеу
сиыр еті
11,279
20
0,56
шошқа еті
7,325
17,5
0,41
Қолмен сылу
шошқа шпигі
0,20
4,5
0,04
1
Диференциалды ажырату
сиыр еті
11,279
1,81
6,2
6
шошқа еті
7,325
2,5
2,9
3
Сіңірсіздендіру
сиыр еті
8,126
3,05
2,6
3
шошқа еті
6,264
3,5
1,8
2
Жұмысшылар саны: 17 адам
15 % көмекші жұмысшы: 1,05 = 1 адам
Барлығы 18 адам қабылдаймыз
1.5.3 тұздау бөлімі
тұздау бөлімінің ауданының есебі
Берілген бөлімнің ауданы құрал-жабдықтардың мен етті және қыртыс майды тұздауда алып жатқан аудандарымен есептеледі.
Құрал-жабдықтардың орналастыруына қажетті аудандар келесідей:
1. ет тартқыш - 18 м2, турама араластыруға - 18 м2, мұз дайындайтын машинаға - 18 м2, қыртыс майды кесетін машинаға - 18 м2.
Етті және қыртыс майды тұздауда алып жатқан аудандарды келесі формула бойынша анықтаймыз:
Fтұздау = KQ· (A1· t1 + A2· t2 + A3· t3+ A4· t4+ A5· t5), м2
где A1, A2, A3 - кезегіне пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделкалар, жартылай қақталған шұжықтарды дйындауға қажетті еттің мөлшері, кг;
A4 - кезегіне котлетті дайындауға қажетті еттің мөлшері, кг;
A5 - кезегіне тұздалатын қыртыс майдың мөлшері, кг;
t1, t2, t3, t4, t5 - тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі (1 кестеде тәулікте етті ұстау мерзімі көрсетілген);
К - тәулікте шұжық цехының жұмыс жасау кезегі;
Q - 1 м[2] ауданға жүктелетін норма, кг.
7 - Кесте
Етті ұсақтау дәрежесі, мм
Тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі
Қыртыс майды тұздау мерзімі
Пісірілген шұжықтарға, сосискалар мен сарделкаларға
Жартылай қақталған шұжықтарға
котлеттерге
1
2
3
4
5
2-3 мм
0,25-0,5
-
0,17-0,25
-
12-16 мм
1,0
1-2
-
-
Кесінді түрде
2,0
3,0
-
14-16
Кезегіне пісірілген шұжықтар, сосискалар мен сарделкалар, жартылай қақталған шұжықтарды дайындауға қажетті еттің мөлшері, кг
Етті ұсақтау дәрежесі, мм
Тәулікте тұздалған етті ұстау мерзімі, t
A1 пісірілген шұжықтар
6604,6
12-16 мм
1,0
A2 сосискалар мен сарделкалар
1694,7
1592,3
12-16 мм
1,0
A3 жартылай қақталған шұжықтар
4749,8
12-16 мм
1,0
A4 қыртыс май мен төс ет
205,5
кесінді түрде
16
Fтұздау = 2200 · (6604,6 · 1,0 + 1694,7 · 1,0 + 1592,3 · 1,0 + 4749,8 ·1,0 + 205,5 ·16) =0,01· 17929,4=180 м2 36 м2 = 5 құр.шаршысы
Ет тартқыш қондырғысының санының есебі
m=А Q данакезегіне
Q= Т∙q
мұнда А - берілген қондырғыда өндіретін шикізаттың мөлшері, кг;
q - қондырғының орташа сағаттық өнімділігі, кг;
Q - қондырғының кезектегі өнімділігі, кг;
Т - кезектің ұзақтығы, сағ
Ет түрі
Ұсақтау дәрежесі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған ет тартқыш түрі
Ет тартқыштың өнімділігі. кгсағ, q
Ет тартқыштың саны
Есептелген
қабылданған
Сиыр етінің барлық сорттары
12-16мм
8126,2
В-2-114
1000*7,25=7250
1,1
2
Шошқа етінің барлық сорттары
12-16мм
6264,8
1000*7,25=7250
0,9
Барлығы:
14391
2
Турама араластырғыш қондырғысының санының есебі
Ет түрі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған турама араластырғыш түрі
Кезектегі өнімділігі, кг
Турама араластырғыш саны
есептелген
қабылданған
1
2
3
4
5
6
Сиыр етінің барлық сорттары
8126,2
ФМВ-015
700х7,25=5075
1,6
3
Шошқа етінің барлық сорттары
6264,8
1,2
Барлығы:
14391
2,8
Қондырғы
атауы
Саны
Бір қондырғының алатын ауданы, құр. шаршысы
Тұздау бөліміндегі қондырғылардың алып жатқан ауданы, құр.ш.
есептелген
қабылданған
Ет тартқыш
2
0,25
0,5
1,25
Турама араластырғыш
3
0,25
0,75
0,75
Барлығы:
5
0,5
0,80
2
Яғни қондырғылардың алып жатқан ауданы - 2 құрылыс шаршысы. Сонымен тұздау бөлімінің жалпы ауданы келеседей есептеледі:
S=6,25+2=8,25 құр.ш., 9 құр. шаршысын қабылдаймыз
Жалпы ауданы: S = 9,0 құр.ш.
Тұздау бөліміндегі жұмысшылар санының есебі
№
Операциялардың атауы
Ет тартқыш, турама араластырғыш, қыртыс майды кесуге арналған қондырғы саны
Бур жұмысшымен қондырғыларды қамтамасыз ететін нормасы - Н0
Жұмысшылар саны
есептелген
қабылданған
Етті тұздау және ұсактау бөлімі
1
Сиыр және шошқа етін ұсақтау (ет тартқышта етті кесетін жұмысшы)
5
1,3
3,9
4
2
Етті тұздауда араластыру
4
1,9
2,1
2
3
Тұздау үшін қыртыс майды кесу
1
1,2
0,8
1
7
Барлығы:
7 х 15 % = 1,05
1
1.5.4 үлкен машина бөлімі және тураманы
қабықшаларға толтыру бөлімі
үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға
толтыру бөлімінің есебі
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің ауданы қондырғыларды орналастырумен қабылданады. Бір қондырғыға норматив бойынша келесідей қабылданады:
Ет тартқышқа - 18 м[2]
Турама араластырғышқа - 18 м[2]
Куттерге - 36 м[2]
Қыртыс майды турауға арналған қондырғыға (шпигорезка) - 18 м[2]
Мұз дайындау қондырғысына (льдогенератор) - 18 м[2]
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған қондырғыға (шприц) үстелімен бірге және рамаларды орналасуына кететін ауданды - 54-72 м[2]
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің ауданы осы аудандардың қосындысымен есептеледі.
Ет тартқыш қондырғысының санының есебі
m=А Q данакезегіне
Q= Т∙q
мұнда А - берілген қондырғыда өндіретін шикізаттың мөлшері, кг;
q - қондырғының орташа сағаттық өнімділігі, кг;
Q - қондырғының кезектегі өнімділігі, кг;
Т - кезектің ұзақтығы, сағ
Ет түрі
Ұсақтау дәрежесі
Кезектегі еттің мөлшері
Қабылданған ет тартқыш түрі
Ет тартқыштың өнімділігі. кгсағ, q
Ет тартқыштың саны
есептелген
есептелген
Сиыр етінің барлық сорттары
2-3 мм
8126,2
ЮМ-Ф
700
Q= 7,25*700=5075
1,6
3
Шошқа етінің барлық сорттары
2-3 мм
6264,8
1,2
Барлығы:
14391
2,8
Турама араластырғыш қондырғысының санының есебі
Араластыратын шикізаттың түрі
Қыртыс май және төс май қосылмаған тураманың мөлшері
Қабылданған турама араластырғыш түрі
Кезектегі өнімділігі, кг
Турама араластырғыш саны
есептелген
қабылданған
1
2
3
4
5
6
1. Жартылай қақталған
4749,8
ФМВ-015
700х7,25=5075
0,9
1
Қыртыс майды кесуге арналған қондырғы (шпигорезка) санының есебі
Кезектегі қыртыс майдың және төс майдың мөлшері
Ұсақтау дәрежесі, мм
Қабылданған шпигорезка
Кезектегі өнімділігі, кг
Шпигорезка саны
есептелген
есептелген
205,5
4х4
ФШ-010
230х7,25=1667,5
0,12
1
Куттер санының есебі
Турама түрі
Кезектегі тураманың мөлшері, кг
Қабылданған кутер түрі
Кутердің кезектегі өнімділігі, кг
Кутер саны
есептелген
қабылданған
1. Пісірілген шұжықтар
6604,6
ВК-125
1300х7,25=9425
0,7
2
2. Сосискалар
1694,7
0,2
3. Сарделькалар
1592,3
0,2
4. Жартылай қақталған
4749,8
0,5
Барлығы:
14641,4
1,6
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған
қондырғы (шприц) санының есебі
Шұжық турамасының түрі
Кезектегі тураманың мөлшері, кг
Қабылданған шприц түрі
Шприцтің кезектегі өнімділігі, кг
Шприц саны
есептелген
есептелген
1. Пісірілген шұжық
6604,6
ФН-150
3000х7,25=
21750
0,3
2
2. Сосиска
1694,7
3000х7,25=
21750
0,07
3.Сарделькалар
1592,3
3000х7,25=
21750
0,07
4. Жартылай қақталған
4749,8
800х7,25=5800
0,8
Барлығы:
14641,4
3000х7,25=21750
1,24
ФЛА-240 мұз дайындау қондырғысынның (льдогенератор) техникалық сипаттамасы
Қоршаған ауа температурасы 20°С және берілетін судың температурасы 15°С бойынша өнімділігі, кгкезегіне
240
Мұз пластинасының қалындығы, мм
4,5
Бункердегі мұздың температурасы, °С
0-тан минус 1
Сағатына электр энергиясын тұтыну, Вт.сағкг
110
Тоңазыту агенті
фреон-22
Тоңазыту агрегатының конденсаторын салқындату
воздушное
Қуаттылығы, кВт
1,1
Өлшемдері, мм
750 х 700 х 1400
Салмағы, кг
190
Мұзды сақтауға арналған бункердің сыйымдылығы, дм[3]
120
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөліміне бір мұз дайындау қондырғысын (льдогенератор) қабылдаймыз.
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға толтыру бөлімінің жалпы ауданы
№
Құрал-жабдықтардың атауы
Саны
Бір қондырғының алатын ауданы, құр. шаршы
Қабылданған аудан, құр. шаршы
1
Ет тартқыш
5
0,5
2,5
2
Турама араластырғыш
4
0,5
2,0
3
Қыртыс майды турауға арналған қондырғыға (шпигорезка)
1
0,5
0,5
4
Мұз дайындау қондырғысына (льдогенератор)
1
0,5
0,5
5
Куттер
2
1,0
2,0
6
Тураманы қабықшаларға толтыруға арналған қондырғыға (шприц)
2
2,0
4,0
7
Ауаны салқындатқыш
1
0,5
0,5
12,0
Барлығы:
12,0х30 %=3,6
4,0
Үлкен машина бөлімі және тураманы қабықшаларға
толтыру ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz