Қаржыларды ауыстыру теориясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.

Кiрiспе . . . 2

I. Тарау. БАНК ӨТIМДIЛIГIН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI . . . 5

1. 1Банк өтiмдiлiгiнiң түсiнiгi және оны анықтайтын факторлар . . . 5

1. 2 Банк , олардың мәнi және бағалау әдiстерi . . . 10

II. Тарау. ЕКIНШI ДЕҢГЕЙЛI БАНКТЕРДIҢ ӨТIМДIЛIГIН ТАЛДАУ ӘДIСТЕМЕСI . . . 15

2. 2 Шетелдiк мемлекеттерде қолданылатын банк

өтiмдiлiгiн талдау әдiстерi . . . 21

2. 3 Өтiмдiлiк тұрғысынан алғандағы банк

қызметiн талдау . . . 26

2. 4 Банктiң табыстылығын ескере отырып

өтiмдiлiгiн талдау . . . 43

III. Тарау. ЕКIНШI ДЕҢГЕЙДЕГI БАНКТЕРДIҢ ӨТIМДIЛIГIН БАСҚАРУ МЕХАНИЗМI. . . . 48

3. 1 Активтердi басқара отырып банк өтiмдiлiгiн басқару . . . 48

3. 2 Пассивтердi басқара отырып банк өтiмдiлiгiн басқару . . . 54

3. 3 Активтер мен пассивтердi тепе-тең басқару арқылы банк өтiмдiлiгiн басқару . . . 59

Қорытынды . . . 63 Пайдаланған әдебиеттер тiзiмi . . . 66

Қосымша . . . 67

Кіріспе.

Нарықтық эканомика жағдайында банктср кез келген мемлекеттің эканомика жағдайының индикаторы болып табылады. Елімізде тұрақты икемді және тиімді банк жүйесін қалыптастыру -эканомиканы реформалаудың басты міндетінің бірі болып табылады.

Соңғы жылдары қазақстанның ұлттык банк жүйесіндс елеулі өзгерістер болып жатқаны баршаға мәлім. Болып жатқап өзгерістерді қаржы революциясы деп қарастыруғада болады. Оның басты себебі, егемендік алғанға деиінгі Қазақстанның ұлттық банк жүйесінің болмауында.

Оның аумағында ҚСРО мемлекеттік банкінің аймақтық мекемелерінің жүйесі, ҚСРО тұрғын үй құрылыс банкі, ҚСРО Сыртқы сауда банкі қызмст етті. ҚР Президентінің "Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі" туралы, Банктер және банк қызметі туралы заң күші бар жарлықтарына сәйкес республикада екі деңгейлі банк жүйесі қалыптасты. Ұлттық банкпен қатар көптеген коммерциялық банктер пайда болды 1994 жылдың 1 қаңтарында республикада 232 банк қызмет етті //1, 2, 3, 4.

Қазіргі кезде республикадағы банктердің қызметі өте күрдслі эканомикалық жағдайда өтіп жатқанын айта кеткен жөн, мысалыға алатын болсақ, инфляция, төлем жасау дағдарысы, мемлекеттік тапшылық, банк дағдарысы. Аталған әрбір жағдайлар белгілі бір ерекшелігімен сипатталады және де банкте қызметіне теріс әсерін тигізеді.

Біздің банк жүйеміз шапшаң құрылымды қозғалыстармен және тұрақсыздығымен ерекшеленеді. Оған тікелей меншік формасы, жекешелендіру мемлекеттің қатаң ақша несие саясаты, дербес ақша жүйесін құру саясаты формасындағы ауқымды құрылымдық өзгерістер әсерін тигізуде.

Нарықтық экономиканың қалыптасуы мен каржы- несие жүйесінің тұрақсыздығы жағдайында банктерді банкроттықтан қорғауға бағытталған банк қызметін реттеудің алдын ала ойластырылған икемді саясатының болуы өте маңызды болып табылады. Банктер табыстың ең жоғарғы денгейін алу үшін өз қызметін үйымдастыратын ерекше кәсіпорындарға жатады. Сондықтан да олар өз меншігіндегі ресурстарды тәуекел денгейі жоғары, бірақ табыстылығы бар операцияларға жұмсайды, мысалы, несие беру, бағалы қағаздар сатып алу. Екінші жағынан, банк өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Банктердің Кауiпсіздігі ең алдымен өтімділікпен қамтамасыз етіледі. Өтімділік банк міндеттемелерін орындауды қамтамасыз етудің алғы шарты бола отырып банк саясатының басты міндеті болып табылады. Банк өтімділігінің бірнеше сатысы болады. Жеткіліксіз өтімділік Дегеніміз, әдетте банктың қолайлы жағдайларды пайдалана алмауын білдіреді, яғни жеткіліксіз өтімділіктің болуы жағдайында банк өзінің өтімді активтерін тиімсіз конюктурада сатуға немесе Каржыларды басқа банктерден өте жоғары ставкасымен қарызға

алуға мәжбүр болады. Ол банктің таңдау еркіндігі жоқ дегенді

білдіреді.

Өтімділіктің оданда күрделі кемшілігі бұл банктiң клиенттері алдындағы ағымдық міндеттемелерін орындай алмауы. Бұл жағдай активтерді белсенді сату дегенді білдіреді. Нәтижесінде банк банкроттыққа ұшырауы мүмкін. Мінс сондықтан да бапк өтімділігіне осынша көп көңіл бөлінді.

Өтімділіктің жеткіліксіз денгейі банктегі дағдарысты жағдайдың бастамасы болып табылады. Ол өзінің депозиттерін, өтімді активтерін, меншікті қаржыларын және де клиенттерін жоғалта бастайды. Мүндай дағдарысты құбылыс Қазақстан банк жүйесінде 1994 ~ 1997 жылдары алдын байқалған болатын. Оның басты себептері:

• экономиканың жалпы дағдарысты жағдайы. Өнеркәсіп және
ауыл шаруашылық өнімдерінің өндірісі төмендеуi, шығын
салалары және жасамау жүздеген миллиард тенге құрады. Ал
банк жүйесі экономиканың дағдарысты жағдайында күшті
бола алмайды.

Инфляция карқынын бәсеңдету мақсатымен және несиелік рестрикциялық саясатжүргізуі, яғни қолма-қол ақша эмиссиясын қатаң шектеу, міндетті резервтік талаптар нормасын жоғарылату және есептікставка деңгейінің жоғары болуы;
Коммерциялық банктердің жарғы капиталының ең төменгімөлшерін әрдайым жоғарлатып отыру;
Еліміздегі қазыналық және бюджеттік банктер құру. Бұлжағдай коммерциялық банктердің айналымынан көптегенақша қаржыларынын кетуіне алып келді; ол өз кезегіндебанктердің өтімділігіне әсерін тигізеді.

•Жаңа, өзгеріп отыратын жағдайда жұмыс істей білетін білікті мамандардың жеткіліксіздігі мен менеджменттің дұрыс жолға қойылмауы т. б.

ҚР Ұлттық банкі тарапынан қойылған қатаң талаптар банктердің жабылуы мен бірігу процессін жеделдетті. Қазақстанда 1998 жылдың 1-ші қаңтарында екінші деңгейлі банктерден тек 83-і қалса, соның ішінде: мемлектаралық 1, мемлекеттік-6, шетелдіктердің қатысуымен 20 банк болды. Тек 1995 ж. 55 банктің лицензиясы қайтарылып алынды. Крамдсбанк сияқты ірі банктер банкроттықа ұшырап, ақша айналымы және төлем жүйесінде өзгерістерге алып келді. Жалпы, кез-келген ірі бакнтердің банкроттықа ұшырауы басқа да банктердің жағдайына әсерін тигізері сөзсіз.

Осы жағдайлардың барлығы да өтімділіктің маңызы қаншалықты екендігін байқатады. 11, 5, 6, 7, 8.

Сондықтан да жалғыз банк қызыметін реттеудің әлемдік тәжiрибесін қарастыру күн тәртібіндегі маңызды мәселе болып табылады. Қазақстандық банктер үшін салыстырмалы түрде

алғандағы жаңа құлылыс болып табылатын өтімділік мәселесінің әдістемелік негіздерін шетелдік тәжірибемен ұштастырып отыруы қарастыру аса қажет.

Біздің ойымызша, банк өтімділігінің теориясы мен әдістемесінің қазіргі жағдайын карастыру, оны талдау әдістерін

зерттеу, Қазақстанның банк жүйесіндегі оны бағалаудың тиімділігін оқып білу күн тәртібіндегі өзекті мәселелердің бірі болып табылады.

"Банк өтімділігін басқару және оны талдау әдістері" атты тақырыпқа жазылған диплом жүмысының тақырыбын талдау мақсаты да осы жағдайларға байланысты болып отыр.

Жұмыс негізіне үш бөлімнен түрады: Бірінші бөлімде банк өтімділігін басқарудың теориялық негіздері; атап айтқанда: банкті баскарудағы өтімділіктің ролі мен банк өтімділігін басқарудын теориялары қарастырылады. Екінші бөлімде, коммерциялық банктердің өтімділігін талдау әдістемесі, соның ішіндс банк өтімділігін талдаудың шет елдік тожірибесі, табыстылықты, өтімділікті ескере отырып банк өтімділігін талдау әдістсрі ашып көрсетіледі. Үшінші бөлімде, екінші деңгейдегі банктердің өтімділігін басқарудың қазіргі кездегі механизмдері тілге тиек етілген.

I. тарау. Банк өтiмдiлiгiн басқарудың теориялық

негiздерi.

1. 1 Банктi басқарудағы өтiмдiлiктiң ролi.

Банк жүйесі - нарықтық экономика кұрылымының айнымасбөлігі. Ең алдымен банктер қаржы делдалдары болып табылады. "Қаржы делдалы термині заңды және өзара әрекет ететін кәсіпорын деңгейді білдіреді: 1) өз қаржыларын тапшылықпен жұмсайтын заңды және жеке тұлғалар, яғни тұтынуға және инвестицияларға жіберілетін ағымдық шығындары табыстардан артып отыруының нәтижесінде, мұндай тұлғалар сырттан қарыз алуға мәжбүр болады; 2) өз қаржыларын үнемділікпен жұмсайтын заңды және жекс түлғалар, нәтижесінде оларда артық ақша қаржылары пайда болады, оларды жинап немесе инвестициялауға болады.

Осы аталған екі топ тұлғалары арасында банк делдалдық қызметін атқарады. Бұл процесті сызба түрінде көрсетуге болады. (сызба 1. 1)

Сонымен банктер, қаржы делдалдары ретінде шаруашылық органдардың капиталын, тұрғын халықтық жинақ салымдарын және басқа да уақытша бос ақша қаржыларын тарта отырып, карыз алушыларға уақытша пайдалануға береді. Сонымен бірге ақшалай есеп айрысу және басқада қөптеген қызмет түрлерін клиенттеріне көрсете отырып жалпы экономиканыц қызметінің тиімді болуына өз әсерін тигізеді. Өз қызметінің барысында банктер талаптар мен міндеттемелер құрайды, өз кезеңінде олар ақша рыногінде тауар болып қалыптасады. Мысалы, клиенттердің салымдарын қабылдау арқылы банк жаңа міндеттемелер мен талаптар қояды. Осы жаңа міндеттемелер мен талаптар жасау процессі қаржы делдалдығының негізін құрайды.

Банкті басқарудың басты міндеттерінің бірі өтімділіктің қажетті деңгейін қамтамасыз ету. Банк өтімді деп есептелінеді, егер де оңтайлы бағамен қажетті уақытында өзін қаржымен қамтамасыз ете алса. Ол банктің қажетті деңгейдегі өз соммасының болу, немесе сауда рыногында заемдардың көмегімен тез арада қаржы алу, немесс өз автивтерінің бір бөлігін сату арқылы жүзеге асуы мүмкін.

Экономикалық әдебиеттердегі мәлеметтерді зерттеу барысындағы біздің жасаған басты тұжырымымыз, өтімділіктіц жеткіліксіз деңгейі банктің қаржы жағдайының төмендігінің ең алғашқы күрделі белгісі болып табылады екен. Мүндай жағдайда банк әдетте депозиттерін жоғалтады, төлем қаржыларының тапшылығы пайда болады және т. б.

Екінші жағынан, банктердің шектен тыс өтімді болуы да активтерден алынатын табыстың төмен деңгейіне соқтырады, сол арқылы банктің табыстылығы көрсеткіштеріне кері әсер етеді.

КЕСТЕ ТҰРАДЫ

Теңбе-тең өтімділікті қолдап отыру көбіне қаржы рыногінің банктің қаржылай мүмкіндіктерін қалай қабылдайтындылығына байланысты болады. Егер оның қаржы жағдайы нашарлап отырған болса, өтімділіктің қалай қабылдайтындығына байланысты болады. Егер оның қаржы жағдайы нашарлап отырған болса, өтімділіктің ең жоғары деңгейі қамтамасыз ету мүмкіндігі туындайды. Депозиттердің мерзімі аяқталған соң салымшылар өз салымдарын қайтарып алады және оларды қайта салмайды. Депозиттерді ашық сақтандыру жүйссі белгілі бір деңгейге дсйін депозиттерді жоғалту тәуекелін азайтады. Бірақ тәжiрибеде көрсетіліп отырғандай, сақтандырып қойған ақша қаржыларының өзі көбіне қайтарылып алынады.

Банк депозиттері жоғарылау бағамен алып, қарыз міндеттемелерін сатып ала бастайды, жалпы табыстылық бойынша проблемалар кездесе бастайды. Ақша рыногында кезкелген жолмен қаржыландыру көздерін табудағы банк мүліктері нәтижесінде төмендейді, себебі түпкілікті инвесторлар банк қолданып келген несие желілерін қысқартады немесе мүлде жауып қояды. Сонымен, рыноктың банк қолданып келген несие желілерін қысқартады немесе мүлде жауып қояды. Сонымен, рыноктыц банк жағдайының нашарлауын мойындауын түптеп келгенде оныц өтімділігіне тікелей әсерін тигізеді.

"Өтімділік" және "төлем қабілеттілігіне" терминдерін экономикалық әдебиеттерде өте жиі бір ұғым деп қарастырады. Шындығынд да бұл терминдер мен белгіленетін ұғымдар өте ұқсас, алайда олардың арасында көп айырмашылық та бар. Егер де алғашқысы басым жағдайда банктің ішкі функциясы болып келсе. екіншісі, әдетте, мемлекеттің функциясына жатады.

"Өтімділік"термині (латынның "%м/^«5"-сұйық, ағымды) сатудың жеңілдігі, материялдық құндылықтар мен басқа да активтердің тез арада ақша қаржыларына айналуы деген мағананы білдіреді. Өтімділік коммерциялық, банк үшін пассив бойынша ақшалай формада дер кезінде өз міндеттемелерін орындау қабілеті болып табылады жалпы, банк өтімділігі пассив бойынша міндеттемелерді өтімді активтермен жаба білу қабілетін білдіреді.

"Төлем қабілеттілігі" термині өтімділікке қарағанда кеңірек ұғым болып келеді, ол тек активрдің тез өтімді болу мүмкіндігін ғана емсс, сонымен бірге заңды немесе жеке тұлғаның дер кезінде және толығымен өз төлем міндеттемелерін орындау қабілетін де қамтыйды. Мұнан, өтімділік төлем қабілетінің қажетті және міндетті шарты болып келетіндігін байқауға болады. Сонымен, өтімділікті банк қажетті мерзімде жәнс толық соммада өз мiндеттемелері бойынша жауап бсруі дсп қарастыруға болады.

Банк өтімділігін әдебиеттерде бір жақты қарастырмайды және кезкелген жағдайда экономикадағы банктердің жаңа рольі мен байланыстырылып қарастырылмайды. Мысалы, француз экономисі П. Диетерин өтімділікті қолда бар нақты ақшаның жиынтығы мен болашақта алуға болатын қаржылардың жиынтығы қарастырады. 1110, 101. Ал оның жерлесі А. Фурньенің ойынша, банк жүйесінің өтімділігі орталық банкке қатысны алғандағы банк қарызының деңгейін білдіреді дейді, ал екінші жағынан, несие мекемелерінің орталық банктен өз қаржыларын кайта есепке алуы деп қарастырады 1110, 106. Айтылған көз қарас, біздің ойымызша, патенциялды өтімділікті анықтау тұрғысынан ғана белгілі бір мәні бар болып табылады. Американдық экономистер С. Липпен және Дж МаккКалл активтер өтімділігін активтердің ақшаға айналуындағы оңтайлы күтілетін уақыт деп сипаттайды , 44.

Оксфорт унивсрситетің профессоры А. Курсекие банктің өтімділігін орталық банктің ақшалай қаржыларына комерциялық банктердің иелігі (банкноталар мен орталық банктің шотындағы кредиттік қалдықтар) және осы каржыларды ұлғайту үшін пайдалануға болатын қысқа мерзімді актитерін иелік жасау мүмкіндігі деп түсінеді.

Лондон университетінің профессоры Р. Соммерстің ойынша, өтімділік- дивиденттерге айырбасталатын қолма-қол ақшаға деген сұранысты қамтамасыз етудегі банк қабілеті болып табылады. 1114. 144.

Келтірілген анықтамалардың. барлығында дерлік банк өтімділігінің мәнін жартылай, біржақты ашып көрсету сипаты байқалады: бұл рыноктан немесе орталық банктен заем алу, немесе жинақталған ақша қаржылары, немесе тек уақыт.

Біздің ойымызша, бұл категорияны мәнін немесе аыықтама толық анықтайды: өтімділік бұл банктің өз міндеттемелерін дер кезiнде орындауы, бастапқы құнын жоғалтпастан өз активтерін төлеу құралдарына айналдыруы және (немесе) оңтайлы бағамен ол қажет болған жағдайда ақша рыногының бұл қаржыларды тарта білу қабілеті болып табылады.

Теоретиктер банк өтімділігін банк операцияларын ұйымдастырудың әртүрлі формаларының көмегімен жақсарту жолдарын іздестіруде.

Қазіргі кездегі экономикалық әдебиеттерде банк өтімділігін сипаттайды екі көзқарасты алып қарастыруға болады өтімділікті қор немесе ағымды деп анықтауға болады. Қор- банк өтімділігін белгілі бір уақытта анықтайды 1115, 139. Ағым ретінде өтімділікті белгілі бір кезеңде немесе болашақта бағалайды мұнда қор вариянты тар көзқарас деп сипатталады "Ағынның" өтімділігін қарастырған кезде өтімділігі төмен активтердің өтімділігі жоғары активтерге айналу мүмкіндігіне көп көңіл бөлінеді. Сондықтында коммерциялық банктің жиынтық өтімділігін бағалау мақсатында өтiмділікті белгілі бір кезеңде, ағымды кезеңдс және болашақта қарастырған жөн.

Ағымдық өтімділікті сақтап тұру үшін өтімді активтердің

жеткілікті запасы бар банк уақыт өте келе оны жоғалтып алуы

мүмкін. Болашақтағы өтімділікті бағалау күрделілеу, себебі ол

банкктің активті операцияларынын, тәукел деңгейіне бағалау мен

байланысты болып келеді. Республикадағы банктердің тәжiрибесінде бұл мақсатқа экономикалық нормативтср

бейімделген, олардың комерциялык банктер ҚР ұлттық банкінің

мр] нұсқамасына сәйкес есептеп шығарыды.

Өтімділік банктерге төменгі жағдайларға байланысты қажет: _Өз клиенттерін банктен депозитке салған ақшаларын кез

келген уақытта ала алатындығына сендіру;

- Сауда бойынша қарыз өтей алатындығына дебиторларын

сендіру;

- Форс-мажорлық жағдайлар туындаған кезде акционерлердің

активтерін сатуға мәжбүр болуына сақтану, қорғалып.

- Көптеген банкирлер халық сенімін банктің су қымбат активі
деп есептейді, себебі осы жағдай арқылы олар өз шығындары
төменгі деңгейіне дейін жеткізіп, су жақсы деген қарыз алушылрға
кол жеткізе алады. Сонымен, тұрақты жақсы табыстар- банктердің
өмір шеңдігінің басты кепілі: Шынында да, сенімді, тұрақты
табыстар-автокөлік құралының майы сияқты, -банкке өз қызметін
жалғастыруына мүмкіндік береді: Салымшылар да банк капиталы
өтімді болуына мүдделі.

Біздің ойымызша, банк өтімділігін оңтайлы деңгейде сақтап отыруға бағытталған банк саясаты келесі негізгі жағдайларды ескеруі тиіс:

Өтімділік банк табыстылығына кері әсерін тигізеді, егер де

ол өтімділік шамадан тыс жоғары болса;

Өтімтілікті теңбе-тең өтімділігін проблемалары болмаған

жағдайдың өзінде жоспарлап отыру қажет;

Өтімділіктің қажетті деңгейін қолдау саласындағы банк

саясаты - бұл белгісіздік және қатемен күресудің

стратегиясы.

Өтімділіктің кажетті деңгейін қамтамасыз етудегі банк стратегиясы банк активтерін басқару, бақылау және талдауды көздейді.

Активтер бойынша стратегияда дер кезінде қайтарылуға тиіс Қысқа мерзімді саудалар, тез сатылатын рыноктық қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бағалы қағаздар, сауданы өтеу мерзімiн кысқарту қарастырылады.

Пассивтер бойынша жасалатын стратегияға- депозиттік сертификаттар, банк портфелінде депозиттерді сақтаудың орташа мерзімі, тұрақты депозитер, ақша эмиссиясы, банкаралық несие алу- жоғары рейтингтi алу және сақтау т. б. кіреді 119, 136.

Банк өтімділігін жоспарлау келесі жағдайларды көздейді:

ә) өтімділіктің оңтайлы көлемін жоспарлау

б) өтімді активтерді ұстайтын құралдарды өтеу мерзімдері мен жоспарлау.

Банктiң өтімді қаржыларға діни қажеттілігін бағалау банктiң активтерінің мөлшерін анықтау мақсатында жүргізіледі. мысалы, банктiң өтімді активтерінің соммасы болжанатын және болжанбайтын талаптар соммасына артып отыруы қажет. Шетелдiк банктерде әдетте осы мақсатпеп рынок кон юктурасын ескере отырып 3 жоспар жасайды:

-рыноктағы болжанатын, күтілетін банк өтімділігінің жоспары, рынок корсеткіштерінің өсуі ;

-болжанатын дағдарыс кезіндегі өтімділік жоспары//9, П7.

Банк өтімділігі қамтамасыз етеді:

-несиеге деген қажетілікті және депозиттерді қайтарып алуды;

-банк сенімділігін және өтімділік тәуекелін төмендетуде;

-активтерді тиімсіз, пайдасыз сақтауға жол бермеуде.

1. 2 Банк , олардың мәнi және бағалау әдiстерi.

Өтімділікті басқару теориясы комерциялық банктердің пайда болуымен бір мезгілде пайда болды және дамыды. Бастапқыда банк өтімділігіне деген екі теориялык көзқарас болды. Бірінші көзқарас банк активтері құрлымы мерзімі бойынша пассивтер кұрылымына дол сәйкес келуі керек деген түсінікке негізделген бұл теория коммерциялық банктердің өтімділікті басқаруда белсенеді саясат жүргізуіне кедергі жасады деп айтсақ да болады. Осы аталған теориялық негізде "банктердің алтын ережесі" калыптастырылады. Оның мәні банктiң қаржылайталаптарының мөлшері мен мерзімі банктiң міндеттемiлерінің мөлшері мен мерзіміне сай келуіндс.

Екінші көз карас баланстың активі мен пассивінің нархы сәйкессіздігіне негізделген болатын, себебі ең күштідеген коммерциялық банктің бір де бірі қаржы-несиелік құбылыстардың салдарынан сақтандырылмаған, атап айтқанда: экономикалық дағдарыс, банкроттық сауда бойынша төлем жасамау, ақша каржыларының сауда капиталы рыногындағы сұраныс пен ұсыныс конюктурасы, т. б. Мұндай құбылыстар орталықтандырылған-жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшіп отырған елдерге көбірек тән . Қазіргі кезде аталған құбылыстардың барлығыда Қазақстанда байқалуда // 16, 207. Осы және басқа да күрделі жағдайлар банк басшыларының өтімділіктің белгілі бір денгейін ұстап тұруға әрекет етуін талап етті. Коммерциялық банк қызметінің тұрақты жағдайын қамтамасыз ету мақсатында өтімділік проблемасын баланстық активі мен пасивін басқару мүмкіндігі арқылы шешудің обективті қажеттігін туғызды.

Әлеуметтік-экономикалық жүйелердің эвалюциялық өзгерісі, әлемдік банк ісінің күрделенуі барысында банк өтімділігіне деген екінші көзқарас екі негізгі бағыт бойынша дами бастады коммерциялық банктердің активтерін басқару теориясы және пассивтерін басқару теориясы//16, 208.

Қазіргі кезде активтерді басқару теориясы үш әдістемелік бағыттарға негізделіп құрылады.

Біріншісі-коммерциялық банк өз өтемділігін активтерді қысқа мерзімді саудалрға жайғастырып дер кезінде қайтарып алып отырған жағдайда сақтап отырады. Осы тұжырымдама кейбір батыс елдерінің банк заңдарында белгіленгенімен де, отімділік тек қалыпты экономикалық даму барысында ғана мүмкін болады. Екіншісі- коммерциялық банк өтімді болады, егер оның активтерін қолма-қол акшаға басқа қарыз берушілер инвесторларға сатуға болатын жағдайда. Iс жүзінде өтімді ресурстарын көзіне бағалы қағаздардың жеке түрлері жатады. әлемдік банк тәжрибесінде мұндай бағалы қағаздар "екінші типтегі ресурстар" дсп аталады, олардың нақты ақшаға оңай айналдыруга болады.

Үшіншісі - коммерциялык бекіту өтімділігін жоспарлауға болады, егерде несиені өтеу кестесінің негізіне қарыз алушының алатын табысын алатын болса. Сондықтан, банк несиені өтеу мерзімінің кұрылымы мен «нвестициялардың құрылымын сатылық әсері арқылы әсер етіп отыруга болады. Банктердің табыстар мен шығындардың сатылық әсерін қолдана отырып инвестициялық саясат жүргізуі диверсификация яғни әр алуандық, жан-жақты даму деген атқа ие болады. //16, 208.

Осы аталған үш бағытқа активтерді басқарудың үш теориясы сәйкес келеді: коммерциялық сауда теориясы, қаржыларды ауыстыру теориясы және күтілетін табыс теориясы.

Пассивтеряі басқару теориясы келесі екі жағдайға негізделеді:

банк өтімділік проблемасы капитал рыногынанқосымша акша қаржыларын тартуы арқылы шешуіне болады. Аталған жағдай батыс елдерінде іс жүзіндс де кеңінен колданылады. Біздің ірі банктеріміз Казкомерц банк және Халықаралық банкі өзінің акцияларын батыстағы капитал рыногынан енгізуге әрекст жасауда;
комерциялық банк өзінің өтемділігін кореспондент - банктерден, немесе евровалюта рыногынан алуғаболатын заемдардың комегімен қамтамасыз етуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.