Қазақстан халықаралық рейтингтерде: үрдістер мен келешегі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар

және әлем тілдері университеті

Тақырып: Қазақстан халықаралық рейтингтерде: үрдістер мен келешегі

Орындаған:Дадабек Д. М

Есентемір М.

Тексерген:Мұсабеков Е. А

Алматы 2019

Кіріспе

Ұлт Көшбасшысының саяси еркінің арқасында мемлекеттік тәуелсіздікті алған күннен бастап Қазақстан жүйелі және мақсатты түрде сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатын жүзеге асырып келеді.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясында құбылыс ретінде саналатын жемқорлықты жоюды - әлемнің бәсекеге ең қабілетті 30 елдерінің қатарына кіруі бойынша басты басымдықтарының бірі екенін айқындады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың іргелі негіздері «Қазақстан-2050» Стратегиясында, Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі дамудың Стратегиялық жоспарында, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі Стратегиясында, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы Қазақстан Респбуликасының 2015-2025 жылдарға арналған стратегиясында көрініс тапты.

Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының бес институционалды реформаларын жүзеге асыру бойынша алдағы уақытта сыбайлас жемқорлықпен күресудің жаңа басымдықтары белгіленді.

Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг, жемқорлық тәуекелдеріне талдау, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру және жыл сайынғы осы салалардағы жұмыстардың қорытындысымен алдағы уақытқа арналған нақты ұсыныстарды қамтитын Ұлттық баяндама әзірлеу сияқты кешенді заманауи алдын алу шаралары анықталды.

Баяндама кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады.

Бүгінгі таңда Қазақстан сыбайлас жемқорлық деңгейін тікелей және қосалқы түрде көрсететін беделді халықаралық ұйымдар рейтингтеріне қосылған.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЕЙБІР ХАЛЫҚАРАЛЫҚ РЕЙТИНГТЕРДЕГІ ОРНЫ

Рейтинг, ұйым

Рейтинг/Қазахстанның баллы

Елдердің жалпы саны

Рейтинг, ұйым: ДҮНИЕЖҮЗІЛІК ЭКОНОМИКАЛЫҚ ФОРУМНЫҢ ЖАҺАНДЫҚ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК ИНДЕКСІНІҢ БЕЙРЕСМИ ТӨЛЕМДЕРІ МЕН ПАРАЛАРЫ

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2016 ж. 61 орын (2015 ж. 64 орын)

Елдердің жалпы саны: 138

Рейтинг, ұйым: «Бизнес жүргізудің жеңілдігі рейтингі», Дүниежүзілік банк

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2016 ж. 35 орын (2015 ж. 41 орын)

Елдердің жалпы саны: 190

Рейтинг, ұйым: «Электронды үкіметті дамыту индексі», Біріккен Ұлттар Ұйымы

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2014 ж. 28 орын (2012 ж. 38 орын)

Елдердің жалпы саны: 193

Рейтинг, ұйым: «Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі», Транспаренси Интернэшнл

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2016 ж. 29 балл (2015 ж. 28 балл)

Елдердің жалпы саны: 176

Рейтинг, ұйым: «Мемлекеттік басқару сапасы индикторлары», Дүниежүзілік банк

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2015 ж. 24, 5 балл (2013 ж. 19, 4 балл)

Елдердің жалпы саны: 212

Рейтинг, ұйым: «Өтпелі кезеңдегі елдер», Фридом Хаус

Рейтинг/Қазахстанның баллы: 2016 ж. 6, 50 балл (2015 ж. 6, 50 балл)

Елдердің жалпы саны: 29

1. Дүниежүзілік экономикалық форумының Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінің Бейресми төлемдері мен паралары (ДЭФ ЖБИ)

Зерттеліп отырған елдердегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы климат деңгейін анықтайтын индикаторлар бойынша Қазақстанда айтарлықтай өсім байқалады. Осылайша, «Бейресми төлемдер мен паралар» көрсеткіші екі жыл ішінде 19 позицияға жақсарды. (2016 ж. - 61 орын, 2015 ж. - 64 орын, 2014 ж. - 80 орын) . Осыған ұқсас жағдай «Мемлекеттік қаражаттарды заңсыз пайдалану» көрсеткіші бойынша 9 позицияға және «Қабылданып жатқан шешімдердің ашықтығы» 1 позицияға жақсарған. ЖБИ шеңберінде бизнесті жүргізуге қатысты сұрау жүргізілген. Кәсіпкерлердің пікірінше, бірден-бір үлкен бөгет инфляция деңгейінің жоғары болуы (16, 6%), салықтық мөлшерлемелер (13%) және сыбайлас жемқорлық (12, 8%) . Сарапшылардың айтуынша, Қазақстанның ЖБИ көрсеткіштерін одан әрі жақсарту үшін квазимемлекеттік және жеке секторлардағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы ісқимылға және бизнес үрдістердің ашықтығына ерекше назар аудару қажет.

ЖБИ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ ИНДИКАТОРЛАРЫ

ЖБИ сыбайлас жемқорлық индикаторлары

2016

2015

Өзгеріс

ЖБИ сыбайлас жемқорлық индикаторлары: Бейресми төлемдер мен паралар

2016: 61

2015: 64

Өзгеріс: +3

ЖБИ сыбайлас жемқорлық индикаторлары: Қабылданып жатқан шешімдердің ашықтығы

2016: 29

2015: 30

Өзгеріс: +1

ЖБИ сыбайлас жемқорлық индикаторлары: Мемлекеттік қаражаттарды заңсыз пайдалану

2016: 41

2015: 50

Өзгеріс: +9

2. Дүниежүзілік банктің бизнес жүргізудегі жеңілдік рейтингісі

Аталған сараптау-талдау зерттеуі бизнес жүргізуге ыңғайлы жағдайлар жасау деңгейі бойынша әлем елдерінің рейтингін анықтайды және оның негізінде келесі 10 көрсеткіш жасалынады:

• кәсіпорындарды тіркеудің оңайлылығы

• құрылыс жүргізуге келісім алу

• электр жүйесіне қосылу

• несиелерді алу

• миноритарлық инвесторлардың құқығын қорғау

• салық салу

• халықаралық сауда

• келісімшартты орындауды қамтамасыз ету

• кәсіпорындардың төлем қабілетсіздігін шешу

Көптеген мемлекеттер үшін рейтинг бір қала бойынша есептелінеді, Қазақстанда ол - Алматы қаласы болып табылады.

Рейтингке қатысудың тарихында Қазақстан 2016 жылы ең жоғары нәтижеге қол жеткізіп, 35 орынға тұрақтады. «Құрылысқа рұқсат алу» (+56 тармақ), «Энергиямен жабдықтау жүйесіне қосылу» (+27), «Миноритарлық инвесторларды қорғау» (+22) секілді көрсеткіштер бойынша елеулі ілгерілеу тіркелді. Дүниежүзілік банк рәсімдер саны, мерзімдері мен қаржылық шығындарды қысқарту бойынша реформаларды оң қабылдады, бұл бизнеске түсетін салмақты біршама азайтады. Рейтингтің көрсеткіштерін одан әрі жақсарту мақсатында сарапшылар халықтың реформалар жөнінде хабардар болуын арттыруды ұсынады.

3. Транспаренси Интернешнл сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі

Қазақстанның сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексін (СЖҚИ) есептеу 9 халықаралық зерттеулердің мәліметтері бойынша жүзеге асырылды. 2016 жылы Қазақстан 29 балл жинап, 2015 жылғы көрсеткішті жақсартты және сараланатын мемлекеттер тізімінде 131-ші орынды иеленді. 2015 жылы еліміз 28 балл жинап, рейтингтің 123-ші жолына орналасқан болатын. Бағаланатын елдер тізіміндегі орынның төмендеуі зерттелетін мемлекеттер санының сегіз мемлекетке көбеюі салдарынан орын алды (2015 ж. - 168 ел, 2016 ж. - 176 ел) .

Сонымен қатар, тек балл ғана елдегі сыбайлас жемқорлық деңгейін және мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларының толық құндылығын көрсетеді.

Сарапшылардың пікірі бойынша рейтингтегі негізгі оң өзгерістер Ұлт жоспары мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы Стратегияны практикалық түрде жүзеге асыруға негізделген, олар ақпаратқа кең түрде қол жеткізу, мемлекеттік органдардың ашықтығы мен есеп берушілігін қамтамасыз ету, сондайақ мемлекеттік қызметтер көрсету процесін жетілдіруден көрініс табады. Сонымен бірге, сарапшылардың айтуынша, экономиканың өсу қарқынының төмендеуі Қазақстанның СҚИ (ИВК) -дегі баллының өсуіне кері әсер етеді. Кәсіпкерлік қызметтің еркін дамуын тежейтін кедергілер болған жағдайда, оларды жою бойынша шаралар қабылдауды ұсынады. Сондай-ақ азаматтардың мемлекеттік органдарға сенімділігін одан әрі арттыру, ірі ұлттық жобаларды іске асыру кезінде ашықтықты қамтамасыз ету, мүдделер қақтығысын реттейтін құқықтық нормаларды және кірістерді мәлімдемегені үшін жауапкершілікті күшейту қажет.

4. Дүниежүзілік банктің мемлекеттік басқару сапасының көрсеткіштері

Мемлекеттік басқару сапасы мен тиімділігін бағалау әрбір екі жыл сайын жүзеге асырылады және мынадай алты көрсеткіш бойынша есептеледі:

• Халықтың пікірін ескеру және мемлекеттік органдардың есеп беруі

• Саяси тұрақтылық және зорлық-зомбылықтың болмауы

• Үкімет жұмысының тиімділігі

• Заңдардың сапасы

• Заң үстемдігі

• Сыбайлас жемқорлықты тежеу

5. Фридом Хаус бойынша өтпелі кезеңдегі елдер

Бұл зерттеу Шығыс Еуропа мен Орталық Азияның 29 еліндегі демократиялық өзгерістерді талдауды қамтиды.

«Сыбайлас жемқорлық деңгейі» индикаторы шеңберінде мынадай көрсеткіштер бойынша зерделенеді:

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске бағытталған бастамаларды жүзеге асыру