Талдықорған қаласында салынатын‒ ЖЭО, қаланы толықтай электр және жылу энергиясымен қамтамасыз етуін қарастыру

Мазмұны

Кіріспе

Қазіргі заманда қоғамның және жалпы өндірістің тіршілігін электр энергиясыз және жылулық энергиясыз көзге елестету мүмкін емес. Электр энергиясы табиғи отынның әр түрін қолданатын электр станцияларда өндіріледі. Химиялық байланысқан органикалық отынның жылулық энергиясының өндірістік мәні үлкен. Бүкіл әлем бойынша электр энергиясы мен жылулық энергияның 75% электр станциялары мен жылу электр орталықтарында өндіріледі. Жылуландыру ‒ отындық жылу энергетиканың басты бағыты болып табылады. Электр энергиясын қиюластырып өндірсе, электр станцияларында қолданылатын отынның едәуір мөлшері үнемделеді.

Жылуландырудың тиімділігін арттыру үшін ЖЭО жаңа агрегаттарды орнату керек. Құны арзан болатын жаңа жылу электр орталықтарын жобалап есептеп, құрылысын жүргізу керек. Сондықтан Қазақстанда жаңадан ЖЭС-тердің салынуы бірден-бір мәселелердің бірі. Талдықорғанда салынатын ЖЭС-да екі ПТ-60-90/13 және бір Т-110-130 шығырларының есептелуі жүргізіледі.

Дипломдық жобаның мақсаты ‒ Талдықорған қаласында салынатын ЖЭО, қаланы толықтай электр және жылу энергиясымен қамтамасыз етуін қарастыру.

Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде Талдықорған ЖЭО-ның шығыр Цехында жүргізілген жарықтандыруды, өрт қауіпсіздігі мен оның алдын алу жолдары бойынш тоқталамыз.

Экономика бөлімінде ЖЭО-ның бастапқы мәліметтеріне сүйене отырып жобаға қажетті техника-экономикалық есептеулерді жүргіземіз. Соның барысында жоба жоспарына сәйкес тиімді экономикалық әсерді анықтаймыз. Анықтау үшін есептеудің оңтайлы әдісін қарастыру керек. Есептеу қорытындысы бойынша инвестицияның өтелу мерзімі белгілі болады.

1 Негізгі бөлім

1. 1 Теориялық бөлім

1. 1. 1 ЖЭС-тердің салынуы

Қазіргі уақытта Қазақстанда өндірісті дамытудың негізгі бағыттары энергетикалық секторды дамыту үшін қажетті алғышарттар бар. Жылу электр станциялары энергия және өндіріс пен тұрғын үй логистикасының берілуіне арзан жылу көзі жауап береді.

Жылу электр станциясының қалыпты жұмыс істеуі үшін жабдық дереу жөнделуі тиіс. Іс-шараларды өткізу үшін қызмет көрсету сапасы өндірісті ұйымдастыру үшін қажетті мамандарды дайындауды, құралдар мен жабдықтардың, материалдардың кең спектрін пайдалануды талап етеді.

Қазақстанда, қазіргі заманғы өнеркәсіпте жылу электр станцияларын салу туралы мәселені жиі көтереді. Қазақстан жері табиғи отынға бай: көмір, мұнай, газ. Сіз жылу электр станцияларын отын көздеріне жақын орнатуға болады. Газ көздерін, газ құбырларын қажетті жерге ауыстыруға жол беріледі. Бұл аралас циклде зауытты орнатуға мүмкіндік береді. Үй мен қондырғылар энергияны тұтынуды азайту үшін өте тиімді, экологиялық таза және ыңғайлы. Көмір шахталарында көздер үлкен қуатты энергетикалық станцияларды орнату ұсынылады. Электр станциясын біріктіру есебінен жылу электр станциясы энергиямен жабдықтау сенімділігін арттырады, қосалқы станциялардың санын төмендетеді. Жеке электр тораптары әртүрлі уақытта ең жоғары, қажетті жүктемемен салыстырғанда, жалпы жүктеме төмендейді.

2. Құрылыс ауданының климаттық жағдайы

Ауданның климаттық жағдайлары ұзақ жылдармен ерекшеленеді, бірақ қыста суық емес, ауа температурасының күрт өзгеруі, жауын-шашынның аз мөлшері және ыстық күндіз.

Көптеген жылдар бойы амплитудасы 70°C, жазда күнделікті 15-16°C амплитудасы бар.

Ең ыстық ай-шілде, ең жоғары температура + 48°C, ең суық қаңтар

-30°C.

Қыс мезгілінде температура 11-17°C сирек болады.

Жазда жауын-шашын жиі жаңбырлы, ал қыста-қатты жаңбыр мен қар.

Қар жамылғысының қалыңдығы 20-25 см. мұз жылына тайғақ, орташа, 10 күн.

Желдің орташа жылдық жылдамдығы 5, 2 м / с. шамамен жылына 8-10%, желсіз ауа райы.

1. 1. 3 Бас жоспардың сипатталуы

ЖЭС құрылысында мынадай факторлар қамтамасыз етілуі тиіс::

1) отынның жану көзіне жақындығы. ЖЭС газ бен мұнайда жұмыс істейтін болады. Осылайша, ЖЭО арасындағы қашықтықты кеңейту маңызды емес, себебі бұл отынды тасымалдау көмірден төмен болып табылады.

2) сумен жабдықтау көзіне жақындығы. ЖЭС штуцері Каспий теңізінің жағалауында орналасқан.

3) аймақтың қолайлы жері. Қазба жұмыстарын жеңілдету үшін тегіс рельефті қамтамасыз ету қажет.

4) топырақтың құнарлылығы. Топырақтың құрамы келесі қабаттардан тұрады.

5) жерасты суының төменгі қабаты. Облыстың, ауданның жер асты сулары 8-10 м тереңдікте.

6) аймаққа жақын орналасқан темір жолдан алынатын алаң.

7) аймақтың ең аз мөлшері. Ең аз радиусы 500-1000м санитарлық аймақты қамтуы тиіс.

ЖЭО-ның басты ғимараты "қорабынан" асхана және әкімшілік-құрылғылар болған кезде. Олар ашық өту арқылы бір-бірімен байланысты. Өнеркәсіптік аймақтың қарама-қарсы жағында қосалқы корпус орналасқан. Ол құрғақ тазалаудан тұрады, су орталық, жөндеу, кеңсе, және гараж.

ЖЭО-ны кеңейту құрылыс объектілерінің ең аз санымен жүзеге асырылады. Станцияның кеңейтуі созылуға әкеледі, 12 метр, 3 ось. Жоба ЖЭО аумағын жақсартуды және абаттандыруды қарастырады.

ЖЭО орнында жаяу жүргіншілерге арналған тротуардың асфальты қарастырылған. Шөл далада ағаштар мен гүлдер отырғызу жоспарлануда.

Бас жоспардың негізгі көрсеткіштері:

1 ЖЭО-ның жалпы ауданы, га 58

2 Негізгі бөлігінің ауданы, га 30

3 Өнеркәсіптік аймақтың қоршаудағы ауданы, га 58

4 Негізгі аумақ құрылысының ауданы, га 26

5 Негізгі аумақ құрылысының тығыздық коэффициенті, % 40

6 Тасталудың меншікті ауданы, га/МВт 0, 085

7 Аймақішілік автожол жабының ауданы, $м^{2}$ 32090

8 Аймақішілік теміржол торабының ұзындығы, км 3, 0

9 Қоршаудың ұзындығы, м 2740

1. 2 Есептік бөлім

1. 2. 1 ЖЭО-ның негізгі қондырғылар түрін таңдау

Берілген мәліметтер:

ЖЭО орналасатын аймағы ‒ Талдықорған қаласы;

Есепті маусым температуралары:

- жылуландыру жобасына, $t_{рн}$ =-30 ${^\circ}$ С;

- жылдағы ең салқын ай, $t_{хм}$ =-14, 2 ${^\circ}$ С;

- жылу беру уақытының орташасы, $t_{срн}$ =-6, 5 ${^\circ}$ С;

- жазғы уақыт, $t_{лето}$ =28, 4 ${^\circ}$ С;

Тұрғын саны, А = 195 мың адам;

Өндіріс бу шығысы, $D_{п}$ =320т/сағ;

Өндіріс бу қысымы, $Р_{п}$ = 1, 2 МПа;

Өндірістен қайтып келетін шық коэффициенті, К = 0, 8;

Өндірістен қайтып келетін шық температурасы, $t_{к}$ = 70 ${^\circ}$ С;

Ыстық сумен қамтамасыз ететін жүйе түрі ‒ жабық;

Бір адамға жылу мен желдетуге жұмсалатын жылу мөлшері:

$q_{1}$ = 1, 71 кВт/адам;

БІр адамға жұмсалатын ыстық су жылуының мөлшері:

$q_{2}$ = 0, 80 кВт/адам.

1 Жылу жүктемелерінің есебі

Өндіріске берілетін бу шығысы: $D_{п}$ = 180т/сағ;

Жылуландыру мен желдету жүктемесі:

$Q_{от + в}$ = А $\bullet q_{1}$ = 195 $\bullet$ 1, 71 = 333, 45 МВт; (1, 1)

Ыстық су жүктемесі:

$Q_{гвс}$ = А $\bullet q_{2}$ = 195 $\bullet$ 0, 80=194, 2 МВт; (1, 2)

Жылуландырудың толық жүктемесі:

Q = $Q_{от + в}$ + $Q_{гвс}$ = 333, 45+194, 2 = 527, 65 МВт; (1, 3)

Тапсырма бойынша берілген жылу жүйесіндегі температуралық графигінен:

- тіке магистральдағы судың ең жоғары температурасы, $t_{пм}$ = 150 ${^\circ}$ С;

- кері магистральдағы судың ең жоғары температурасы, $t_{ом}$ =70 ${^\circ}$ С;

- жылу желісіндегі судың орташа температурасы, $t_{стс}$ =115 ${^\circ}$ С.

2 ЖЭО-ның жылуландыру қондырғысының жылу есебі

ЖЭО-ның жылуландыру қондырғысының сүлбесі 2. 1 суретте көрсетілген.

Жылу желісінің көлемі:

$V_{тс}$ =( $Q_{отв}$ + $Q_{гвс}$ ) $\bullet$ ( $\ А_{1} + А_{2}$ ) =(333, 45+194, 2) $\bullet$ (8, 6+26) =18256, 7 $м^{3}$ ; (2, 1)

мұнда жылу желісінің меншікті көлемі:

- сыртқы желілер, $А_{1}$ =8, 6 $м^{3}$ /МВт;

- ішкі желілер, $А_{2}$ =26 $м^{3}$ /МВт;

Жылу желісінің су шығынының негізгі мөлшері шарт бойынша жылу желінің көлемінен 0, 5% құрайды:

$G_{ут}$ =(0, 5/100) $\bullet V_{тс}$ =(0, 5/100) $\bullet$ 18256, 7=91, 3/сағ; (2, 2)

Жылу желісінің су шығынына байланысты жылу шығыны:

$Q_{ут\ тс}$ = $G_{ут\ тс}С_{р}$ ( $t_{тс} - t_{хв}$ ) /3600=91, 3 $\bullet$ 4, 19 $\bullet$ (115‒5) /3600=11, 7 МВт; (2, 3)

Су шығынын өтейтін сумен келген жылу мөлшері:

$Q_{подп}$ = $G_{ут\ тс}С_{р}$ ( $t_{подп} - t_{хв}$ ) /3600=117, 2 $\bullet$ 4, 19 $\bullet$ (40‒5) /3600=4, 7 МВт; (2, 4)

мұнда су шығынын өтейтін су температурасы, $t_{подп}$ =40 ${^\circ}$ С;

салқын су температуасы, $t_{хв}$ =5 ${^\circ}$ С;

Жылуландыру қондырғының жылулық қуаты:

$Q_{ту}$ = $Q_{от + в}$ + $Q_{гвс}$ + $Q_{ут\ тс} -$ $Q_{подп}$ =333, 45+194, 2+11, 7‒4, 7=534, 65 МВт; (2, 5)

Жылуландыру коэффициентін ескергендегі жылуландыру қондырғының жылу қуаты ( $\alpha_{тэц}$ =0, 55) :

$Q_{осп}$ = $\alpha_{тэц} \bullet Q_{ту}$ =0, 55 $\bullet$ 534, 65=294, 05 МВт; (2, 6)

Су жылытқыш қазандарының қуаты:

$Q_{пвк}$ = $Q_{ту} - Q_{сп}$ =534, 65‒294, 05=240, 6 МВт. (2, 7)

ПМ и ОМ ‒ тіке және кері бас жолдар; C $H_{1}$ и C $H_{2}$ ‒ желі сорғылары;

ПВК ‒ шындық су жылытқыш қазан; СПВ и СПН ‒ астыңғы және үстіңгі су жылытқыштар; ВД ‒ желі суының вакуум газсыздандырғышы;

1 сурет - Жылуландыру қондырғының сүлбесі

3 ЖЭО-ның шығыр және бу қазан қондырғыларын таңдау

Өндіріске бу және жылуландыру жүктемесін өтеуге бу шығырлы қондырғылар таңдаймыз:

№1 ПТ-60-90/13 өндіріске бу және жылуландыру жүктемесін:

өндіріске бу $D_{п}$ =160 т/сағ;

жылуландыру жүктемесі $Q_{т1}$ =63 МВт;

№2 ПТ-60-90/13 өндіріске бу және жылуландыру жүктемесін:

өндіріске бу $D_{п}$ =160 т/сағ;

жылуландыру жүктемесі $Q_{т2}$ =63 МВт;

№3 Т-110/120-130 жылуландыру жүктемесі $Q_{т3}$ =204 МВт;

Толық жылуландыру жүктемесі $Q_{т}$ =330 МВт.

Анықталған жылуландыру коэффициенті:

$\alpha_{тэц}$ = $Q_{т}$ / $Q_{ту}$ =330/534, 65=0, 617 (3, 1)

Анықталған шындық (су жылытқыш қазандар) жүктемесі:

$Q_{пвк}$ = $Q_{ту}$ - $Q_{т}$ =534, 65‒330=204, 65 МВт; (3, 2)

Шындық су жылытқыш қазандар түрі КВГМ-100;

КВГМ-100 (116 МВт) 2 дана

Су жылытқыш қазандарының жылу қуаты;

$Q_{пвк}$ =2 $\bullet$ 116=232 МВт;

Бу шығырларының қыздырылған бу шығысы:

№1 ПТ-60-90/13 $D_{о1}$ =390т/сағ;

№2 ПТ-60-90/13 $D_{о2}$ =390т/сағ;

№3 Т-110/120-130 $D_{о3}$ =485т/сағ;

$D_{100о}$ = $n_{пт} \bullet D_{пто}$ =2 $\bullet$ 390=780т/сағ; (3, 3)

$D_{140о}$ = $n_{т} \bullet D_{то}$ =1 $\bullet$ 485=485т/сағ; (3, 4)

Бу қазан өнімділігі:

$D_{100ка}$ =(1+ $\alpha + \beta$ ) $\bullet \ D_{100о}$ =(1+0, 03+0, 02) $\bullet$ 780=819т/сағ; (3, 5)

$D_{140ка}$ =(1+ $\alpha + \beta$ ) $\bullet \ D_{140о}$ =(1+0, 03+0, 02) $\bullet$ 485=510т/сағ; (3, 6)

мұнда $\alpha$ =0, 03 ‒ бу өнімділігіне берілетін қор мөлшері;

$\beta$ =0, 02 ‒ өзгілік пайдалануға бу шығынының мөлшері.

4 Жылу жүктемелерін маусым тәртібіне есептеу және негізгі қондырғылардың таңдауын анықтау

а) маусымдық шартты температуралары:

- жылуландыру, $t_{рн}$ = ‒30 ${^\circ}$ С;

- жылдағы ең салқын ай, $t_{хм}$ = ‒14, 2 ${^\circ}$ С;

- жылуландыру уақытының орташа, $t_{срн}$ = ‒6, 5 ${^\circ}$ С;

- жаз уақытының, $t_{летон}$ = 28, 4 ${^\circ}$ С;

б) Қысқы ең жоғары тәртіп (І ‒ тәртіп) :

жылуландыру және желдету:

$Q_{отв1}$ = $Q_{отв}$ + $Q_{ут} - Q_{подп}$ =333, 45+11, 7‒4, 7=340, 45 МВт; (4, 1)

Ыстық сумен: $Q_{гвс}$ =194, 2 МВт;

$Q_{1}$ = $Q_{отв1}$ + $Q_{гвс}$ =340, 45+194, 2=534, 65 МВт; (4, 2)

в) Есепті-тексеріс тәртіп (ІІ ‒ тәртіп) :

$Q_{2}$ = $Q_{отв2}$ + $Q_{гвс}$ =228, 38+194, 2=422, 58 МВт; (4, 3)

бұның ішінде ыстық суға: $Q_{гвс}$ =194, 2 МВт;

жылуландыру мен желдетуге;

$Q_{отв2}$ = $Q_{отв1}$ ( $t_{вн} - t_{хм}$ ) /( $\ t_{вн} - t_{рн}$ ) =340, 45 $\bullet$ (18+14, 2) /(18+30) =228, 38 МВт; (4, 4)

г) Жылуландырудың орташа тәртібі (ІІІ ‒ тәртіп) :

$Q_{3}$ = $Q_{отв3}$ + $Q_{гвс}$ =173, 7+194, 2=368 МВт; (4, 5)

бұның ішінде ыстық суға: $Q_{гвс}$ =194, 2 МВт;

жылуландыру мен желдетуге:

$Q_{отв3}$ = $Q_{отв1}$ ( $t_{вн} - t_{срн}$ ) /( $\ t_{вн} - t_{рн}$ ) =

= 340, 45 $\bullet$ (18+6, 5) /(18+30) =173, 7 МВт; (4, 6)

д) Жазғы тәртіп (ІV‒тәртіп) :

$Q_{4}$ = $Q_{летогвс}$ = $Q_{гвс}$ ( $t_{гв} - t_{лхв}$ ) /( $\ t_{гв} - t_{хв}$ ) =

= 194, 2 $\bullet$ (65-15) /(65-5) =161, 83 МВт. (4, 7)

1 кесте - Жылу жүктемелерінің маусым тәртібіне байланысты мәндері

Есептеп табылған көрсеткіштер арқылы, таңдап алынған негізгі қондырғылар түрі анықталады. Норма бойынша, бір бу қазан тоқтаған кезде, жұмыста қалған қондырғылар ІІ ‒ тәртібінің жүктемесін толық қабылдап беруі қажет. Есеп бойынша:

ІІ ‒ тәртіп жүктемесі: $Q_{2}$ = 422, 58 МВт;

Жұмыста қалған бу қазандар өнімділігі: $D_{ка}$ =3 $\bullet$ 420=1260т/сағ;

Шығырлардың бу алымының қуаты:

- өндіріске бу $D_{п}$ =320т/сағ,

- жылуландыру қуаты $Q_{отб}$ =173, 7 МВт.

Шындық су жылытқыш қазандар: $Q_{пвк}$ =232 МВт.

Қорытынды: Бір қазан тоқтап қалған кезде ЖЭО-ның қалған қондырғылары ІІ-тәртіп жүктемесін алып кетеді, қондырғылар дұрыс таңдалған.

1. 2. 2 ЖЭО-ның бу турбиналы қондырғыларының жылулық сүлбесін есептеу

ЖЭО-ның түрі ПТ бу турбинасының жылулық сүлбесінің есебі

Жылулық есептің шарттары

ЖЭО сүлбесінің түрі ПТ екі блоктың жылулық сүлбесінің есебі тек бір блокқа өткізіледі.

Турбиналар электрлік графикпен жұмыс атқарады, шықтағыштағы жылулық құбырлар беті жұмыс атқармайды.

Шындық жылулық жүктеме су қыздырғыш қазандар (ПВК) арқылы өтеледі.

Турбина кірісіндегі будың алғашқы көрсеткіштері завод мәліметтерінен алынады.

ПТ-60-90/13 бу турбинасының жылулық сүлбесі заводтық типті сүлбемен алынады.

1. 2. 3 ПТ-60-90/13 бушығырлы қондырғының қағидалық жылулық сүлбесінің есебі

1 БШҚ қағидалық жылулық сүлбесі және жалпы мәліметтері

ПТ-60-90/13 бушығырлы қондырғының қағидалық жылулық сүлбесі 2-суретте көрсетілген. Қағидалық жылулық сүлбенің есебі ПТ-60-90/13 шығыр қондырғысының төлқұжат мәліметтеріне сәйкес жүргізіледі. Жылулық сүлбеде көрініп тұрғандай, келесі жылулық жүктемелер қамтамасыз етіледі:

- өндірістік, бу түрінде Р=1, 275 МПа;

- жылуландыруға $Q_{т}$ =250 ГДж/сағ=60 Гкал/сағ.

Жылулық желілерінің ыстықтық сызбағы 150-70 ${^\circ}$ С.

2 сурет - Түрі ПТ-60-90/13 шығыр қондырғысының қағидалық жылулық сүлбесі

Бұл жобада келесі сұрақтар қарастырылды: Жобаны іске асыруға байланысты негізгі мәселелер; жобаны іске асыруға байланысты негізгі мәселелер; жобаны іске асыруға байланысты негізгі мәселелер; жобаны іске асыруға байланысты негізгі мәселелер. Сорғы төмен қысымды түседі су, шық Шықтағыштан біздің мейрамхана жүргізеді директоры. Ауа (оттегі) бөлінгеннен кейін апатта жарық, тамақ су деп аталады.

Сорғының қоректенуі су жоғары қысымды қыздырғыш арқылы өтеді және қазандыққа беріледі. Әрине, қазандықтан су екі сатылы сепараторға беріледі. Бу турбинасында бу мен будың реттелмейтін тарифтері, өндірістің реттелетін жылдамдығы бар.

Қайта жаңартылатын көздерден жылу есептеу үшін жылытқыштардың мынадай түрлерін жүргізу қажет: қысым 0, 6 Мпа газ таратқыш, қысым реттегіш арқылы 3 келетін қорек, шығырдың төмен жүктемелерімен қысымды ұстап тұру үшін қажет болуы мүмкін. ҚТҚ тобы 4 жылытқыштан тұрады. Жылытқыштан кейін отын алдын ала жылытумен май толтырылған қыздырылады.

Регенеративті бу алымындағы қысым санын біз кесте деректерімен өндіруші зауыттан аламыз.

2 кесте - Заводтық қысым мәндері

2 Бу турбинадағы негізгі кеңею құбылысты hs-диаграммасында салу

Жылулық сүлбені есептеу үшін, бастапқы мәліметтер бойынша, hs-көрнек сызбағында шығырдағы будың кеңею құбылысын тұрғызу керек, 3-сурет. hs-көрнек сызбағынан алынған көрсеткіштер мен мәліметтерді қолданып, су мен будың көрсеткіштерінің кестесі құрылады, 3 кесте.

hs-көрнек сызбағында будың бастапқы көрсеткіштері =9, 0 МПа және арқылы "0" нүктесін табамыз, қажыры =3489 кДж/кг.

Реттегіш қақпақшаларындағы 5% қысым шығындарын ескеріп табамыз: 0' нүктесінің қажыры ${h'}_{0}$ =3489 кДж/кг және қысымы

${P'}_{0}$ =0, 95 $\bullet$ =0, 95 $\bullet$ 9, 0=8, 55 МПа, (2, 1)

... жалғасы

Ақтау қаласында жылу электр орталығын салудың техника-экономикалық негіздемесі

Алматы облысының экологиялық проблемаларын, тұрмыстық қатты қалдықтармен ластануын қарастыру

Шағын қалалардың әлеуемттік - экономикалық даму жағынан артта қалуының экономикалық себептері

Аудандық жылу қазандығы

Ақтөбе қаласы ЖЭО-ның жаңарту жұмысы

Астананың гүлденуі - Қазақстанның гүлденуі

Биоотын заңдары туралы

Қазақстандағы энергия ресурстары

Орталық Қазақстан экономикалық ауданының қалалары

ЖЫЛУЛЫҚ ЖҮКТЕМЕНІ АНЫҚТАУ

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс