ЖОО оқу үдерісінде интегративтік тәсілді қолданудың теориялық мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ӘОЖ 372.8:62

ЖОО оқу үдерісінде интегративтік тәсілді қолданудың теориялық мәселелері.
РЫСҚҰЛОВ А.Қ. ПОШАЕВ Д.Қ. МҰСАҚҰЛОВ Қ.Т.

Бұл мақалада ЖОО оқыту үдерісіндегі интегративтік тәсілдің қолданудың теориялық мәселелері зерттелінді, өйткені білім алу барысында білімнің интеграциялануына қажетті алғышарттар жасайтын көп пәндік пәнаралық байланыс орын алады. Осы пәнаралық байланыс арқылы білімгерлерде ақпараттарды жүйелі жинақтау, өңдеу және пайдалану жүреді.
Осындай дидактикалық байланыс негізінде білім беру орындарында болашақ оқытушыларды даярлауды жетілдірудің қосымша резервтерін, тимділігін артыруға ықпал етеді.Білім берудің интегративтік қызметі - заманауи оқыту үдерісінің атрибуты ретінде жоғарғы оқу орындары дидактикасының міндеті болып табылатын, мақсатқа бағытталған, сенімді және ыңғайлы тәсіл болғандықтан, басқарылатын интеграцияланған білімді алға тартамыз.
Кілт сөздер: Білім беру мекемесі, көркем еңбек, білімгер, интеграция, интегративтік тәсіл,оқытушы.

Қазіргі кезде Адамзат пен қоғамның алдына аса күрделі міндеттерді қойып отырған жаһандану мен жаңғыртудың əсерінен айналадағы əлем түбегейлі өзгеріске ұшырауда. Мектептер оқушыларды түрлі мəдениет өкілдерімен серіктестік қарым-қатынас жасауды, алуан түрлі идеяларды, мүмкіндіктер мен құндылықтарды ескеруді, адамдар өздерінің алуан түрлілігіне қарамастан, технологиялардың көмегімен кеңістік пен уақыт кедергілерін жеңе отырып, бір-біріне сенім білдіруін жəне серіктестікте жұмыс істеуін қажет ететін əлемде, адамдардың өмірі ұлттық шекаралар аумағынан тыс мəселелерге байланысты болатын əлемде өмір сүруге жəне жұмыс істеуге дайындауы керек.
Сол себепті қоғамның өзекті мәселелерінің бірі - әлеуметтік, экономикалық өзгермелі жағдайларда өмір сүруге дайын, сонымен қатар оны жақсартуға игі ықпал ететін жеке тұлғаны қалыптастыру болып отыр. Мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талаптар шығармашылық, белсенділік, әлеуметтік жауаптылық, терең білімділік, кәсіби сауаттылық.
Осыған орай білім беру мекемелерінде қайта құру білім берудің мазмұнын жетілдіруді ғылыми пәндердің өзара байланыста жүргізілуін талап етеді. Білім беру мекемелерінің білімгерлері жекеленген пәндерден алған білімдерін тұтас біріктіріп қабылдай алмайды. Оның негізгі себебі олар бір-бірімен байланысты сабақтастықта қарастырылмайды. Осының нәтижесінде білімгерлерде тұтас көз қарастың туындауына қиындық туғызады. Сондықтанда білімгер санасында дұрыс көз-қарас қалыптастыру үшін білім беру мекемелерінде оқу пәндері арасында интеграциялық байланысты анықтап, дұрыс пайдалана білу қажеттігі туады.
Осы орайда білім беру мекемелерінде оқу үдерісін интегративтік байланыс негізінде ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінің бір арнаға тоғысуы, адамның интеллектуалдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақиқат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көз-қарастың қалыптасуына мүмкіндік береді.
Ал, білім беру мекемелері тәжірибесінде пәндер арасында интегративті байланысты жүзеге асыруда оқытушылар біршама қиындықтарға кездесіп отырғаны белгілі. Атап айтқанда, оқыту үдерісін тиімді ұйымдастыру, жеке пәндер арасындағы ортақ ұғымдарды, заңдылықтарды, бір-бірімен өзара байланыстылықта қарастыру, білімгерлердің танымдық, ізденушілік қабілеттерін, іс-әрекеттерін дамыту, алған білімдерін жинақтау, тәжірибеде қолдана білуге үйрету тағы басқа, мәселелер дидактикалық тұрғыдан шешуді қажет етеді.
Бірақ соңғы кездері оқыту үдерісінде интегративті тәсілді қолдану өзекті мәселе ретінде көтерілгендігін байқадық. Дегенмен, жалпы білім беретін мекемелерде бұл мәселе әлі толық өз шешімін таппағанын байқаймыз.
Оқу үдерісінде интегративті тәсілді білім беру мекемелері оқытушылары өз тәжірибелеріне сүйеніп жүргізеді, сондықтан да оқулық пен құралдарындағы тапсырмаларда интеграциялық байланыстың жете қамтылуын жүйелі ойластыру қажет.
Білім беру қазіргі ғылымның, мәдениеттің, ғылыми-техникалық прогрестің даму деңгейіне сай болу керек. Жалпы білімнің мазмұны ғылымдардың өзара байланысы, өндіріспен қоғамдық дамуы жаңару прцесіне тікелей ықпал жасайды.
Қазірде оқыту мен тәрбие үдерісінде бұл мәселелерге және білімге пәнаралық байланыстар ретіндегі мәселенің маңызына және білім берудегі интеграцияны әртүрлі негіздегі зерттеулерге: И.Д.Зверьев, М.Р. Львов, Р.Г. Лемберг, В.А.Сластенин, Ю.А, Дмитриев Т.Оспанов, Т.Сабиров, А.А.Бейсенбаева, Э.Ж. Әлімқұлова және т.б. үлес қосты.
Сонымен ғылымның зерттеуінде бір ғылым тек өзіне тиісті пәнмен ғана емес, қайта көптеген басқа пәндермен бірлікте болуы қажеттігі айқындалды.
Көптеген педагогтар мен психологтардың пікірлеріне қарағанда, білімгерлердің түрлі пәндердегі білімдермен біліктерді, бейімділіктердің жеке элементтері арасындағы байланыстарды байқап және қабылдауы олардың білімдерін бір жүйеге келтіреді, ақыл-ойына серпіліс тудырады, таным қызметіне шығармашылық сипат береді.
Сонымен қатар бізді қоршаған нақты өмір жөнінде айқын, толық және біртұтас ұғымдар беріп, қалыптастыруға көмектесетін интегративтік тәсілдің, көзқарастың үлкен рөлін атап көрсетті. Қазақтың ұлы ағартушысы, әрі ойлы педагогы, артына өшпес, өлшеусіз мұра қалдырған, халқының адал перзенті Ыбырай Алтынсарин Қазақ хрестоматиясы және Қазақ мектерінде орыс тілін үйренуге басшылық деген екі оқулығын жазды. Бұл еңбектерінде білім мазмұны дидактикалық қағидаларға сай негізделеді. Оқулықтар балалардың ойлауын, сөз қорын, өзіндік таным қабілетін дамытуға, ықпал жасайтын табиғат құбылыстары, айнала қоршаған тұрмыс-тіршілік көріністері туралы әңгімелер, суреттемелер, аңыз-ертегілер, еңбек әрекеттер тағы басқа материалдар алынған.
Бүгінгі қоғамның тереңдеп келе жатқан прцесі мектептегі ғылымдар негізінен білім беруді, ғылымдардың алуан салаларының өзара байланысы негізінде құруды талап етіп отыр. Осыған орай, интеграциялық байланыстың философиялық, психологиялық, жалпы, ғылымдық және арнайы дидактикалық негіздері анықталуы тиіс.
Интегративтік тәсілдің философиялық негізінде дүниедегі барлық заттың, құбылыстардың бірімен-бірінің өзара байланыстылығы туралы тұжырымдалған дүние туралы білімдер де бірімен-бірі байланыста болады.
Негізінен оқу пәндері әр ғылымның логикасына сүйенетіндіктен, олар бір-бірінен өз алдына оңашаланып бөлектенбейді. Сондықтан ғылымның міндеті өзара интегративтік байланыстылықты танып білу.
Интеграциялық байланыс кезінде материалдардың өзара байланысын, бір-біріне тигізетін ықпалын, ортақ, негізгі тенденцияларын, әлеуметтік, эканомикалық рухани ортақ белгілерін бір-бірімен сабақтастыру, ортақ белгілерін бір-бірімен салыстыру ортақ заңдылықтарын ашуды көздеуі тиіс. Білімгерлердің меңгерген білімдері сайып келгенде, әрбір жеке тұлғаның көзқарасына, сеніміне, өмірлік құндылық бағдарына, мінез-құлқының қағидасына айналуы керек. Қазіргі талап бойынша, қоғам, табиғат, адам арасын интеграциялық байланыс негізінде оқытуды мақсат етіп оқытсақ, ізденсек ұлы педагог ақындарымыздың еңбектерін пайдалануға болады. Философ М.Орынбеков Абай философиясының негізі адам мәселесі екенін ашып көрсеткен. Абайдың уағыздағаны- адам бойындағы адамгершілік,ізгілік,еңбекқорлық,бі лімділік, өзін-өзі бақылауы, ұлттық, парасаттылық, Абай аңсаған адам тәрбиесі үнемі оқу-ағарту ісінің алдына қойған мақсаттарының бірі болып келеді. Әсіресе, қазіргі таңда жеке тұлға тәрбиесін жоғарғы деңгейге көтеру. Оқу пәндерінде қарастырылатын табиғат,қоғам, адамдардың өзара әрекеті жөніндегі негіздер, оларды білім беру мазмұнының біртұтас жүйесінде біріктіреді. Осы арада пәнаралық байланыстың дүниеге көзқарас қызметі өте маңызды және шешуші рөл атқарады.
Пәнаралық байланыстардың тәрбиелеу функциясы білімгерлерде диалектикалық-матералистік дүниетанымды, дұрыс дүниеге көзқарасты қалыптастыруды көздейді. Осыған сәйкес білімгерлер білім және тәрбие берудің, дүниетанымын қалыптастырудың аса маңызды құрылымының бірі-интегративті байланыс болғандықтан, баланыстың негізгі міндеттерін көрсетсек;
1. Білімгерлердің оқыту үдерісіндегі интегративтік тәсілді түсінуін, саналы қабылдауын, танымдық белсенділігін қалыптастыру жұмыстарын ұйымдастыру.
2. Оқу пәндерінің білімгерлерге білім мен тәрбие беру, интеграциялық байланысты орнату мүмкіндіктерін айқындау мақсатында білім беретін білім беру мекемелерінің оқу жоспары мен бағдарламаларына талдау жасау. Барлық оқытушылардың пәнаралық байланысты практикалық қызметінде пайдалану.
3. Білім беру мекемелерінен тыс және мекемеден тыс жұмыстардың интеграциялық байланыста жүргізілуі. Бұл міндетті шешу озық тәжірибелерді жинақтауды, жұмыстың неғұрлым тиімді түрлерін практикада пайдалануды қажет етеді.
4. Интегративтік байланыс оқу пәндерінің арасындағы өзара байланыстың дамуына және танымдық іс-әрекеттің белсенді,ауқымды болуына жол ашады.
5. Интегративті тәсіл білім беру мекеме оқытушыларының жүргізетін педагогикалық әрекетін ғылыми негізде ұтымды ұйымдастыруына себепкер болады.
Интегративті тәсілден философиялық негізде дүниедегі барлық затттың, құрылыстың бір-бірімен өзара байланыстылығы туралы тұжырымдалған дағды алынады. Дүниедегі бар құбылыс бір-бірімен байланысты болады, сондықтан оны танып білетін ғылымдарда өзара байланысты.
Ғылыми әдебиеттерде интегративтік тәсілдің дидактикалық негізіне оқу пәндері алынған. Ғылымдардың гуманитарлық, табиғаттану және техникалық болып дәстүрлі топтастырылуы, олардың зерттейтін объектілерінің ортақтылығына, пәндік қатынастардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.