Техникалық қызмет көрсету ақпараттық жүйесін тұрғызуды негіздеу
1 Техникалық қызмет көрсету ақпараттық жүйесін тұрғызуды негіздеу
1.1 Техникалық қызмет көрсету ақпараттық жүйесін тұрғызуды негіздеу
C# тілі объекті-бағытталған бағдарламалау тілі болып табылады. Оның негізгі ұғымы - класс. C# тілін оқу барысында барлық мысалдарда біз класс типіндегі құрылымдарды қолданған болатынбыз. Осы бөлімде тек қана кластар қарастырылады.
C# тілінде бағдарламалауға арналған кітаптарда келтірген анықтамалардан бастайық.
Фаронов В.В. анықтамасы бойынша класс алдында class қызметтік сөзі тұратын код үзіндісі арқылы анықталады [1]: Класс дегеніміз - деректер типі, яғни кластың нақты даналары - объекттерді дайындалатын схема.
Павловская Т.А. [2] анықтамасы: Класс дегеніміз кластың даналары деп аталатын нақты объекттер жиынтығының сипаттамалары мен әрекеттерін анықтайтын жалпылама ұғым.
Ескеретін жағдай, C# тілі пайда болуына дейін ОББ бар болған және класс ұғымы бұрыннан қолданылады. Әдебиетте кездескен ең қысқа анықтаманы келтірейік: Кластар дегеніміз - бағдарлама жасаушы анықтайтын тип.
Осы анықтамада кластың өте маңызды ерекшелігі көрсетілген - ол - массивтерге, жазуларға немесе құрылымдарға қарағанда жаңа деректер типі. Бірақ, бағдарламашы анықтайтын кез келген тип класс бола бермейді. Класты анықтаған кезде екінші бір маңызды ерекшелігі - класс құрамының болуы, кластың қысқа түрде жазылуы және оның оңай есте сақталуы.
Класс дегеніміз - өрістерден, әдістерден және оқиғалардан тұратын деректер типі[17].
Деректер типі дегеніміз - класс данасы деп аталатын көптеген объекттердің қасиеттері мен әрекеттерін сипаттайтын семантикалық бірлік.
Семантикалық класс класс өрістері, класс әдістері мен оқиғаларының сипаттамасы деп аталатын деректер сипаттамасын ұсынады.
Кейбір авторлар модуль болып келетін кластарды жеке топтарға бөледі, мысалы, басқару элементтерінің класы. Ондай кластардың қосымша қызметтері бар. Олар жоба құрылымының жеке архитектуралық бірлігі болып келеді.
Кластың жазба пішімін қарастырайық. Класс жазбасының пішімінде class қызметті сөзінен кейін оның атауы және одан кейін фигуралы жақшаларда класс денесі жазылады. Бұл класс сипаттамасының ең қысқа құрамы болып келеді. Кластың жалпы сипаттамасы мына пішімде болады (міндетті емес элементтер квадратты жақшаларда көрсетілген):
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
class кластың_атауы [ : түп тегі ]
{ кластың_денесі } ,
мұнда атрибуттар - класс туралы қосымша мәліметті береді; спецификаторлар - класс құрамына қол жеткізу шарттарын анықтайды. түп тегі(родители) - базалық кластар; класс денесі - класс элементтерінің құрамын анықтайды[39].
Класты жариялауда мүмкін спецификаторлар: abstract, sealed және protected. Олар туралы мұрагерлікті қарастырған кезде толығырақ айтылатын болады. Private, public, static және internal спецификаторлары бағдарлама үшін кластың қолжететімділігін анықтайды. Private спецификаторы кластың көрінуін толық жабады, ал public спецификаторы класты бағдарламаның кез келген үзіндісіне көрсетеді (қол жететіндікті анықтайды). Негізінде класта internal қол жеткізу спецификаторы болады. Класс құрылымда анықталған және онда қол жетімді болады. Static спецификаторы осы класқа тиісті айнымалыны (класс объектісін) құрмай-ақ класс және оның элементтерін пайдалануға мүмкіндік береді[18].
Барлық спецификаторларды класта немесе оның жеке мүшелерінде қолдануға болады, мысалы, өрістерде, әдістерде.
Класты сипаттау пішімінің кейбір міндетті емес элементтерін біз келесі бөлімдерде қарастыратын боламыз.
Класс дегеніміз - белгілі бір мәндермен толтырылатын үлгі, яғни класс типіндегі айнымалы - класс данасын әзірлеуге арналған деректер типі.
Бағдарламада түрлі мәндерді бере отырып біз кластың әр түрлі объекттерді көретін боламыз, бірақ кластың типі өзгермейді.
Класты атаулар кеңістігінің ішінде немесе басқа кластың ішінде сипаттауға болады. Соңғы жағдай бойынша класты қабаттасқан класс деп атайды[19].
C# тілінде класс сілтемелік тип болып келеді және класс объектісін компьютер жадысында орналастыру үшін new операторын қолдану керек.
Класс құрамы
Класс денесінде деректер, әдістер және оқиғалар өңдеуіштері болуы мүмкін. Кластың осы құрамдас бөліктерін әдетте класс элементтері деп атайды.
Кластың негізгі элементтерін және олардың қызметтерін қарастырайық:
класс тұрақтыларында өзгермейтін мәндер;
класс өрістері (класс айнымалыларының типтері мен атаулары);
класс әдістері, класс деректерімен жұмыс жасауға арналған, белгілі бір атауы бар бағдарлама кодының үзіндісі;
класс қасиеттері дегеніміз - кластарға өз өрістерінің мәндерін бірбірімен алмасуға (оқуға немесе жазуға) мүмкіндік беретін әдістердің жиыны;
класс конструкторы дегеніміз - класс объекттерін құруға және класс өрістеріне мәндерді меншіктеуге арналған кластың арнайы әдістері;
класс деструкторы дегеніміз - объектке бөлінген ресурстарды босату кезінде әрекеттердің тәртібін анықтайды;
класс оқиғалары дегеніміз - кластың пайдаланушы әрекеттеріне немесе бағдарламадағы белгілі бір өзгерістерге жауап қайтаруға көмектесетін арнайы әдістер;
деректер типі, мысалы, тізімдер, құрылымдар, кластар, делегаттар, интерфейстер.
индексаторлар дегеніміз - класс деректерінің элементтеріне қол жеткізу құралы;
операциялар дегеніміз - класс объекттеріне арналған, операциялардың белгілері арқылы орындалатын арнайы әрекеттер.
Класс деректері болып константа немесе класс айнымалылары (өрістер) болуы мүмкін. Класта деректерді жариялаған кезде әдетте оған қол жеткізу спецификаторы көрсетіледі, мысалы,
private int a;
Класс деректерін жариялау кезінде оларды жалпы жазу пішімі мынандай болады:
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
[ const ] тип атауы [= бастапқы_мәні].
Әдетте класс деректері бағдарлама үшін жабық болады - private спецификаторы қолданылады. Егер деректердің алдына public спецификатор жазылса, онда олар бағдарламада қолжетімді болады.
Еш әрекетсіз деректер мен әдістер үшін private спецификаторы қолданылады.
Объект дегеніміз - класс типіндегі айнымалы, оны құрған кезде компьютер жадында класс элементтерінің мәндері сақталатын жеке аймақ бөлінеді.
Алайда, класта барлық объекттеріне ортақ, бір данадағы статикалық элементтер болуы мүмкін. статикалық деректерді класс деректері деп жиі атайды, ал қалғандарын - класс данасының деректері, яғни объекттер.
Кластың кейбір элементтеріне (әдістеріне) және өрістеріне қол жеткізуге объект құрылғаннан кейін ғана мүмкін болады. Егер рұқсат берілген болса, оларды қолдану үшін нүкте қолданылады, мысалы, stud объектісіндегі name өрісіне қол жеткізу үшін былай жазамыз: stud.name = "Иванов";.
Объект үшін кластың әдісін шақыруға болады, мысалы, stud.poisk(a);, мұнда poisk(int a) - класс әдісі, stud - құрылған объект.
Синтаксис бойынша класта ішкі класс болуы мүмкін. Осындай жағдай жиі кездеспейді. Ішкі класты өзін туындатқан сыртқы класта және оның ұрпақтарында қолдануға болады. Ішкі кластарда әдетте private немесе protected қол жеткізу модификаторы болады[20].
Класс әдістері
Әдіс дегеніміз - кластың деректері және әдістерімен жұмыс істеуге арналған кластың атауы бар функционалдық элемент. Әдістер қласқа қолдануға болатын әрекеттер жиынын анықтайды (кластың жұмысын анықтайды). Әдіс тек бір рет сипаталады және ол кластың түрлі объекттері үшін бірнеше рет шақырылуы мүмкін.
Класс әдістерінің жалпы жазылу пішімі мына түрде болады:
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
әдіс типі әдістің атауы ( [ параметрлер ] )
{әдістің денесі}
Мысалы, static void Main(string[] args)
{ }
Ең жиі кездесетін спецификаторлар - private, public және static.
Private спецификаторымен жарияланған кластың кез келген әдісі тек осы класс әдістеріне ғана қолжетімді болады.
Public спецификаторы әдісті бағдарламаның кез келген бөлігінде қолдануға мүмкіндік береді.
Static спецификаторы арқылы әдісті класс объектісін құрмай-ақ класс деңгейінде қолдануға болады. Ол өте маңызды, өйткені біз статикалық әдістерді жиі пайдаланатын боламыз.
Қосымшада класс объектісін құрмай-ақ қолжетімді әдісті класс конструкторы қамтамасыз етеді(ол объектті құрады).
Басқа әдістерге қол жеткізу кластың объектісін құрғаннан кейін ғана мүмкін.
Егер спецификатор көрсетілмесе класс әдісінде private спецификаторы қолданылады.
Әдіс типі қосымшада анықталған кез келген типте немесе C# тілінің стандартты типінде немесе void - типсіз болуы мүмкін. Мысалы:
int kol(int a) { ... }
public double sym(out float r) { ... }
public void poisk(ref float s) { ... }
public int funkcij( int a, out int b, params int[] c) { ... }
Егер әдіс типі көрсетілген болса (void типінен өзге), онда әдіс денесінің соңғы операторы болып әдіс жұмысының нәтижесін қайтаратын return операторы болады. Бұл ретте әдісті айнымалыға меншіктеу немесе операторларда өрнек ретінде пайдалану керек. Осындай әдістер функциялар деп аталады[36].
Егер әдістің алдында void типі көрсетілсе, онда әдіс өз жұмысының нәтижесін return операторы арқылы қайтармауы керек (әдістің денесінде return операторы болмайды). Әдетте бұл әдісті процедура деп атайды. Әдістің атауы - бағдарламашы белгілейтін идентификатор. Әдіс атауының (атының) мағынасы оның жұмысына байланысты болуы керек, мысалы, sym, max, poisk, т.б.
Әдіс және бағдарлама арасында деректермен алмасу үшін әдістің параметрлері (формалды параметрлер) қолданылады. Әдетте әдістің параметрлерін әдісті күйге келтіру құралы деп атайды[21].
С# тілінде әдістердің келесі параметрлері бар:
мәндерді анықтайтын параметрлер (мәндік параметрлер, яғни әдіс қабылдайтын кіріс параметрлер);
шығыстық параметрлер (out қызметтік сөзімен белгіленеді);
сілтемелік параметрлер (ref қызметтік сөзімен белгіленеді);
массивті параметр (params қызметтік сөзімен белгіленеді).
Мәндерді анықтайтын параметрлерде қызметтік сөз болмайды.
Класс әдістерінің параметрлері үтірлер арқылы бөлінеді. Әдісте массив параметрі біреу және параметрлер тізімінде соңғы болуы керек.
Егер әдісте мәндерді анықтайтын параметрлер жарияланса, онда бұл әдістің кейбір айнымалылар көшірмелерін өз құзырына алғандығын көрсетеді. Әдіс осы көшірмелердің мәнін өзгерте алады, бірақ олардың түпнұсқасы (бағдарламада) өзгермеген қалыпта қалады.
Әдістің жұмысы аяқталғаннан кейін мәндерді анықтайтын параметрлер компьютер жадысынан жойылады. Әдістің шығыстық параметрлері қосымшаға нәтижелерді жеткізу үшін арналған. Әдістің денесіндегі шығыстық параметрлерге кейбір мәндер меншіктелуі тиіс, әйтпесе қосымша компиляциясы кезінде қате кеткені туралы хабар шығады[34].
Егер әдісте сілтемелік параметрлер жарияланған болса, онда әдіс сәйкес айнымалылардың адресін өз құзырына алады және оларды өз алгоритмі бойынша қолдана алады (жаңа мәндерді жаза және оқи алады).
Әдістегі жарияланған массив параметрі нақты айнымалылардың кез келген санымен жұмыс жасауға арналған. Сонымен қатар params қызметтік сөзінен кейін тұрған формалды параметр кез келген өлшемді деректер массивімен сәйкестікке келтіріледі.
Сонымен, әдіске параметрлер арқылы керекті мәліметтерді (мәндерді анықтайтын параметрлер және сілтемелік параметрлер) жіберуге болады және әдіс өз жұмысының нәтижелерін қайтара алады (шығыстық параметрлер және сілтемелік параметрлер).
Әдіс денесінде кейбір алгоритмді орындайтын бағдарлама кодының үзіндісі бар. Бұл ретте әдіс формалды параметрлермен бірге әрекеттер үлгісі ретінде қолданылады. Бағдарламада формалды параметрлердің орнына нақты айнымалылар қолданылуы керек, нақты параметрлер мен әдістің әрекеттер үлгісі нақты айнымалылар үшін қолданылады[22].
Объект құрылымы
Класс типіндегі айнымалы объект деп аталады.
Объект айнымалы болғандықтан оған компьютер жадысынан орын бөлінеді. Объект бойынша жадыда нақтылы не сақталатынын қарастырайық.
Класс деректерінің барлық өрістерінің мәндері сақталады. Объектті дайындаған кезде автоматты түрде құрылатын this арнайы өрісі (сілтеме бойынша параметр) объект адресін сақтайды.
Объект және класс әдістерінің байланысы this параметрі арқылы жүзеге асады. Кластың әрбір әдісі ағымдағы объект элементтерімен жұмыс жасау үшін this параметрін тікелей қолдана алады. this ағымдағы объектке (ағымдағы уақытта бағдарлама жұмысындағы объект) үнемі сәйкес болғандықтан, класс әдістері ағымдағы объект элементтерімен жұмыс жасайды.
This нұсқауышын пайдалану класс әдістерінің көшірмесін әрбір объект үшін жасамауға мүмкіндік береді. Сонымен класс әдістері әрбір объект үшін тираждалмайды[35].
Қосымшаны қуру мысалы
Ұшбұрыш класын құру бойынша мысалды қарастырайық (бірінші бөлімдегі мысалдың негізінде).
Визуалды бағдарламалау кезеңінде Toolbox терезесінен көшірілген стандартты басқару элементтерін қолданатын боламыз: тұрақты мәтін (Label), енгізу өрісі немесе редакциялау терезесі (TextBox) және командалық батырма (Button).
Form1.cs файлының коды:
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.ComponentModel;
using System.Data;
using System.Drawing;
using System.Text;
using System.Windows.Forms;
namespace WindowsApplication1
{ public partial class Form1 : Form
{ public class treyg
{ private int a, b, c, p; public string ss; public void vvod(int sa, int sb, int sc)
{
if (sa 0 && sb 0 && sc 0)
{
if (sa + sb sc && sa + sc sb && sb + sc sa)
{ a = sa; b = sb; c = sc; p = a + b + c; ss = "Үшбұрыш мысалы = " + p.ToString(); }
else
ss = "Үшбұрыштың бір қабырғасы қалған екі қабырғаның қосындысынан үлкен. Мәндерді қайта енгізіңіз";
}
else
ss = "Үшбұрыштың бір қабырғасының ұзындығы 0-ден кіші! Мәндерді қайта енгізіңіз";
}
}
public Form1()
{
InitializeComponent();
}
private void button1_Click(object sender, EventArgs e)
{
int A, B, C; treyg t = new treyg();
A =
Convert.ToInt32(textBox1.Text); B = Convert.ToInt32(textBox2.Text); C = Convert.ToInt32(textBox3.Text); t.vvod(A, B, C); textBox4.Text = t.ss;
}
}
}
Кластың кейбір элементтерін және олардың бағдарламада қолданылуын қарастырайық.
class treyg класының деректерімен және әдістерімен жұмыс орындау үшін осы кластың объектісін - t айнымалысын құру керек.
treyg t = new treyg();
Кластың private int a, b, c, p; деректері жабық болады. Класс деректерінің элементтеріне оның әдістері арқылы ғана қол жеткізуге болады[37].
1.2 Техниқалық қызмет көрсету ақпарыаттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе (АЖ) - бұл жүйе, жинауға, сақтауға, іздеуге, қайта өңдеуге және сұраныстарға қатысты ақпараттарды қолданушылармен таныстыруға арналған. АЖ өзіне программалық құралдар жиынтығының тікелей шешілетін есептерін қосады.
Қолданушыларға жүйе өте ыңғайлы және ұнамды болатын интерфейс және рұқсат етілмеген қимылдардан қорғау.
Осы АЖ ақпарат құпия болмайды және ішкі қолданушылар қолдана алады. Бірақ жүйенің жұмыс істеу кезінде кедергілерден қорғауды қарастыру қажет, қолданушылардың дұрыс емес қимылдарын, сондай - ақ істен шығуды қалпына келтіру мүмкіншілігі бар[23].
Фактілерді ескеріп, компьютерлік жүйенің архитектурасына әсер етеді, оған мынандай басты талаптар құрастырады:
АЖ архитектурасы барлық жүйенің жұмыс тәртібінің бұзылу ықтималдығын азайту қажет (жүйенің істен шығуы, ақпараттық базаның бұзылуы, ақпараттардың жоғалуы немесе өзгеруі) қолданушылардың кездейсоқ және әдейі жасалған қимылдары;
ақпараттар легінің қатысуымен элементтер жүйесі арасындағы ақпараттардың байланысы мен алмасуын іске асыру қажет;
берілген тапсырмаларды қарастыру және ақпараттардың жаңартуын жабдықтау;
қарым - қатынас тәртібінде қолданушылардың сұраныстарының тапсырмаларын іздеу;
ақпараттарды ыңғайлы енгізу;
ерте енгізілген ақпараттарға тез арада қол жеткізу;
нормативтік - анықтама ақпараттарын қайта - қайта қарап отыру қажет;
1.2.1 Ақпараттық жүйелер құрылымына қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе - бұл қиын жүйелер және элементтерді бөлек бөлімдерге бөлуін талап етеді. Барлық жүйелерге бірден жасау мүмкін болмаса, олардың бөлек бөлімдеріне жасау мүмкін болады. Бөлімдердің белгіленуі толығырақ және нақтырырақ болса, жүйе элементтері, бөлімдердің ара - қатынасы және тұрған жері анықталса, онда жүйенің қызмет істеуі және құру процесі тиімдірірек болады.
АЖ құрылымы - бұл ішкі жазықтық - уақыттық байланыстарының тұрақты тәртібі және элементтер мен жүйеасты бөлімдерінің арасындағы қатынасы, жүйеастының атқаратын қызметтердің анықталуы және сыртқы ортамен өзара байланысы[38].
АЖ жабдықтаушы және функционалды бөлімдерден тұрады. Жабдықтаушы бөлімі - бұл есептердің және есептер комплексінің немесе жүйеастыларының жиынтығы, бұл басқарудың маңызды бөлігін құрайды 9.
Есептер комплексі - бұл есеп жиынтығы, белгілі бір қасиетіне қарай топталған.
Есеп - бұл автоматтандырылған функциялардың бөлігі, ақырғы немесе ортааралық қорытындының нақты формада көрсетілуі (құжат, хабарлама және т.б.)
Экономикалық есептердің келесідей ерекшеліктерін көрсетуге болады:
жоғары алгоритмдеу;
иерархиялық, яғни жүйеастыларына, блоктарға, есептер комплексіне кіруі;
шешімнің бір қалыптылығы;
шешімге белгілі бір уақыттың болуы;
типтік алгоритм шешімінің мүмкіндігі және жалпыламалығы;
жүйенің шығу - кіру тапсырмаларының құрылымы және үлкен көлемі
Автокөлікті тіркеудің АЖ қойылатын талаптар кесте түрінде бейнеленген, бұл кестеде есептер комплексі көрсетілген, сондай - ақ кіріс және шығыс көрсеткіштері берілген есептерге келтірілген[15].
Автоматтық тәртіпте жүйені қалыптастыру үшін жүйенің қамтамасыз ету бөлігі қажет, мына ресурстардан тұрады - техникалық жабдықтаудан, математикалық жабдықтаудан, программалық, ақпараттық және ұйымдастырушы жабдықтаудан.
Программалық және математикалық жабдықтау машиналық программалар жиынтығын, алгоритмдерді, экономика - математикалық әдістерді және моделдерді қосады.
Ақпараттық жабдықтау ақпараттық ресурстарды құрайды (кіру, уақытаралық және шығу тапсырмалары), олардың ену құралдары.
Ұйымдастырушы жабдықтау АЖ қалыптастыру және құруын жабдықтауға арналған. АЖ жоспарлау әдісі және құралы ұйымдастырушы жабдықтауға кіреді.
Кесте 1
Ақпараттық жүйелер ресурстарына қойылатын талаптар
Есеп кешені
Есеп атауы
Кіріс ақпараттары
Шығыс ақпараттары
Қолданушылар
Техникалық қызмет көрсету орталығы ақпараттық жүйесін автоматтандыру
Көлік жүйесінің мәлімдемесі
Тіркелу куәлігі, мемлекеттік номері, двигателінің номері, көліктің түсі және т.б.
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Моделі
Клиенттің аты - жөні
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
VIN нөмірі
Орындаушыны таңдау
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Азаматтық - құқықтық жауапкер-шілікті ерікті сақтандыру
Қосалқы бөлшектерді енгізу
АНКЕТА
Сақтандыру компаниясы-ның қызметкерлері
Қосымша материалдар
Бағаның берілуі
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Ақпараттық ресурстарды жиынтық мәліметтер деп атайды, белгілі бір мекеме үшін құндылықты көрсететін және материалдық ресурстар ретінде көрсетіледі. Оларға негізгі және көмекші мәліметтер массиві жатады, сыртқы зердесінде кіріс құжаттары жатады [5].
1.2.2 Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар
Ақпараттың қолдануысыз басқару процесі мүмкін болмағандық-тан, ақпараттық жүйеде ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте маңызды.
Ақпараттық жабдықтау (АЖ) - бұл ақпараттық жүйеде қолданатын экономикалық ақпаратты жіктеудің және шартты белгілеудің бірыңғай жүйелері мен құжаттардың және ақпарат массивтерінің үйлестірілген жүйелерінің бірігуі болып табылады. Ақпараттық жабдықтаудың негізгі бағыты сақталуынан, ақпараттың жинақталуынан, ақпараттық базаға өзгеріс енгізуден басқару шешімдерін қабылдау үшін кіріс ақпараттарының берілуінен тұрады.
Ақпараттық жүйені ақпараттық жабдықтау өзіне жүйеде қолданатын экономикалық ақпараттар және құжаттар сыныптама-ларын, нормативті - анықтамалы ақпараттарды (НАА) қосады[40].
Ақпараттық база (АБ) - бұл ақпараттық жүйенің функционерлену кезінде қолданылатын бір қалыпқа келтірілген ақпараттар жиынтығы. Машинадан тыс ақпараттық база - ақпараттық жүйені жұмыс істеуде қолданатын құжаттар мен белгілердің бірігуін бейнелеп, есептеу техникасынсыз адамға түсінікті болатын ақпарат базасының бөлігі. Машинадан тыс ақпараттық базасына жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері, нормативті - анықтамалы құжаттар, жедел ақпарат жатады. Жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері мәліметтерді бірмәнді жазып, ақпаратты есептеу желісінің жадында тиімді іздеп және белгілеу үшін қолданылады. Ал нормативті - анықтамалы құжаттар - шартты-тұрақты ақпарат қатарына жатады және ұзақ уақыт бойы есеп айырысуда өзгеріссіз қолданылатын әртүрлі тәртіптегі мөлшерлеу-лерді, мөлшерлерді және басқа да мәліметтерді құрайды. Жедел ақпарат дегеніміз - ол субъектінің күйін осы уақыт сәтінде бейнелей-тін, яғни бастапқы, өңделмеген ақпарат. Жедел ақпаратқа әдетте бухгалтерлік және жедел есеп мәліметтері жатады.
Машина ішіндегі ақпарат базасы - бұл ақпараттық жүйені жұмыс істеуде қолданылатын, машиналық тасығыштардағы мәліметтер массивінің бірігуін бейнелейтін ақпарат қорының бөлігі. Мұндағы машиналық тасығыш - дербес электронды есептеуіш машинаға (ДЭЕМ) ақпаратты автоматты түрде ендіруде пайдаланылатын материалдық объект [5].
Ақпараттық жүйені тұрғызу - ақпарат кезеңдерін зерттеуді, жобалау шешімдері мен жобалау құжаттарын өңдейді, жүйе элементтерінің әрекеттеріне ену ретін анықтауды қарастыратын күрделі де жұмысы көп кезең.
Кесте 2
Ақпараттық жабдықтау
Элементтер
Сипаттамалар
Ақпараттық технология
Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі
Реляциондық
Кодтау жүйесі
Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау
АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер жүйесі қолданылады.
1.2.3 Ұйымдастырушы жабдықтауға қойылатын талаптар
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеудің негізгі шарты ұйымдастырумен жабдықтау. Ұйымдастырумен жабдықтау дегеніміз - ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеуге арналған шаралардың, әдістер мен жабдықтардың жиынтығы. Ол ақпараттық жүйені тұрғызу мен қолдануға қатысты ең көлемді мәселелерді қарастырып және элементтердің құрамын, байланысын, өзара әрекетін, ұйымдастыру құрылымын анықтайды, сондай-ақ жүйе қызметін реттейтін құқықтық актілерді қамтиды.
Ұйымдастырумен жабдықтау ақпараттық жүйенің тиімді жұмыс істеу үшін өте қажет. Бұл дегеніміз, нақты объектіні басқарудағы экономикалық негізге сүйенген шешімдердің сапасын және жеделдігін арттыру үшін экономикалы - математикалық әдістер мен үлгілерді, қазіргі заманғы есептеу техникасын, жаңа ақпараттық технологияларды қолдану өте маңызды екенін білдіреді. Жалпы ұйымдастыру мен жабдықтаудың мақсаты жүйені тұрғызу мен әрі қарай қолданудың ұйымдастыру - құқықтық негізін қалыптастыру. Оған ақпараттық жүйенің функционалдық және жабдықтау бөлімдерінің ұтымды құрылымын таңдау мен дайындауды, сондай-ақ жобалау жұмыстарының жүргізілуін, оның ендірілуін, таңдауды анықтайтын әдістер мен жабдықтар және құжаттар жатады[41].
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары ақпараттық жүйені тұрғызудың, жұмыс істеу мен можернизациялаудың барлық деңгейлерінде мемлекеттік басқару ұйымдары және тапсырма беруші мен жұмысты орындаушы арасындағы өзара қатынасты белгілі ережелерге бағындыратын құжат түрінде болып бөлінеді. [5]
Ақпаратты өткізіп беретін жабдық мәліметтерді өңдеу орталықтарына және оны қолдау орнына кеңістіктегі ығысу арқылы жеткізіп беруде қолданылады.
1.2.4 Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық жабдықтау - бұл ақпараттық жүйе жұмыс істеуді қолданылатын техникалық жабдықтар жиынтығы. Басқарудағы ақпараттық кезең жеке операциялардың, олардың жиынтығының орындалуы арқылы жүзеге асады.
Барлық операцияларды үш сатыға топтауға болады:
Ақпаратты алу.
Ақпаратты түрлендіру.
Ақпаратты тұтыну.
Бірінші саты - экономикалық объектілердегі қызмет барысында туындайтын бастапқы ақпаратты жинауды және тіркеуді орындайтын операциялар тобын қамтиды. Бұл операцияның мақсаты мекемелердің, кәсіпорындардың, аймақтардың және басқалардың қызметін бейнелейтін ақпарат алу.
Екінші саты - ақпаратты түрлендіру операцияларының тобы, кеңістік және уақыт бойынша мәндердің, түрлердің, құрылымдардың өзгеруін орындайды.
Үшінші саты - операциялар тобын және олардың бас қарушылық шешімдерді қабылдау үшін, әрі басқарудың ақпараттық кезеңдерін жалғастыру үшін ақпаратты тұтынудағы маңызын біріктіреді[24].
Басқарудың ақпараттық кезеңінің негізгі сатысына сәйкес келесі техникалық жабдықтар қолданылады:
Ақпаратты жинау және тіркеу;
Ақпаратты өткізу;
Машиналық тасығыштарды дайындау;
Ақпаратты өңдеу;
Ұйымдастыру техникасы.
Ақпаратты жинау және тіркеу жабдығы бастапқы мәліметтерді тасығыштарға тіркеуге арналған.
Машиналық тасығыштарды дайындау жабдығы, мәліметтерді машиналық тасығыштарға, оның ішінде магниттік табақшаларға жазу үшін қажет. Қазіргі кезеңдегі жабдықтардың ерекшелігі сол, мәліметтерді магниттік табақшаларға жазу кезінде оны бақылауға, ашып жазуға, реттеуге болады [5].
Операциялық жүйе - ол есептеу кезеңін тиімді ұйымдастырып және есептеу жүйесінің қорларын (жедел жадылы процессорды, арналарды және т.б.) тиімді тиеуді орындайды. Бұл жүйеге операциялық жүйелер мен жеке программалардың (драйверлердің) мүмкіндігін кеңйтетін программалар жатады.
Кесте 3
Техникалық жабдықтау
Техникалық құралдар атауы
Физикалық модуль
Сипаттамалары
ДЭЕМ Intel Pentium 4
Процессор
Зерделік сақтаушы құрылғы
МҚДЖ
Монитор
Батырмалар тақтасы
Тышқан
Intel, 2.4MHz
512Mb
40Gb
17 дюймдік
102 батырмалы
2 баспалы
Принтер
Принтер
HP LaserJet
Фкас - модем
Факс - модем
Sony - 42S
Телефон
Телефон
Panasonik
1.2.5 Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық жабдықтау деп - техникалық жабдықтау жүйесі жұмыс істеуде жабдықтайтын ақпараттық жүйенің қызметін жүзеге асыратын программалардың бірігуін ұғуға болады. Ол математикалық жабдықтау негізінде құрастырылып және оның нақты жұмыс істейтін пішіні болады. Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау және арнаулы программалық жабдықтау.
Жалпы программалық жабдықтау - бұл жабдықтаудың кең көлемдегі қолданушыларға есептелген және ақпаратты өңдеу есебінде жиі кездесетін есептеу кезеңінің "және - немесе " шешімін ұйымдастыруға арналған программалардың бірігуін бейнелейтін ақпараттық жүйенің программалық жабдықтаудың бөлмі[16].
Есептеу кезеңін ұйымдастырудың тиімділігі ақпараттық жүйенің тәсілін, оның генерациясының параметрлерін және оған тиімді қолданбалы программалар пакентін (ҚПП) қосуды үйлесімді таңдаумен жүзеге асырады. Әдетте программалық өнімді тұрғызу жабдығы бар болып отырған операциялық жүйеде қамтылғанмен, бірақ қазіргі уақытта операциялық жүйеде қамтылмаған көптеген осы заманғы программалау жабдықтары да бар. Бұл өнімдер ақпараттық жүйелерді программалық жабдықтау өте қажет.
Сынаққа арналған программалар (тесттер) ДЭЕМ-нің жұмыс қабілетін тексеріп, егер жөндеу қажет болса, оны анықтап, машинаның немесе жүйе жұмысының ақауына ат қойып (диагноз), оны шектеп тоқтатады.
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын және ақпараттық жүйенің әр түрлі функционалды ішкі жүйесінің нақты есептерін шешетін программалар кіреді. ҚПП - жалпы жүйелік және функционалдық болып екі топқа бөлінеді. Мұндағы жалпы жүйелік қолданбалы программалар пакеті кез-келген ақпараттық жүйеде қолданылуы мүмкін. Оны қолданбалы программалар пакеті арқылы:
Мәліметтерді басқаруда ;
Мәліметтерді орындаудың типтік орындалу ретін;
Деректі программалық әдістерін;
Дискретті программалар әдістерін;
Үздіксіз есептерді шешу әдістерін және басқаларды
Нақты объектінің ақпараттық жүйесінің арнаулы программалық жабдықтауына функционалды ҚПП кіреді. Функционалды ҚПП деп параметрлік икемділік бар және басқару шешімін қабылдауға қажетті ақпаратты алуға бағытталған, өзара байланысқан программалардың бірігуі айтылады. Нақты басқару объектісінің әрбір ақпараттық жүйесінде осы ақпараттық жүйенің қызметін жүзеге асыратын, өзінің функционалдық ҚПП - ң жиынтығы болады. Арнаулы программалық жабдықтауға нақты ақпараттық жүйені тұрғызудағы оның қызметін жүзеге асыру үшін құрастырылатын жеке есептердің шешілу программалары және функционалдық ҚПП - ң бірігуі жатады.
Кесте 4
Программалық жабдықтау
Тип
Атауы
Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
ОЖ
Microsoft Windows NT Server 4.0
Күшті 32-битті көп есепті сенімді серверлері ОЖ, құпиялық, масштабталатын МББЖ-ны қолдау.
Microsoft Windows NT Workstation 4.0
MS Office XP
Дербес ЭЕМ үшін күшті 32-битті көп есепті сенімді серверлері ОЖ, ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Microsoft Windows 2000
Дербес ЛЕЖ үшін күшті 32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
Арнаулы программалық жабдықтау
ҚПП
Visual Basic
Программа құру.
МББЖ
Paradox
Қорғау
ОЖ паролі
Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі
МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
1.2.6 Математикалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Математикалық жабдықтау - бұл ақпаратты өңдеудің математикалық, үлгілері мен алгоритмдерінің жиынтығы. Мүлікті сақтандырудың ақпараттық жүйесі математикалық жабдықтауы белгілі бір нақты міндеттерді тиімді шешуді қамтамассыз ету керек және осы міндеттерді шешу барысындағы дербес ЭЕМ-ң қызметін басқарып, оның ісінің дұрыстығын бақылып отыруды қамтамассыз ету керек.
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтау құрамына мыналар кіреді:
типтік және жасалатын әдістемелер, ақпаратты өңдеу алгоритмі;
мәліметтерді іздеу және сорттау алгоритмі, шығыс құжаттарын қалыптастыру және тарату(экранға және баспаға).
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтаудың жалпы талаптарына мыналар кіреді:
математикалық әдістер мен алгоритмдердің тиімдісін қолдану ;
ҚПП - н көрсететін типтік әдістерді, алгоритмдерді, модель-дерді және мүмкіндіктерді максималды қолдану;
қолданылған математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың мүмкіндігін ескеруді, шешу уақыты мен есте сақтау көлемі бойынша төменгі мағынаға ие болуы қажет;
алгоритмдерді көрсетудің барлық түрі жіберіледі: формулалы, сызба, блок-жүйе, сөзбен сипаттау және т.б.
Математикалық жабдықтау алгоритмдері келесідей жалпы талаптарға жауап беруі тиіс:
ҚПП - де пайдалануға негізделген стандарттық, іздеушілік және септеулік процедураларын максималды пайдалану;
ақпаратты іздеудің шешімдерінің нақты мәнінің болмауы;
өз сипаттамасында программа тілінің мүмкіндіктерін максималды пайдалану;
есептердің функционалдық байланысын қамтамассыз ету;
қатысты жай блоктарға бөлшектеп байланыстыруды енгізу;
программаның орындауы жолына бақылау енгізу;
математикалық әдістер мен тәсілдер және олардың шешімдері берілген нақтылықтағы шешімдердің бір мәнділігін және бірлігін қамтамассыз етуі қажет [9].
Ақпараттық және программалық құралдарды бұзылудан және деректерден алудан қорғау
Ақпаратты қорғау дегеніміз - мәліметтер жүйесінде сақталатын орындалған программаларға енуді басқаруға мүмкіндік беретін әдістер мен амалдар жиынтығы.
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау мақсаты - көп программалы есептеу жүйелеріндегі ақпаратты ойланбай пайдалануды жою, мәліметтерді пайдалануды қажетсіз орындарды анықтау және оларды жою, сондай-ақ қателіктердің салдарын жоюда құралдарды таңдау[14].
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесі сипаттарға ие болу керек:
Қауіпсіздік - кездейсоқ және әдейіге емес бұзудан мәліметтердің қорғанысын қамтамасыз ету, жүйе немесе сонда сақталынатын мәліметтермен жұмыс істеуге пайдаланушының құқығын анықтауға мүмкіндік беретін әдістерді ашу модификациясы немесе жиынтығы;
Ұқсастыру - пайдаланушыларға, техникалық құралдарға және қорғалатын (мәліметтер элементіне, есептерге, программаларға, мәліметтер базасына) идентификаторларды иемдету (код атауы);
Конфиденциялылық мәліметтерге берілген және олардың қорғаныс дәрежесін анықтайтын статус;
Құпиялылық - ақпаратты жабық және қорғалуға жататын деп жариялайтын құқығы;
Өкілеттілік - қорғалған мәліметтермен сол немесе басқа процедураларды жүзеге асыруда пайдаланушының, терминалдың немесе басқа объектінің құқығы;
Түпнұсқалық - қойылған идентификатордың объектіге қатыстығын тексеру.
Кездейсоқ бұзылулардан ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесілерді қарастырады:
Вирустарға қарсы программалардың болуы;
Пайдаланушылар үшін сапалы құжаттаманың болуы;
Жабдықтарды жетілдірудің амалдарын пайдалану.
Ақпаратқа және программалық құралдарға санкцияланбаған енуден сақтандыру үшін келесі бақылау шаралары қолданады:
Парольді пайдалану. Пакетте бекітілетіндер: пакетті ашу паролі, әкімгер паролі. Бұл пакетті ашуға және нормативті - анықтамалық ақпараттың өзгерісіне шектеу қоюды қамтамасыз ету;
Белгілі бір директорияларға енуді шектеу;
Пайдаланғаннан кейін ақпаратты есте сақтау құрылғысынан жою;
Техникалық құралдарды және пайдаланушыларды бақылау;
Техникалық құралдардың құқықтарын анықтау (есептерді және ақпараттық файлдарды пайдалануға келісім берілген жұмыс күндері және сағаттары);
Техниклық құралдарды, есептерді және ақпараттық файлдардың пайдаланушыларынан ұқсастыру;
Шектеуі пайдаланудағы ақпараттарды өңдеу кезінде техникалық құралдардың және пайдаланушылардың жұмысын тіркеу;
Санкцияланбаған әрекеттер кезіндегі сигнализация;
Әр түрлі бағыттағы көмекші программалар (бақылау және қорғаныс механизмі, берілетін құжаттар және т.б. құпиялық графигін ұсыну)
1.3 Ақпараттық база
Ақпараттық база - бұл АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын реттелген ақпараттың бірігуі. Ақпараттық база машинадан тыс ақпараттық база және машинада ішіндегі ақпараттық база бөлімдерінен тұрады.
Машинадан тыс ақпараттық база - АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын құжаттар мен белгілердің (сигналдардың), мәлімдемелердің бірігуін бейнелеп, есептеу техникасыз (ЕТ) адамға түсінікті болатын ақпараттық базаның бөлігі. Машинадан тыс ақпараттық базаға жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері, мөлшерлік - анықтама құжаттар, жедел ақпарат жатады. Жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері мәліметтерді бірмәнді жазып, ақпаратты есептеу желісінің жадында тиімді іздеп және белгілеу үшін қолданылады. Ал мөлшерлік - анықтама құжаттар (МАҚ) - шартты- тұрақты ақпарат қатарына жатады және ұзақ уақыт бойы есеп айырысуда өзгеріссіз қолданылатын әр түрлі тәртіптегіш мөлшерлеулерді, мөлшерлерді және басқа да мәліметтерді құрайды[13].
Жедел ақпарат дегеніміз - ол объектінің күйін осы уақыт сәтінде бейнелейтін, яғни бастапқы, өңделмеген ақпарат. Жедел ақпаратқа әдетте бухгалтерлік және жедел есеп мәліметтері жатады.
Машина ішіндегі ақпараттық база - бұл АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын, машиналық тасығыштардағы мәліметтер массивінің бірігуін бейнелейтін ақпарат қорының бөлігі. Мұндағы машиналық тасығыш - ДЭЕМ-ға ақпаратты автоматты түрде ендіруде пайдаланылатын материалдық объект.
Оған қатты магниттік табақшалар, иілгіш магниттік табақшалар, магниттік барабандар, магниттік карталар, фотохромды тасығыштар, микрофильмдер және басқа да тасығыш түрі жатады[12].
2 Android операциялық жүйесі
2.1 Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі
Android негізінде бірегей, өзгеше операциялық жүйе. Жақсы нәтижеге жету үшін бағдарлама әзірлеуші операциялық жүйенің өзектілігін және өзгешілігін білуі қажет. Бағдарлама әзірлеу кезінде бірнеше қиындықтарды ескеру қажет. Оларға тоқталып өтейік:
бағдарламаны қондыру кезінде, бағдарлама екі есе немесе төрт есе орын алады, яғни ол бағдарламаның түпнұсқалық орның қажет етеді;
орнатылған флеш-картамен жұмыс істеу кезінде файлдың жылдамдығы он есе төмендейді, егер бос орын аз болса;
әр процесс кезінде жедел жадтан 16Мб (кейде 24 Мб) қолданылады.
Android негізінде Linux операциялық жүйесінде жасалған. Бағдарламаның және ядроның арасында API қабаты және нативті кодтағы кітапхана орналасқан. Бағдарлама виртуалды машинада Java (Dalvik Virtual Machine) орындалады[25].
Android -- та көп теген бағдарламалар қосуға болады. Бірақ бір бағдарлама толығымен букіл экранды алады. Ағымдағы бағдарламаны қолданып отырып басқа бағдарламаны қосуға немесе жаңасын ашуға болады.
Ол тарихын қоруге болатын браузерге ұқсайды.
Қолданушының интерфейсі әр экранда Activity класс кодындағы көріністі көрсетеді. Процесста әр түрлі Activity тұтынады немесе қолданылады. Процесстаң көрі Activity көбірек өмір сүреді, яғни ол дегеніміз Activity қолдануы көбірек. Activity жұмыс істеу кезінде тоқтатылып және жаңадан қосылып бүкіл қажетті информацияны сақтап қосылады.
Android арнаулы механизімді қолданып әрекеттің сипаттамалары бас Intent негізде жүргізіледі. Белгілі әрекетттер істелген кезде (қоңырау соғу, хабарлама жіберу, терезені көрсету), Intent шақырылады.
Тағы да Android демоға ұқсас Linux серверларын ұстайды, олардың атқару қызметі керекті әрекетті фондық режимде (мысалы, өленнің ойналуы). Бағдарламада деректерді айырбастау үшін Content providers (провайдері қолданылады). Айтылмыш жұмыс үшін деректер провайдерін пайдаланып, қолданушының құрылғысына орнату керек[1].
Android бағдарламасының жалпы жұмыс істеу сұлбасы
Android-пен жұмыс істейтін бағдарлама терезені қолданады (Windows тәрізді), бірақ жоғарыда көрсетілген система Activity атын қолданады. Windows сияқты, әр терезе өзінің өмірлік циклы және жеке ерекшіліктері бар. Жаңа терезе құру кезінде onCreate() тәсілі шақырылады , тағыда бағдарламаны жасау кезінде, бұл тәсілде бағдарлама және компонентары инициализацияланады.Одан кейін onStart() және onResume() тәсілі шақырылады.Екі тәсілде терезені бейнелеудің алдында көрсетеді немесе қалпына келтірі кезінде (ауыстырып қосу немесе басқа бағдарлама азу кезінде тағы басқа).Бұрғылау кезінде onPause() және onStop() тәсілі шақырылады. Бағдарламаны жабу кезінде және onDestory() терезесі шақырылады, осы тәсілде қолданушының мағлұматын сақтауға және параметірін қалпында ұстауға болады. Толығымен бейнелеу және тізбектей шақыру тәсілін ресми сайттан табуға болады. Android бағдарламасының толығымен өмірлік цикл 1 -- ші суретте көрсетілген[11].
2.2 Android платформасына қосымша әзірлеу және әзірлеу құрал- саймандары
Кез келген платформаға программа жазу үшін бірінші құрал саймандарды әзірлеуден бастаймыз. Жұмыс үшін қажетті құрал-саймандар белгіленіп және оларды баптаған соң, енді кез-келген бір бағдарлама жазуға кірісеміз. Android-қа арналған аспаптарды қарамастан бұрын, осы кезеңге қажетті ортақ ұғымдармен танысып алайық.Алғашқы негізді ұғым бұл - Software Development Kit (devkit) немесе SDK.[2]
Бұл аппараттық немесе программалық платформаны, операциялық немесе компъютерлік жүйелердің белгілі бір бағдарлама пакеті үшін - кейбір архитектуралар бойынша қосымша әзірлеуге мүмкіндік беретін, әзірлеу құралдарының жиыны ретінде түсіндіріледі. SDK - өзіне талқылау құралдары мен анықтамалық материалдарды қоса отырып, әзірлеушіге кең көлемді құрал- жабдықтар жиынын ұсынады. (мысалы кодтар, ескертулер және т.б). SDK көбінесе мақсатты платформа әзірлеушілерінен тікелей ұсынылады және онда оның ерекшеліктер есепке алынады. Сондай-ақ мұндай құрал-саймандар жағдайда тегін таралуы мүмкін. Бұл платформаға өзге әзірлеушілердің есебінен алуан түрлі қосымша атануға көмектеседі.
Сөз әзірлеу аспаптары туралы жүретін кезде, жиi кездестіруге болатын ұғым, IDE (Integrated development environment) ұғымы - интеграцияланған әзірлеулер ортасы. Ол бағдарламашының өнімді максималдау үшін және программалау процессі үшін ыңғайлы орталар шақырған программалық құралдардың жиынтығын ұсынады. Бұл күрделі программалық кешен өзіне мәтіндік редактор, компилятор немесе интерпретатор, интеграцияланған талқылау және автоматтандыру үшін қажетті құралдар жиынтығын қоса алады. Бөтен программамен қамтамасыз ету үшін интергрияның мүмкіндіктері жиi қолданылады.Мысалы, жобалау құралдары немесе болжамдарды бақылау. Сондай-ақ IDE-де жасап жатқан бағдарламаның графикалық түріндегі интерфейсін визуалды редакциялау үшін тез құрастыруға арналған құрал- саймандар бар, сонымен бірге иерархия класындағы диаграммалар сияқты бағдарламалар, браузердің таптық, объекттердің инспектордың немесе қорлардың менеджердің, әзірлеулер интеграцияланған ортасы шақырған БЖ әзірлеу жылдамдық ыңғайлылық және жоғарылату қамтамасыз ету үшін бір программалық кешенге әр түрлі аспаптар топтастыру. Іс жүзінде құрал- саймандардың бір-бірімен байланыспағанын ескере отырып, программалау үшін қандай да бір IDE қолданбауға болады[10].
2.3 Android платформасында мобильді құрылғыларға қосымшалар құру мүмкіндіктері
Android жүйесі архитектурасының ерекшелiгi. Android қосымша жасаудың алдында, жүйенiң архитектурасымен және оның негiзгi ерекшелiктерiмен танысу қажет.
Android жүйесi - операциялық жүйеден, аралық қабаттың бағдарламалық қамтамасыз етуінен (middleware), сонымен бiрге негiзгi қолданбалы қосымшалардан құралған мобильді құрылғыларға арналған программалық стек. Android архитектурасын төрт деңгейге бөлу қабылданған:
ядро деңгейi;
орындалу ортасының кiтапханасы деңгейі;
қосымшалар каркасының деңгейі;
қосымшалар деңгейi [3].
Android ядросы Linux операциялық жүйенiң 2.6 - шы нұсқасына негізделген, бірақ Android жүйесі таза күйіндегі Linuх - жүйе емес, ол бірқатар ерекшеліктер мен өз жады бөлу механизмдері, процестер арасындағы қатынас және т.б. Android жүйесіне тән ядроның қосымша кеңейтілмелеріне ие. Ядро жабдық пен программалық стектің қалған бөлiгі аралысындағы абстракция қабаты болып табылады. Бұл деңгейде процестердi басқару, жадты үлестiру және файл жүйесiн басқару тәрізді қызметтер орналасады. Ядро деңгейiнiң негiзгi құрамдас бөлiктерi:- процессораралық өзара әрекеттесу драйвері (IPC Driver); -қоректенуді басқару драйвері (Android Power Management); -мобильді құрылғыны құрамына кiретін жабдықты басқару драйверлi.
Ядро деңгейiнен жоғары, аралық қабат бағдарламалық қамтамасыз етуі ретінде қосымшалар үшiн ең маңызды негiзгi функционалды қамтамасыз етуi үшiн кітапханалар жиынтығы (Libraries) орналасқан. Яғни осы деңгей жоғары жатқан деңгейлерге жүзеге асырылған алгоритмдерді беру, файлдық форматтарды қолдау, ақпаратты кодтау және кері кодтауды жүзеге асыру (мысалы, мультимедиа кодектері), сурет салу және т.б. үшiн жауап бередi.Кiтапхана CC++ тілінде жазылған және нақты аппараттық қамтамасыз етуге арналып компиляция жасаған, сондықтан алдын ала орнатылған күйде жеткізіледі.Кейбiрiн қарастырып өтейік:
Surface Manager - Android жүйесiндегі терезелердiң композитті менеджерi Linux - тың Compiz менеджерiне ұқсас, бiрақ ықшамдалған. Бұл жүйеге терезелердiң мөлдiрлiгi және бiр қалыпты өту әсерлерін жасауға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1.1 Техникалық қызмет көрсету ақпараттық жүйесін тұрғызуды негіздеу
C# тілі объекті-бағытталған бағдарламалау тілі болып табылады. Оның негізгі ұғымы - класс. C# тілін оқу барысында барлық мысалдарда біз класс типіндегі құрылымдарды қолданған болатынбыз. Осы бөлімде тек қана кластар қарастырылады.
C# тілінде бағдарламалауға арналған кітаптарда келтірген анықтамалардан бастайық.
Фаронов В.В. анықтамасы бойынша класс алдында class қызметтік сөзі тұратын код үзіндісі арқылы анықталады [1]: Класс дегеніміз - деректер типі, яғни кластың нақты даналары - объекттерді дайындалатын схема.
Павловская Т.А. [2] анықтамасы: Класс дегеніміз кластың даналары деп аталатын нақты объекттер жиынтығының сипаттамалары мен әрекеттерін анықтайтын жалпылама ұғым.
Ескеретін жағдай, C# тілі пайда болуына дейін ОББ бар болған және класс ұғымы бұрыннан қолданылады. Әдебиетте кездескен ең қысқа анықтаманы келтірейік: Кластар дегеніміз - бағдарлама жасаушы анықтайтын тип.
Осы анықтамада кластың өте маңызды ерекшелігі көрсетілген - ол - массивтерге, жазуларға немесе құрылымдарға қарағанда жаңа деректер типі. Бірақ, бағдарламашы анықтайтын кез келген тип класс бола бермейді. Класты анықтаған кезде екінші бір маңызды ерекшелігі - класс құрамының болуы, кластың қысқа түрде жазылуы және оның оңай есте сақталуы.
Класс дегеніміз - өрістерден, әдістерден және оқиғалардан тұратын деректер типі[17].
Деректер типі дегеніміз - класс данасы деп аталатын көптеген объекттердің қасиеттері мен әрекеттерін сипаттайтын семантикалық бірлік.
Семантикалық класс класс өрістері, класс әдістері мен оқиғаларының сипаттамасы деп аталатын деректер сипаттамасын ұсынады.
Кейбір авторлар модуль болып келетін кластарды жеке топтарға бөледі, мысалы, басқару элементтерінің класы. Ондай кластардың қосымша қызметтері бар. Олар жоба құрылымының жеке архитектуралық бірлігі болып келеді.
Кластың жазба пішімін қарастырайық. Класс жазбасының пішімінде class қызметті сөзінен кейін оның атауы және одан кейін фигуралы жақшаларда класс денесі жазылады. Бұл класс сипаттамасының ең қысқа құрамы болып келеді. Кластың жалпы сипаттамасы мына пішімде болады (міндетті емес элементтер квадратты жақшаларда көрсетілген):
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
class кластың_атауы [ : түп тегі ]
{ кластың_денесі } ,
мұнда атрибуттар - класс туралы қосымша мәліметті береді; спецификаторлар - класс құрамына қол жеткізу шарттарын анықтайды. түп тегі(родители) - базалық кластар; класс денесі - класс элементтерінің құрамын анықтайды[39].
Класты жариялауда мүмкін спецификаторлар: abstract, sealed және protected. Олар туралы мұрагерлікті қарастырған кезде толығырақ айтылатын болады. Private, public, static және internal спецификаторлары бағдарлама үшін кластың қолжететімділігін анықтайды. Private спецификаторы кластың көрінуін толық жабады, ал public спецификаторы класты бағдарламаның кез келген үзіндісіне көрсетеді (қол жететіндікті анықтайды). Негізінде класта internal қол жеткізу спецификаторы болады. Класс құрылымда анықталған және онда қол жетімді болады. Static спецификаторы осы класқа тиісті айнымалыны (класс объектісін) құрмай-ақ класс және оның элементтерін пайдалануға мүмкіндік береді[18].
Барлық спецификаторларды класта немесе оның жеке мүшелерінде қолдануға болады, мысалы, өрістерде, әдістерде.
Класты сипаттау пішімінің кейбір міндетті емес элементтерін біз келесі бөлімдерде қарастыратын боламыз.
Класс дегеніміз - белгілі бір мәндермен толтырылатын үлгі, яғни класс типіндегі айнымалы - класс данасын әзірлеуге арналған деректер типі.
Бағдарламада түрлі мәндерді бере отырып біз кластың әр түрлі объекттерді көретін боламыз, бірақ кластың типі өзгермейді.
Класты атаулар кеңістігінің ішінде немесе басқа кластың ішінде сипаттауға болады. Соңғы жағдай бойынша класты қабаттасқан класс деп атайды[19].
C# тілінде класс сілтемелік тип болып келеді және класс объектісін компьютер жадысында орналастыру үшін new операторын қолдану керек.
Класс құрамы
Класс денесінде деректер, әдістер және оқиғалар өңдеуіштері болуы мүмкін. Кластың осы құрамдас бөліктерін әдетте класс элементтері деп атайды.
Кластың негізгі элементтерін және олардың қызметтерін қарастырайық:
класс тұрақтыларында өзгермейтін мәндер;
класс өрістері (класс айнымалыларының типтері мен атаулары);
класс әдістері, класс деректерімен жұмыс жасауға арналған, белгілі бір атауы бар бағдарлама кодының үзіндісі;
класс қасиеттері дегеніміз - кластарға өз өрістерінің мәндерін бірбірімен алмасуға (оқуға немесе жазуға) мүмкіндік беретін әдістердің жиыны;
класс конструкторы дегеніміз - класс объекттерін құруға және класс өрістеріне мәндерді меншіктеуге арналған кластың арнайы әдістері;
класс деструкторы дегеніміз - объектке бөлінген ресурстарды босату кезінде әрекеттердің тәртібін анықтайды;
класс оқиғалары дегеніміз - кластың пайдаланушы әрекеттеріне немесе бағдарламадағы белгілі бір өзгерістерге жауап қайтаруға көмектесетін арнайы әдістер;
деректер типі, мысалы, тізімдер, құрылымдар, кластар, делегаттар, интерфейстер.
индексаторлар дегеніміз - класс деректерінің элементтеріне қол жеткізу құралы;
операциялар дегеніміз - класс объекттеріне арналған, операциялардың белгілері арқылы орындалатын арнайы әрекеттер.
Класс деректері болып константа немесе класс айнымалылары (өрістер) болуы мүмкін. Класта деректерді жариялаған кезде әдетте оған қол жеткізу спецификаторы көрсетіледі, мысалы,
private int a;
Класс деректерін жариялау кезінде оларды жалпы жазу пішімі мынандай болады:
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
[ const ] тип атауы [= бастапқы_мәні].
Әдетте класс деректері бағдарлама үшін жабық болады - private спецификаторы қолданылады. Егер деректердің алдына public спецификатор жазылса, онда олар бағдарламада қолжетімді болады.
Еш әрекетсіз деректер мен әдістер үшін private спецификаторы қолданылады.
Объект дегеніміз - класс типіндегі айнымалы, оны құрған кезде компьютер жадында класс элементтерінің мәндері сақталатын жеке аймақ бөлінеді.
Алайда, класта барлық объекттеріне ортақ, бір данадағы статикалық элементтер болуы мүмкін. статикалық деректерді класс деректері деп жиі атайды, ал қалғандарын - класс данасының деректері, яғни объекттер.
Кластың кейбір элементтеріне (әдістеріне) және өрістеріне қол жеткізуге объект құрылғаннан кейін ғана мүмкін болады. Егер рұқсат берілген болса, оларды қолдану үшін нүкте қолданылады, мысалы, stud объектісіндегі name өрісіне қол жеткізу үшін былай жазамыз: stud.name = "Иванов";.
Объект үшін кластың әдісін шақыруға болады, мысалы, stud.poisk(a);, мұнда poisk(int a) - класс әдісі, stud - құрылған объект.
Синтаксис бойынша класта ішкі класс болуы мүмкін. Осындай жағдай жиі кездеспейді. Ішкі класты өзін туындатқан сыртқы класта және оның ұрпақтарында қолдануға болады. Ішкі кластарда әдетте private немесе protected қол жеткізу модификаторы болады[20].
Класс әдістері
Әдіс дегеніміз - кластың деректері және әдістерімен жұмыс істеуге арналған кластың атауы бар функционалдық элемент. Әдістер қласқа қолдануға болатын әрекеттер жиынын анықтайды (кластың жұмысын анықтайды). Әдіс тек бір рет сипаталады және ол кластың түрлі объекттері үшін бірнеше рет шақырылуы мүмкін.
Класс әдістерінің жалпы жазылу пішімі мына түрде болады:
[ атрибуттар ] [ спецификаторлар ]
әдіс типі әдістің атауы ( [ параметрлер ] )
{әдістің денесі}
Мысалы, static void Main(string[] args)
{ }
Ең жиі кездесетін спецификаторлар - private, public және static.
Private спецификаторымен жарияланған кластың кез келген әдісі тек осы класс әдістеріне ғана қолжетімді болады.
Public спецификаторы әдісті бағдарламаның кез келген бөлігінде қолдануға мүмкіндік береді.
Static спецификаторы арқылы әдісті класс объектісін құрмай-ақ класс деңгейінде қолдануға болады. Ол өте маңызды, өйткені біз статикалық әдістерді жиі пайдаланатын боламыз.
Қосымшада класс объектісін құрмай-ақ қолжетімді әдісті класс конструкторы қамтамасыз етеді(ол объектті құрады).
Басқа әдістерге қол жеткізу кластың объектісін құрғаннан кейін ғана мүмкін.
Егер спецификатор көрсетілмесе класс әдісінде private спецификаторы қолданылады.
Әдіс типі қосымшада анықталған кез келген типте немесе C# тілінің стандартты типінде немесе void - типсіз болуы мүмкін. Мысалы:
int kol(int a) { ... }
public double sym(out float r) { ... }
public void poisk(ref float s) { ... }
public int funkcij( int a, out int b, params int[] c) { ... }
Егер әдіс типі көрсетілген болса (void типінен өзге), онда әдіс денесінің соңғы операторы болып әдіс жұмысының нәтижесін қайтаратын return операторы болады. Бұл ретте әдісті айнымалыға меншіктеу немесе операторларда өрнек ретінде пайдалану керек. Осындай әдістер функциялар деп аталады[36].
Егер әдістің алдында void типі көрсетілсе, онда әдіс өз жұмысының нәтижесін return операторы арқылы қайтармауы керек (әдістің денесінде return операторы болмайды). Әдетте бұл әдісті процедура деп атайды. Әдістің атауы - бағдарламашы белгілейтін идентификатор. Әдіс атауының (атының) мағынасы оның жұмысына байланысты болуы керек, мысалы, sym, max, poisk, т.б.
Әдіс және бағдарлама арасында деректермен алмасу үшін әдістің параметрлері (формалды параметрлер) қолданылады. Әдетте әдістің параметрлерін әдісті күйге келтіру құралы деп атайды[21].
С# тілінде әдістердің келесі параметрлері бар:
мәндерді анықтайтын параметрлер (мәндік параметрлер, яғни әдіс қабылдайтын кіріс параметрлер);
шығыстық параметрлер (out қызметтік сөзімен белгіленеді);
сілтемелік параметрлер (ref қызметтік сөзімен белгіленеді);
массивті параметр (params қызметтік сөзімен белгіленеді).
Мәндерді анықтайтын параметрлерде қызметтік сөз болмайды.
Класс әдістерінің параметрлері үтірлер арқылы бөлінеді. Әдісте массив параметрі біреу және параметрлер тізімінде соңғы болуы керек.
Егер әдісте мәндерді анықтайтын параметрлер жарияланса, онда бұл әдістің кейбір айнымалылар көшірмелерін өз құзырына алғандығын көрсетеді. Әдіс осы көшірмелердің мәнін өзгерте алады, бірақ олардың түпнұсқасы (бағдарламада) өзгермеген қалыпта қалады.
Әдістің жұмысы аяқталғаннан кейін мәндерді анықтайтын параметрлер компьютер жадысынан жойылады. Әдістің шығыстық параметрлері қосымшаға нәтижелерді жеткізу үшін арналған. Әдістің денесіндегі шығыстық параметрлерге кейбір мәндер меншіктелуі тиіс, әйтпесе қосымша компиляциясы кезінде қате кеткені туралы хабар шығады[34].
Егер әдісте сілтемелік параметрлер жарияланған болса, онда әдіс сәйкес айнымалылардың адресін өз құзырына алады және оларды өз алгоритмі бойынша қолдана алады (жаңа мәндерді жаза және оқи алады).
Әдістегі жарияланған массив параметрі нақты айнымалылардың кез келген санымен жұмыс жасауға арналған. Сонымен қатар params қызметтік сөзінен кейін тұрған формалды параметр кез келген өлшемді деректер массивімен сәйкестікке келтіріледі.
Сонымен, әдіске параметрлер арқылы керекті мәліметтерді (мәндерді анықтайтын параметрлер және сілтемелік параметрлер) жіберуге болады және әдіс өз жұмысының нәтижелерін қайтара алады (шығыстық параметрлер және сілтемелік параметрлер).
Әдіс денесінде кейбір алгоритмді орындайтын бағдарлама кодының үзіндісі бар. Бұл ретте әдіс формалды параметрлермен бірге әрекеттер үлгісі ретінде қолданылады. Бағдарламада формалды параметрлердің орнына нақты айнымалылар қолданылуы керек, нақты параметрлер мен әдістің әрекеттер үлгісі нақты айнымалылар үшін қолданылады[22].
Объект құрылымы
Класс типіндегі айнымалы объект деп аталады.
Объект айнымалы болғандықтан оған компьютер жадысынан орын бөлінеді. Объект бойынша жадыда нақтылы не сақталатынын қарастырайық.
Класс деректерінің барлық өрістерінің мәндері сақталады. Объектті дайындаған кезде автоматты түрде құрылатын this арнайы өрісі (сілтеме бойынша параметр) объект адресін сақтайды.
Объект және класс әдістерінің байланысы this параметрі арқылы жүзеге асады. Кластың әрбір әдісі ағымдағы объект элементтерімен жұмыс жасау үшін this параметрін тікелей қолдана алады. this ағымдағы объектке (ағымдағы уақытта бағдарлама жұмысындағы объект) үнемі сәйкес болғандықтан, класс әдістері ағымдағы объект элементтерімен жұмыс жасайды.
This нұсқауышын пайдалану класс әдістерінің көшірмесін әрбір объект үшін жасамауға мүмкіндік береді. Сонымен класс әдістері әрбір объект үшін тираждалмайды[35].
Қосымшаны қуру мысалы
Ұшбұрыш класын құру бойынша мысалды қарастырайық (бірінші бөлімдегі мысалдың негізінде).
Визуалды бағдарламалау кезеңінде Toolbox терезесінен көшірілген стандартты басқару элементтерін қолданатын боламыз: тұрақты мәтін (Label), енгізу өрісі немесе редакциялау терезесі (TextBox) және командалық батырма (Button).
Form1.cs файлының коды:
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.ComponentModel;
using System.Data;
using System.Drawing;
using System.Text;
using System.Windows.Forms;
namespace WindowsApplication1
{ public partial class Form1 : Form
{ public class treyg
{ private int a, b, c, p; public string ss; public void vvod(int sa, int sb, int sc)
{
if (sa 0 && sb 0 && sc 0)
{
if (sa + sb sc && sa + sc sb && sb + sc sa)
{ a = sa; b = sb; c = sc; p = a + b + c; ss = "Үшбұрыш мысалы = " + p.ToString(); }
else
ss = "Үшбұрыштың бір қабырғасы қалған екі қабырғаның қосындысынан үлкен. Мәндерді қайта енгізіңіз";
}
else
ss = "Үшбұрыштың бір қабырғасының ұзындығы 0-ден кіші! Мәндерді қайта енгізіңіз";
}
}
public Form1()
{
InitializeComponent();
}
private void button1_Click(object sender, EventArgs e)
{
int A, B, C; treyg t = new treyg();
A =
Convert.ToInt32(textBox1.Text); B = Convert.ToInt32(textBox2.Text); C = Convert.ToInt32(textBox3.Text); t.vvod(A, B, C); textBox4.Text = t.ss;
}
}
}
Кластың кейбір элементтерін және олардың бағдарламада қолданылуын қарастырайық.
class treyg класының деректерімен және әдістерімен жұмыс орындау үшін осы кластың объектісін - t айнымалысын құру керек.
treyg t = new treyg();
Кластың private int a, b, c, p; деректері жабық болады. Класс деректерінің элементтеріне оның әдістері арқылы ғана қол жеткізуге болады[37].
1.2 Техниқалық қызмет көрсету ақпарыаттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе (АЖ) - бұл жүйе, жинауға, сақтауға, іздеуге, қайта өңдеуге және сұраныстарға қатысты ақпараттарды қолданушылармен таныстыруға арналған. АЖ өзіне программалық құралдар жиынтығының тікелей шешілетін есептерін қосады.
Қолданушыларға жүйе өте ыңғайлы және ұнамды болатын интерфейс және рұқсат етілмеген қимылдардан қорғау.
Осы АЖ ақпарат құпия болмайды және ішкі қолданушылар қолдана алады. Бірақ жүйенің жұмыс істеу кезінде кедергілерден қорғауды қарастыру қажет, қолданушылардың дұрыс емес қимылдарын, сондай - ақ істен шығуды қалпына келтіру мүмкіншілігі бар[23].
Фактілерді ескеріп, компьютерлік жүйенің архитектурасына әсер етеді, оған мынандай басты талаптар құрастырады:
АЖ архитектурасы барлық жүйенің жұмыс тәртібінің бұзылу ықтималдығын азайту қажет (жүйенің істен шығуы, ақпараттық базаның бұзылуы, ақпараттардың жоғалуы немесе өзгеруі) қолданушылардың кездейсоқ және әдейі жасалған қимылдары;
ақпараттар легінің қатысуымен элементтер жүйесі арасындағы ақпараттардың байланысы мен алмасуын іске асыру қажет;
берілген тапсырмаларды қарастыру және ақпараттардың жаңартуын жабдықтау;
қарым - қатынас тәртібінде қолданушылардың сұраныстарының тапсырмаларын іздеу;
ақпараттарды ыңғайлы енгізу;
ерте енгізілген ақпараттарға тез арада қол жеткізу;
нормативтік - анықтама ақпараттарын қайта - қайта қарап отыру қажет;
1.2.1 Ақпараттық жүйелер құрылымына қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйе - бұл қиын жүйелер және элементтерді бөлек бөлімдерге бөлуін талап етеді. Барлық жүйелерге бірден жасау мүмкін болмаса, олардың бөлек бөлімдеріне жасау мүмкін болады. Бөлімдердің белгіленуі толығырақ және нақтырырақ болса, жүйе элементтері, бөлімдердің ара - қатынасы және тұрған жері анықталса, онда жүйенің қызмет істеуі және құру процесі тиімдірірек болады.
АЖ құрылымы - бұл ішкі жазықтық - уақыттық байланыстарының тұрақты тәртібі және элементтер мен жүйеасты бөлімдерінің арасындағы қатынасы, жүйеастының атқаратын қызметтердің анықталуы және сыртқы ортамен өзара байланысы[38].
АЖ жабдықтаушы және функционалды бөлімдерден тұрады. Жабдықтаушы бөлімі - бұл есептердің және есептер комплексінің немесе жүйеастыларының жиынтығы, бұл басқарудың маңызды бөлігін құрайды 9.
Есептер комплексі - бұл есеп жиынтығы, белгілі бір қасиетіне қарай топталған.
Есеп - бұл автоматтандырылған функциялардың бөлігі, ақырғы немесе ортааралық қорытындының нақты формада көрсетілуі (құжат, хабарлама және т.б.)
Экономикалық есептердің келесідей ерекшеліктерін көрсетуге болады:
жоғары алгоритмдеу;
иерархиялық, яғни жүйеастыларына, блоктарға, есептер комплексіне кіруі;
шешімнің бір қалыптылығы;
шешімге белгілі бір уақыттың болуы;
типтік алгоритм шешімінің мүмкіндігі және жалпыламалығы;
жүйенің шығу - кіру тапсырмаларының құрылымы және үлкен көлемі
Автокөлікті тіркеудің АЖ қойылатын талаптар кесте түрінде бейнеленген, бұл кестеде есептер комплексі көрсетілген, сондай - ақ кіріс және шығыс көрсеткіштері берілген есептерге келтірілген[15].
Автоматтық тәртіпте жүйені қалыптастыру үшін жүйенің қамтамасыз ету бөлігі қажет, мына ресурстардан тұрады - техникалық жабдықтаудан, математикалық жабдықтаудан, программалық, ақпараттық және ұйымдастырушы жабдықтаудан.
Программалық және математикалық жабдықтау машиналық программалар жиынтығын, алгоритмдерді, экономика - математикалық әдістерді және моделдерді қосады.
Ақпараттық жабдықтау ақпараттық ресурстарды құрайды (кіру, уақытаралық және шығу тапсырмалары), олардың ену құралдары.
Ұйымдастырушы жабдықтау АЖ қалыптастыру және құруын жабдықтауға арналған. АЖ жоспарлау әдісі және құралы ұйымдастырушы жабдықтауға кіреді.
Кесте 1
Ақпараттық жүйелер ресурстарына қойылатын талаптар
Есеп кешені
Есеп атауы
Кіріс ақпараттары
Шығыс ақпараттары
Қолданушылар
Техникалық қызмет көрсету орталығы ақпараттық жүйесін автоматтандыру
Көлік жүйесінің мәлімдемесі
Тіркелу куәлігі, мемлекеттік номері, двигателінің номері, көліктің түсі және т.б.
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Моделі
Клиенттің аты - жөні
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
VIN нөмірі
Орындаушыны таңдау
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Азаматтық - құқықтық жауапкер-шілікті ерікті сақтандыру
Қосалқы бөлшектерді енгізу
АНКЕТА
Сақтандыру компаниясы-ның қызметкерлері
Қосымша материалдар
Бағаның берілуі
АНКЕТА
Техникалық қызмет көрсету орталығының қызметкерлері
Ақпараттық ресурстарды жиынтық мәліметтер деп атайды, белгілі бір мекеме үшін құндылықты көрсететін және материалдық ресурстар ретінде көрсетіледі. Оларға негізгі және көмекші мәліметтер массиві жатады, сыртқы зердесінде кіріс құжаттары жатады [5].
1.2.2 Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар
Ақпараттың қолдануысыз басқару процесі мүмкін болмағандық-тан, ақпараттық жүйеде ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте маңызды.
Ақпараттық жабдықтау (АЖ) - бұл ақпараттық жүйеде қолданатын экономикалық ақпаратты жіктеудің және шартты белгілеудің бірыңғай жүйелері мен құжаттардың және ақпарат массивтерінің үйлестірілген жүйелерінің бірігуі болып табылады. Ақпараттық жабдықтаудың негізгі бағыты сақталуынан, ақпараттың жинақталуынан, ақпараттық базаға өзгеріс енгізуден басқару шешімдерін қабылдау үшін кіріс ақпараттарының берілуінен тұрады.
Ақпараттық жүйені ақпараттық жабдықтау өзіне жүйеде қолданатын экономикалық ақпараттар және құжаттар сыныптама-ларын, нормативті - анықтамалы ақпараттарды (НАА) қосады[40].
Ақпараттық база (АБ) - бұл ақпараттық жүйенің функционерлену кезінде қолданылатын бір қалыпқа келтірілген ақпараттар жиынтығы. Машинадан тыс ақпараттық база - ақпараттық жүйені жұмыс істеуде қолданатын құжаттар мен белгілердің бірігуін бейнелеп, есептеу техникасынсыз адамға түсінікті болатын ақпарат базасының бөлігі. Машинадан тыс ақпараттық базасына жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері, нормативті - анықтамалы құжаттар, жедел ақпарат жатады. Жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері мәліметтерді бірмәнді жазып, ақпаратты есептеу желісінің жадында тиімді іздеп және белгілеу үшін қолданылады. Ал нормативті - анықтамалы құжаттар - шартты-тұрақты ақпарат қатарына жатады және ұзақ уақыт бойы есеп айырысуда өзгеріссіз қолданылатын әртүрлі тәртіптегі мөлшерлеу-лерді, мөлшерлерді және басқа да мәліметтерді құрайды. Жедел ақпарат дегеніміз - ол субъектінің күйін осы уақыт сәтінде бейнелей-тін, яғни бастапқы, өңделмеген ақпарат. Жедел ақпаратқа әдетте бухгалтерлік және жедел есеп мәліметтері жатады.
Машина ішіндегі ақпарат базасы - бұл ақпараттық жүйені жұмыс істеуде қолданылатын, машиналық тасығыштардағы мәліметтер массивінің бірігуін бейнелейтін ақпарат қорының бөлігі. Мұндағы машиналық тасығыш - дербес электронды есептеуіш машинаға (ДЭЕМ) ақпаратты автоматты түрде ендіруде пайдаланылатын материалдық объект [5].
Ақпараттық жүйені тұрғызу - ақпарат кезеңдерін зерттеуді, жобалау шешімдері мен жобалау құжаттарын өңдейді, жүйе элементтерінің әрекеттеріне ену ретін анықтауды қарастыратын күрделі де жұмысы көп кезең.
Кесте 2
Ақпараттық жабдықтау
Элементтер
Сипаттамалар
Ақпараттық технология
Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі
Реляциондық
Кодтау жүйесі
Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау
АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер жүйесі қолданылады.
1.2.3 Ұйымдастырушы жабдықтауға қойылатын талаптар
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеудің негізгі шарты ұйымдастырумен жабдықтау. Ұйымдастырумен жабдықтау дегеніміз - ақпараттық жүйені тұрғызу мен жұмыс істеуге арналған шаралардың, әдістер мен жабдықтардың жиынтығы. Ол ақпараттық жүйені тұрғызу мен қолдануға қатысты ең көлемді мәселелерді қарастырып және элементтердің құрамын, байланысын, өзара әрекетін, ұйымдастыру құрылымын анықтайды, сондай-ақ жүйе қызметін реттейтін құқықтық актілерді қамтиды.
Ұйымдастырумен жабдықтау ақпараттық жүйенің тиімді жұмыс істеу үшін өте қажет. Бұл дегеніміз, нақты объектіні басқарудағы экономикалық негізге сүйенген шешімдердің сапасын және жеделдігін арттыру үшін экономикалы - математикалық әдістер мен үлгілерді, қазіргі заманғы есептеу техникасын, жаңа ақпараттық технологияларды қолдану өте маңызды екенін білдіреді. Жалпы ұйымдастыру мен жабдықтаудың мақсаты жүйені тұрғызу мен әрі қарай қолданудың ұйымдастыру - құқықтық негізін қалыптастыру. Оған ақпараттық жүйенің функционалдық және жабдықтау бөлімдерінің ұтымды құрылымын таңдау мен дайындауды, сондай-ақ жобалау жұмыстарының жүргізілуін, оның ендірілуін, таңдауды анықтайтын әдістер мен жабдықтар және құжаттар жатады[41].
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары ақпараттық жүйені тұрғызудың, жұмыс істеу мен можернизациялаудың барлық деңгейлерінде мемлекеттік басқару ұйымдары және тапсырма беруші мен жұмысты орындаушы арасындағы өзара қатынасты белгілі ережелерге бағындыратын құжат түрінде болып бөлінеді. [5]
Ақпаратты өткізіп беретін жабдық мәліметтерді өңдеу орталықтарына және оны қолдау орнына кеңістіктегі ығысу арқылы жеткізіп беруде қолданылады.
1.2.4 Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық жабдықтау - бұл ақпараттық жүйе жұмыс істеуді қолданылатын техникалық жабдықтар жиынтығы. Басқарудағы ақпараттық кезең жеке операциялардың, олардың жиынтығының орындалуы арқылы жүзеге асады.
Барлық операцияларды үш сатыға топтауға болады:
Ақпаратты алу.
Ақпаратты түрлендіру.
Ақпаратты тұтыну.
Бірінші саты - экономикалық объектілердегі қызмет барысында туындайтын бастапқы ақпаратты жинауды және тіркеуді орындайтын операциялар тобын қамтиды. Бұл операцияның мақсаты мекемелердің, кәсіпорындардың, аймақтардың және басқалардың қызметін бейнелейтін ақпарат алу.
Екінші саты - ақпаратты түрлендіру операцияларының тобы, кеңістік және уақыт бойынша мәндердің, түрлердің, құрылымдардың өзгеруін орындайды.
Үшінші саты - операциялар тобын және олардың бас қарушылық шешімдерді қабылдау үшін, әрі басқарудың ақпараттық кезеңдерін жалғастыру үшін ақпаратты тұтынудағы маңызын біріктіреді[24].
Басқарудың ақпараттық кезеңінің негізгі сатысына сәйкес келесі техникалық жабдықтар қолданылады:
Ақпаратты жинау және тіркеу;
Ақпаратты өткізу;
Машиналық тасығыштарды дайындау;
Ақпаратты өңдеу;
Ұйымдастыру техникасы.
Ақпаратты жинау және тіркеу жабдығы бастапқы мәліметтерді тасығыштарға тіркеуге арналған.
Машиналық тасығыштарды дайындау жабдығы, мәліметтерді машиналық тасығыштарға, оның ішінде магниттік табақшаларға жазу үшін қажет. Қазіргі кезеңдегі жабдықтардың ерекшелігі сол, мәліметтерді магниттік табақшаларға жазу кезінде оны бақылауға, ашып жазуға, реттеуге болады [5].
Операциялық жүйе - ол есептеу кезеңін тиімді ұйымдастырып және есептеу жүйесінің қорларын (жедел жадылы процессорды, арналарды және т.б.) тиімді тиеуді орындайды. Бұл жүйеге операциялық жүйелер мен жеке программалардың (драйверлердің) мүмкіндігін кеңйтетін программалар жатады.
Кесте 3
Техникалық жабдықтау
Техникалық құралдар атауы
Физикалық модуль
Сипаттамалары
ДЭЕМ Intel Pentium 4
Процессор
Зерделік сақтаушы құрылғы
МҚДЖ
Монитор
Батырмалар тақтасы
Тышқан
Intel, 2.4MHz
512Mb
40Gb
17 дюймдік
102 батырмалы
2 баспалы
Принтер
Принтер
HP LaserJet
Фкас - модем
Факс - модем
Sony - 42S
Телефон
Телефон
Panasonik
1.2.5 Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық жабдықтау деп - техникалық жабдықтау жүйесі жұмыс істеуде жабдықтайтын ақпараттық жүйенің қызметін жүзеге асыратын программалардың бірігуін ұғуға болады. Ол математикалық жабдықтау негізінде құрастырылып және оның нақты жұмыс істейтін пішіні болады. Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау және арнаулы программалық жабдықтау.
Жалпы программалық жабдықтау - бұл жабдықтаудың кең көлемдегі қолданушыларға есептелген және ақпаратты өңдеу есебінде жиі кездесетін есептеу кезеңінің "және - немесе " шешімін ұйымдастыруға арналған программалардың бірігуін бейнелейтін ақпараттық жүйенің программалық жабдықтаудың бөлмі[16].
Есептеу кезеңін ұйымдастырудың тиімділігі ақпараттық жүйенің тәсілін, оның генерациясының параметрлерін және оған тиімді қолданбалы программалар пакентін (ҚПП) қосуды үйлесімді таңдаумен жүзеге асырады. Әдетте программалық өнімді тұрғызу жабдығы бар болып отырған операциялық жүйеде қамтылғанмен, бірақ қазіргі уақытта операциялық жүйеде қамтылмаған көптеген осы заманғы программалау жабдықтары да бар. Бұл өнімдер ақпараттық жүйелерді программалық жабдықтау өте қажет.
Сынаққа арналған программалар (тесттер) ДЭЕМ-нің жұмыс қабілетін тексеріп, егер жөндеу қажет болса, оны анықтап, машинаның немесе жүйе жұмысының ақауына ат қойып (диагноз), оны шектеп тоқтатады.
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын және ақпараттық жүйенің әр түрлі функционалды ішкі жүйесінің нақты есептерін шешетін программалар кіреді. ҚПП - жалпы жүйелік және функционалдық болып екі топқа бөлінеді. Мұндағы жалпы жүйелік қолданбалы программалар пакеті кез-келген ақпараттық жүйеде қолданылуы мүмкін. Оны қолданбалы программалар пакеті арқылы:
Мәліметтерді басқаруда ;
Мәліметтерді орындаудың типтік орындалу ретін;
Деректі программалық әдістерін;
Дискретті программалар әдістерін;
Үздіксіз есептерді шешу әдістерін және басқаларды
Нақты объектінің ақпараттық жүйесінің арнаулы программалық жабдықтауына функционалды ҚПП кіреді. Функционалды ҚПП деп параметрлік икемділік бар және басқару шешімін қабылдауға қажетті ақпаратты алуға бағытталған, өзара байланысқан программалардың бірігуі айтылады. Нақты басқару объектісінің әрбір ақпараттық жүйесінде осы ақпараттық жүйенің қызметін жүзеге асыратын, өзінің функционалдық ҚПП - ң жиынтығы болады. Арнаулы программалық жабдықтауға нақты ақпараттық жүйені тұрғызудағы оның қызметін жүзеге асыру үшін құрастырылатын жеке есептердің шешілу программалары және функционалдық ҚПП - ң бірігуі жатады.
Кесте 4
Программалық жабдықтау
Тип
Атауы
Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
ОЖ
Microsoft Windows NT Server 4.0
Күшті 32-битті көп есепті сенімді серверлері ОЖ, құпиялық, масштабталатын МББЖ-ны қолдау.
Microsoft Windows NT Workstation 4.0
MS Office XP
Дербес ЭЕМ үшін күшті 32-битті көп есепті сенімді серверлері ОЖ, ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Microsoft Windows 2000
Дербес ЛЕЖ үшін күшті 32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
Арнаулы программалық жабдықтау
ҚПП
Visual Basic
Программа құру.
МББЖ
Paradox
Қорғау
ОЖ паролі
Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі
МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
1.2.6 Математикалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Математикалық жабдықтау - бұл ақпаратты өңдеудің математикалық, үлгілері мен алгоритмдерінің жиынтығы. Мүлікті сақтандырудың ақпараттық жүйесі математикалық жабдықтауы белгілі бір нақты міндеттерді тиімді шешуді қамтамассыз ету керек және осы міндеттерді шешу барысындағы дербес ЭЕМ-ң қызметін басқарып, оның ісінің дұрыстығын бақылып отыруды қамтамассыз ету керек.
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтау құрамына мыналар кіреді:
типтік және жасалатын әдістемелер, ақпаратты өңдеу алгоритмі;
мәліметтерді іздеу және сорттау алгоритмі, шығыс құжаттарын қалыптастыру және тарату(экранға және баспаға).
Ақпараттық жүйені математикалық жабдықтаудың жалпы талаптарына мыналар кіреді:
математикалық әдістер мен алгоритмдердің тиімдісін қолдану ;
ҚПП - н көрсететін типтік әдістерді, алгоритмдерді, модель-дерді және мүмкіндіктерді максималды қолдану;
қолданылған математикалық әдістер техникалық және программалық құралдардың мүмкіндігін ескеруді, шешу уақыты мен есте сақтау көлемі бойынша төменгі мағынаға ие болуы қажет;
алгоритмдерді көрсетудің барлық түрі жіберіледі: формулалы, сызба, блок-жүйе, сөзбен сипаттау және т.б.
Математикалық жабдықтау алгоритмдері келесідей жалпы талаптарға жауап беруі тиіс:
ҚПП - де пайдалануға негізделген стандарттық, іздеушілік және септеулік процедураларын максималды пайдалану;
ақпаратты іздеудің шешімдерінің нақты мәнінің болмауы;
өз сипаттамасында программа тілінің мүмкіндіктерін максималды пайдалану;
есептердің функционалдық байланысын қамтамассыз ету;
қатысты жай блоктарға бөлшектеп байланыстыруды енгізу;
программаның орындауы жолына бақылау енгізу;
математикалық әдістер мен тәсілдер және олардың шешімдері берілген нақтылықтағы шешімдердің бір мәнділігін және бірлігін қамтамассыз етуі қажет [9].
Ақпараттық және программалық құралдарды бұзылудан және деректерден алудан қорғау
Ақпаратты қорғау дегеніміз - мәліметтер жүйесінде сақталатын орындалған программаларға енуді басқаруға мүмкіндік беретін әдістер мен амалдар жиынтығы.
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау мақсаты - көп программалы есептеу жүйелеріндегі ақпаратты ойланбай пайдалануды жою, мәліметтерді пайдалануды қажетсіз орындарды анықтау және оларды жою, сондай-ақ қателіктердің салдарын жоюда құралдарды таңдау[14].
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесі сипаттарға ие болу керек:
Қауіпсіздік - кездейсоқ және әдейіге емес бұзудан мәліметтердің қорғанысын қамтамасыз ету, жүйе немесе сонда сақталынатын мәліметтермен жұмыс істеуге пайдаланушының құқығын анықтауға мүмкіндік беретін әдістерді ашу модификациясы немесе жиынтығы;
Ұқсастыру - пайдаланушыларға, техникалық құралдарға және қорғалатын (мәліметтер элементіне, есептерге, программаларға, мәліметтер базасына) идентификаторларды иемдету (код атауы);
Конфиденциялылық мәліметтерге берілген және олардың қорғаныс дәрежесін анықтайтын статус;
Құпиялылық - ақпаратты жабық және қорғалуға жататын деп жариялайтын құқығы;
Өкілеттілік - қорғалған мәліметтермен сол немесе басқа процедураларды жүзеге асыруда пайдаланушының, терминалдың немесе басқа объектінің құқығы;
Түпнұсқалық - қойылған идентификатордың объектіге қатыстығын тексеру.
Кездейсоқ бұзылулардан ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесілерді қарастырады:
Вирустарға қарсы программалардың болуы;
Пайдаланушылар үшін сапалы құжаттаманың болуы;
Жабдықтарды жетілдірудің амалдарын пайдалану.
Ақпаратқа және программалық құралдарға санкцияланбаған енуден сақтандыру үшін келесі бақылау шаралары қолданады:
Парольді пайдалану. Пакетте бекітілетіндер: пакетті ашу паролі, әкімгер паролі. Бұл пакетті ашуға және нормативті - анықтамалық ақпараттың өзгерісіне шектеу қоюды қамтамасыз ету;
Белгілі бір директорияларға енуді шектеу;
Пайдаланғаннан кейін ақпаратты есте сақтау құрылғысынан жою;
Техникалық құралдарды және пайдаланушыларды бақылау;
Техникалық құралдардың құқықтарын анықтау (есептерді және ақпараттық файлдарды пайдалануға келісім берілген жұмыс күндері және сағаттары);
Техниклық құралдарды, есептерді және ақпараттық файлдардың пайдаланушыларынан ұқсастыру;
Шектеуі пайдаланудағы ақпараттарды өңдеу кезінде техникалық құралдардың және пайдаланушылардың жұмысын тіркеу;
Санкцияланбаған әрекеттер кезіндегі сигнализация;
Әр түрлі бағыттағы көмекші программалар (бақылау және қорғаныс механизмі, берілетін құжаттар және т.б. құпиялық графигін ұсыну)
1.3 Ақпараттық база
Ақпараттық база - бұл АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын реттелген ақпараттың бірігуі. Ақпараттық база машинадан тыс ақпараттық база және машинада ішіндегі ақпараттық база бөлімдерінен тұрады.
Машинадан тыс ақпараттық база - АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын құжаттар мен белгілердің (сигналдардың), мәлімдемелердің бірігуін бейнелеп, есептеу техникасыз (ЕТ) адамға түсінікті болатын ақпараттық базаның бөлігі. Машинадан тыс ақпараттық базаға жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері, мөлшерлік - анықтама құжаттар, жедел ақпарат жатады. Жіктеу мен шартты белгілеу жүйелері мәліметтерді бірмәнді жазып, ақпаратты есептеу желісінің жадында тиімді іздеп және белгілеу үшін қолданылады. Ал мөлшерлік - анықтама құжаттар (МАҚ) - шартты- тұрақты ақпарат қатарына жатады және ұзақ уақыт бойы есеп айырысуда өзгеріссіз қолданылатын әр түрлі тәртіптегіш мөлшерлеулерді, мөлшерлерді және басқа да мәліметтерді құрайды[13].
Жедел ақпарат дегеніміз - ол объектінің күйін осы уақыт сәтінде бейнелейтін, яғни бастапқы, өңделмеген ақпарат. Жедел ақпаратқа әдетте бухгалтерлік және жедел есеп мәліметтері жатады.
Машина ішіндегі ақпараттық база - бұл АЖ-ні жұмыс істетуде қолданылатын, машиналық тасығыштардағы мәліметтер массивінің бірігуін бейнелейтін ақпарат қорының бөлігі. Мұндағы машиналық тасығыш - ДЭЕМ-ға ақпаратты автоматты түрде ендіруде пайдаланылатын материалдық объект.
Оған қатты магниттік табақшалар, иілгіш магниттік табақшалар, магниттік барабандар, магниттік карталар, фотохромды тасығыштар, микрофильмдер және басқа да тасығыш түрі жатады[12].
2 Android операциялық жүйесі
2.1 Android операциялық жүйесіндегі бағдарлама жасау өзгектілігі
Android негізінде бірегей, өзгеше операциялық жүйе. Жақсы нәтижеге жету үшін бағдарлама әзірлеуші операциялық жүйенің өзектілігін және өзгешілігін білуі қажет. Бағдарлама әзірлеу кезінде бірнеше қиындықтарды ескеру қажет. Оларға тоқталып өтейік:
бағдарламаны қондыру кезінде, бағдарлама екі есе немесе төрт есе орын алады, яғни ол бағдарламаның түпнұсқалық орның қажет етеді;
орнатылған флеш-картамен жұмыс істеу кезінде файлдың жылдамдығы он есе төмендейді, егер бос орын аз болса;
әр процесс кезінде жедел жадтан 16Мб (кейде 24 Мб) қолданылады.
Android негізінде Linux операциялық жүйесінде жасалған. Бағдарламаның және ядроның арасында API қабаты және нативті кодтағы кітапхана орналасқан. Бағдарлама виртуалды машинада Java (Dalvik Virtual Machine) орындалады[25].
Android -- та көп теген бағдарламалар қосуға болады. Бірақ бір бағдарлама толығымен букіл экранды алады. Ағымдағы бағдарламаны қолданып отырып басқа бағдарламаны қосуға немесе жаңасын ашуға болады.
Ол тарихын қоруге болатын браузерге ұқсайды.
Қолданушының интерфейсі әр экранда Activity класс кодындағы көріністі көрсетеді. Процесста әр түрлі Activity тұтынады немесе қолданылады. Процесстаң көрі Activity көбірек өмір сүреді, яғни ол дегеніміз Activity қолдануы көбірек. Activity жұмыс істеу кезінде тоқтатылып және жаңадан қосылып бүкіл қажетті информацияны сақтап қосылады.
Android арнаулы механизімді қолданып әрекеттің сипаттамалары бас Intent негізде жүргізіледі. Белгілі әрекетттер істелген кезде (қоңырау соғу, хабарлама жіберу, терезені көрсету), Intent шақырылады.
Тағы да Android демоға ұқсас Linux серверларын ұстайды, олардың атқару қызметі керекті әрекетті фондық режимде (мысалы, өленнің ойналуы). Бағдарламада деректерді айырбастау үшін Content providers (провайдері қолданылады). Айтылмыш жұмыс үшін деректер провайдерін пайдаланып, қолданушының құрылғысына орнату керек[1].
Android бағдарламасының жалпы жұмыс істеу сұлбасы
Android-пен жұмыс істейтін бағдарлама терезені қолданады (Windows тәрізді), бірақ жоғарыда көрсетілген система Activity атын қолданады. Windows сияқты, әр терезе өзінің өмірлік циклы және жеке ерекшіліктері бар. Жаңа терезе құру кезінде onCreate() тәсілі шақырылады , тағыда бағдарламаны жасау кезінде, бұл тәсілде бағдарлама және компонентары инициализацияланады.Одан кейін onStart() және onResume() тәсілі шақырылады.Екі тәсілде терезені бейнелеудің алдында көрсетеді немесе қалпына келтірі кезінде (ауыстырып қосу немесе басқа бағдарлама азу кезінде тағы басқа).Бұрғылау кезінде onPause() және onStop() тәсілі шақырылады. Бағдарламаны жабу кезінде және onDestory() терезесі шақырылады, осы тәсілде қолданушының мағлұматын сақтауға және параметірін қалпында ұстауға болады. Толығымен бейнелеу және тізбектей шақыру тәсілін ресми сайттан табуға болады. Android бағдарламасының толығымен өмірлік цикл 1 -- ші суретте көрсетілген[11].
2.2 Android платформасына қосымша әзірлеу және әзірлеу құрал- саймандары
Кез келген платформаға программа жазу үшін бірінші құрал саймандарды әзірлеуден бастаймыз. Жұмыс үшін қажетті құрал-саймандар белгіленіп және оларды баптаған соң, енді кез-келген бір бағдарлама жазуға кірісеміз. Android-қа арналған аспаптарды қарамастан бұрын, осы кезеңге қажетті ортақ ұғымдармен танысып алайық.Алғашқы негізді ұғым бұл - Software Development Kit (devkit) немесе SDK.[2]
Бұл аппараттық немесе программалық платформаны, операциялық немесе компъютерлік жүйелердің белгілі бір бағдарлама пакеті үшін - кейбір архитектуралар бойынша қосымша әзірлеуге мүмкіндік беретін, әзірлеу құралдарының жиыны ретінде түсіндіріледі. SDK - өзіне талқылау құралдары мен анықтамалық материалдарды қоса отырып, әзірлеушіге кең көлемді құрал- жабдықтар жиынын ұсынады. (мысалы кодтар, ескертулер және т.б). SDK көбінесе мақсатты платформа әзірлеушілерінен тікелей ұсынылады және онда оның ерекшеліктер есепке алынады. Сондай-ақ мұндай құрал-саймандар жағдайда тегін таралуы мүмкін. Бұл платформаға өзге әзірлеушілердің есебінен алуан түрлі қосымша атануға көмектеседі.
Сөз әзірлеу аспаптары туралы жүретін кезде, жиi кездестіруге болатын ұғым, IDE (Integrated development environment) ұғымы - интеграцияланған әзірлеулер ортасы. Ол бағдарламашының өнімді максималдау үшін және программалау процессі үшін ыңғайлы орталар шақырған программалық құралдардың жиынтығын ұсынады. Бұл күрделі программалық кешен өзіне мәтіндік редактор, компилятор немесе интерпретатор, интеграцияланған талқылау және автоматтандыру үшін қажетті құралдар жиынтығын қоса алады. Бөтен программамен қамтамасыз ету үшін интергрияның мүмкіндіктері жиi қолданылады.Мысалы, жобалау құралдары немесе болжамдарды бақылау. Сондай-ақ IDE-де жасап жатқан бағдарламаның графикалық түріндегі интерфейсін визуалды редакциялау үшін тез құрастыруға арналған құрал- саймандар бар, сонымен бірге иерархия класындағы диаграммалар сияқты бағдарламалар, браузердің таптық, объекттердің инспектордың немесе қорлардың менеджердің, әзірлеулер интеграцияланған ортасы шақырған БЖ әзірлеу жылдамдық ыңғайлылық және жоғарылату қамтамасыз ету үшін бір программалық кешенге әр түрлі аспаптар топтастыру. Іс жүзінде құрал- саймандардың бір-бірімен байланыспағанын ескере отырып, программалау үшін қандай да бір IDE қолданбауға болады[10].
2.3 Android платформасында мобильді құрылғыларға қосымшалар құру мүмкіндіктері
Android жүйесі архитектурасының ерекшелiгi. Android қосымша жасаудың алдында, жүйенiң архитектурасымен және оның негiзгi ерекшелiктерiмен танысу қажет.
Android жүйесi - операциялық жүйеден, аралық қабаттың бағдарламалық қамтамасыз етуінен (middleware), сонымен бiрге негiзгi қолданбалы қосымшалардан құралған мобильді құрылғыларға арналған программалық стек. Android архитектурасын төрт деңгейге бөлу қабылданған:
ядро деңгейi;
орындалу ортасының кiтапханасы деңгейі;
қосымшалар каркасының деңгейі;
қосымшалар деңгейi [3].
Android ядросы Linux операциялық жүйенiң 2.6 - шы нұсқасына негізделген, бірақ Android жүйесі таза күйіндегі Linuх - жүйе емес, ол бірқатар ерекшеліктер мен өз жады бөлу механизмдері, процестер арасындағы қатынас және т.б. Android жүйесіне тән ядроның қосымша кеңейтілмелеріне ие. Ядро жабдық пен программалық стектің қалған бөлiгі аралысындағы абстракция қабаты болып табылады. Бұл деңгейде процестердi басқару, жадты үлестiру және файл жүйесiн басқару тәрізді қызметтер орналасады. Ядро деңгейiнiң негiзгi құрамдас бөлiктерi:- процессораралық өзара әрекеттесу драйвері (IPC Driver); -қоректенуді басқару драйвері (Android Power Management); -мобильді құрылғыны құрамына кiретін жабдықты басқару драйверлi.
Ядро деңгейiнен жоғары, аралық қабат бағдарламалық қамтамасыз етуі ретінде қосымшалар үшiн ең маңызды негiзгi функционалды қамтамасыз етуi үшiн кітапханалар жиынтығы (Libraries) орналасқан. Яғни осы деңгей жоғары жатқан деңгейлерге жүзеге асырылған алгоритмдерді беру, файлдық форматтарды қолдау, ақпаратты кодтау және кері кодтауды жүзеге асыру (мысалы, мультимедиа кодектері), сурет салу және т.б. үшiн жауап бередi.Кiтапхана CC++ тілінде жазылған және нақты аппараттық қамтамасыз етуге арналып компиляция жасаған, сондықтан алдын ала орнатылған күйде жеткізіледі.Кейбiрiн қарастырып өтейік:
Surface Manager - Android жүйесiндегі терезелердiң композитті менеджерi Linux - тың Compiz менеджерiне ұқсас, бiрақ ықшамдалған. Бұл жүйеге терезелердiң мөлдiрлiгi және бiр қалыпты өту әсерлерін жасауға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz