Алматы қаласындағы экскурсиялық - танымдық туризм
Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМ САЛАСЫ, ДАМУЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
1.1. Қазақстандағы туризм саласының даму тарихы мен даму қарқыны
1.2. Қазақстандағы туризм саласының түрлері
1.3. Қазақстандағы экскурсиялы-танымдық туризм және оның ерекшеліктері
1. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЭКСКУРСИЯЛЫҚ-ТАНЫМДЫҚ ТУРИЗМ ЖАҒДАЙЫ
1.1. Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм нысандары, сипаттамасы
1.2. Қала қонақтары мен шетелдік қонақтарға ұсынылатын экскурсиялар
1.3. Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм дамуындағы негізгі проблемалар және оларды шешу жолдары
2.
2.1
2.2
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Дүние жүзіндегі алдынғы қатарлы дамыған мемлекеттер қатарына кіруді мақсат етіп тұрған ел. Осы себепті, елімізде бірқатар іс-шаралар жүргізіліп, елдің саяси бағдары осы бағытқа негізделуде. Бұл мақсатқа жету үшін басты мезетте ел экономикасын жеткілікті деңгейге көтеру мақсат етілуде.
Ел экономикасы дамуында туризм саласы алғашқы үштікте тұрады. Осы сабептен де туризмнің дамуы экономика үщңн аса маңызды. Ал туризмді дамыту еі алдымен сапа мәселесәне кетіп тіреледі. Ішкі және сыртқы туризмді барынша сапалы әрі күн сайынғы бәсекеге қолайлы ету, негізгі мәселелерді шешудің түйіні болып табылады.
Қазақстандық және шетелдік азаматтардың әртүрлі туристік қызметтерге қажеттілігін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін қазіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік кешен құру, саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетіктерін әзірлеу әрі Қазақстанның туристік өнімінің сапасын қамтамасыз ету біздің алдымызда тұрған ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
Туризм әлемдік экономикада басты рольдердің бірін атқарады. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның (ДТҰ) деректері бойынша ол әлемдік жалпы ұлттык өнімнің 10 бөлігін, халықаралық инвестициялардың 11 пайызынан астамын, әлемдік өндірістегі әр бір 9 шы жұмысшы орнын қамтамасыз етеді. 1993 жылы Қазақстан Республикасы Дүниежүзілік туристік ұйымға нақты мүше болып кірді.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік қызметті реттеу мен халықтың тарихи және мәдени мұрасын жаңғырту үшін негіз боп қаланды. Туризмнін тез және тұрақты өсуін, оның қоршаған ортаға, экономиканың барлык саласына және қоғамның әл ауқатына күшті ықпалын назарға ала отырып, Үкімет туризмді Қазақстан экономикасының маңызды секторы деп анықтады.
Туристік қызмет кәсіпорын шаруашылық әрекетімен ғана шектеліп қоймайды, ол әр түрлі қоғамдық және кәсіби ассоциациялар мен бірлестіктердің,аймақтық, ұлттық, халықаралык институттар, мемлекеттік және мемлекет аралық реттеу ұйымдарының қызметімен өте тығыз байланысты болады. Туристік сапардағы адамдар қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған барлық осы элементтер әрекетінің жиынтығы туризмнің әлеуметтік - экономикалық құбылыс ретіндегі түсінігін қалыптастырады. Туризм құрылымдарынын әр қайсысы өзінің нақты функциясын жүзеге асырғанда маркетинг концепциясын қолданады, сол арқылы ғана өз қызметінің тиімділігін арттырып, өзіне және қоғамға белгілі бір пайда алып келе алады.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі кезде туризмге үлкен мән беріліп отыр, соның ішінде ең негізгі туризм түрі- экскурсиялық-танымдық туризмді дамыту. Себебі, Қазақстан көптеген мемлекеттермен экономикалық тығыз қарым-қатынаста. Сондықтан, жыл сайын елімізге елдің табиғатын, елдегі экономикалық маңызға ие негізгі қалалардың бірі - Алматы қаласына түрлі мақсаттармен шетелден және ел ішінен көптеп қонақтар келуде. Ал қаладағы дамыған басты туризм саласы - экскурсиялық-танымдық туризм.
Зерттеу жұмыстың мақсаты. Тақырыпты теориялық тұрғыдан жан жақты зерттеу. Қазақстанда, Алматы қаласында экскурсиялық-танымдық туризмнің орнын анықтау. Қазақстанда экскурсиялық-танымдық туризмді дамыту арқылы, туризм сапасын дамыту арқылы табыс түсіру жолдарын қарастыру. Жұмысты жазу барысында салыстыру, эксперттік, графикалық, статистикалық талдау әдістері қолданылады.
Аталған мақсатқа жету үшін алға қойылған. экскурсиялық-танымдық туризм мәселелері, сырттан келген туристтер мен Қазақстан Республикасындағы туристік мәселер, ақпараттарды қарастыру жұмыстары жүргізілді. Алматы қаласы мысаланда экскурсиялық-танымдық туризм саласында орын алып тұрған кәзіргі жағдай қарастырылады.
Зерттеу пәні - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласы және оның дамуы.
Зерттеу объектісі - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласында қала қонақтары мен шетелдік қонақтарға ұсынылатын экскурсиялар.
Ғылыми жұмыстың теориялық және методологиялық негізі осы саладағы отандық және шетелдік авторлар еңбектері, ҚР статистика агенттігінің мәліметтері, отандық және шетел жариялымдары және интернет жүйесі болып табылады.
Аталған тақырыпта жүргізілген зерттеу жұмысының жаңалығы - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризміне сандық талдау жасау жіне сол ақпараттар негізінде Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласын дамытуға бағдарлану.
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМ САЛАСЫ, ДАМУЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Қазақстандағы туризм саласының даму тарихы мен даму қарқыны
Ұлы Жібек жолы бойында орналасқандықтан Қазақстан аумағындағы қалалар мен табиғаты ғажайып қорықты жерлер ежелден саяхат және туризм нысандары болып табылған. Қазақстандағы алғашқы туристік ұйымдар 20 ғ-дың 20 - 30-жылдары пайда болды. 1929 жылы Алматы қаласындаа тұңғыш туристік жорық ұйымдастырыды. Оған Г.И. Белоглазов пен Ф.Л. Савин басқарған 17 мектеп мұғалімдері қатысты. Жорық Алматы төңірегінен басталып Есік көлінде (62 км) аяқталды. 1930 жылы Алматы өлкетану мұражайы жанында Пролетарлық туризм және экскурсия қоғамының өлкелік бөлімшесі жұмыс істей бастады. Оның алғашқы төрағасы болып В.Г. Горбунов сайланды. Осы жылы Алматы қалалық телеграф пен пошта қызметкерлерінен (16 адам) құралған топ (Ф.Л. Савин басқарған) Медеу - Көкжайлау - Үлкен Алматы көлі жағалауына дейін барды. Туризмнің бұл түріне В.Зимин, А.Бергрин, Д.Литвинов, Х.Рахимов, Г.Белоглазов, т.б. көп үлес қосты. 1931 жылы қаңтарда Алматыдан Зиминнің бастауымен алғаш рет шаңғышылар жорығы ұйымдастырылды. "Еңбек және қорғаныс" эстафетасын алған бұл жорыққа қатысқан 8 шаңғышыға ұлттық атты әскер полкінің сегіз шабандозы қосылды. Олар Алматыдан шығып, Ұзынағаштан өтіп Қордай асуы арқылы эстафетаны Қырғызия командасына табыс етті. Сол жылы Алматыдағы Жетісу губерниясы мұражайдың жанынан Бүкілодақтық пролетарлық туризм мен экскурсия ерікті қоғамының 10 мүшесі бар алғашқы ұясы ұйымдастырылды. Ол кейіннен Қазақстан өлкелік кеңесіне айналды. Әуесқой туристердің бастауымен Алатау қойнауындағы Күйгенсай (Горельник) шатқалында туристер үшін шағын үй салынды. 1936 жылы бұл жерде республикадағы ең алғашқы 50 кісілік "Горельник" турбазасының шаңырағы көтерілді.
1938 жылы Көкжайлау шатқалында (Алматы маңында) алғаш қазақстандық туристер слеті өтті. Оған 200-дей туристер қатысты. 1943 жылдың басынан "Горельник" турбазасында Кеңес армиясының тау атқыштарын даярлайтын Бүкілодақтық нұсқаушылар мектебі орналасты. Соғыстан кейін "Горельник" тау шаңғышылары мен альпинистер кадрларын даярлайтын базаға айналды. Адамдардың белсенді демалысы мақсатында 1952 жылы Қазақстанда Туристік-экскурсиялық басқарма (ТЭУ) құрылды. 1961 жылы Алматыда Республикалық жас туристер студиясы ашылды. 1960 жылы кәсіподақтардың Қазақ республикасы кеңесі жанынан туризм жөніндегі республикалық басқарма ұйымдастырылды. 1962 жылы Туристік-экскурсиялық басқарма Туризм жөніндегі кеңес болып қайта құрылды. 1965 жылы Қазақстанда республикалық және 5 облыстық (Алматы, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Орал, Шымкент) туристік кеңес және әр облыста экскурсиялық бюро ашылды.
1950 - 60 жылдары Алматы жоғары оқу орындарында тау туризмі, альпинизм (шыңға шығу), спорттық туризм дами бастады. Мұның нәтижесінде туристік нұсқаушылар тобы қалыптасты. Осы жылдары С.Күдерин, Ү.Үсенов, Н.Дубицкий, В.Г. Хомулло, т.б. мамандар оқушылар мен студенттер арасында туризмді дамытуда үлкен үлес қосты. 1958 жылы Зиминге тұңғыш рет туризм бойынша КСРО-ның спорт шебері атағы берілді.
1970 жылы құрылған Туризм және саяхатшылықтың республикалық кеңесі туризмнің одан әрі дамуына әсер етті.
1971 - 75 жылдары Қазақстанда туризмнің материалдық базасын нығайып, саяхаттық-туристік ұйымдар көбейді, жаңа туристік базалар мен мейманханалар пайдалануға берілді.
1978 жылы Қазақстанда экскурсия мен туризмнің республикалық кеңесі және 14 облыстық кеңес, 17 туристік база мен мейманханалар, 26 саяхат, экскурсия бюролары және шет ел туристеріне қызмет көрсететін 3 бюро, Алматы, Орал, Шымкент қалаларында туристік автомобиль базалары құрылды. Туристік базалар мен мейманханалардағы орын саны 7 мыңға жетті.
1988 жылы туризм құрылымында біршама өзгерістер болды. Жаңадан туристік экскурсия қауымдастықтары құрылды. Осы жылдары Қазақстан туризмінің дамуына Н.И. Самойленко, С.Әбденбаев, Т.Жездібаев, А.Чукреев, О.Мазбаев, С.Р. Ердәулетов, т.б. үлкен үлес қосты. Тәуелсіздік алған Қазақстанда 1991 жылдан туризм саласы дамудың жаңа сатысына көшті. 1993 жылы Қазақстан Дүниежүзілік туризм ұйымына мүше болды. Осы жылы туризм индустриясын дамытуға арналған ұлттық бағдарлама қабылданды. 1997 жылы Қазақстан Республикасының Ұлы Жібек жолының тарихи орталықтарын қайта өрлету, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұралар сабақтастығын дамыту тұжырымдамасы, жалпы туризм дамуының стратегиясы жасалды.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік іс-әрекетті реттеу мен тарихи-мәдени құндылықтардың қайта қалпына келуіне негіз болды. Бүгінгі таңда мемлекетіміздегі туризмнің дамуы ҚР-ң 1992 жылы 3-шілдесінде қабылданған Туризм туралы Заңының негізінде, ҚР Президентінің 1997 жылы 30-сәуір Түркі тілдес мемлекеттердің Ташкент декларациясын іске асыру, ЮНЕСКО мен ДТҰ-ң ҚР-ғы Ұлы Жібек жолының туризм инфрақұрылымын дамыту жарғысы мен 1998 жылы 27-ақпан қабылданған Ұлы Жібек жолының тарихы орталықтарын қайта қалпына келтіру, түркі тілдес мемлекеттердің құндылықтарын дамыту мен сақтау, туризм инфрақұрылымын құру ҚР-ң мемлекеттік бағдарламаларының қабылдануы Қазақстандағы туризм нарығының дамуына оң әсерін тигізді.
1993 жылы Қазақстан Республикасы ДТҰ құрамына кірді. Соның барысында шетелдік инвесторлар Қазақстанды бай туристік потенциалы бар әлеуетті серіктес ретінде қабылдады.
Қазақстан Республикасының Статистикалық Агенттігінің деректеріне сүйенсек елімізд 1999 жылы 425 туристік ұйым жұмыс істеді. Оның 6-ы мемлекеттік, 405 жеке меншіктегі кәсіпорын және 14 шетелдік туристік агенттіктер. Қазақстандағы туристік кәсіпорындар әлемнің 80 елімен келісімшартпен жұмыс істеді, 4 Алматылық, 13 облыстық турфирмалар әлемнің 8 мемлекетіне чартерлік авиарейстерге шықты.
Қазіргі таңдағы туризм индустриясы ірі табыс әкелуші және динамикалық дамушы халықаралық сауда сегменттерінің бірі. 1999 жылы халықаралық туризм әлемдік экспорт табысының 8%-ын және қызмет көрсету секторы экспортының 37%-ын қамтыды. Туризмнен түсетін табыс мұнай, мұнай өнімдері, атомобильден түсетін табыстан 3-ші орынды иеленеді.Мұндай даму тенденция келесі мыңжылдықтың басына дейін сақталады деген болжам бар. Туризмнің дамуы жаңа территориялардың пайда болуына байланысты болу керек. Осыған орай Қазақстан әлемдік туристік нарықта өз орнын иеленуге мүмкіншілігі бар.
Қазіргі туризм қалыптасуы жыл сайынғы төлемді демалыстардың салдарынан туындады. Ол өз кезегінде адамның демалуға және бос уақытын өткізуге деген құқығының негізі болды. Сонымен қатар жеке тұлғаның қалыптасуының, халықтар арасындағы түсінушіліктің пайда болуының факторы болып табылады. ДТҰ-ның зерттеу анализіне сәйкес, туризм мемлекеттің әлеуметтік, мәдени, экономикалық өміріне әсер етуші сала.
Мамандардың есептеуі бойынша бір шетелдік турист әлемдік нарыққа 9 т көмір, 15 т мұнай, 2 т жоғары сортты бидай шығарғандағы табысты береді. Өнімді сатқанда елдің энерготасымалы төмендесе, ал туристік индустрия қалпына келуші ресурстармен жұмыс істейді. Шетелдік экономистердің санағы бойынша 100 мың турист қалада 2 сағ уақытын өткізе отырып 350 мың доллар шығындайды немесе 1 адам 17,5 долларды 1 сағ ішінде шығындайды. Осыған орай өнімді сатудан гөрі туризмді дамыту - ұзақ әрі экономикалық жағынан тиімді перспектива. 2001 жылы 13 маусымда "Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы" заң қабылданды. Онда республикадағы туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі шаралары, туристік қызметті лицензиялау, т.б. мәселелер тұжырымдалды. Қазақстанның табиғи, тарихи, геосаяси орны туристік нысандарды ұтымды пайдалануға мүмкіншілік береді, сонымен қатар экономиканың басты тармақтарының бірі ретінде дамытуды қажет етеді.
2002 жылы республикада 430 туристік ұйымдар, фирмалар мен әр түрлі бюролар жұмыс істеді. Оларда 6 мың адам, оның ішінде 1500 кәсіптік экскурсия жүргізушілер (гидтер) қызмет көрсетеді. Қазақстанның туристік фирмалары дүние жүзінің 80-ге жуық елімен қарым-қатынас жасайды. Алматы қаласының 25 фирмасы және 5 облыс орталығы Үндістанға, Түркияға, Біріккен Араб Әмірлігіне, Пәкстанға, Корея Республикасына, Грекияға, Польшаға, т.б. елдерге чартерлік әуе рейстерін жолға қойған.
2003 жылы Қазақстандық туристтік фирмалар 44.9 мың адамға қызмет көрсетті. Бұл алдыңғы жылға қарағанда 1,5 есекелушілердің көп болғандығын көрсетеді. ТМД елдерінен басқа елдерден Қазақстанға 42.2 мың адам келді (2002 жылы 28.5мың адам). Статистикалық мәліметтерге сүйене отырып келуші шетелдік туристер санының көбею динамикасы сақталғанын көреміз.
Туризм дамуының проблемасын шешудің бір жолы туристік мамандарды дайындау. Қазақстанда туризм менеджерлерін дайындайтын мемлекеттік, жек меншіктік және Ресей филиалдарының 28 жоғарғы оқу орындары бар. Мұндай кадрларды дайындау 1992 жылы басталды.
Әр ел өзіне туристер ағымын қаратуды мақсаттайды. Қазақстанның туристік мекемелері кіру туризмінің деңгейін жоғарылатуы қажет. Ол транспорт жағдайының, орналастыру орындарының, кадрлармен қамтудың жағдайын жақсарту керек.
2003 жылы Қазақстанға келген туристердің 50%-дан астамы Германиядан, ал ТМД елдерінің ішінде Ресейден 67,5% келді. Қазақстанға келуші туристердің географиясы соңғы кездері ұлғайды. Алайда олар бізге демалу үшін емес, іскерлік мақсатпен келеді. Қазіргі таңда Қазақстан шетелдіктер үшін демалу аймағы болып көрінбейді. Оның себебі біріншіден ақпараттың аздығы, яғни еліміздің көптеген көркем жерлері туралы ақпарат берілмейді. Ал екіншіден, елімізде демалыс индустриясы жақсы дамымаған.
ҚР статистикалық агенттігінің берген деректері бойынша 2003ж Қазақстанда 714 тіркеуге алынды, оның 392-сі Алматыда. Туристік компаниялардың негізін шағын кәсіпорындар 93%, ал орта кәсіпорындар 6% құрайды. Ірі туристік ұйымдар тек 8. Оларды атап өтсек: Kazakhstan Travel International, Central Asian Corporation, Отрар Авиа, ТОО Турагентство Шелковый путь т.б. Эксперттік сауалнама қорытындысы бойынша статистикалық агенттігінің берген деректері толық емес, Алматының өзінде 1000-нан астам туристік компаниялар бар.
2004 жылдың 2 жарты жылдығында басшылардың 71 %-ы өз ұйымының экономикалық жағдайын қанағаттандырарлық деп, 20% жақсы, 9% нашар деп бағалады. Ал ол 2004 жылдың 1 жарты жылдығында мынадай көрсеткіштерге ие болған: 71%, 22%,7%.
Көптеге туристік фирмалардың басшыларының айтуынша қызмет көрсету көлемінің шектеуші факторы нарықтағы бәсекелестіктің күшеюі болып табылады. Сауалнама берушілердің 27% сатып алушылар сұранысың төмендігін көрсетеді, ал 18% қызмет көрсету көлемінің өсуіне шектеу жоқ деп санайды.
Қазақстанда 400-ден астам туристік фирмалар қызмет етеді, 80 елдің туристік фирмаларымен келісім жасаған. Туризмнің дамыған аймақтары -Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Оңтүстік Қазақстан облыстары, сондай-ақ Алматы және Астана қалалары. Осы облыстардың және қалалардың туристік фирмалары қызмет көрсетудің 88%-ін құрайды. Қазақстаннан туристердің мейлінше көп баратын елдері: Ресей, Қытай, Германия, Корея, Польша, Турция, БАЭ. Ал біздің елге келетін туристердің елдері: Ресей, Қытай, Германия, Пакистан, Полыпа және Турция.
Туристік фирмалардың басшыларының 68%-ы бәсекелестікті күшейтуші негізгі факторы - нарыққа жаңа туристік ұйымдардың кіруі десе, 37% туристік агенттіктердің агрессивтік жарнамаларына байланысты дейді.
Әкімшілік дереккөздердің және туристік қызметке жүргізілген статистикалық зерттеулердің деректері және 2009 жылғы қорытындылар бойынша 2008 жылмен салыстырғанда тұтастай республика бойынша келушілер саны 3,9%-ға көбейді. Туризм түрлері бойынша туристік индустрияның түрлі бағыттағы даму үрдістері байқалады: келу туризмі 8,3%-ға азайды және 4 329,8 мың адамды құрады (келушілердің жалпы санынан 29,3%-ы), 2008 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда сыртқа шыққан туристер саны 22,3%-ға артты және 6 413,9 мың адамды (43,4%) құрады. Ішкі туризмдегі келушілер саны сондай-ақ 5,3%-ға азайды және 4 028,1 мың адамды (27,3%) құрады.
Дүниежүзілiк экономикалық дағдарыс туристiк саланың дамуына да кері ықпалын тигізгенін атап өту керек. Туристiк салада көрсетілген қызметтердiң жалпы көлемi 0,4%-ға азайып, 65 761,9 млн. теңгені құрады, сатылған жолдамалар құны 19 281, 6 млн. теңгені құрады (13,9%-ға артты).
Есепті кезеңде туристік қызметпен айналысатын 1203 туристік фирмалар және 73 дара кәсіпкерлер 369,1 мың келушілерге қызмет көрсетті, бұл 2008 жылғы деңгеймен салыстырғанда 25,7% кеміді.
Республикада қонақ үй шаруашылығының 1232 кәсіпорындары 2 278,6 мың адамға қызмет көрсетті және 48 249,6 млн. теңгеге қызмет көрсетті. Орналастыру объектілерінде 30 831 нөмір бар, біржолғы сыйымдылығы 67 717 төсек-орынды құрады.
Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалардың көбі Алматы қаласына (690), Астана қаласына (87), Қарағанды (76), Павлодар (56), Шығыс-Қазақстан (48) және Алматы (43) облыстарына келеді.
Қазіргі таңда Қазақстанның әуе жолдары Германия, Индия, БАӘ, Турция, Италия, Корей Республикас, Венгрия, Израиль, Қытай, Тайланд және т.б. елдерге ұшады. Әуе тасымалдарын ішкі және халықаралық нарықта қызмет көрсететін ұлттық Air Kazakhstan және басқа да әуе компаниялары ұсынады. Туристердің көпшілігі қауіпсіздік пен жоғары сапалы қызмет көрсететін шетел әуе компанияларының қызметін қалайды. Өз кезегінде бұл отандық әуе компанияларының қызметін тежейді. Сонымен қатар қазақстандық әуе компанияларының билеттері қымбат болғандықтан отандық турлардың бағасы да сәйкесінше қымбаттайды. Сонымен қоса авиабилеттер бағасының жоғары болуы турөнімнің бағасын көтереді, ал ол халықаралық нарықта бәсекелестігін төмендетеді.Автомобиль транспорты дамыған мемлекеттерге экскурсиялық маршруттарда шоп туризм ұйымдастыруда қолданады. Бірақ оның дамуы жол тораптарының жағдайына және туристік транспорттық құралдарының техникалық қамтамасыз етілуіне тікелей байланысты. Республикамыздың автобус паркі құлдырау үстінде болатын, қазіргі заманға сай комфортабелді автобустардың жоқтығы туристерге жоғарғы деңгейде қызмет көрсете алмайтын еді.
2019 жылы Қазақсан тарихында елеулі оқиғалардың бірі жүзеге асуда. Ол еліміздің тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ұсынысымен ел ішінде авиабиелеттері арзан әуе тасымалдарын жүргізу мақсатында Ұлттық авиакомпанияны құру болды. Осы мақсатта Fly Arystan әуе компаниясы құрылып, осы жылдың мамырынан бастап өз жұмысына кірісіп келеді. Аталған компания мақсатын жүзеге асыру үшін ел бюджетінен мүлдем ақша бөлінбеді. Ол тек инвесторлардың қаражатына жүзеге асты. Жоспар боцынша лоукостер тасымалы тек Қазақстан ішінде ғана емес, сонымен қатар, Орта Азия елдері мен көрші мемлекеттерге де жүзеге асады. Ол өз кезегінде туризм саласының дамуына да елеулі әсерін игізеді деп ойлаймын.
Негізгі республикалық темір жол арқылы тасымалдау мекемесі Қазақстан темір жолы 14 бағытта қызмет көрсетті. Қазақстанның темір жолы арқылы Қырғызстанның, Өзбекстанның, Ресейдің, Тәжікстан мен Түркіменстанның транзиттік жолаушылар тасымалдау пойыздары өтеді.
Болашақта экологиялық жағынан таза туристік транспортты дамытуға аса назар аудару қажет.
Қазақстанда туризмнің барлық түрлері (танымдық, ойын-сауық, этникалық, экологиялық, экскурсиялық-танымдық, денсаулық сауықтыру, балалар, спорттық, аң аулау, балық аулау, атпен серуендеу), т.б. бойынша жүргізіледі. Бұл үшін Қазақстан аумағы бойынша 700-ден астам саяхаттық маршруттар белгіленген. Оларға Қазақстанда жиынтық сыйымд. 33 мың орынды 372 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді. Мысалы, Алматы қаласында қонақтарға "Алатау", "Қазақстан", "Достық", "Есік", "Отырар", "Астана", "Анкара", "Hyatt Regency Almaty", "Интурист", т.б. қонақ үйлер сервистік қызмет көрсетеді. Астанада 30 туристік фирма және 25 қонақ үй орналасқан. Олардың ірілері: "Окан - Интерконтиненталь Астана"; "Комформ - Отель Астана", "Турист", "Есіл", "Жібек жолы", "Алтын дала", т.б.
2.2 Қазақстандағы туризм саласының түрлері
Қазақстан ұлан-байтақ жерге ие, табиғаты керемет әрі көркем, мол мұраға ие екені белгілі. Қазақстанның табиғи байлықтарына сан жоқ десек те асыра сіртеушілік болмас. Әсем табиғат бүкіл қазақстан территориясында етек алып, қай өңірді келтірсек те, барлығы өте керемет. Сол мақсатта Қазақстандағы туризм түрлерін де өңірлерге бөліп алып қарастырыға келеді. Себебі, әр өңірде негізгі туризм бағыттары бір бағытта дамыған деуге келеді. Алайда, ол сол өңірдің туризм нысандары тек шектеулі ғана дегенді білдірмейді. Тек, негізгі бағыт біржақтыланған деуге болады. Сонымен, қазақстандағы туризм салаларына келсек, жеке-даралауға болмайды.
Бүгін Қазақстанда туризмнің барлық дерлік қолданыстағы түрлері дамуда:
* танымдық,
* ойын-сауық,
* спорттық,
* рекреациялық және терапевтік,
* тұтынушылық,
* бизнес,
* діни,
* этникалық,
* экологиялық
* бүркіт және басқалармен аңшылық, рафтинг, альпинизм және т.б,
Қазақстанның кең байтақ жерінің табиғаты сан ... жалғасы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМ САЛАСЫ, ДАМУЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
1.1. Қазақстандағы туризм саласының даму тарихы мен даму қарқыны
1.2. Қазақстандағы туризм саласының түрлері
1.3. Қазақстандағы экскурсиялы-танымдық туризм және оның ерекшеліктері
1. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЭКСКУРСИЯЛЫҚ-ТАНЫМДЫҚ ТУРИЗМ ЖАҒДАЙЫ
1.1. Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм нысандары, сипаттамасы
1.2. Қала қонақтары мен шетелдік қонақтарға ұсынылатын экскурсиялар
1.3. Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм дамуындағы негізгі проблемалар және оларды шешу жолдары
2.
2.1
2.2
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Дүние жүзіндегі алдынғы қатарлы дамыған мемлекеттер қатарына кіруді мақсат етіп тұрған ел. Осы себепті, елімізде бірқатар іс-шаралар жүргізіліп, елдің саяси бағдары осы бағытқа негізделуде. Бұл мақсатқа жету үшін басты мезетте ел экономикасын жеткілікті деңгейге көтеру мақсат етілуде.
Ел экономикасы дамуында туризм саласы алғашқы үштікте тұрады. Осы сабептен де туризмнің дамуы экономика үщңн аса маңызды. Ал туризмді дамыту еі алдымен сапа мәселесәне кетіп тіреледі. Ішкі және сыртқы туризмді барынша сапалы әрі күн сайынғы бәсекеге қолайлы ету, негізгі мәселелерді шешудің түйіні болып табылады.
Қазақстандық және шетелдік азаматтардың әртүрлі туристік қызметтерге қажеттілігін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін қазіргі заманғы тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік кешен құру, саланы дамытудың экономикалық және құқықтық тетіктерін әзірлеу әрі Қазақстанның туристік өнімінің сапасын қамтамасыз ету біздің алдымызда тұрған ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
Туризм әлемдік экономикада басты рольдердің бірін атқарады. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның (ДТҰ) деректері бойынша ол әлемдік жалпы ұлттык өнімнің 10 бөлігін, халықаралық инвестициялардың 11 пайызынан астамын, әлемдік өндірістегі әр бір 9 шы жұмысшы орнын қамтамасыз етеді. 1993 жылы Қазақстан Республикасы Дүниежүзілік туристік ұйымға нақты мүше болып кірді.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік қызметті реттеу мен халықтың тарихи және мәдени мұрасын жаңғырту үшін негіз боп қаланды. Туризмнін тез және тұрақты өсуін, оның қоршаған ортаға, экономиканың барлык саласына және қоғамның әл ауқатына күшті ықпалын назарға ала отырып, Үкімет туризмді Қазақстан экономикасының маңызды секторы деп анықтады.
Туристік қызмет кәсіпорын шаруашылық әрекетімен ғана шектеліп қоймайды, ол әр түрлі қоғамдық және кәсіби ассоциациялар мен бірлестіктердің,аймақтық, ұлттық, халықаралык институттар, мемлекеттік және мемлекет аралық реттеу ұйымдарының қызметімен өте тығыз байланысты болады. Туристік сапардағы адамдар қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған барлық осы элементтер әрекетінің жиынтығы туризмнің әлеуметтік - экономикалық құбылыс ретіндегі түсінігін қалыптастырады. Туризм құрылымдарынын әр қайсысы өзінің нақты функциясын жүзеге асырғанда маркетинг концепциясын қолданады, сол арқылы ғана өз қызметінің тиімділігін арттырып, өзіне және қоғамға белгілі бір пайда алып келе алады.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанда қазіргі кезде туризмге үлкен мән беріліп отыр, соның ішінде ең негізгі туризм түрі- экскурсиялық-танымдық туризмді дамыту. Себебі, Қазақстан көптеген мемлекеттермен экономикалық тығыз қарым-қатынаста. Сондықтан, жыл сайын елімізге елдің табиғатын, елдегі экономикалық маңызға ие негізгі қалалардың бірі - Алматы қаласына түрлі мақсаттармен шетелден және ел ішінен көптеп қонақтар келуде. Ал қаладағы дамыған басты туризм саласы - экскурсиялық-танымдық туризм.
Зерттеу жұмыстың мақсаты. Тақырыпты теориялық тұрғыдан жан жақты зерттеу. Қазақстанда, Алматы қаласында экскурсиялық-танымдық туризмнің орнын анықтау. Қазақстанда экскурсиялық-танымдық туризмді дамыту арқылы, туризм сапасын дамыту арқылы табыс түсіру жолдарын қарастыру. Жұмысты жазу барысында салыстыру, эксперттік, графикалық, статистикалық талдау әдістері қолданылады.
Аталған мақсатқа жету үшін алға қойылған. экскурсиялық-танымдық туризм мәселелері, сырттан келген туристтер мен Қазақстан Республикасындағы туристік мәселер, ақпараттарды қарастыру жұмыстары жүргізілді. Алматы қаласы мысаланда экскурсиялық-танымдық туризм саласында орын алып тұрған кәзіргі жағдай қарастырылады.
Зерттеу пәні - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласы және оның дамуы.
Зерттеу объектісі - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласында қала қонақтары мен шетелдік қонақтарға ұсынылатын экскурсиялар.
Ғылыми жұмыстың теориялық және методологиялық негізі осы саладағы отандық және шетелдік авторлар еңбектері, ҚР статистика агенттігінің мәліметтері, отандық және шетел жариялымдары және интернет жүйесі болып табылады.
Аталған тақырыпта жүргізілген зерттеу жұмысының жаңалығы - Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризміне сандық талдау жасау жіне сол ақпараттар негізінде Алматы қаласындағы экскурсиялық-танымдық туризм саласын дамытуға бағдарлану.
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТУРИЗМ САЛАСЫ, ДАМУЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Қазақстандағы туризм саласының даму тарихы мен даму қарқыны
Ұлы Жібек жолы бойында орналасқандықтан Қазақстан аумағындағы қалалар мен табиғаты ғажайып қорықты жерлер ежелден саяхат және туризм нысандары болып табылған. Қазақстандағы алғашқы туристік ұйымдар 20 ғ-дың 20 - 30-жылдары пайда болды. 1929 жылы Алматы қаласындаа тұңғыш туристік жорық ұйымдастырыды. Оған Г.И. Белоглазов пен Ф.Л. Савин басқарған 17 мектеп мұғалімдері қатысты. Жорық Алматы төңірегінен басталып Есік көлінде (62 км) аяқталды. 1930 жылы Алматы өлкетану мұражайы жанында Пролетарлық туризм және экскурсия қоғамының өлкелік бөлімшесі жұмыс істей бастады. Оның алғашқы төрағасы болып В.Г. Горбунов сайланды. Осы жылы Алматы қалалық телеграф пен пошта қызметкерлерінен (16 адам) құралған топ (Ф.Л. Савин басқарған) Медеу - Көкжайлау - Үлкен Алматы көлі жағалауына дейін барды. Туризмнің бұл түріне В.Зимин, А.Бергрин, Д.Литвинов, Х.Рахимов, Г.Белоглазов, т.б. көп үлес қосты. 1931 жылы қаңтарда Алматыдан Зиминнің бастауымен алғаш рет шаңғышылар жорығы ұйымдастырылды. "Еңбек және қорғаныс" эстафетасын алған бұл жорыққа қатысқан 8 шаңғышыға ұлттық атты әскер полкінің сегіз шабандозы қосылды. Олар Алматыдан шығып, Ұзынағаштан өтіп Қордай асуы арқылы эстафетаны Қырғызия командасына табыс етті. Сол жылы Алматыдағы Жетісу губерниясы мұражайдың жанынан Бүкілодақтық пролетарлық туризм мен экскурсия ерікті қоғамының 10 мүшесі бар алғашқы ұясы ұйымдастырылды. Ол кейіннен Қазақстан өлкелік кеңесіне айналды. Әуесқой туристердің бастауымен Алатау қойнауындағы Күйгенсай (Горельник) шатқалында туристер үшін шағын үй салынды. 1936 жылы бұл жерде республикадағы ең алғашқы 50 кісілік "Горельник" турбазасының шаңырағы көтерілді.
1938 жылы Көкжайлау шатқалында (Алматы маңында) алғаш қазақстандық туристер слеті өтті. Оған 200-дей туристер қатысты. 1943 жылдың басынан "Горельник" турбазасында Кеңес армиясының тау атқыштарын даярлайтын Бүкілодақтық нұсқаушылар мектебі орналасты. Соғыстан кейін "Горельник" тау шаңғышылары мен альпинистер кадрларын даярлайтын базаға айналды. Адамдардың белсенді демалысы мақсатында 1952 жылы Қазақстанда Туристік-экскурсиялық басқарма (ТЭУ) құрылды. 1961 жылы Алматыда Республикалық жас туристер студиясы ашылды. 1960 жылы кәсіподақтардың Қазақ республикасы кеңесі жанынан туризм жөніндегі республикалық басқарма ұйымдастырылды. 1962 жылы Туристік-экскурсиялық басқарма Туризм жөніндегі кеңес болып қайта құрылды. 1965 жылы Қазақстанда республикалық және 5 облыстық (Алматы, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Орал, Шымкент) туристік кеңес және әр облыста экскурсиялық бюро ашылды.
1950 - 60 жылдары Алматы жоғары оқу орындарында тау туризмі, альпинизм (шыңға шығу), спорттық туризм дами бастады. Мұның нәтижесінде туристік нұсқаушылар тобы қалыптасты. Осы жылдары С.Күдерин, Ү.Үсенов, Н.Дубицкий, В.Г. Хомулло, т.б. мамандар оқушылар мен студенттер арасында туризмді дамытуда үлкен үлес қосты. 1958 жылы Зиминге тұңғыш рет туризм бойынша КСРО-ның спорт шебері атағы берілді.
1970 жылы құрылған Туризм және саяхатшылықтың республикалық кеңесі туризмнің одан әрі дамуына әсер етті.
1971 - 75 жылдары Қазақстанда туризмнің материалдық базасын нығайып, саяхаттық-туристік ұйымдар көбейді, жаңа туристік базалар мен мейманханалар пайдалануға берілді.
1978 жылы Қазақстанда экскурсия мен туризмнің республикалық кеңесі және 14 облыстық кеңес, 17 туристік база мен мейманханалар, 26 саяхат, экскурсия бюролары және шет ел туристеріне қызмет көрсететін 3 бюро, Алматы, Орал, Шымкент қалаларында туристік автомобиль базалары құрылды. Туристік базалар мен мейманханалардағы орын саны 7 мыңға жетті.
1988 жылы туризм құрылымында біршама өзгерістер болды. Жаңадан туристік экскурсия қауымдастықтары құрылды. Осы жылдары Қазақстан туризмінің дамуына Н.И. Самойленко, С.Әбденбаев, Т.Жездібаев, А.Чукреев, О.Мазбаев, С.Р. Ердәулетов, т.б. үлкен үлес қосты. Тәуелсіздік алған Қазақстанда 1991 жылдан туризм саласы дамудың жаңа сатысына көшті. 1993 жылы Қазақстан Дүниежүзілік туризм ұйымына мүше болды. Осы жылы туризм индустриясын дамытуға арналған ұлттық бағдарлама қабылданды. 1997 жылы Қазақстан Республикасының Ұлы Жібек жолының тарихи орталықтарын қайта өрлету, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұралар сабақтастығын дамыту тұжырымдамасы, жалпы туризм дамуының стратегиясы жасалды.
Қазақстанның тәуелсіздік алуы туристік іс-әрекетті реттеу мен тарихи-мәдени құндылықтардың қайта қалпына келуіне негіз болды. Бүгінгі таңда мемлекетіміздегі туризмнің дамуы ҚР-ң 1992 жылы 3-шілдесінде қабылданған Туризм туралы Заңының негізінде, ҚР Президентінің 1997 жылы 30-сәуір Түркі тілдес мемлекеттердің Ташкент декларациясын іске асыру, ЮНЕСКО мен ДТҰ-ң ҚР-ғы Ұлы Жібек жолының туризм инфрақұрылымын дамыту жарғысы мен 1998 жылы 27-ақпан қабылданған Ұлы Жібек жолының тарихы орталықтарын қайта қалпына келтіру, түркі тілдес мемлекеттердің құндылықтарын дамыту мен сақтау, туризм инфрақұрылымын құру ҚР-ң мемлекеттік бағдарламаларының қабылдануы Қазақстандағы туризм нарығының дамуына оң әсерін тигізді.
1993 жылы Қазақстан Республикасы ДТҰ құрамына кірді. Соның барысында шетелдік инвесторлар Қазақстанды бай туристік потенциалы бар әлеуетті серіктес ретінде қабылдады.
Қазақстан Республикасының Статистикалық Агенттігінің деректеріне сүйенсек елімізд 1999 жылы 425 туристік ұйым жұмыс істеді. Оның 6-ы мемлекеттік, 405 жеке меншіктегі кәсіпорын және 14 шетелдік туристік агенттіктер. Қазақстандағы туристік кәсіпорындар әлемнің 80 елімен келісімшартпен жұмыс істеді, 4 Алматылық, 13 облыстық турфирмалар әлемнің 8 мемлекетіне чартерлік авиарейстерге шықты.
Қазіргі таңдағы туризм индустриясы ірі табыс әкелуші және динамикалық дамушы халықаралық сауда сегменттерінің бірі. 1999 жылы халықаралық туризм әлемдік экспорт табысының 8%-ын және қызмет көрсету секторы экспортының 37%-ын қамтыды. Туризмнен түсетін табыс мұнай, мұнай өнімдері, атомобильден түсетін табыстан 3-ші орынды иеленеді.Мұндай даму тенденция келесі мыңжылдықтың басына дейін сақталады деген болжам бар. Туризмнің дамуы жаңа территориялардың пайда болуына байланысты болу керек. Осыған орай Қазақстан әлемдік туристік нарықта өз орнын иеленуге мүмкіншілігі бар.
Қазіргі туризм қалыптасуы жыл сайынғы төлемді демалыстардың салдарынан туындады. Ол өз кезегінде адамның демалуға және бос уақытын өткізуге деген құқығының негізі болды. Сонымен қатар жеке тұлғаның қалыптасуының, халықтар арасындағы түсінушіліктің пайда болуының факторы болып табылады. ДТҰ-ның зерттеу анализіне сәйкес, туризм мемлекеттің әлеуметтік, мәдени, экономикалық өміріне әсер етуші сала.
Мамандардың есептеуі бойынша бір шетелдік турист әлемдік нарыққа 9 т көмір, 15 т мұнай, 2 т жоғары сортты бидай шығарғандағы табысты береді. Өнімді сатқанда елдің энерготасымалы төмендесе, ал туристік индустрия қалпына келуші ресурстармен жұмыс істейді. Шетелдік экономистердің санағы бойынша 100 мың турист қалада 2 сағ уақытын өткізе отырып 350 мың доллар шығындайды немесе 1 адам 17,5 долларды 1 сағ ішінде шығындайды. Осыған орай өнімді сатудан гөрі туризмді дамыту - ұзақ әрі экономикалық жағынан тиімді перспектива. 2001 жылы 13 маусымда "Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы" заң қабылданды. Онда республикадағы туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі шаралары, туристік қызметті лицензиялау, т.б. мәселелер тұжырымдалды. Қазақстанның табиғи, тарихи, геосаяси орны туристік нысандарды ұтымды пайдалануға мүмкіншілік береді, сонымен қатар экономиканың басты тармақтарының бірі ретінде дамытуды қажет етеді.
2002 жылы республикада 430 туристік ұйымдар, фирмалар мен әр түрлі бюролар жұмыс істеді. Оларда 6 мың адам, оның ішінде 1500 кәсіптік экскурсия жүргізушілер (гидтер) қызмет көрсетеді. Қазақстанның туристік фирмалары дүние жүзінің 80-ге жуық елімен қарым-қатынас жасайды. Алматы қаласының 25 фирмасы және 5 облыс орталығы Үндістанға, Түркияға, Біріккен Араб Әмірлігіне, Пәкстанға, Корея Республикасына, Грекияға, Польшаға, т.б. елдерге чартерлік әуе рейстерін жолға қойған.
2003 жылы Қазақстандық туристтік фирмалар 44.9 мың адамға қызмет көрсетті. Бұл алдыңғы жылға қарағанда 1,5 есекелушілердің көп болғандығын көрсетеді. ТМД елдерінен басқа елдерден Қазақстанға 42.2 мың адам келді (2002 жылы 28.5мың адам). Статистикалық мәліметтерге сүйене отырып келуші шетелдік туристер санының көбею динамикасы сақталғанын көреміз.
Туризм дамуының проблемасын шешудің бір жолы туристік мамандарды дайындау. Қазақстанда туризм менеджерлерін дайындайтын мемлекеттік, жек меншіктік және Ресей филиалдарының 28 жоғарғы оқу орындары бар. Мұндай кадрларды дайындау 1992 жылы басталды.
Әр ел өзіне туристер ағымын қаратуды мақсаттайды. Қазақстанның туристік мекемелері кіру туризмінің деңгейін жоғарылатуы қажет. Ол транспорт жағдайының, орналастыру орындарының, кадрлармен қамтудың жағдайын жақсарту керек.
2003 жылы Қазақстанға келген туристердің 50%-дан астамы Германиядан, ал ТМД елдерінің ішінде Ресейден 67,5% келді. Қазақстанға келуші туристердің географиясы соңғы кездері ұлғайды. Алайда олар бізге демалу үшін емес, іскерлік мақсатпен келеді. Қазіргі таңда Қазақстан шетелдіктер үшін демалу аймағы болып көрінбейді. Оның себебі біріншіден ақпараттың аздығы, яғни еліміздің көптеген көркем жерлері туралы ақпарат берілмейді. Ал екіншіден, елімізде демалыс индустриясы жақсы дамымаған.
ҚР статистикалық агенттігінің берген деректері бойынша 2003ж Қазақстанда 714 тіркеуге алынды, оның 392-сі Алматыда. Туристік компаниялардың негізін шағын кәсіпорындар 93%, ал орта кәсіпорындар 6% құрайды. Ірі туристік ұйымдар тек 8. Оларды атап өтсек: Kazakhstan Travel International, Central Asian Corporation, Отрар Авиа, ТОО Турагентство Шелковый путь т.б. Эксперттік сауалнама қорытындысы бойынша статистикалық агенттігінің берген деректері толық емес, Алматының өзінде 1000-нан астам туристік компаниялар бар.
2004 жылдың 2 жарты жылдығында басшылардың 71 %-ы өз ұйымының экономикалық жағдайын қанағаттандырарлық деп, 20% жақсы, 9% нашар деп бағалады. Ал ол 2004 жылдың 1 жарты жылдығында мынадай көрсеткіштерге ие болған: 71%, 22%,7%.
Көптеге туристік фирмалардың басшыларының айтуынша қызмет көрсету көлемінің шектеуші факторы нарықтағы бәсекелестіктің күшеюі болып табылады. Сауалнама берушілердің 27% сатып алушылар сұранысың төмендігін көрсетеді, ал 18% қызмет көрсету көлемінің өсуіне шектеу жоқ деп санайды.
Қазақстанда 400-ден астам туристік фирмалар қызмет етеді, 80 елдің туристік фирмаларымен келісім жасаған. Туризмнің дамыған аймақтары -Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Оңтүстік Қазақстан облыстары, сондай-ақ Алматы және Астана қалалары. Осы облыстардың және қалалардың туристік фирмалары қызмет көрсетудің 88%-ін құрайды. Қазақстаннан туристердің мейлінше көп баратын елдері: Ресей, Қытай, Германия, Корея, Польша, Турция, БАЭ. Ал біздің елге келетін туристердің елдері: Ресей, Қытай, Германия, Пакистан, Полыпа және Турция.
Туристік фирмалардың басшыларының 68%-ы бәсекелестікті күшейтуші негізгі факторы - нарыққа жаңа туристік ұйымдардың кіруі десе, 37% туристік агенттіктердің агрессивтік жарнамаларына байланысты дейді.
Әкімшілік дереккөздердің және туристік қызметке жүргізілген статистикалық зерттеулердің деректері және 2009 жылғы қорытындылар бойынша 2008 жылмен салыстырғанда тұтастай республика бойынша келушілер саны 3,9%-ға көбейді. Туризм түрлері бойынша туристік индустрияның түрлі бағыттағы даму үрдістері байқалады: келу туризмі 8,3%-ға азайды және 4 329,8 мың адамды құрады (келушілердің жалпы санынан 29,3%-ы), 2008 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда сыртқа шыққан туристер саны 22,3%-ға артты және 6 413,9 мың адамды (43,4%) құрады. Ішкі туризмдегі келушілер саны сондай-ақ 5,3%-ға азайды және 4 028,1 мың адамды (27,3%) құрады.
Дүниежүзілiк экономикалық дағдарыс туристiк саланың дамуына да кері ықпалын тигізгенін атап өту керек. Туристiк салада көрсетілген қызметтердiң жалпы көлемi 0,4%-ға азайып, 65 761,9 млн. теңгені құрады, сатылған жолдамалар құны 19 281, 6 млн. теңгені құрады (13,9%-ға артты).
Есепті кезеңде туристік қызметпен айналысатын 1203 туристік фирмалар және 73 дара кәсіпкерлер 369,1 мың келушілерге қызмет көрсетті, бұл 2008 жылғы деңгеймен салыстырғанда 25,7% кеміді.
Республикада қонақ үй шаруашылығының 1232 кәсіпорындары 2 278,6 мың адамға қызмет көрсетті және 48 249,6 млн. теңгеге қызмет көрсетті. Орналастыру объектілерінде 30 831 нөмір бар, біржолғы сыйымдылығы 67 717 төсек-орынды құрады.
Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалардың көбі Алматы қаласына (690), Астана қаласына (87), Қарағанды (76), Павлодар (56), Шығыс-Қазақстан (48) және Алматы (43) облыстарына келеді.
Қазіргі таңда Қазақстанның әуе жолдары Германия, Индия, БАӘ, Турция, Италия, Корей Республикас, Венгрия, Израиль, Қытай, Тайланд және т.б. елдерге ұшады. Әуе тасымалдарын ішкі және халықаралық нарықта қызмет көрсететін ұлттық Air Kazakhstan және басқа да әуе компаниялары ұсынады. Туристердің көпшілігі қауіпсіздік пен жоғары сапалы қызмет көрсететін шетел әуе компанияларының қызметін қалайды. Өз кезегінде бұл отандық әуе компанияларының қызметін тежейді. Сонымен қатар қазақстандық әуе компанияларының билеттері қымбат болғандықтан отандық турлардың бағасы да сәйкесінше қымбаттайды. Сонымен қоса авиабилеттер бағасының жоғары болуы турөнімнің бағасын көтереді, ал ол халықаралық нарықта бәсекелестігін төмендетеді.Автомобиль транспорты дамыған мемлекеттерге экскурсиялық маршруттарда шоп туризм ұйымдастыруда қолданады. Бірақ оның дамуы жол тораптарының жағдайына және туристік транспорттық құралдарының техникалық қамтамасыз етілуіне тікелей байланысты. Республикамыздың автобус паркі құлдырау үстінде болатын, қазіргі заманға сай комфортабелді автобустардың жоқтығы туристерге жоғарғы деңгейде қызмет көрсете алмайтын еді.
2019 жылы Қазақсан тарихында елеулі оқиғалардың бірі жүзеге асуда. Ол еліміздің тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ұсынысымен ел ішінде авиабиелеттері арзан әуе тасымалдарын жүргізу мақсатында Ұлттық авиакомпанияны құру болды. Осы мақсатта Fly Arystan әуе компаниясы құрылып, осы жылдың мамырынан бастап өз жұмысына кірісіп келеді. Аталған компания мақсатын жүзеге асыру үшін ел бюджетінен мүлдем ақша бөлінбеді. Ол тек инвесторлардың қаражатына жүзеге асты. Жоспар боцынша лоукостер тасымалы тек Қазақстан ішінде ғана емес, сонымен қатар, Орта Азия елдері мен көрші мемлекеттерге де жүзеге асады. Ол өз кезегінде туризм саласының дамуына да елеулі әсерін игізеді деп ойлаймын.
Негізгі республикалық темір жол арқылы тасымалдау мекемесі Қазақстан темір жолы 14 бағытта қызмет көрсетті. Қазақстанның темір жолы арқылы Қырғызстанның, Өзбекстанның, Ресейдің, Тәжікстан мен Түркіменстанның транзиттік жолаушылар тасымалдау пойыздары өтеді.
Болашақта экологиялық жағынан таза туристік транспортты дамытуға аса назар аудару қажет.
Қазақстанда туризмнің барлық түрлері (танымдық, ойын-сауық, этникалық, экологиялық, экскурсиялық-танымдық, денсаулық сауықтыру, балалар, спорттық, аң аулау, балық аулау, атпен серуендеу), т.б. бойынша жүргізіледі. Бұл үшін Қазақстан аумағы бойынша 700-ден астам саяхаттық маршруттар белгіленген. Оларға Қазақстанда жиынтық сыйымд. 33 мың орынды 372 әр түрлі категориялы қонақ үйлер қызмет көрсетеді. Мысалы, Алматы қаласында қонақтарға "Алатау", "Қазақстан", "Достық", "Есік", "Отырар", "Астана", "Анкара", "Hyatt Regency Almaty", "Интурист", т.б. қонақ үйлер сервистік қызмет көрсетеді. Астанада 30 туристік фирма және 25 қонақ үй орналасқан. Олардың ірілері: "Окан - Интерконтиненталь Астана"; "Комформ - Отель Астана", "Турист", "Есіл", "Жібек жолы", "Алтын дала", т.б.
2.2 Қазақстандағы туризм саласының түрлері
Қазақстан ұлан-байтақ жерге ие, табиғаты керемет әрі көркем, мол мұраға ие екені белгілі. Қазақстанның табиғи байлықтарына сан жоқ десек те асыра сіртеушілік болмас. Әсем табиғат бүкіл қазақстан территориясында етек алып, қай өңірді келтірсек те, барлығы өте керемет. Сол мақсатта Қазақстандағы туризм түрлерін де өңірлерге бөліп алып қарастырыға келеді. Себебі, әр өңірде негізгі туризм бағыттары бір бағытта дамыған деуге келеді. Алайда, ол сол өңірдің туризм нысандары тек шектеулі ғана дегенді білдірмейді. Тек, негізгі бағыт біржақтыланған деуге болады. Сонымен, қазақстандағы туризм салаларына келсек, жеке-даралауға болмайды.
Бүгін Қазақстанда туризмнің барлық дерлік қолданыстағы түрлері дамуда:
* танымдық,
* ойын-сауық,
* спорттық,
* рекреациялық және терапевтік,
* тұтынушылық,
* бизнес,
* діни,
* этникалық,
* экологиялық
* бүркіт және басқалармен аңшылық, рафтинг, альпинизм және т.б,
Қазақстанның кең байтақ жерінің табиғаты сан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz