Азықтық ашытқы белогы жануар шаруашылығында қолдану

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

субстраттардан бөлініп алынған ашытқылардың 10 штамы және құндылығы аз субстраттар ретінде бидай сабаны, бидай кебегі, құрама жем, мақта қауызы және мақсары таңдалынып алынды.

Зерттеу әдістері. Зерттеу жұмысында әртүрлі табиғи субтраттардан дақылдарды бөліп алу, іріктеу, идентификациялау әдістері, дақылдардың морфолого-культуралдық, физиология-биохимиялық қасиеттерін зерттеу әдістері, моно- және аралас дақылдарды сұйық және қатты орталарда дақылдау, субстратты таңдау, дақылдардың биомасса жинау қарқындылығы және белок жинақтау мен мөлшерін анықтау әдістері қолданылды.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Ауыл шаруашылығы малдарына арналған азықтық препараттарды байыту үшін жоғары белок жинақтаушы белсенділікке ие ашытқы дақылдарын бөліп алу және ашытқылармен байытылған жаңа жемдік қоспа алу.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

Әртүрлі табиғи субстраттардан ашытқы дақылдарын бөліп алу және іріктеу;
Іріктелініп алынған ашытқы дақылдарының морфолого-культуралдық, физиолого-биохимиялық қасиеттерін зерттеу және идентификациялау;
Өсімдік шикізаттарында ашытқы дақылдарының өсу белсенділігін зерттеу және биомасса жинау қарқындылығын бақылау;
Ашытқы дақылдарының биомассасында белоктың жинақталу мөлшерін анықтау.

АШЫТҚЫ ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ МҮМКІНШІЛІКТЕРІ

1. 1 Азықтық ашытқы белогы жануар шаруашылығында қолдану

Ашытқылар - бір клеткалы қозғалмайтын, бактериялардан шамамен алғанда, он еседей ірі саңырауқұлақтар патшалығына жататын және табиғатта кең таралған микроорганизмдер. Ашытқылардың аскомицеттер және базидиомицеттер деп бөлінетін бөлімдеріне 1500 жуық түрлері кіреді. Ашытқы клеткасының мөлшері 8-10 микронға тең. Клетка пішіні дөңгелек, сопақша және таяқша тәрізді әртүрлі болады. Басқа саңырауқұлақтардан айырмашылығы ашытқылар ұзақ уақыт оттексіз тіршілік ете алады. Оларда қозғалу органеллалары болмайды. Клетка сыртында қабықша, ішінде цитоплазма, бір ядро және вакуолі бар. Ашытқылар көбінесе монополярлы, биполярлы және латеральды бүршіктену арқылы көбейеді [3] . Ашытқы клеткасы шамамен 75% судан тұрады. Клетканың құрғақ мөлшерінде орташа есеппен азот 45-60%, қант 15-45%, майлар 2, 5-13%, минералды заттар 7-10% мөлшерде болады. Сонымен қатар, ашытқы клеткалары метаболизм үшін маңызды ферменттер мен витаминдік құрамға ие. Ашытқылар клеткасында ферменттер тыныс алу және әртүрлі ашу процестерінде катализатор қызметін атқарады. Май және май тектес заттар негізінен бактерия клеткаларының қабығында және цитоплазманың бетінде кездеседі.

Май тектес заттар клетканың құрғақ затында 3-7% шамасында болады. Азықтық ашытқы саңырауқұлақтар денесіндегі май тектес заттардың мөлшері 60%-дай болады. Ашытқыларда белок және витаминдер (В, Д, Е), көмірсулар көп болатындықтан, қазір тамақ және мал азықтық мақсатқа кеңінен қолданылады [4] .

Аскомицеттер мицелий түзбейтін, клетка пішіні сопақша келген, диаметрі 3-15 мкм-ге жететін ашытқылар. Аскомицеттер бинарлы бөлінеді немесе аскоспоралар түзу арқылы жынысты жолмен бүршіктеніп көбейеді. Спора түзу және жай бөліну арқылы көбеюі сирек болады. Олардың жыныстық жолмен көбейетін түрлері де бар. Бүршіктеніп көбейгенде, алдымен, аналық клеткадан төмпешік пайда болады да, кейіннен ол үлкейіп бүршікке айналады. Қолайлы жағдайда бүршіктену екі сағатқа созылады.

Спорамен көбею оларда жынысты және жыныссыз жолдармен жүреді. Ашытқы клеткасындағы споралардың саны екіден он екіге дейін жетеді. Жыныссыз жолмен спора пайда болғанда, вегетативтік клеткалар ұсақ бөлшектерге бөлінеді де, олардың әрқайсысының сыртында қабықша пайда болады. Ал жыныстық жолмен спора пайда болғанда екі клетка қосылады да, оны қабықша қаптайды. Споралардың пішіні дөңгелек немесе сопақша болып келеді. Егер ашытқылар өсіп тұрған ортада қоректік зат жетіспей қалса, лезде споралары бар қалта түзеді. Сөйтіп ашытқылардың зиготасы ішінде споралары бар қалтаға айналады.

Ашытқылар - білгілі бір мөлшерде суық сүйгіш эукариотты микроорганизмдердің тобына жатады. Ашытқылардың бұл қасиеті кейде ашытқыларды әртүрлі субстраттардан бөліп алуға мүмкіндік береді.

Ашытқы клеткасына барлық жасушалар секілді төрт өсу фазасы тән: І - лагфаза, ІІ - логарифмдік өсу фазасы, ІІІ - стационарлық фаза, ІҮ - өлу фазасы. Алайда ашытқылардың өндірісінде тек үш өсу фазасын қарастырады, ал соңғы фаза ашытқы өндірісінде болмағаны жөн.

Лагфаза - ашытқы жасушасы қоректік ортаға енгеннен кейін сонда беймделетін период. Олардың ферментті жүйелері биомасса синтезінде құралады. Аминқышқылдардың, полифосфаттардың, рибонуклеин қышқылдарының (РНҚ) активті синтезі жүреді. Жасушалар бүршіктенуге дайындалып, жасуша пішінінің өзгеруіне байланысты массалары өзгереді. Ашытқылар бұл уақытта көбеймейді. Бұл периодтың ұзақтығы жасушаның ферментті жүйесіне, егіс материалының санына, қоректік субстраттың саны мен құрамына, температураға, рН, культуралды ортаның аэрациясына және т. б. факторларға байланысты. Бұл периодта жасушалар сыртқы ортаға сезімтал болып келеді.

Логарифмдік өсу фазасы - жасушалардың жылдам көбеюімен сипатталады. Оларды қоректік және өсу заттарымен қамтамасыз еткенде, сонымен қоса лимиттердің болмауы культуралды ортада бүршіктенетін жасушалардың көп болуына әкеледі. Ашытқы биомассалары жас жасушалар пайда болғанша үлкейіп, аналық жасушаға өсіп, жаңа генерация түзіп бүршіктенеді. Бұл фазада ашытқы жасушасының максималды өсуі байқалады. Периодтың мерзімі ортадағы қоректік заттың мөлшеріне және жасуша метаболизмінде түзілетін өнімнің мөлшеріне байланысты. Периодты бірнеше рет қайталау нәтижесінде процесте қоректік көздердің азаюы, ингибирлеуші өнімдердің пайда болуы немесе ортаның физикалық қасиеттерінің өзгеруінен өсу жылдамдығы төмендей береді. Ортаға қоректік заттарды үнемі толтырып отыру және зиянды заттарды шығарумен логарифмді өсу фазасын шексіз жүргізуге болады. Ашытқы клеткаларының қолайсыз жағдайларға төзу қабілеті бұл периодта жоғарылайды [5] .

А. Куктың анықтамасы бойынша бір ашытқы жасушасы орта есеппен 25 жаңа жасушаны, кейде 40 жасушаны түзеді.

Стационарлы фазада жаңа ашытқы жасушаларының түзілуі тоқталады, себебі өсу апаратына қоректік заттар жіберілмейді. Жасушалар өмір сүруін қамтамасыз ету үшін қалған қоректік заттарды қолданады. Жасушалар пішіні жағынан өседі, массасы да үлкейеді. Бұл фазада биомассаның өсуі ашытқы массасынан 5-10 % -ды құрайды. Жасушалардың ферментті жүйелері өмір сүруге қажетті алмасу процестеріне ауысады. Қоршаған ортада жасушалардың төзімділігі жоғарылайды. Бұл фаза ашытқы өндірісінде ашытқы жасушаларының пісіп - жетілуіне сәйкес келеді.

Өлу фазасы - микроорганизмдердің өсуі мен көбеюінің тоқталуымен сипатталады. Жасуша массалары кішірейеді, себебі барлық қоректік заттар алдыңғы фазада қолданылған. Жасушалар өмір сүруі үшін өздерінің қор заттарын пайдаланады. Жасуша автолизі байқалады. Ашытқы өндірісінде бұл фаза қарастырылмайды, себебі ашытқыларды культуралды ортадан бөліп алады. Ол тек қолайсыз жағдайда болуы мүмкін, мысалы сепаратор бұзылуы кезінде, сол кезде жетілген ашытқылар ұзақ уақыт құрылғыда тұрып қалады.

Ашыту құрылғысынан биомассаны бөліп алуды жоғарылату үшін технологиялық процесте лагфазаны минимумға түсіріп, логарифмдік фазаны ұзартып жүргізу қажет.

Ашытқылар систематикасы көбею тәсілдері мен физиологиялық қасиеттеріне негізделген. Олар екі тұқымдасқа сахаромицеттер мен сахаромицет еместерге бөлінеді:

Сахаромицеттер - нан, шарап, сыра алуда қолданылатын мәдени ашытқылар жатады. Олар бүршіктену және спора түзу арқылы көбейеді. Сондықтан бұларды нағыз ашытқылар деп атайды.

Saccharomyces ашытқылары спирттік ашудың негізгі агенттері болып келеді де, шарап жасау, спирт өндіру т. б. технологияларда басты рөлді атқарады.

Өндірісте ашытқылардың Saccharomyces cerevisiae және Saccharomyces elipsoideus сияқты түрлерінің маңызы зор. Saccharomyces cerevisiae 1996 жылдың 24 сәуірінде алғашқы эукариоттық организм ретінде танылды.

Saccharomyces cerevisiae клеткасы - шар немесе жұмыртқа тәрізді болатын, спирт ашуын қуатты жүргізетін қоздырғыш. Олар шарап спиртін алу үшін, сыра қайнатуда және нан ашытуда қолданылады. Бұлардың белгілі бір температурада және жағдайларда тіршілік ететін жеке топтары - расалары бар.

Шарап ашытқысы Saccharomyces elipsoideus түрі спирттік ашу туғызады, нәтижесінде глюкоза шараптық спиртке айналады және көмірқышқыл газы бөлініп шығады. Сондықтан да оны шарап ашыту үшін пайдаланады. Saccharomyces elipsoideus- тің клеткасы эллипс тәрізді. Олардың кейбір расалары шараптағы хош иісті түзуге тікелей қатысады. Ашытқылардың талломы бір клеткалы болып келеді. Вегетативтік көбеюі бүршіктену арқылы жүзеге асады. Қолайлы жағдайда оның тез жүретіндігі соншама, тіптен, бір-бірінен клеткалар ажырап үлгермейді. Бір тәуліктің ішінде мұндай клеткадан миллиондаған ұрпақ пайда болады.

Saccharomyces cerevisiae , Sacch. carlbergensis клеткалар құрамында 50% жуық белок, алмастырылатын және алмастырылмайтын аминқышқылдары, түрлі витаминдер бар; лизин, треонин, валин және лейцин өсімдіктерден асады, бірақ метионин, цистеин аз мөлшерде.

Saccharomyces pombe - клеткасы таяқша тәрізді. Олар екі-екіден өзара ұрықтанады да, одан зигота пайда болады. Өсе келе зиготадан ішінде төрт спорасы бар қалта түзіледі. Спора эллипс тәрізді, сыртқы қабаты тегіс келеді.

Көпшілік ашытқылар моносахаридтерді жақсы ашытады. Ал дисахаридтер тек моносахаридтерге ыдырағанда барып тіршілік ете бастайды. Ал полисахаридтерді (крахмал) және декстринді ашытудан бұрын солодтың (өсірілген арпадан алынады) көмегімен гидролиздейді [6] .

Сахаромицет емес ашытқылар - негізінен жалған ашытқылар. Cryptococcaceae біріктіріледі. Бұлар спора түзбейді, бүршіктену арқылы ғана көбейе алады. Бұлардың көпшілігі әртүрлі өндірістегі өнімдерді зақымдайды. Шаруашылық үшін маңызды туыстары да бар. Олар: Torulopsis және Mycoderma. Torulopsis туысына жататын ашытқылар шар тәрізді келеді және ашыту процесі барысында аз ғана мөлшерде спирт түзеді. Torulopsis kefir деп аталатын өкілі қымыз және айран сияқты сүт тағамдарын даярлауда пайдаланылады, ал Torulopsis utilius - тағамдық және мал азықтық ашытқыларды өндіруде үлкен маңызы бар.

Torulopsis биомассасын сүт сарысуында өсіре отырып, сұйық белокты өнім «Промикс» алады, мұның құрамында белок бастапқы сүт сарысуына қарағанда, 2-3 есе артық. Ашытқы белогымен байытылған «Провилакт» өнімі құрғақ майсыздандырылған сүтті алмастырушы ретінде қолданылады [7] .

Mycoderma туысына жататын ашытқылардың клеткасы ұзынша. Олар спирт түзе алмайды. Бірақ ортадағы бар спиртті және органикалық қышқылдарды су мен көмірқышқыл газына дейін тотықтыра алады. Құрамында спирті бар ішімдіктердің бетіне қонса, Mycoderma қатпарланған пленка түзеді де, оның иісі мен дәмін бұза бастайды. Сонымен қатар Mycoderma қатпарланған пленка түзеді де, оның иісі мен дәмін бұза бастайды. Сонымен қатар Mycoderma сүт тағамдарын, тұздалған көкөністерді бүлдіріп, сірке және нан ашытқыларын жасайтын өндіріске өте көп зиянын тигізеді.

Ашытқыларға Rhodotorula жатады. Ол қызғылт пигмент түзеді және кейбір тағамдық заттарды бүлдіреді. Бұлардың ішінде Candida деген тобының ауру қоздыратын қасиеті бар. Candida albicans - адамдарда кандидоз ауруын тудырады. Candida utilis, Candida arbore - биотехнологияда белокты биомасса алуға қолданады [8] .

Көптеген ашытқылар жатады. Олардың қоректенуі мен энергия алуы органикалық қорек көздерінің арқасында жүреді. Оттексіз жағдайда ашытқылар қорек көзі ретінде көмірсуларды пайдаланады. Ал, оттегі жеткілікті жағдайда ашытқы клеткалары көмірсутектерді, майларды, спирттерді және т. б. құрамы күрделі қосылыстарды пайдалануға қабілетті болып келеді.

Ашытқылар аэробты жағдайда қоректік ортада глюкоза төмен мөлшерде болғанда АТФ-ты тыныс алу процесінің есебінен алады. Көміртекті қосылыстардың көмірқышқыл газы мен суға дейін тотығуы ашытқыларда 3 түрлі механизм бойынша жүреді. Олар: үшкарбон қышқылы айналымы, глиоксилатты және пентозофосфаттық жол арқылы жүзеге асады. Әрбір айналымның жүзеге асуы барысында клеткада түзілуі жүреді. Пиридиннуклеотидтер биосинтез процесінің қайта қалпына келуіне немесе фосфор тотығуы барысында АТФ алуға жұмсалады. Фосфордың тотығуы жағдайында НАД·Н электрон тасымалдау тізбегінде электрон доноры қызметін атқарады. Ашытқыларда митохондрияның оқшауланған ішкі мембранасында флавопротеидтер, убихинондар және цитохромдар тәрізді белок тасымалдаушы электрондар болады. Көміртекті байланыстардың спектрі ашытқылардағы ашу процесіне қарағанда, аэробты тыныс алу процесінде кеңірек келеді [9] .

Ашытқылардың көптеген түрлері төменгі 0-5 ⁰ С, ал жоғарғы -30-40 ⁰ С температурада өсе алады. Барлық ашытқылар 20-25 ⁰ С бөлме температурасында өсуге қабілетті келеді. Бірқатар ашытқылар, мысалы Kluyveromyces thermotolerans , Arxiozyma telluris , Candida tropicalis , 45 ⁰ С-тан жоғары температурада өсе алады. Ал, олардың ең төменгі өсу температурасы 0-5 ⁰ С аралығында, сондықтан оларды жоғары температураға төзімділігіне байланысты термотолеранттылар деп атауға болады.

Жылықанды жануарлардың мүшелерінде тіршілік ететін ашатқылардың бірнеше түрі бар. Мұндай түрге, мысалы, қояндардың ішек жолында тіршілік ететін Cyniclomyces guttulatus түрі жатады. Бұл ашытқы барлық өмірлік айналымдарын жануар ағзасының температурасымен байланыста атқарады. Сондықтан олардың өсу температурасының диапазоны өте қысқа, 30-40 ⁰ С аралығында болады (психрофобтылар) .

Өте сирек жағдайда 0 ⁰ С температурада жақсы өсетін ашытқылар кездеседі. Егер мұндай ашытқылардың өсуінде ең жоғарға температура 20-25 ⁰ С-тан төмен болмаса, онда олар суыққа төзімді немесе психротолеранттылар деп аталады. Психротолерантты ашытқылардың түріне әдетте базидиомицетті ашытқы өкілдері жатады. Егер ашытқылардың өсуінде ең жоғарға температура 20 ⁰ С-тан төмен болса, онда психрофильді ашытқылар деп бөлу ұсынылады. Психрофильдерден штамдардың арасында Leucosporidium scottii, Mrakia frigida түрлері кездеседі. Бұл ашытқыларды тундра топырағынан немесе антарктиданың суынан бөліп алады. Психрофильдерге сонымен бірге базидиомицетті ашытқыларға жататын Cryptococcus, Bullera, Sporobolomyces және т. б. штамдары жатады. Аскомицетті ашытқылардан психрофильді түрлері белгісіз [10] .

Ашытқылар қоректік ортада қант көп болса, қантты спирт пен көмірқышқыл газына айналдырып, дереу ашыту әрекетін тудырады. Сондықтан оны сыра, қымыз, сүт, шарап, нан пісіру өнеркәсібіне кеңінен пайдаланады. Ашытқыларды мәдени және табиғи деп екіге бөледі. Табиғатта өздігінен өсетін түрлерін жабайы ашытқылар деп атайды. Олар ауылшаруашылық өнімдерін зақымдап, едәуір зиянын тигізеді. Ал ашытқылардың пайда келтіретін түрлерін мәдени ашытқылар деп атайды. Оларды таза дақыл түрінде бөліп алып өсіргендіктен өндірістік қасиеті жоғары. Ашытқыларда белок және витаминдер (В, Д, Е), көмірсулар көп болатындықтан, оларды қазір тамақ және мал азықтық мақсатқа кеңінен қолданады. Жемге ашытқы массасы жануардың рационының құрғақ затынан 5-10 % мөлшерінде қосылады.

Ашытқыларды мыңдаған жылдар бойы адамдар ферментацияда және нан пісіруде қолданып келді.

Ашытқы клеткалары өсуіне қоректік ортадан басқа да жағдайлар әсер етеді. Ашытқы клеткаларының қатты не сұйық ортада жақсы өсуі үшін, оның рН көрсеткішінің маңызы өте зор. Ашытқысы бар орта әлсіз қышқыл болуы керек. Сілтілі орта ашытқы клеткасын басып тастайды. Ал сілтілігі өте жоғары болса ашытқы клеткалары өліп қалады. Сондықтан ашытқы клеткалары өсетін қолайлы рН көрсеткіші 4, 5-5, 5 аралығында болуы керек.

Ашытқылардың тіршілік әрекеттерінде температураның маңызы ерекше. Ашытқы клеткаларын өсіру үшін 25-28 ⁰ С шамасында температура қажет. 45-50 ⁰ C және одан жоғары температурада ашытқы клеткалары өліп қалады. Ал төмен температура ашытқылардың тіршілік әрекеттерін баяулатып немесе тоқтатып, олардың ұзақ уақыт бойы бұзылмай сақталуына мүмкіндік береді. Клеткалардың өсуіне аэрацияның әсері зор. Аэрация болмаса, жалпы алғанда, суспензияның өсуі мүмкін емес. Аэрация белсенділігі, 1литр ортаға 2 г (О ₂ ) оттегі болуы қажет.

Өндірілген ашытқыларды негізінде аспаздық мақсатта пайдаланады. Сатылымға шығарылатын ашытқылар үш түрлі болып келеді: 1) Cығымдалған ашытқылар; 2) Құрғақ ашытқылар; 3) Сұйық сыра ашытқылары.

Құрғақ ашытқылар 0, 8-1, 3 мм диаметрлі түйіршіктер немесе 2-2, 5 мм диаметрлі кеспе түрінде дайындалады. Олар 7, 5-10 % ылғалдылықта сақталады.

Сыра ашытқыларын биологиялық белсенді қосылыстар және дәрі дәрмек жасау үшін пайдаланады.

Сығымдалған ашытқылар. Бұлар жуылып, сығымдалып, дақылдық ортадан бөлініп алынған ашытқы клеткаларының жиынтығы. Ашытқыларды өсіретін қоректік орта ретінде сұйылтылған меласса пайдаланылады. Меласса (қызылша қанты өндірісінің қалдығы) - сірне консистенциясы бар қою қара түсті сұйықтық. Ашытқы зауыттарында мелассаны сумен сұйылтып, қышқылдандырады және азот пен фосфор тұздарын қосады.

Ашытқылар арзан субстратта жақсы өседі, саңырауқұлақтар немесе актиномицеттерге қарағанда жылдам өседі, қышқыл ортаға тұрақты келеді. Жылдам биомасса жинақталады, ашытқы клеткалары бактериямен салыстырғанда үлкенірек, сондықтан центрифугада айналдырғанда дақылдық сұйықтықтардан жылдам айырылады. Ашытқылардың гибридтік штамдары жоғары ферменттік белсенділікке ие, жақсы бұзылмай сақталынады. Ашытқы клеткаларының белоктары организмде жақсы сіңіріледі және қорытылады. Ал лизин, треонин, валин және лейцин мөлшері бойынша көптеген өсімдік белоктарынан асып түседі.

Азықтық ашытқы белогы жануар шаруашылығында жемдік қоспа ретінде ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап кеңінен қолданыла бастады. Ол құрамында алмастырылмайтын амин қышқылдары мен витаминдердің болуымен жемнің биологиялық құндылығын жоғарылатады [11] .

Азықтық ашытқылар - жоғары құндылыққа ие белок-витаминді өнім. Ашытқылармен синтезделетін микробтық протеин сіңуі және амин қышқылдық құрамы бойынша жануартекті протеиннен асып түседі, басқа жем белоктарының биологиялық құндылығын арттырады. Азықтық ашытқылардың белоктары жануар ағзасында 95 % қорытылады. Құрамына кіретін күкірт пен оның қосылыстары амин қышқылдары түзілуінің биологиялық процестеріне қатысады. Ашытқылардың ферменттік жүйесі амин қышқылын сіңіру және белок синтезі процестерін катализдейді. Ашытқылардың құрамында кездесетін фосфор мен кальций сүйектің қалыпты дамуына әсер етеді. Ашытқы клеткасында болатын В тобы витаминдері май метаболизмінің реттеушілері болып табылады. Азықтық ашытқыларды пайдалануға қарсы көрсетілімдер жоқ және оларды пайдаланудың артық мөлшері қосымша зиянды құбылыстарды тудырмайды.

Азықтық белок штамм-продуценттері ретінде Candida, Saccharomyces, Hansenula, Torulopsis және т. б. туысы микроскопиялық саңырауқұлақтарын пайдаланады. Олар құрамында көмірсу көздері мен минеральді элементтері (N, P, K, Mg, Ca, Fe, Mn, Zn және т. б. ), сонымен қатар еріген оттегі бар қоректік ортада дамуға қабілетті бір клеткалы микроорганизмдер болып табылады. Биомасса өсуі барысында ашытқы клеткасында белоктың ферментативтік синтезі жүзеге асады.

Азықтық белок алудың мұндай технологиясын жүзеге асыруда бастапқы шикізат ретінде әдетте қағаз және ағаш өңдеу өндірісі қалдықтарын, сабан, мақта қауызы, күнбағыс себеті, зығыр сабағы, жүгері өзегі, қант қызылшасы мелассасы, картоп езіндісі, жүзім сығындылары, тағам өнеркәсібі қалдықтарын т. б. пайдаланады.

Белок шикізаты жеткіліксіз ресурстарының компенсациясы үшін тағам, микробиологиялық және химиялық өндірісі екіншілік ресурстарын кеңінен пайдалануға тура келеді. Биотехнология жетістіктерін кеңінен пайдалану жоспарлануда, нақтырақ микробтық синтез өнімдері: амин қышқылы, азықтық ашытқылар.

Құрғақ ашытқы массасында 40-60% шикі белок, 25-30% көмірсу, 3-5% шикі май, 6-7% клетчатка мен витаминдердің жоғары мөлшері (50мг%) болады.

Азықтық ашытқылардың қоректік қасиеттерін зерттеу бойынша жүргізілген тәжірибелер көрсетуі бойынша, олар жануар организмінде жақсы қорытылады (белок қорытылуы 80-90%), алмастырылмайтын аминқышқылы мөлшері бойынша ФАО эталонына жақын, ал белоктағы лизин, треонин, валин және лейцин мөлшері бойынша аталған эталоннан асып түседі. Сонымен қатар, ашытқы белоктары метионин бойынша тұрақсыз, әрі оларда басқа күкірт құрамды аминқышқылдары аз кездеседі.

Өсімдіктекті белоктармен салыстырғанда азықтық ашытқылар нуклеин қышқылының жоғары мөлшеріне ие (құрғақ салмағының 3-6%) . Өз кезегінде, бұл концентрация жануар организміне зиян әсерін тигізеді. Олардың гидролизі нәтижесінде көптеген пуриндік негіздер түзіледі, олар ары қарай несеп қышқылы тұзына айналады.

Несеп қышқылы ағзада жинала келе несептас ауруларына, остеохондроз және басқа да нәтижелерге алып келуі ықтимал. Осының нәтижесінде, ауыл шаруашылығы жануарлары жеміне ашытқы массасын қосудың оптималды мөлшері әдетте құрғақ заттың 5-10% көп емес немесе жем рационындағы жалпы белок мөлшерінің 10-20% ашытқы белогын құрайды. Өндірістік технологияны жетілдіруден басқа, белокты көп мөлшерде әрі биомассаны жылдам жинақтауға қабілетті және субстратты тиімді пайдаланатын жоғары өнімді ашытқы штамын жасау да маңызды болып табылады. Микроорганизмдердің жаңа штамдарын жасап шығару үшін кәдімгі селекция әдісін де, сонымен қатар гендік-инженерлік биотехнологияны да қолданады.

1. 2 Жемдік белоктар және оларды байытудағы микробтық синтездің рөлі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.