Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың конструкторлық білімін дамытудың шарттары
Жоғары сынып оқушыларына әйел көйлегін конструкциялауға үйретуде ақпараттық
технология мүмкіндіктерін пайдалану
Мазмұны
Кіріспе 4
1- Бөлім Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін 7
ақпараттық технологияны пайдалану арқылы дамытудың
теориялық негіздері
1.1 Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі 7
тенденциялары және олардың оқушылардың
конструкторлық білімін дамытуға әсері
1.2 Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы 10
оқушылардың конструкторлық білімін дамытудың
шарттары
1.3 Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін 13
ақпараттық технологияны пайдалану арқылы дамытудың
құрылымдық-мазмұндық моделі
2-Бөлім Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық 15
іс-әрекетінде ақпараттық технологияларды
пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктері
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасының мазмұнына талдау 15
жасау
2.2 Ақпараттық технологияны жоғары сынып оқушыларының 26
конструкторлық іс-әрекетінде пайдалану әдістері
2.3 Ақпараттық технология – оқушыларға Филимонова 39
әдісін меңгерту құралы ретінде
2.4 Кәсіптік оқыту шеберханасын жаңа бағытта жабдықтау 48
3-Бөлім. Реглан жеңді киімнің өңделу технологиясы 50
3.1 Реглан жеңнің өңделу технологиясы 50
3.2 Тігін машинасы жұмыстары үшін жұмыс орын 59
ұйымдастыру
3.3 Машина тігістерінің түрлері 61
Қорытынды 72
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 73
Қосымшалар 75
КІРІСПЕ
Жұмыстың көкейкестілігі: Бүгінгі таңда орта білім беретін оқу
орындарына дейін жас ұрпақты жан-жақты білім негіздерімен қаруландыру және
дәл оның негізін осы заманғы оқу құралдары мен қарапайым әдістер көмегімен
жүзеге асыруды басты міндет етіп отыр.
ХХІ ғасыр табалдырығында тұрған адамзат дамуының жаңа кезеңі, білім-
беру прогрессінің ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезеңге
келіп жетті. Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту Тұжырымдамасында
қазіргі мектептер:
1) практикалық қызметте жинақталған барлық игіліктердің сақталуы;
2) орта білім беру жүйесін әрі қарай дамыту т.с.с. міндеттерді көздейді.
Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдары, әр мұғалім күнделікті
ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-
қатынас жасаулары керек. Оқыту түрлерін, құралдарын одан әрі жетілдіріп,
тиімді тәсілдері нәтижелі қолданудың жолдарын іздестіру қажет.
Ғылыми педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқу
үрдісінің нәтижесін көтеретін әдіс-тәсілдердің түрлері көбінде жаңашыл,
инновациялық технология деп аталуда.
Мектеп практикасымен танысуда мұғалімдер инновациялық технологияны
қолдануға ұмтылуда. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқаудағы мазмұны,
құрылымы мен тәжірибеге негізделген жаңа әдістері бар. Сондықтан, мектепте
әртүрлі технологиялармен оқытуда, алдымен оқушылардың жас және
психологиялық ерекшеліктерін жете меңгеріп, тәжірибеде сынап көрудің
маңызы зор. Соның біріне мектептегі технология сабағында оқушыларды
дәстүрлі емес әдістер негізінде тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретуді
жатқызуға болады.
Тігін бұйымдарын конструкциялаудың өзіндік ерекшелігі бар. Ол оқушыдан
нақтылықты, шыдамдылықты, математикалық есептеулерді, жүйелілікті талап
етеді. Яғни, тігін өндірісіне тән қағидалары ескеріледі. Осы талаптарды
ескеру арқылы конструкторлық сызбаларды тұрғызу, оның технологиясы -
болып саналады.
Оқушыны әр уақытта жалықтырмай еңбекке деген ынтасын, танымдық
белсенділігін арттыруға ақпараттық технология пайдаланылады.
Тігін бұйымдарын конструкциялау мен модельдеу негіздері басқа ғылым
салалары секілді заман талабы мен мода ағымына сай дамып, жетіліп келеді.
Конструкциялау – жеке фигураға сәйкес үлгілердің негізгі сызбаларын тұрғызу
болғандықтан мектептің оқу бағдарламасының мата өңдеу тарауының негізгі
құрамдас бөлігі ретінде саналады. Конструкциялау – бұл әртүрлі заттар мен
бұйымдардың нақты сызбасын құруға бағытталған шағармашылық процесс.
Конструкциялаумен шұғылдану үшін алдымен барлық графикалық білім мен
ептілікті кеңейту қажет. Графикалық білім – тігін бұйымдардың
конструкциялаудың жасырын заңдылықтарын анықтап ашып көрсетеді. Ол ұзақ
уақыт жаттығуды талап етеді, әрі оқушылардың кеңістік түсінігін дамытады.
Өткен ғасырдың соңғы 10-20 жыл көлемінде тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістері (Лин – Жак, италияндық, любакс)
жарияланып келді. Осындай жаңа сапаға ие, шығармашылық жұмыстардың біріне
тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі және дәстүрлі емес
әдістеріндегі ерекшеліктерді жатқызуға болады.
Дәстүрлі әдіспен тігін бұйымдарын конструкциялау кезінде адам денесін
өлшеу және есептеу формулалары графикалық жұмыстар негізінде жүргізіледі.
Оқушының зейіні тек есептеу мен графикалық жұмысқа ауады.
Дәстүрлі емес әдістерде, сызба жұмыстары мен қатар оқушының адам
тұлғасын зерттеуін, дене бітімінің ауытқуларын, ерекшеліктерін табуға
мүмкіндігі туындайды.
Бұл әдістің ерекшелігі тігін бұйымдарын конструкциялау барысында оқушы
өзінің жеке ішкі масштабымен жұмыс жүргізеді. Типтік және типтік емес
денелердің сызбаларын тұрғыза алады. Бұл жұмыс бейне мүсіншінің жұмысына
ұқсас, тікелей жеке адамның дене бітімінің ерекшелігіне сай жасалады.
Оқушыны бір сарындықтан құтқарып, қызығушылығын арттырады, жиған
тәжірибесі арқылы белгілі мен белгісіздіктің арасындағы байланысты орнатуға
әрекет жасайды. Бұл жағдай оқушының алдына проблемалық ситуация туғызады.
Неге бұлай болды? деген сұраққа жауап іздеуге мәжбүр болады. Яғни, оқушы
сұраққа жауап тапқанда тігін бұйымдарын конструкциялау процесі қысқарады.
Бұл әдістің ғылымилығы да осында болып саналады.
Оқушының іс-әрекетінде белсенділік пайда болып, осы әдістің қыр-сырын
түсінуге ұмтылары сөзсіз. Жаңа әдісті тереңірек меңгеруге бағдарламаға
енгізілген жаңа тарау көмектеседі.
Дәстүрлі емес әдістер мектеп оқушыларын саралап оқытуға мүмкіндік
тудырады. Саралап оқыту – мектеп талабына сәйкес оқушыларды кезең – кезеңге
бөліп оқытудан туындайды. Ал, әдістеме бойынша ол оқытудың жеке – дара
формасына сай келеді. Жеке – дара форма көбіне дарынды немесе нашар оқитын
оқушылармен жұмыс жүргізуге қолайлы болады. Оқушылармен жеке – дара
жұмыстар жүргізу дәстүрлі емес әдістерді тігін бұйымдарын конструкциялауда
пайдалануда оқушылардың графикалық білімдерінің сапасын арттыруына ықпал
ететін оқытудың тиімді формасы болып саналады. Тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі әдісінің тігін өндірісінде ерекше орын алады.
Бұл әдісте практикалық жұмыс жүргізіледі және ол дәстүрлі емес әдістерді
оқып – үйренуге мұрындық болады. Оларға : И.А. Тре-Овакинян жасаған
әдістемесі есептеу формулалары бойынша тұңғыш рет математикалық негізге ие
болған есептеу – графикалық, П.Л. Чебышевтің сыртқы бет бойынша жазу,
геодезиялық жүйелер, муляждық әдістері кіреді.
Оқушыларды тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретуде келесі
педагогикалық, әдістемелік, арнайы әдебиеттер және оқу бағдарламаларына
талдау жасалынды: Педагогикалық әдебиеттер бойынша оқытудың педагогикалық
жаңа технологиясы Қ. Қалдықайырұлы, В. М. Монахов,
Л.Н. Оразбекова, Т.Ә. Әлдібаева 14 Педагогическая инноватика ка теория и
практика нововедений в системе образования Ш.Т. Таубаева, С.Н. Лактионова,
әдістемелік әдебиеттер бойынша тігін бұйымдарын конструкциялауға оқыту
әдістері, формалары жайлы мәліметтерді А. В. Мельникованың Еңбекке баулу
әдістемесі 23, А. Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиясы 7 -
мұнда оқушыларға технологиялық ықпал жасау мәселелері қарастырылады.
Ж.У.Кобдикова орта мектепте білім алуды технологияландыру (саралап
деңгейлеп оқыту) 11.
Арнайы әдебиеттер бойынша жеке тапсырыс жұмыстарына С.Қ. Бағжаева
Әйелдер мен балалар киімдерін сәндеу технологиясы 3. А.Б. Гофман Мода
и люди, Новая тоерия моды и модного поведения 5. Ермилова В.В.,
Ермилова Д.Ю. Моделирование и художественное оформление одежды 10.
Красникова – Аксенова Л.Я. Само – учитель по конструированию и
моделированию одежды 12. Х.И. Махмутова Конструируем, моделируем, шьем
21. Е. М. Матузова, Р.И. Соколова, Н.С. Гончарук Разработка конструкций
женских швейных изделий по моделям 16. В.Н Филимонова Простейшая
технология конструирования одежды без расчета поформулам 27, Л.П.
Шершнева Әйел және бала киімін конструкциялаудың негіздері 29.
Технология 30 атты жаға интегративті білім саласын меңгеру
оқушылардың жалпы білім мен дағдыны меңгеруіне мүмкіндік береді. Соның
ішінде оқушылардың өзіндік білім алуын халықтың, аймақтың, жанұя
дәстүрлерін, жалпы адамзаттың құндылықтарын сақтауға бағытталған. Сәндік
қолданбалы өнер негізіндегі көркем қолөнер технологиясы. Тігін бұйымдарын
конструкциялау тарауының мазмұны оқушылардың білімін дамытуға байланысты
киім әзірлеуді әдістермен жетілдіру негізінде түзілген.
Біз зерттеу жұмысымызда Технология бағдарламасына сай тігін
бұйымдарының конструкциясы, киімдердің жобасы, адамның дене бітімінің
дамуына әсер ететін факторларды күнделікті сабақтың жоспар бойынша
қарастыру мақсатында бірнеше міндеттер негізінде қарастырылады.
Тереңдетіп оқытатын 21- тур Конструктор - модельер мамандығына А.С.
Ұзақова, Г.А. Байғабыл Киімдерді конструкциялау және модельдеу негіздері
26 Тігін бұйымдарын конструкциялау және модельдеу негіздері
бағдарламасы оқушылардың сызба сызуға дайындығын, графикалық жұмыстар мен
бұйым әзірлеуге алғы шарттар жасалынған.
Зерттеудің мақсаты: мектеп оқушыларына тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістері арқылы графикалық ептілігін
арттыру.
Зерттеудің обьектісі: оқушыларды еңбекке баулу процесі.
Зерттеудің пәні: оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялаудың
әдістері жайлы білім беру.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер:
- оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялау әдістері технология
оқулығының мазмұнында анықталып, практикалық тұрғыда орындау
әдістемесі жасалынса,
- онда, оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялауды үйрету
деңгейі жоғарылайды. Себебі, оқушыларға тігін бұйымдарын
дәстүрлі емес әдістері негізінде конструкциялауды үйрету
мектеп бағдарламасының мазмұнында қарастырылмайды.
Зерттеудің міндеттері:
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың алгоритмі ретінде алдымен
педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді зерделеу;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың негіздерін (адам тұлғасын
тану, дененің формасы, пропорциясы) айқындау;
- сызбаларды оқу ережелерінің мазмұнын ақпараттық технологиялар
арқылы анықтау;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістеріне
мәлімет беру;
- тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретудің тиімді әдістері
мен формаларын анықтау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- дәстүрлі емес әдістері арқылы оқушыларға тігін бұйымдарын
конструкциялауды үйрету негіздері педагогикалық, әдістемелік
әдебиеттерге талдау жасау арқылы ашылып көрсетілді;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі және дәстүрлі емес
әдістерін сабақ барысында пайдалану мүмкіндіктері нақтыланды.
Зерттеудің практикалық құндылығы: зерттеу жұмысында ұсынылып отырған
әдістер тігін бұйымдарын конструкциялауда, технология пәнін оқыту барысында
оқушылардың үйренуіне игі әсерін тигізеді және графикалық білімді сапалы
игеруіне көмектеседі.
Оны педагогикалық тұрғыда инновациялық оқыту технологиялары зерттейді.
Зерттеудің көкейкестілігін бірқатар ғылыми еңбектерді М.В.Кларин,
М.М.Поташник, А.В Лоренсов., Т.И.Шамова, А.Н.Малинин, Г.М.Тюло,
М.Ж.Арстанов, П.И.Пидкасистый, Ж.С.Хайдаров, О.Г.Хомерики,
Қ.М. Нағымжанова, В.П.Беспалько, Г.К.Селевко, Н.Нурахметов,
Қ.Қабдықайырұлы, Ю.Н.Камалов, Н.Нурахметов, Бұзаубақова зерделей отырып, ал
әдістемелік жақтарын А.В.Мельникова, А.В.Осипова, К.Өстеміров, Кругликов
еңбектеріне сүйендік. Модельер-пішуші кәсібі бағдарламасының Киімді
құрастыру тарауына талдау жасалынды. Киімді конструкциялау және
модельдеу және киімді көркем – сәндеу бойынша Л.П.Шершнева,
С.А.Жолдасбекова, киімді өңдеу технологиясы бойынша В.П.Монастырная,
матаның қасиеттері мен құрылымын анықтауда А.Е.Байбатшаева,есептеу
формуласыз тігін бұйымдарын конструкциялаудың қарапайым технологиясы
бойынша В.П.Филимонова, Мюллер т.б. Ал, Macromedia Flash MX программасында
жұмыс жасау бойынша Н.И.Крупиянов, Б.Г.Жадаев, М.В.Бурлаков, Т.К.Чанг,
Ш.Кларк, Ю.Н. Артеменко талдау жасалынды. Осыларды зерделей келе біз
зерттеу жұмысымыздың ғылыми аппаратын былайша құрастырдық. Сонымен зерттеу
жұмысымыздың мақсаты: Мектептегі кәсіптік оқыту үрдісіне тігін бұйымдарын
конструкциялауда ақпараттық оқыту технологиясын пайдалануды педагогикалық,
әдістемелік тұрғыда зерделеу.
Зерттеу объектісі: кәсіптік оқыту пәнінде ақпараттық технологиясын
пайдалану үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту пәнін ақпараттық технологиясы арқылы
ұйымдастыру барысы.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, оқытудың ақпараттық технологиялары
баланың мектеп табалдырығынан аттаған сәтінен бастап жүзеге асырылса, онда
ол кәсіптік оқыту үрдісінде жаңаша талаптардың орын алуына игі ықпал
етеді. Бұл идея оқушы санасында инновациялық құндыдықтарды дамытып,
қалыптастыруды ғылыми және практикалық тұрғыда зерттеп, оның әдістемесін
жасау мақсатын туғызады. Осы мақсатқа жету үшін мынадай міндеттер қойылады:
1. Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі тенденциялары және олардың
оқушылардың конструкторлық білімін дамыту мәселесіне мәлімет беру.
2. Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың конструкторлық
білімін дамытудың шарттарын саралау.
3. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық технологияны
пайдалану арқылы дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделін құру.
4. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық іс-әрекетінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктеріне талдау жасау.
5. Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы тігін бұйымдарын
конструкциялауда Филимонова әдісін пайдаланудың тиімділігіне талдау
жасау.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы:
- сабақ барысында ақпараттық технологияны пайдалану арқылы ұйымдастыру
жөніндегі көзқарастарға талдау жасалынды;
- ақпараттық технологиясын тігін бұйымдарын Филимонова әдісі негізінде
конструкциялау виртуальды жұмыстар арқылы жүзеге асты.
Зерттеудің практикалық құндылығы:
Біз қарастырған ақпараттық технология арқылы тігін бұйымдарын
конструкциялау оқу бағдарламасының мазмұнында қосымша енгізуде,
оқулықтардың мазмұнын жетілдіруде, оқыту үрдісін ұйымдастыруда, орта білім
беретін мектептің мұғалімдері оқу үрдісінде қолдануларына болады.
1-тарау. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық
технологияны пайдалану арқылы дамытудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі тенденциялары және олардың
оқушылардың конструкторлық білімін дамытуға әсері
Жаһандық жүйелердің, хабарлар мен байланыстардың көлемі, жылдамдығы
және әсері барлық елдерден білім берудің саясатпен, экономикамен, қоғам
және мәдениетпен байланысына жаңаша көзқараспен қарауды талап етеді, ал
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың жасалуы осы үрдістердің дамуын
жеделдетеді және болашақта білім беруге лайықты жаңа жағдайлар жасайды.
Жаһандану дегеніміз ең алдымен, әлемдегі бір-бірімен өзара байланыстың өсуі
болып табылады. Бұл өсуді әртүрлі авторлар жылдамдатылған өзара байланыс,
қашықтықтағы ойда болмаған салдарлар, уақыт пен кеңістіктің қысуы және
әлемдік масштабтағы нақты уақыт бірліктері ретіндегі шарттар деп
қарастырылуда.
Кәсіптік білім саласында мемлекеттер мен олардың нарықтары арасындағы
қарым-қатынастардың өзгеруі, әлемдік сауданың кеңеюі мен қайта құрылуы
жүзеге асуда. Бұл жағдайда мемлекеттердің өзара бәсекеге қабілеттілігі мен
жүйелердегі тәуекелге бару санының өсуіне (экологияның бүлінуі, қаржы
қайшылықтарының таралуы) мән беріліп отыр.
Мәдениет саласында көп мәдениетті полиэтникалық қоғамдар пайда бола
бастады, жаһандық коммуникациялық индустрия құрылды, діни көзқарас бойынша
және жалпы адамзаттық құндылықтар мен әдет-ғұрыптар мәселесі бойынша
өркениеттер мен қоғамдар арасында қақтығыстар саны өсіп келеді.
Өз кезегінде ақпараттық-коммуникациялық саладағы технологиялық
революция – жаһандық байланыстың бір көзі болып табылады, технологиялық
революция қоғам мен адам өмірінің әр саласында болып жатқан өзгерістердің
күші, ол: жұмыс пен өндіріс, тұрмыс пен қолданыс, сауда және бизнес, ойын-
сауық, әлеуметтендіру және білім беру, өндірісті ұйымдастыру және
мемлекетті құру, қызмет көрсету, білімнің және фактілік ақпараттың барлық
түрін тарату.
Өркениеттің одан әрі қауіпсіз және тұрақты даму үрдісінің перспективалы
бағытына білімге негізделген даму жатады. Яғни, әлемнің түпкір-түпкіріндегі
және жеке елдердегі дамудың тарихи тәжірибесі мен ерекшеліктерін көрсететін
жеке әрі жалпы жаһандық білімнің үнемді, ұтымды дамуы мен тиімді
пайдаланылуы қамтамасыз етілуі тиіс.
Педагогикалық білім берудің қазіргі заманғы тұжырымдамасы ғылым мен
өндірістің кіріктірілуіне негізделген, жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану арқылы жеке дифференциалды оқытудан тұратын гуманизация мен
фундаментализацияға бағытталған.
Қоғамды ақпараттандырудың терең мәні ақпарат құралдарының көмегі арқылы
дамудың негізгі ресурсы ретіндегі ақпарат генерациясы мен қолданылуының
негізінде қоғам мен адамның бүкіл өмірі бойындағы іс-әрекетін
интеллектуалды-гуманистік тұрғыдан өзгертуде жатыр. Қоғамды
ақпараттандырудың көмегімен қоғамдық сана мен тұрмыстың арақатынасы өзгеруі
мүмкін.
Ақпараттық технологиялар ақпараттың өсіп жатқан темпі және олардың
әлеуметтік қолданылу масштабтары мен мүмкіндіктері арасындағы қарама-
қайшылықтарды шешу құралы ретінде пайда болды.
Қоғамның ақпараттық ортасының жылдам дамуы тұрғындарды жұмыспен
қамтамасыз ету құрылымына әсерін тигізеді және білім беру жүйесінің сәйкес
бағытпен жұмыс істеуін талап етеді. Ақпараттық технологиялар өндірістік
және әлеуметтік технологиялардың маңызды бөліктері болып табылады, әрі ол
технологиялардың барынша жауапкершілігі мол интеллектуалды қызметтерін
атқарады.
Ақпараттық технологиялар бүгінде адамдар арасындағы ақпараттық өзара
байланысты қамтамасыз етуде және жалпы ақпаратты дайындап, таратуда
маңызды роль атқарады. Ақпараттық технологиялардың дамуы қоғамды
интеллектуалдандыру және білім беру мен мәдениеттің даму үрдісінде үлкен
мәнге ие.
Барлық дамыған және дамушы елдерде компьютерлік және телевизиялық
техника, CD-ROM оптикалық дискілеріндегі оқу бағдарламалары мен мультимедиа-
технологиялар жоғары оқу орындарында ғана емес, орта және бастауыш
мектептерінде де кәдімгі атрибуттарға айналды. Ақпараттық технологияларды
қолдану өз бетімен білім алу және білім жалғастыру жүйелері үшін де,
біліктілікті көтеру мен кадрларды қайта дайындау жүйелері үшін де тиімді
әдіс болып табылады.
Телекоммуникация мен байланыс техникалық құралдарының дамуы,
мультимедиялық компьютерлік технологиялардың жаппай пайда болуы, олардың
бағдарламалық қосымшаларының жасалуы мектептегі оқу үрдісін жетілдіруге
объективті алғышарттар жасап отыр.
Жалпы алғанда, кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық
технология, себебі оқытудың технологиялық үрдісінің негізін ақпарат пен
оның қозғалысы құрайды.
Оқытудың ақпараттық технологиясы оқу ақпаратының негізгі көлемі
мұғалімге емес, компьютерге байланысты болатын жанама оқытуды жүзеге
асырады. Бұл жерде мұғалім, негізгі оқу үрдісі кезінде компьютерлік оқытуға
арналған оқу-ақпараттық материалдарды жасау мен сабақ жоспарын жазуға
қатысады.
Ақпараттық технологиялар оқытушыға дидактикалық мақсаттарға жету үшін
оқу қызметінің барлық түрін қолдануға, яғни оқыту ортасын жоспарлауға
мүмкіндік береді. Осы мақсаттарға сай таңдалып алынған құралдар мұғалімге
жаңа білім мен технологиялардың пайда болуына байланысты автоматтандырылған
оқу және бақылау бағдарламаларының мазмұнын тез арада жаңартуға жағдай
жасайды.
Оқушылар телекоммуникациялар жүйесін қолдана алу арқылы ақпараттық
тұрғыдан хабардар болып қана қоймай, дүние жүзіндегі өзінің қатар-
құрбылыстарымен байланыс жасау мүмкіндігіне ие. Бұл болашақ кәсіби қарым-
қатынас үшін, мұғалімнің басшылығымен оқу-әдістемелік және ғылыми жұмысты
орындау үшін және оқу құралдары, компьютерлік бағдарламалармен айырбас т.б.
үшін жақсы жағдайлар жасайды.
Педагогикалық үрдістің барлық кезеңдерінде компьютерлерді қолданудың
тиімділігін дәлеледейтін көптеген мысалдарды келтіруге болады. Мысалы,
оқушыларға оқу ақпаратын беру кезінде; компьютермен интерактивті байланыс
жасау үрдісі кезінде оқу материалын игеруде игерілген білімді (біліктілік
пен дағдыны) қайталап, бекітуде; оқытудың соңғы нәтижелеріне өздік бақылау,
аралық және қорытынды бақылау жасау; оқыту үрдісіне де, оның нәтижелеріне
де оқу материалдарын жетілдіру, жүйелеу арқылы түзету енгізу т.б.
Мазмұнды ғылыми ақпараттың ерекшелігін ғана емес, оқушылардың осы
ақпаратты игеруінің психологиялық-педагогикалық заңдылықтарының
ерекшеліктерін ескере отырып, орынды әрі ұтымды құрастырылған компьютерлік
оқыту бағдарламаларын қолдану оқыту үрдісін жекешелендіріп,
дифференциялауға, оқушылардың дербестігі мен танымдық белсенділігін
жандандыратын ойын элементтерімен толықтыруға мүмкіндік береді.
Компьютерлік білім беру бағдарламалары ақпаратты-анықтамалық сипатқа ие
бола отырып, міндетті түрде педагогикалық мақсатқа сәйкестігі тексеруден
өтуі тиіс, жаңа парадигмалық–жеке жасампаз білім беру ісін жолға қоюда
құндылық критерийлерін есепке ала отырып, өнеге жағынан кіршіксіз
тұрақтылығына жүргізілген өзіндік экспертизадан өтуі тиіс.
Қазіргі заманғы ғылыми зерттеулер, оның ішінде пәнаралық, комплекстік
зерттеулер жан-жақты ақпаратты қамтамасыз ету арқылы ғана табысты болмақ.
Бұндай қамтамасыздық соңғы және ғылыми негіздегі ақпаратты тауып, оны
іріктеп, сақтауды, оған дұрыс классификация беріп, тұтынушыға ұсынуды, оның
тапсырысы бойынша қажет ақпаратты тез арада жеткізуді білдіреді.
Жасанды интеллект жүйелерінің дамуы адамға тән түсіну үрдісінің
функционалды ерекшеліктерін жаңадан қалыптастыруға ұмтылуды білдіреді.
Оқыту үрдісінде түсіну екі субъектінің – оқушы мен мұғалімнің қатысуымен
қалыптасады, сонымен бірге оқушының түсіну өзгешілігі белгілі бір мөлшерде
оның пән саласындағы білімі және мақсаттарымен анықталады. Сондықтан
жасанды интеллект жасауда басты көңіл білім беру жүйелерінің оқыту
үлгілерін көрсетуге бөлінеді.
Нақты бір оқушының білімін көрсету жүйелерін жасау оқыту үрдісін
жекелеуге, білімнің өзара байланыстағы модульдері негізінде таным үрдісін
құруға мүмкіндік береді. Бұндай оқытудың нәтижесінде ассоциациялық есте
сақтау белсенді бола түседі, оқушы бүтін, жүйелі ақпараттың үлкен
модульдерін естен тез шығару дағдысына ие болады, бұл оқушының есейген,
шығармашылық ойлауының қалыптасуына себепші болады.
1.2 Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың конструкторлық
білімін дамытудың шарттары
Бүгінде мектеп өз оқушыларының бойындағы қабілет пен дағдының,
интеллект деңгейінің өндірістік революция заманының талаптарына ғана сай
дамып, шектеліп қалмауын қадағалауы қажет. Жаһандық экономиканы білуге
негізделген технология мен білімнің енуіне байланысты, қоғамда қандай
қабілет пен дағды игерілуі тиіс деген сұрақ қайтадан туындайды. Оқушылардың
жеке қасиеттері мен ерекшеліктеріне айрықша көңіл бөлініп, ерекше мән
берілуі тиіс; әлі де тұрақсыз әрі белгісіз қазіргі әлемнің сұрақтарына
жауап бере алғымыз келсе, интеллектінің түрлі деңгейлерін дамыту қажет.
Оған: ұжымда жұмыс істей алу қабілеті мен технологияның барынша дамыған
атмосферасында басқалармен тіл табыса алу қасиеті; сауаттылық пен есептей
алудың сапалық дағдылары; жауапкершілікті өзіне алуға дайындық пен
инициативашылдық десек, осы жаңа талаптар негізінде негізгі оқу
бағдарламаларының, оқыту әдіс-тәсілдерінің мазмұнын, оның техникамен
қамтамасыз етілуі мен материалдың игерілуін қайта қарау қажет. Сонымен
қатар, дәстүрлі пәндерді оқытуды қайта құру емес, жұмыс, бос уақыт
ұғымдары тез өзгеріске ұшырайтын қоғамдағы тақырыптар мен дағдыларды қайта
құру талап етіледі. Білім беру еңбек нарығынан бөліне алмайды, сондай-ақ
еңбек нарығы да оқыту мен білімді игеру ісіне әсер етпей тұра алмайды.
Оқу үрдісіндегі дәстүрлі технологиялар мұғалім мен оқушылар қолданатын
бірден-бір әдіс-тәсілдер емес. Осы уақытқа дейін білім беру төмен
технологиялық сала болып келді, яғни оған: бір күнде минутына 125-200 сөз
айтатын мұғалім, қарындаш, бор мен тақта, баспалық басылымдар мен
қабырғалық проектор кірді. Радио, кино телевизия мектеп әдістемесін түр
жағынан өзгерте алмады, алайда олардың көмегімен арақашықтықтан оқытудың
түрлі формалары пайда болды, олар әсіресе алыс аудандарда тұратын немесе
білім алуға басқадай мүмкіндіктері жоқ адамдарға білім беруді жүзеге
асырды. Алайда, соңғы жылдары жағдай тез өзгере бастады. Кейбір мектептерде
электронды кітапханаларға жол ашылды, республиканың барлық мектептерінде
ұлттық желістер арқылы байланыс жасау мүмкіндіктері берілді.
Ақпараттық технологиялар мектеп тәртібінің бір аксиомасын – мектептің
бөлектенуін және оқытудың негізгі құралының бірі – мәтінді гипер мәтінмен
алмастырады. Тапскоттың оқу технологияларының атақты континуумы бойынша
технологиялар арқылы алынған білімге жасалған бақылаудың ролінің күшейгенін
көрсетеді.
Бұнда көрсетілген білімді игеру технологиялары аналогтық түрден сандық
түрге, хабарлаудан интерактивтілікке, экзогендік (оқушыға байланысты сыртқы
қатынас) бақылаудан автономдық (оқушының өзімен) бақылауға прогресс
жасайды. Телехабар барлық ақыл шығу нүктесіне шоғырланған мысал ретінде
қарастырылады: бұл мысалда нүкте ретінде мұғалім түсіндіріледі.
Видеожазбалар – алға қадам басуды білдіреді, олар қолданушыға қашан, қайда
бақылау жасауды қамтамасыз етеді. Әдет бойынша кітапты бір жерден екінші
жерге апарып, кезкелген тәртіпте оқуға болады. Мұғаліммен көзбе-көз
өткізілген сабақтар интерактивтіліктің неғұрлым биік дәрежесіне жеткізеді
деп ұйғарылуда. Алайда Тапскоттың ойынша, компьютердің көмегімен ең алғашқы
оқытудан бастап, сандық ортаны пайдалануға көшкенде, бір саты жоғары
көтерілеміз: жаттығулар, бағдарламаларланған сабақтар және оқыту ойындары –
бұның бәрі оқушыларға процеске жоғары дәрежеден бақылау жасауға мүмкіндік
береді. Интенсивтіліктің ең жоғары дәрежесі мультимедиялық құралдарды бір-
бірімен ұштастыра қолдану арқылы гипермедиялық курстар деңгейінде жүзеге
асады, бұл құралдар нақты бір уақытты қатынас жасауды ұйымдастыруға, көп
қайталанушы домендерге – Интернеттегі орындарға жол береді, онда
пайдаланушылар виртуальды жағдайлар жасап, оларға нақты бір уақытта
қатысады.
Білім беру саласында ақпараттық технологияларды қолдану экрандағы
виртуальды сюжеттер мен өзара байланыстан болған жасанды әсерлердің адамның
ішкі жан дүниесіне белсенді түрде әсер етуімен байланысты болатын жағымсыз
салдарларды да жоққа шығармайды. Адам санасымен алдын-ала ойланған
манипуляция жасау қауіптілігі, сондай-ақ компьютермен жұмыс істеу уақытының
шектеулігі мен қауіпсіздігін есепке алмау көп алаңдаушылық туғызады. Осы
себепті ақпараттық технологияларды қолданудың оқушының физикалық және
психикалық әсері мен медициналық салдары жайында зерттеулер өте маңызды
болып табылады, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану
кезінде оқушылардың денсаулығын қорғау жүйесін жасау қажеттілігі туындайды.
Бірыңғай интерактивті ақпараттық кеңістіктерді кез келген адам
пайдалана алады. Осыған байланысты бұндай кеңістікте қатынас жасауды, кез
келген ұжымдық не жеке пайдаланушының ақпарат алуына жағдай жасауды жолға
қою проблемасы мен кез келген ұлттық және этникалық деңгейде ақпараттың
семантикалық сипатына бірыңғай код енгізу қажеттілігі туындайды. Бұндай
код, өз кезегінде, халықаралық жасанды көмекші тіл - делдалды жасау
қажеттілігіне әкеледі.
Білім беру жүйесінің тиімділігін арттыру мен дамытуда өзекті
мәселелердің бірі оны жаңа ғылыми-техникалық және ғылыми-әдістемелік
ақпаратпен үздіксіз қамтамасыз ету проблемасы болып табылады. Аталған
проблеманы шешудің күрделілігін білім беру жүйесінің зор қарқынмен дамып
келе жатқан ғылым мен техника жетістіктерінен артта қалу жағдайымен
түсіндіруге болады. Осы артта қалуды болдырмау үшін білім беру жүйесіне
қосымша ақпараттық қолдау жасаудың арнайы шараларын ұйымдастыру қажет.
Зерттеуде ақпараттық технология негізінде жоғары сынып оқушыларының
конструкторлық біліміне қажетті ақпараттық технологияны қолдануды
ұйымдастыру, мазмұндық жобалау, ақпараттық технологияны қолдану іс-әрекетін
жүзеге асыру, шығармашылық-ізденіске баулу, ақпаратты пәнаралық байланыс
және интеграция арқылы беру, информатика пәні мұғалімдеріне арналған
бағдарламаны ендіру шарттарды орындағанда ғана мүмкін болатындығын
анықтадық.
Бірінші шарт бойынша ақпараттық технологияны білім мазмұны ретінде
қолданудың педагогикалық қызметін жүзеге асырады. Мультимедиалық
мүмкіндіктері бар анимациялық қозғалыс материалдары оқушылардың оқу іс-
әрекеттерінің қайнар көзі болып табылады. Егер материал иллюстрация,
анимациялық объекті, дыбысы бар объекті түрінде берілсе, жоғары сынып
оқушыларының психологиялық, физиологиялық дамуын жүзеге асыруға әсер етеді.
Ұсынылып отырған екінші шарт бойынша анимациялық қозғалыс материалдары
тұлғалық-бағдарлы тұрғыдан жоғары сынып оқушыларының өзіндік білім алу
икемділігін дамытуға мүмкіндік туғызады. Ақпараттық технологияны қолдану
мақсаттары оқушылардың алгоритмдік мәдениеттілігі мен компьютерлік
сауаттылығын қарапайымнан күрделіге ауысу тәсілімен дамытуға әсер етеді,
өйткені оқушының құзыреттілігі жалпы жағдайда алгоритмдік мәдениет→
компьютерлік сауаттылық → ақпараттық мәдениет → ақпараттық құзыреттілік
тізбегі түрінде қалыптасады.
Үшінші шарт орындалған жағдайда компьютерлік бағдарламаларды қолдану
демонстрациялық, генерациялық, басқарушы, бақылаушы құрал қызметін атқарып,
мұғалімнің қызметіне жеңілдіктер туғызады.
Төртінші шарт бойынша жаһандық ақпараттық әлемде проблемаларды дұрыс
шешу үшін жоғары сынып оқушыларының өз бетімен іс-әркет жасауға дайындығын
жүзеге асыруға жаңа мүмкіндіктер ұсынады.
Бесінші шарт ақпараттық білімді игерудің бірден бір жолы ретінде
пәнаралық байланыс пен интеграцияны ұсынады. Осы аталған шарттарды негізге
ала отырып, оқушының компьютермен өзара байланысының әдіс-тәсілдерін атап
өтуіміз және олардың әр түрлі ұйымдастыру модельдері бойынша іске асыру
мүмкіндігін қарастыруымыз қажет.
1.3 Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық
технологияны пайдалану арқылы дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделі
Оқушылардың оқу еңбегін ұйымдастырудың нәтижесі жемісті аяқталуы үшін,
мұғалім оны алдымен ұсыну қажет. Қазіргі жаңа әлеуметтік жағдай мектептің
иілгіш, динамикалық, әрбір тоқырау шаблонына қарсы тұра алатындай болуы
қажет деп санайды. Жаңа міндеттерді шешу үшін, отандық мектептердің бай
тәжірибелерімен мұғалімдердің өздері өткен эксперименттік іс-әрекеттерін
басшылыққа алу қажет болады.
Қазіргі таңда білім беру саласында оқыту технологияларын көптеген
түрлері мәлім. Соңғы екі он жылдық арасында оқыту теориясының көптеген
түрлері өрбіді, дамыды, қалыптасты. Атап айтқанда, жеке тұлғаны оқыту және
тәрбиелеу, ақпараттық технология, меңгеруді бақылау, белсенді оқыту
әдісінің көп деңгейлі және әмбебап тұжырымдамалары. Білім беру жүйесін
жетілдіру жолдары көп және олардың жаңа түрлерінің шығуына ешкім кепілдік
бере алмайтындығын және бір рет айқындап айту қажет. Оқыту жетіктіктерін
тек прогресивті педагогикалық технологиялар ғана анықтай алмайды. Соңғы
нәтижелер бойынша оқу еңбегінің іс-әрекетіне, жастардың еңбектік өміріне
ақпараттық-техникалық даярлықтарының мақсатты негізі әсер етеді. Оларға:
- әртүрлі өндірістік тапсырмаларды рацианальды шығару қажеттілігіне
техникалық шығармашылық ой-өрісін қалыптастыру;
- іздену ептілігін қалыптастыру;
- ақпаратты алу және қайта өңдеу;
-тапсырысқа байланысты өмір ситуацияларының мүмкіндіктерін тәжірибе
жүйелілікпен байыту;
-бұйымның конструкциясын, өңдеу технологиясын, экономикалық есебін
жүзеге асыру.
Табиғаттағы заңдылықтың басы ұлы үйлесім (гармония), оның негізгі
шарттарының бірі танас (симметрия). Осылардың бәрі ой санасында, ой
тұжырымында, іс-әрекетінде зерделеп түсінуге болатындай көрініс тапқан.
Олай болса халқымыздың танымы табиғат біртұтастығынан шыққан ғылыми
білімдерден нәр алады.
Әрекет - өмірдің бейнесін жасайтын, бейнені өзгертіп отыратын процесс.
Екеуі де адамдардың түрлі саладағы қызметтері. Міне сондықтанда еліміздің
қоғамдық экономикалық өміріне нарықтық қатынастардың енуіне байланысты
өзгерістерге түскен саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, рухани
жағдайлар жас ұрпақ тәрбиесінің мәселелерін жаңаша ойластыруды талап
етеді. Тіпті бүгінгі қоғамның талабы, адам тәрбиесіне жаңа мазмұнымен
қарауды керек етеді. Яғни, мектеп қабырғасында оқушының шығармашылық
қабілетін дамытатын мүмкіндіктерді жасауды қажет етеді. Оқушылардың
конструктивтік танымын калыптастыру оларды осы заманғы ғылыми біліммен
қаруландыруға сүйенеді. Бұған мектепте оқытылатын барлық пәндердің қатынасы
бар. Мектепте оқытылатын жаратылыстану, математика ғылымдары табиғаттың
құбылыстары мен процестері және заңдылықтары туралы белгілі ұғым жүйесін
жасайды.
Оқу - теориялық негізде білім алатын үрдіс.
Бiлiм - бүкiл халық ұстанатын тәлiм-тәрбиелiк нормаларды жан жүйесi
тұрғысынан баяндау, барлық адамзатқа ортақ психологиясын зерттеу нысанасы
болып табылады.
Оқушылардың конструкторлық білімін ақпараттық технологияны пайдалану арқылы
дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделі
Ә
Р
Е
К
Е
Т
1-сурет.
2-бөлім. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық іс-әрекетінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктері
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасының мазмұнына талдау жасау
Модельер-пішуші кәсібінің түлектері ерлер, әйелдер киімдер
киімдерінің барлық түрін әртүрлі маталардан астарлы және шақтап және
шақтамай жеке тапсырыс бойынша киімдердің жөндеуін және жаңартуын,
киімдерді пішіп және қайта пішуін өндіре алуы керек. Тапсырылған модель
бойынша жаңа матаны, технологияны, техникалық шарт талаптарына сәйкес
жабдықтарды қолданып бұйымдардың тәжірибелі үлгілерін піше білуі керек.
Сәннің қазіргі заманы мен болашақ бағытын есепке алып, киімнің неше түрлі
модель жинағын және жаңа модельдерді жасай алуы керек Кесте 1.
Модельер-пішуші кәсібінің Киімді құрастыру тарауын оқытудың
тақырыптық жоспары 78 сағат Кесте 1.
РсБөлім тақырыптары Сағат сандары
теориялық өндірістік Барлығы
тәжірибе
Кіріспе. Тапсырысты қабылдау және 2 2
ресімдеу. Пішу тәртібі.
1 Киім құрастыру жүйесі мен әдістер 2 4 6
мінездемесі.
2 Адам денесінің қазіргі кездегі 2 4 6
өлшемдік мінездемесі.
3 Үстеме және оларды тарату. Алдын 2 6 8
ала есептеу және тұғырлық негіз
торын құру.
4 Киімнің түрлі силуэттік нысан 4 8 12
құрастыру сызбасын құру (түзу,
жартылай денеге қонып тұрған,
белді қынап тұрған, трапеция
түріндей).
5 Дене құрылысы толық (9 тип) және 4 8 12
типке үйлеспейтін дене құрылысына
құрастыру сызбасын құрудағы
ерекшеліктер.
6 Әр түрлі салмалы жеңнің құрастыру 2 4 6
сызбасын құру.
7 Дене құрылысы түрлі фигураларға 4 8 12
әйелдер шалбарының әр түрін
құрастыру сызбасын құру.
8 Күрделі силуэттік нысандар мен 4 8 12
пішімдердің құрастыру сызбасын
құру (дөңгелек және оңай түрлері,
терендетіп ойылған қолтық, тұтас
пішілген жең, регланмен пішілген
жең, қиыстырылып пішілген жең).
9 Конструкциялық кемшіліктері және 2 2
оларды жою тәсілдері.
Барлығы 26 52 78
Материалтану 60
Кіріспе. Талшық заттары мен олардың қасиеттері. Мата алу технологиясы
туралы мәлімет. Мата құрылымы мен қасиеттері. Мата сорттары. Мата
ассортименті. Табиғи және жасанды былғары. Пленкалы мата. Бей мата. Киім
бөлшектерін қосатын маталар. Жылы маталар. Киімнің ұсақ - түйектері.
Астарлы және өндеу маталары. Тігін маталары мен бұйымдарын сақтап тазалау.
Арнайы сурет 30
Кіріспе. Көркемдік графика - өнердің бір түрі. Графикалық өнер түрлері
мен техникалары. Геометриялық фигура тобын суретке салу. Тұрмыстық
заттардан шаршаулаумен жасалған натюрмортты суретке салу. Пластикалық
анатомия негіздері. Адамның дене құрылысының пропорционалды сызбасы. Бір
және тірек тиянағындағы адамның дене құрылысын суретке салу. Аяқ киім және
аксесуарлардың графикалық суретінің композициясы. Адам денесіндегі киім
үлгісін әр түрлі бейне техникасымен суретке салу. Әр түрлі маталардан,
заттардан жасалған киім үлгісін суретке салу. Сән графикасы. Киімнің әр
түрін мода журналдары бойынша суретке салу.
Сурет және сұңғат өнері 24
Кіріспе. Түстану негіздері. Акварельдік сұңғат өнерінің техникасы.
Көлемді заттардың және жай натюрморттардың сұңғат өнері. Композицияның
теориялық негізі. Сұңғат өнерлік портрет. Үлгі бейнесін нақты қөрсететін
этюд (нұсқа). Көркемдік бейне. Киімнің стилистикалық ансамблінің бірлігі.
Модель бойынша бұйымның конструкциясын әзірлеу. Киім үлгілерін сұңғат
өнерлік суретке салып беру принциптері. Үлгі анализі (талдауы). Еске
түсіріп және елестету бойынша бейнелеудің түрлі техникасымен киім
үлгілерінің уақытша суреттері.
Киім кұрастыру 78
Кіріспе. Тапсырысты қабылдау және ресімдеу. Пішу тәртібі. Киім
құрастыру жүйесі мен әдістер мінездемесі. Адам денесінің қазіргі кездегі
өлшемдік мінездемесі. Үстеме және оларды тарату. Алдын ала есептеу және
тұғырлық негіз торын құру. Киімнің түрлі силуэттік нысан құрастыру сызбасын
құру (түзу, жартылай денеге қонып тұрған, белді қынап тұрған, трапеция
түріндей). Дене құрылысы толық (9 тип) және типке үйлеспейтін дене
құрылысына құрастыру сызбасын құрудағы ерекшеліктер. Әр түрлі салмалы
жеңнің құрастыру сызбасын құру. Дене құрылысы түрлі фигураларға әйелдер
шалбарының әр түрін құрастыру сызбасын құру. Күрделі силуэттік нысандар мен
пішімдердің құрастыру сызбасын құру (дөңгелек және оңай түрлері, терендетіп
ойылған қолтық, тұтас пішілген жең, регланмен пішілген жең, қиыстырылып
пішілген жең). Конструкциялық кемшіліктері және оларды жою тәсілдері.
Киім моделін жасау және көркем безендіру 78
Кіріспе. Киім, костюм түсініктері. Қазіргі кез киімдерінің
топтастырылуы және функциясы. Сән және адам. Сән - костюм нысанының
өзгеруі, костюм тарихы - мәдениет пен қоғамның дамуы және өмірдің
бейнеленуі. Сәннің қазіргі бағыттары. Киімнің стильдік шешімі, олардың
түрлері және киім стилінің мінездемесі. Көне дәуір костюмі. Ертедегі орта
ғасыр костюмі. Роман кезі (IX - XII ғ.ғ.) Кеш орта ғасыр костюмі. Готикалық
кезі (XIII - ХУғ.ғ.) Қайта өркендеу дәуірінің костюмі (XIV - XVI ғ.ғ.) XVII
ғасырдағы Батыс еуропалық костюм (Барокко стилі). XVIII ғасырдағы Батыс
еуропалық костюм (Рококо стилі). Еуропалық киім. Костюм нысаны, нысанның
көру және конструкциялық элементтері: костюм нысанының сырты, көлемі,
бейнесі.
Киім силуэттерінің түрлері мен мінездемелері. Костюм нысанын
айқындау. Киімдегі сызықтар, олардың мағынасы. Жазықта киім нұсқасын
әзірлеу әдісі мен киім бұйымдарының нысанын жасау. Манекенге матаны қадау
арқылы әдісімен бұйымдардың нұсқасын әзірлеу. Сурет, ою, жол-жол, тор
салынған маталардан бұйым нұсқасын әзірлеу. Киім композициясы. Киімді
көркемдік жобалау негіздері. Композициялық жолдары мен байланыстары. Керу
және оптикалық, түс иллюзиялары, олардың табиғаты, заңы, композиция ұғымына
әсер ету. Модельдерді әзірлеу, модельдің жүйелі жинағын құру жүйесі.
Қазіргі киімдерде ұлттық киімдер түрткілерін қолдану. Киім түрлерінің үлгі
нұсқасын әзірлеу және көркем безендіру. Киімді жаңарту (пішусіз, жартылай
және толық қайта пішумен).
Ақпараттандыру технологиясының элементтері (6 сағат)
Техникалық-технологиялық мағлұматтар. Ақпарат жөнінде түсінік.
Хабарлама түрлері. Хабарды алу әдістері, оны сақтау және пайдалану. Қазіргі
дүниедегі ақпараттық мәні. Компьютер көмегімен хат жазу, пайдалану,
даярлау, қаржы есептерін шығару. Оқушылардың білімін кәсіптік оқыту
сабағында бақылау.
Құрал-жабдықтар. Компьютер. Дискеталар.
Көрнекілік. Оқыту бағдарламасы. Оқу-әдістемелік құралы. Анықтамалар.
Практикалық жұмыс. Компьютермен, калькулятор тәртібімен жұмыс істеу.
Маңызды жазулар, іс-қағаздарын, өзінің еңбектегі оқудағы алған білімін өзі
тексеру.
Модельер-пішуші кәсібінің Киім кұрастыру бөлімін оқытудың
күнтізбелік жоспары. 78 сағат
Кесте 2.
№ Сабақтың Сағат Теориялық мәліметПрак ҚажеттіПәнара
тақырыбы сандары тика құрал-жлық байла
лық аб ныстар
іс-әрекдық
ет
ТеоПракт
рияи-кал
- ық
лық
Кіріспе. 2 Мұғалім МамандыПлакаттТарих,
Модулдік жүйе мамандықтар қтарға ар физика,
негізінде адам туралы теориялық конс биология.
тұлғасын мәлімет береді. пект
бейнелеу. жазу.
1 Киім құрастыру 2 4 Мұғалім киім Сурет ПлакаттМатематикаф
жүйесі мен құрастыру жүйесі салу, ар, изика,
әдістер мен әдістер сызу. оқулықтбиология.
мінездемесі. мінездемесі. ар,
теориялық мәлімет үлгілер
береді.
2 Тігін бұйымдарын2 4 Адам денесінің Сурет Плакаттбиология,
дәстүрлі емес қазіргі кездегі салу, ар, технологиям
әдістер өлшемдік сызу. үлгілератематика
негізінде мінездемесі. .
конструкциялау.
3 Үстеме және 2 6 Үстеме және Сурет Плакаттбиология,
оларды тарату. оларды тарату. салу, ар, технологиям
Алдын ала Алдын ала сызу. оқулықтатематика
есептеу және есеп-теу және ар,
тұғырлық негіз тұғырлық негіз сурет
торын құру. торын құру. тер
түсіндіреді.
4 Киімнің түрлі 4 8 Киімнің түрлі Сурет Плакаттбиология,
силуэттік нысан силуэттік нысан салу, ар, технологиям
құрастыру құрастыру сызу оқулықтатематика
сызбасын құру сызба-сын құру ар.
(түзу, жартылай (түзу, жарты-лай
денеге қонып денеге қонып
тұрған, белді тұр-ған, белді
қынап тұрған, қынап тұрған,
трапеция трапеция
түріндей). түріндей).
5 Дене құрылысы 4 8 Дене құрылысы Сурет Плакаттбиология,
толық (9 тип) толық (9 тип) салу, ар, технологиям
және типке және типке сызу. оқулықтатематика
үйлеспейтін дене үйлес-пейтін дене ар,
құрылысына құрылысына дайын
құрастыру құрастыру бұйым
сызбасын сызбасын құрудағы үлгіле
құрудағы ерекшеліктер. рі.
ерекшеліктер.
6 Әр түрлі салмалы2 4 Әр түрлі салмалы Сурет Плакаттбиология,
жеңнің құрастыру жең-нің құрастырусалу, ар, технология
сызбасын құру. сызбасын құруды сызу. оқулықтматематика
түсіндіру. ар.
7 Дене құрылысы 4 8 Дене құрылысы Сурет Плакаттбиология,
түрлі түрлі фигураларғасалу, ар, технологиям
фигураларға әйелдер сызу. оқулықтатематика
әйелдер шалбарының әр ар,
шалбарының әр түрін құрастыру дайын
түрін құрастыру сызбасын құруды бұйым
сызбасын құру. түсіндіру. үлгіле
рі.
8 Күрделі 4 8 Күрделі силуэттікСурет Плакаттбиология,
силуэттік ны-сандар мен салу, ар, технология
нысандар мен пішімдердің сызу. оқулықтматематика
пішімдердің құрастыру ар,
құрастыру сызбасын құруды дайын
сызбасын құру (дөңгелек және бұйым
(дөңгелек және оңай түрлері, үлгіле
оңай түрлері, терендетіп рі.
терендетіп ойылған қолтық,
ойылған қолтық, тұтас пішілген
тұтас пішілген жең, регла-нмен
жең, регланмен пішілген жең,
пішілген жең, қиыстырылып
қиыстырылып пішілген жең)
пішілген жең). түсіндіру.
9 Конструкциялық 2 Конструкциялық Сурет Плакаттбиология,
кемшілі-ктері кем-шіліктері салу, ар, технологиям
және оларды жою және оларды жою сызу. оқулықтатематика
тәсілдері. тәсілдерін ар.
түсіндіру
түсіндерді.
Кеудесі мен арқа бойы тұтас пішілген көйлектің сызбасын тұрғызу
Сызбаны тұрғызудың координат нүктелері
Сурет 2
Flash мүмкіндігін пайдаланып анимациялар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
технология мүмкіндіктерін пайдалану
Мазмұны
Кіріспе 4
1- Бөлім Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін 7
ақпараттық технологияны пайдалану арқылы дамытудың
теориялық негіздері
1.1 Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі 7
тенденциялары және олардың оқушылардың
конструкторлық білімін дамытуға әсері
1.2 Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы 10
оқушылардың конструкторлық білімін дамытудың
шарттары
1.3 Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін 13
ақпараттық технологияны пайдалану арқылы дамытудың
құрылымдық-мазмұндық моделі
2-Бөлім Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық 15
іс-әрекетінде ақпараттық технологияларды
пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктері
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасының мазмұнына талдау 15
жасау
2.2 Ақпараттық технологияны жоғары сынып оқушыларының 26
конструкторлық іс-әрекетінде пайдалану әдістері
2.3 Ақпараттық технология – оқушыларға Филимонова 39
әдісін меңгерту құралы ретінде
2.4 Кәсіптік оқыту шеберханасын жаңа бағытта жабдықтау 48
3-Бөлім. Реглан жеңді киімнің өңделу технологиясы 50
3.1 Реглан жеңнің өңделу технологиясы 50
3.2 Тігін машинасы жұмыстары үшін жұмыс орын 59
ұйымдастыру
3.3 Машина тігістерінің түрлері 61
Қорытынды 72
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 73
Қосымшалар 75
КІРІСПЕ
Жұмыстың көкейкестілігі: Бүгінгі таңда орта білім беретін оқу
орындарына дейін жас ұрпақты жан-жақты білім негіздерімен қаруландыру және
дәл оның негізін осы заманғы оқу құралдары мен қарапайым әдістер көмегімен
жүзеге асыруды басты міндет етіп отыр.
ХХІ ғасыр табалдырығында тұрған адамзат дамуының жаңа кезеңі, білім-
беру прогрессінің ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезеңге
келіп жетті. Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту Тұжырымдамасында
қазіргі мектептер:
1) практикалық қызметте жинақталған барлық игіліктердің сақталуы;
2) орта білім беру жүйесін әрі қарай дамыту т.с.с. міндеттерді көздейді.
Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдары, әр мұғалім күнделікті
ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық қарым-
қатынас жасаулары керек. Оқыту түрлерін, құралдарын одан әрі жетілдіріп,
тиімді тәсілдері нәтижелі қолданудың жолдарын іздестіру қажет.
Ғылыми педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқу
үрдісінің нәтижесін көтеретін әдіс-тәсілдердің түрлері көбінде жаңашыл,
инновациялық технология деп аталуда.
Мектеп практикасымен танысуда мұғалімдер инновациялық технологияны
қолдануға ұмтылуда. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқаудағы мазмұны,
құрылымы мен тәжірибеге негізделген жаңа әдістері бар. Сондықтан, мектепте
әртүрлі технологиялармен оқытуда, алдымен оқушылардың жас және
психологиялық ерекшеліктерін жете меңгеріп, тәжірибеде сынап көрудің
маңызы зор. Соның біріне мектептегі технология сабағында оқушыларды
дәстүрлі емес әдістер негізінде тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретуді
жатқызуға болады.
Тігін бұйымдарын конструкциялаудың өзіндік ерекшелігі бар. Ол оқушыдан
нақтылықты, шыдамдылықты, математикалық есептеулерді, жүйелілікті талап
етеді. Яғни, тігін өндірісіне тән қағидалары ескеріледі. Осы талаптарды
ескеру арқылы конструкторлық сызбаларды тұрғызу, оның технологиясы -
болып саналады.
Оқушыны әр уақытта жалықтырмай еңбекке деген ынтасын, танымдық
белсенділігін арттыруға ақпараттық технология пайдаланылады.
Тігін бұйымдарын конструкциялау мен модельдеу негіздері басқа ғылым
салалары секілді заман талабы мен мода ағымына сай дамып, жетіліп келеді.
Конструкциялау – жеке фигураға сәйкес үлгілердің негізгі сызбаларын тұрғызу
болғандықтан мектептің оқу бағдарламасының мата өңдеу тарауының негізгі
құрамдас бөлігі ретінде саналады. Конструкциялау – бұл әртүрлі заттар мен
бұйымдардың нақты сызбасын құруға бағытталған шағармашылық процесс.
Конструкциялаумен шұғылдану үшін алдымен барлық графикалық білім мен
ептілікті кеңейту қажет. Графикалық білім – тігін бұйымдардың
конструкциялаудың жасырын заңдылықтарын анықтап ашып көрсетеді. Ол ұзақ
уақыт жаттығуды талап етеді, әрі оқушылардың кеңістік түсінігін дамытады.
Өткен ғасырдың соңғы 10-20 жыл көлемінде тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістері (Лин – Жак, италияндық, любакс)
жарияланып келді. Осындай жаңа сапаға ие, шығармашылық жұмыстардың біріне
тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі және дәстүрлі емес
әдістеріндегі ерекшеліктерді жатқызуға болады.
Дәстүрлі әдіспен тігін бұйымдарын конструкциялау кезінде адам денесін
өлшеу және есептеу формулалары графикалық жұмыстар негізінде жүргізіледі.
Оқушының зейіні тек есептеу мен графикалық жұмысқа ауады.
Дәстүрлі емес әдістерде, сызба жұмыстары мен қатар оқушының адам
тұлғасын зерттеуін, дене бітімінің ауытқуларын, ерекшеліктерін табуға
мүмкіндігі туындайды.
Бұл әдістің ерекшелігі тігін бұйымдарын конструкциялау барысында оқушы
өзінің жеке ішкі масштабымен жұмыс жүргізеді. Типтік және типтік емес
денелердің сызбаларын тұрғыза алады. Бұл жұмыс бейне мүсіншінің жұмысына
ұқсас, тікелей жеке адамның дене бітімінің ерекшелігіне сай жасалады.
Оқушыны бір сарындықтан құтқарып, қызығушылығын арттырады, жиған
тәжірибесі арқылы белгілі мен белгісіздіктің арасындағы байланысты орнатуға
әрекет жасайды. Бұл жағдай оқушының алдына проблемалық ситуация туғызады.
Неге бұлай болды? деген сұраққа жауап іздеуге мәжбүр болады. Яғни, оқушы
сұраққа жауап тапқанда тігін бұйымдарын конструкциялау процесі қысқарады.
Бұл әдістің ғылымилығы да осында болып саналады.
Оқушының іс-әрекетінде белсенділік пайда болып, осы әдістің қыр-сырын
түсінуге ұмтылары сөзсіз. Жаңа әдісті тереңірек меңгеруге бағдарламаға
енгізілген жаңа тарау көмектеседі.
Дәстүрлі емес әдістер мектеп оқушыларын саралап оқытуға мүмкіндік
тудырады. Саралап оқыту – мектеп талабына сәйкес оқушыларды кезең – кезеңге
бөліп оқытудан туындайды. Ал, әдістеме бойынша ол оқытудың жеке – дара
формасына сай келеді. Жеке – дара форма көбіне дарынды немесе нашар оқитын
оқушылармен жұмыс жүргізуге қолайлы болады. Оқушылармен жеке – дара
жұмыстар жүргізу дәстүрлі емес әдістерді тігін бұйымдарын конструкциялауда
пайдалануда оқушылардың графикалық білімдерінің сапасын арттыруына ықпал
ететін оқытудың тиімді формасы болып саналады. Тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі әдісінің тігін өндірісінде ерекше орын алады.
Бұл әдісте практикалық жұмыс жүргізіледі және ол дәстүрлі емес әдістерді
оқып – үйренуге мұрындық болады. Оларға : И.А. Тре-Овакинян жасаған
әдістемесі есептеу формулалары бойынша тұңғыш рет математикалық негізге ие
болған есептеу – графикалық, П.Л. Чебышевтің сыртқы бет бойынша жазу,
геодезиялық жүйелер, муляждық әдістері кіреді.
Оқушыларды тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретуде келесі
педагогикалық, әдістемелік, арнайы әдебиеттер және оқу бағдарламаларына
талдау жасалынды: Педагогикалық әдебиеттер бойынша оқытудың педагогикалық
жаңа технологиясы Қ. Қалдықайырұлы, В. М. Монахов,
Л.Н. Оразбекова, Т.Ә. Әлдібаева 14 Педагогическая инноватика ка теория и
практика нововедений в системе образования Ш.Т. Таубаева, С.Н. Лактионова,
әдістемелік әдебиеттер бойынша тігін бұйымдарын конструкциялауға оқыту
әдістері, формалары жайлы мәліметтерді А. В. Мельникованың Еңбекке баулу
әдістемесі 23, А. Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиясы 7 -
мұнда оқушыларға технологиялық ықпал жасау мәселелері қарастырылады.
Ж.У.Кобдикова орта мектепте білім алуды технологияландыру (саралап
деңгейлеп оқыту) 11.
Арнайы әдебиеттер бойынша жеке тапсырыс жұмыстарына С.Қ. Бағжаева
Әйелдер мен балалар киімдерін сәндеу технологиясы 3. А.Б. Гофман Мода
и люди, Новая тоерия моды и модного поведения 5. Ермилова В.В.,
Ермилова Д.Ю. Моделирование и художественное оформление одежды 10.
Красникова – Аксенова Л.Я. Само – учитель по конструированию и
моделированию одежды 12. Х.И. Махмутова Конструируем, моделируем, шьем
21. Е. М. Матузова, Р.И. Соколова, Н.С. Гончарук Разработка конструкций
женских швейных изделий по моделям 16. В.Н Филимонова Простейшая
технология конструирования одежды без расчета поформулам 27, Л.П.
Шершнева Әйел және бала киімін конструкциялаудың негіздері 29.
Технология 30 атты жаға интегративті білім саласын меңгеру
оқушылардың жалпы білім мен дағдыны меңгеруіне мүмкіндік береді. Соның
ішінде оқушылардың өзіндік білім алуын халықтың, аймақтың, жанұя
дәстүрлерін, жалпы адамзаттың құндылықтарын сақтауға бағытталған. Сәндік
қолданбалы өнер негізіндегі көркем қолөнер технологиясы. Тігін бұйымдарын
конструкциялау тарауының мазмұны оқушылардың білімін дамытуға байланысты
киім әзірлеуді әдістермен жетілдіру негізінде түзілген.
Біз зерттеу жұмысымызда Технология бағдарламасына сай тігін
бұйымдарының конструкциясы, киімдердің жобасы, адамның дене бітімінің
дамуына әсер ететін факторларды күнделікті сабақтың жоспар бойынша
қарастыру мақсатында бірнеше міндеттер негізінде қарастырылады.
Тереңдетіп оқытатын 21- тур Конструктор - модельер мамандығына А.С.
Ұзақова, Г.А. Байғабыл Киімдерді конструкциялау және модельдеу негіздері
26 Тігін бұйымдарын конструкциялау және модельдеу негіздері
бағдарламасы оқушылардың сызба сызуға дайындығын, графикалық жұмыстар мен
бұйым әзірлеуге алғы шарттар жасалынған.
Зерттеудің мақсаты: мектеп оқушыларына тігін бұйымдарын
конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістері арқылы графикалық ептілігін
арттыру.
Зерттеудің обьектісі: оқушыларды еңбекке баулу процесі.
Зерттеудің пәні: оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялаудың
әдістері жайлы білім беру.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер:
- оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялау әдістері технология
оқулығының мазмұнында анықталып, практикалық тұрғыда орындау
әдістемесі жасалынса,
- онда, оқушыларға тігін бұйымдарын конструкциялауды үйрету
деңгейі жоғарылайды. Себебі, оқушыларға тігін бұйымдарын
дәстүрлі емес әдістері негізінде конструкциялауды үйрету
мектеп бағдарламасының мазмұнында қарастырылмайды.
Зерттеудің міндеттері:
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың алгоритмі ретінде алдымен
педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді зерделеу;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың негіздерін (адам тұлғасын
тану, дененің формасы, пропорциясы) айқындау;
- сызбаларды оқу ережелерінің мазмұнын ақпараттық технологиялар
арқылы анықтау;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі емес әдістеріне
мәлімет беру;
- тігін бұйымдарын конструкциялауға үйретудің тиімді әдістері
мен формаларын анықтау.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- дәстүрлі емес әдістері арқылы оқушыларға тігін бұйымдарын
конструкциялауды үйрету негіздері педагогикалық, әдістемелік
әдебиеттерге талдау жасау арқылы ашылып көрсетілді;
- тігін бұйымдарын конструкциялаудың дәстүрлі және дәстүрлі емес
әдістерін сабақ барысында пайдалану мүмкіндіктері нақтыланды.
Зерттеудің практикалық құндылығы: зерттеу жұмысында ұсынылып отырған
әдістер тігін бұйымдарын конструкциялауда, технология пәнін оқыту барысында
оқушылардың үйренуіне игі әсерін тигізеді және графикалық білімді сапалы
игеруіне көмектеседі.
Оны педагогикалық тұрғыда инновациялық оқыту технологиялары зерттейді.
Зерттеудің көкейкестілігін бірқатар ғылыми еңбектерді М.В.Кларин,
М.М.Поташник, А.В Лоренсов., Т.И.Шамова, А.Н.Малинин, Г.М.Тюло,
М.Ж.Арстанов, П.И.Пидкасистый, Ж.С.Хайдаров, О.Г.Хомерики,
Қ.М. Нағымжанова, В.П.Беспалько, Г.К.Селевко, Н.Нурахметов,
Қ.Қабдықайырұлы, Ю.Н.Камалов, Н.Нурахметов, Бұзаубақова зерделей отырып, ал
әдістемелік жақтарын А.В.Мельникова, А.В.Осипова, К.Өстеміров, Кругликов
еңбектеріне сүйендік. Модельер-пішуші кәсібі бағдарламасының Киімді
құрастыру тарауына талдау жасалынды. Киімді конструкциялау және
модельдеу және киімді көркем – сәндеу бойынша Л.П.Шершнева,
С.А.Жолдасбекова, киімді өңдеу технологиясы бойынша В.П.Монастырная,
матаның қасиеттері мен құрылымын анықтауда А.Е.Байбатшаева,есептеу
формуласыз тігін бұйымдарын конструкциялаудың қарапайым технологиясы
бойынша В.П.Филимонова, Мюллер т.б. Ал, Macromedia Flash MX программасында
жұмыс жасау бойынша Н.И.Крупиянов, Б.Г.Жадаев, М.В.Бурлаков, Т.К.Чанг,
Ш.Кларк, Ю.Н. Артеменко талдау жасалынды. Осыларды зерделей келе біз
зерттеу жұмысымыздың ғылыми аппаратын былайша құрастырдық. Сонымен зерттеу
жұмысымыздың мақсаты: Мектептегі кәсіптік оқыту үрдісіне тігін бұйымдарын
конструкциялауда ақпараттық оқыту технологиясын пайдалануды педагогикалық,
әдістемелік тұрғыда зерделеу.
Зерттеу объектісі: кәсіптік оқыту пәнінде ақпараттық технологиясын
пайдалану үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту пәнін ақпараттық технологиясы арқылы
ұйымдастыру барысы.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, оқытудың ақпараттық технологиялары
баланың мектеп табалдырығынан аттаған сәтінен бастап жүзеге асырылса, онда
ол кәсіптік оқыту үрдісінде жаңаша талаптардың орын алуына игі ықпал
етеді. Бұл идея оқушы санасында инновациялық құндыдықтарды дамытып,
қалыптастыруды ғылыми және практикалық тұрғыда зерттеп, оның әдістемесін
жасау мақсатын туғызады. Осы мақсатқа жету үшін мынадай міндеттер қойылады:
1. Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі тенденциялары және олардың
оқушылардың конструкторлық білімін дамыту мәселесіне мәлімет беру.
2. Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың конструкторлық
білімін дамытудың шарттарын саралау.
3. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық технологияны
пайдалану арқылы дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделін құру.
4. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық іс-әрекетінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктеріне талдау жасау.
5. Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы тігін бұйымдарын
конструкциялауда Филимонова әдісін пайдаланудың тиімділігіне талдау
жасау.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы:
- сабақ барысында ақпараттық технологияны пайдалану арқылы ұйымдастыру
жөніндегі көзқарастарға талдау жасалынды;
- ақпараттық технологиясын тігін бұйымдарын Филимонова әдісі негізінде
конструкциялау виртуальды жұмыстар арқылы жүзеге асты.
Зерттеудің практикалық құндылығы:
Біз қарастырған ақпараттық технология арқылы тігін бұйымдарын
конструкциялау оқу бағдарламасының мазмұнында қосымша енгізуде,
оқулықтардың мазмұнын жетілдіруде, оқыту үрдісін ұйымдастыруда, орта білім
беретін мектептің мұғалімдері оқу үрдісінде қолдануларына болады.
1-тарау. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық
технологияны пайдалану арқылы дамытудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіптік білім беруді жетілдірудің қазіргі тенденциялары және олардың
оқушылардың конструкторлық білімін дамытуға әсері
Жаһандық жүйелердің, хабарлар мен байланыстардың көлемі, жылдамдығы
және әсері барлық елдерден білім берудің саясатпен, экономикамен, қоғам
және мәдениетпен байланысына жаңаша көзқараспен қарауды талап етеді, ал
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың жасалуы осы үрдістердің дамуын
жеделдетеді және болашақта білім беруге лайықты жаңа жағдайлар жасайды.
Жаһандану дегеніміз ең алдымен, әлемдегі бір-бірімен өзара байланыстың өсуі
болып табылады. Бұл өсуді әртүрлі авторлар жылдамдатылған өзара байланыс,
қашықтықтағы ойда болмаған салдарлар, уақыт пен кеңістіктің қысуы және
әлемдік масштабтағы нақты уақыт бірліктері ретіндегі шарттар деп
қарастырылуда.
Кәсіптік білім саласында мемлекеттер мен олардың нарықтары арасындағы
қарым-қатынастардың өзгеруі, әлемдік сауданың кеңеюі мен қайта құрылуы
жүзеге асуда. Бұл жағдайда мемлекеттердің өзара бәсекеге қабілеттілігі мен
жүйелердегі тәуекелге бару санының өсуіне (экологияның бүлінуі, қаржы
қайшылықтарының таралуы) мән беріліп отыр.
Мәдениет саласында көп мәдениетті полиэтникалық қоғамдар пайда бола
бастады, жаһандық коммуникациялық индустрия құрылды, діни көзқарас бойынша
және жалпы адамзаттық құндылықтар мен әдет-ғұрыптар мәселесі бойынша
өркениеттер мен қоғамдар арасында қақтығыстар саны өсіп келеді.
Өз кезегінде ақпараттық-коммуникациялық саладағы технологиялық
революция – жаһандық байланыстың бір көзі болып табылады, технологиялық
революция қоғам мен адам өмірінің әр саласында болып жатқан өзгерістердің
күші, ол: жұмыс пен өндіріс, тұрмыс пен қолданыс, сауда және бизнес, ойын-
сауық, әлеуметтендіру және білім беру, өндірісті ұйымдастыру және
мемлекетті құру, қызмет көрсету, білімнің және фактілік ақпараттың барлық
түрін тарату.
Өркениеттің одан әрі қауіпсіз және тұрақты даму үрдісінің перспективалы
бағытына білімге негізделген даму жатады. Яғни, әлемнің түпкір-түпкіріндегі
және жеке елдердегі дамудың тарихи тәжірибесі мен ерекшеліктерін көрсететін
жеке әрі жалпы жаһандық білімнің үнемді, ұтымды дамуы мен тиімді
пайдаланылуы қамтамасыз етілуі тиіс.
Педагогикалық білім берудің қазіргі заманғы тұжырымдамасы ғылым мен
өндірістің кіріктірілуіне негізделген, жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану арқылы жеке дифференциалды оқытудан тұратын гуманизация мен
фундаментализацияға бағытталған.
Қоғамды ақпараттандырудың терең мәні ақпарат құралдарының көмегі арқылы
дамудың негізгі ресурсы ретіндегі ақпарат генерациясы мен қолданылуының
негізінде қоғам мен адамның бүкіл өмірі бойындағы іс-әрекетін
интеллектуалды-гуманистік тұрғыдан өзгертуде жатыр. Қоғамды
ақпараттандырудың көмегімен қоғамдық сана мен тұрмыстың арақатынасы өзгеруі
мүмкін.
Ақпараттық технологиялар ақпараттың өсіп жатқан темпі және олардың
әлеуметтік қолданылу масштабтары мен мүмкіндіктері арасындағы қарама-
қайшылықтарды шешу құралы ретінде пайда болды.
Қоғамның ақпараттық ортасының жылдам дамуы тұрғындарды жұмыспен
қамтамасыз ету құрылымына әсерін тигізеді және білім беру жүйесінің сәйкес
бағытпен жұмыс істеуін талап етеді. Ақпараттық технологиялар өндірістік
және әлеуметтік технологиялардың маңызды бөліктері болып табылады, әрі ол
технологиялардың барынша жауапкершілігі мол интеллектуалды қызметтерін
атқарады.
Ақпараттық технологиялар бүгінде адамдар арасындағы ақпараттық өзара
байланысты қамтамасыз етуде және жалпы ақпаратты дайындап, таратуда
маңызды роль атқарады. Ақпараттық технологиялардың дамуы қоғамды
интеллектуалдандыру және білім беру мен мәдениеттің даму үрдісінде үлкен
мәнге ие.
Барлық дамыған және дамушы елдерде компьютерлік және телевизиялық
техника, CD-ROM оптикалық дискілеріндегі оқу бағдарламалары мен мультимедиа-
технологиялар жоғары оқу орындарында ғана емес, орта және бастауыш
мектептерінде де кәдімгі атрибуттарға айналды. Ақпараттық технологияларды
қолдану өз бетімен білім алу және білім жалғастыру жүйелері үшін де,
біліктілікті көтеру мен кадрларды қайта дайындау жүйелері үшін де тиімді
әдіс болып табылады.
Телекоммуникация мен байланыс техникалық құралдарының дамуы,
мультимедиялық компьютерлік технологиялардың жаппай пайда болуы, олардың
бағдарламалық қосымшаларының жасалуы мектептегі оқу үрдісін жетілдіруге
объективті алғышарттар жасап отыр.
Жалпы алғанда, кез келген педагогикалық технология – бұл ақпараттық
технология, себебі оқытудың технологиялық үрдісінің негізін ақпарат пен
оның қозғалысы құрайды.
Оқытудың ақпараттық технологиясы оқу ақпаратының негізгі көлемі
мұғалімге емес, компьютерге байланысты болатын жанама оқытуды жүзеге
асырады. Бұл жерде мұғалім, негізгі оқу үрдісі кезінде компьютерлік оқытуға
арналған оқу-ақпараттық материалдарды жасау мен сабақ жоспарын жазуға
қатысады.
Ақпараттық технологиялар оқытушыға дидактикалық мақсаттарға жету үшін
оқу қызметінің барлық түрін қолдануға, яғни оқыту ортасын жоспарлауға
мүмкіндік береді. Осы мақсаттарға сай таңдалып алынған құралдар мұғалімге
жаңа білім мен технологиялардың пайда болуына байланысты автоматтандырылған
оқу және бақылау бағдарламаларының мазмұнын тез арада жаңартуға жағдай
жасайды.
Оқушылар телекоммуникациялар жүйесін қолдана алу арқылы ақпараттық
тұрғыдан хабардар болып қана қоймай, дүние жүзіндегі өзінің қатар-
құрбылыстарымен байланыс жасау мүмкіндігіне ие. Бұл болашақ кәсіби қарым-
қатынас үшін, мұғалімнің басшылығымен оқу-әдістемелік және ғылыми жұмысты
орындау үшін және оқу құралдары, компьютерлік бағдарламалармен айырбас т.б.
үшін жақсы жағдайлар жасайды.
Педагогикалық үрдістің барлық кезеңдерінде компьютерлерді қолданудың
тиімділігін дәлеледейтін көптеген мысалдарды келтіруге болады. Мысалы,
оқушыларға оқу ақпаратын беру кезінде; компьютермен интерактивті байланыс
жасау үрдісі кезінде оқу материалын игеруде игерілген білімді (біліктілік
пен дағдыны) қайталап, бекітуде; оқытудың соңғы нәтижелеріне өздік бақылау,
аралық және қорытынды бақылау жасау; оқыту үрдісіне де, оның нәтижелеріне
де оқу материалдарын жетілдіру, жүйелеу арқылы түзету енгізу т.б.
Мазмұнды ғылыми ақпараттың ерекшелігін ғана емес, оқушылардың осы
ақпаратты игеруінің психологиялық-педагогикалық заңдылықтарының
ерекшеліктерін ескере отырып, орынды әрі ұтымды құрастырылған компьютерлік
оқыту бағдарламаларын қолдану оқыту үрдісін жекешелендіріп,
дифференциялауға, оқушылардың дербестігі мен танымдық белсенділігін
жандандыратын ойын элементтерімен толықтыруға мүмкіндік береді.
Компьютерлік білім беру бағдарламалары ақпаратты-анықтамалық сипатқа ие
бола отырып, міндетті түрде педагогикалық мақсатқа сәйкестігі тексеруден
өтуі тиіс, жаңа парадигмалық–жеке жасампаз білім беру ісін жолға қоюда
құндылық критерийлерін есепке ала отырып, өнеге жағынан кіршіксіз
тұрақтылығына жүргізілген өзіндік экспертизадан өтуі тиіс.
Қазіргі заманғы ғылыми зерттеулер, оның ішінде пәнаралық, комплекстік
зерттеулер жан-жақты ақпаратты қамтамасыз ету арқылы ғана табысты болмақ.
Бұндай қамтамасыздық соңғы және ғылыми негіздегі ақпаратты тауып, оны
іріктеп, сақтауды, оған дұрыс классификация беріп, тұтынушыға ұсынуды, оның
тапсырысы бойынша қажет ақпаратты тез арада жеткізуді білдіреді.
Жасанды интеллект жүйелерінің дамуы адамға тән түсіну үрдісінің
функционалды ерекшеліктерін жаңадан қалыптастыруға ұмтылуды білдіреді.
Оқыту үрдісінде түсіну екі субъектінің – оқушы мен мұғалімнің қатысуымен
қалыптасады, сонымен бірге оқушының түсіну өзгешілігі белгілі бір мөлшерде
оның пән саласындағы білімі және мақсаттарымен анықталады. Сондықтан
жасанды интеллект жасауда басты көңіл білім беру жүйелерінің оқыту
үлгілерін көрсетуге бөлінеді.
Нақты бір оқушының білімін көрсету жүйелерін жасау оқыту үрдісін
жекелеуге, білімнің өзара байланыстағы модульдері негізінде таным үрдісін
құруға мүмкіндік береді. Бұндай оқытудың нәтижесінде ассоциациялық есте
сақтау белсенді бола түседі, оқушы бүтін, жүйелі ақпараттың үлкен
модульдерін естен тез шығару дағдысына ие болады, бұл оқушының есейген,
шығармашылық ойлауының қалыптасуына себепші болады.
1.2 Ақпараттық технологияны пайдалану арқылы оқушылардың конструкторлық
білімін дамытудың шарттары
Бүгінде мектеп өз оқушыларының бойындағы қабілет пен дағдының,
интеллект деңгейінің өндірістік революция заманының талаптарына ғана сай
дамып, шектеліп қалмауын қадағалауы қажет. Жаһандық экономиканы білуге
негізделген технология мен білімнің енуіне байланысты, қоғамда қандай
қабілет пен дағды игерілуі тиіс деген сұрақ қайтадан туындайды. Оқушылардың
жеке қасиеттері мен ерекшеліктеріне айрықша көңіл бөлініп, ерекше мән
берілуі тиіс; әлі де тұрақсыз әрі белгісіз қазіргі әлемнің сұрақтарына
жауап бере алғымыз келсе, интеллектінің түрлі деңгейлерін дамыту қажет.
Оған: ұжымда жұмыс істей алу қабілеті мен технологияның барынша дамыған
атмосферасында басқалармен тіл табыса алу қасиеті; сауаттылық пен есептей
алудың сапалық дағдылары; жауапкершілікті өзіне алуға дайындық пен
инициативашылдық десек, осы жаңа талаптар негізінде негізгі оқу
бағдарламаларының, оқыту әдіс-тәсілдерінің мазмұнын, оның техникамен
қамтамасыз етілуі мен материалдың игерілуін қайта қарау қажет. Сонымен
қатар, дәстүрлі пәндерді оқытуды қайта құру емес, жұмыс, бос уақыт
ұғымдары тез өзгеріске ұшырайтын қоғамдағы тақырыптар мен дағдыларды қайта
құру талап етіледі. Білім беру еңбек нарығынан бөліне алмайды, сондай-ақ
еңбек нарығы да оқыту мен білімді игеру ісіне әсер етпей тұра алмайды.
Оқу үрдісіндегі дәстүрлі технологиялар мұғалім мен оқушылар қолданатын
бірден-бір әдіс-тәсілдер емес. Осы уақытқа дейін білім беру төмен
технологиялық сала болып келді, яғни оған: бір күнде минутына 125-200 сөз
айтатын мұғалім, қарындаш, бор мен тақта, баспалық басылымдар мен
қабырғалық проектор кірді. Радио, кино телевизия мектеп әдістемесін түр
жағынан өзгерте алмады, алайда олардың көмегімен арақашықтықтан оқытудың
түрлі формалары пайда болды, олар әсіресе алыс аудандарда тұратын немесе
білім алуға басқадай мүмкіндіктері жоқ адамдарға білім беруді жүзеге
асырды. Алайда, соңғы жылдары жағдай тез өзгере бастады. Кейбір мектептерде
электронды кітапханаларға жол ашылды, республиканың барлық мектептерінде
ұлттық желістер арқылы байланыс жасау мүмкіндіктері берілді.
Ақпараттық технологиялар мектеп тәртібінің бір аксиомасын – мектептің
бөлектенуін және оқытудың негізгі құралының бірі – мәтінді гипер мәтінмен
алмастырады. Тапскоттың оқу технологияларының атақты континуумы бойынша
технологиялар арқылы алынған білімге жасалған бақылаудың ролінің күшейгенін
көрсетеді.
Бұнда көрсетілген білімді игеру технологиялары аналогтық түрден сандық
түрге, хабарлаудан интерактивтілікке, экзогендік (оқушыға байланысты сыртқы
қатынас) бақылаудан автономдық (оқушының өзімен) бақылауға прогресс
жасайды. Телехабар барлық ақыл шығу нүктесіне шоғырланған мысал ретінде
қарастырылады: бұл мысалда нүкте ретінде мұғалім түсіндіріледі.
Видеожазбалар – алға қадам басуды білдіреді, олар қолданушыға қашан, қайда
бақылау жасауды қамтамасыз етеді. Әдет бойынша кітапты бір жерден екінші
жерге апарып, кезкелген тәртіпте оқуға болады. Мұғаліммен көзбе-көз
өткізілген сабақтар интерактивтіліктің неғұрлым биік дәрежесіне жеткізеді
деп ұйғарылуда. Алайда Тапскоттың ойынша, компьютердің көмегімен ең алғашқы
оқытудан бастап, сандық ортаны пайдалануға көшкенде, бір саты жоғары
көтерілеміз: жаттығулар, бағдарламаларланған сабақтар және оқыту ойындары –
бұның бәрі оқушыларға процеске жоғары дәрежеден бақылау жасауға мүмкіндік
береді. Интенсивтіліктің ең жоғары дәрежесі мультимедиялық құралдарды бір-
бірімен ұштастыра қолдану арқылы гипермедиялық курстар деңгейінде жүзеге
асады, бұл құралдар нақты бір уақытты қатынас жасауды ұйымдастыруға, көп
қайталанушы домендерге – Интернеттегі орындарға жол береді, онда
пайдаланушылар виртуальды жағдайлар жасап, оларға нақты бір уақытта
қатысады.
Білім беру саласында ақпараттық технологияларды қолдану экрандағы
виртуальды сюжеттер мен өзара байланыстан болған жасанды әсерлердің адамның
ішкі жан дүниесіне белсенді түрде әсер етуімен байланысты болатын жағымсыз
салдарларды да жоққа шығармайды. Адам санасымен алдын-ала ойланған
манипуляция жасау қауіптілігі, сондай-ақ компьютермен жұмыс істеу уақытының
шектеулігі мен қауіпсіздігін есепке алмау көп алаңдаушылық туғызады. Осы
себепті ақпараттық технологияларды қолданудың оқушының физикалық және
психикалық әсері мен медициналық салдары жайында зерттеулер өте маңызды
болып табылады, ақпараттық және коммуникациялық технологияларды қолдану
кезінде оқушылардың денсаулығын қорғау жүйесін жасау қажеттілігі туындайды.
Бірыңғай интерактивті ақпараттық кеңістіктерді кез келген адам
пайдалана алады. Осыған байланысты бұндай кеңістікте қатынас жасауды, кез
келген ұжымдық не жеке пайдаланушының ақпарат алуына жағдай жасауды жолға
қою проблемасы мен кез келген ұлттық және этникалық деңгейде ақпараттың
семантикалық сипатына бірыңғай код енгізу қажеттілігі туындайды. Бұндай
код, өз кезегінде, халықаралық жасанды көмекші тіл - делдалды жасау
қажеттілігіне әкеледі.
Білім беру жүйесінің тиімділігін арттыру мен дамытуда өзекті
мәселелердің бірі оны жаңа ғылыми-техникалық және ғылыми-әдістемелік
ақпаратпен үздіксіз қамтамасыз ету проблемасы болып табылады. Аталған
проблеманы шешудің күрделілігін білім беру жүйесінің зор қарқынмен дамып
келе жатқан ғылым мен техника жетістіктерінен артта қалу жағдайымен
түсіндіруге болады. Осы артта қалуды болдырмау үшін білім беру жүйесіне
қосымша ақпараттық қолдау жасаудың арнайы шараларын ұйымдастыру қажет.
Зерттеуде ақпараттық технология негізінде жоғары сынып оқушыларының
конструкторлық біліміне қажетті ақпараттық технологияны қолдануды
ұйымдастыру, мазмұндық жобалау, ақпараттық технологияны қолдану іс-әрекетін
жүзеге асыру, шығармашылық-ізденіске баулу, ақпаратты пәнаралық байланыс
және интеграция арқылы беру, информатика пәні мұғалімдеріне арналған
бағдарламаны ендіру шарттарды орындағанда ғана мүмкін болатындығын
анықтадық.
Бірінші шарт бойынша ақпараттық технологияны білім мазмұны ретінде
қолданудың педагогикалық қызметін жүзеге асырады. Мультимедиалық
мүмкіндіктері бар анимациялық қозғалыс материалдары оқушылардың оқу іс-
әрекеттерінің қайнар көзі болып табылады. Егер материал иллюстрация,
анимациялық объекті, дыбысы бар объекті түрінде берілсе, жоғары сынып
оқушыларының психологиялық, физиологиялық дамуын жүзеге асыруға әсер етеді.
Ұсынылып отырған екінші шарт бойынша анимациялық қозғалыс материалдары
тұлғалық-бағдарлы тұрғыдан жоғары сынып оқушыларының өзіндік білім алу
икемділігін дамытуға мүмкіндік туғызады. Ақпараттық технологияны қолдану
мақсаттары оқушылардың алгоритмдік мәдениеттілігі мен компьютерлік
сауаттылығын қарапайымнан күрделіге ауысу тәсілімен дамытуға әсер етеді,
өйткені оқушының құзыреттілігі жалпы жағдайда алгоритмдік мәдениет→
компьютерлік сауаттылық → ақпараттық мәдениет → ақпараттық құзыреттілік
тізбегі түрінде қалыптасады.
Үшінші шарт орындалған жағдайда компьютерлік бағдарламаларды қолдану
демонстрациялық, генерациялық, басқарушы, бақылаушы құрал қызметін атқарып,
мұғалімнің қызметіне жеңілдіктер туғызады.
Төртінші шарт бойынша жаһандық ақпараттық әлемде проблемаларды дұрыс
шешу үшін жоғары сынып оқушыларының өз бетімен іс-әркет жасауға дайындығын
жүзеге асыруға жаңа мүмкіндіктер ұсынады.
Бесінші шарт ақпараттық білімді игерудің бірден бір жолы ретінде
пәнаралық байланыс пен интеграцияны ұсынады. Осы аталған шарттарды негізге
ала отырып, оқушының компьютермен өзара байланысының әдіс-тәсілдерін атап
өтуіміз және олардың әр түрлі ұйымдастыру модельдері бойынша іске асыру
мүмкіндігін қарастыруымыз қажет.
1.3 Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық білімін ақпараттық
технологияны пайдалану арқылы дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделі
Оқушылардың оқу еңбегін ұйымдастырудың нәтижесі жемісті аяқталуы үшін,
мұғалім оны алдымен ұсыну қажет. Қазіргі жаңа әлеуметтік жағдай мектептің
иілгіш, динамикалық, әрбір тоқырау шаблонына қарсы тұра алатындай болуы
қажет деп санайды. Жаңа міндеттерді шешу үшін, отандық мектептердің бай
тәжірибелерімен мұғалімдердің өздері өткен эксперименттік іс-әрекеттерін
басшылыққа алу қажет болады.
Қазіргі таңда білім беру саласында оқыту технологияларын көптеген
түрлері мәлім. Соңғы екі он жылдық арасында оқыту теориясының көптеген
түрлері өрбіді, дамыды, қалыптасты. Атап айтқанда, жеке тұлғаны оқыту және
тәрбиелеу, ақпараттық технология, меңгеруді бақылау, белсенді оқыту
әдісінің көп деңгейлі және әмбебап тұжырымдамалары. Білім беру жүйесін
жетілдіру жолдары көп және олардың жаңа түрлерінің шығуына ешкім кепілдік
бере алмайтындығын және бір рет айқындап айту қажет. Оқыту жетіктіктерін
тек прогресивті педагогикалық технологиялар ғана анықтай алмайды. Соңғы
нәтижелер бойынша оқу еңбегінің іс-әрекетіне, жастардың еңбектік өміріне
ақпараттық-техникалық даярлықтарының мақсатты негізі әсер етеді. Оларға:
- әртүрлі өндірістік тапсырмаларды рацианальды шығару қажеттілігіне
техникалық шығармашылық ой-өрісін қалыптастыру;
- іздену ептілігін қалыптастыру;
- ақпаратты алу және қайта өңдеу;
-тапсырысқа байланысты өмір ситуацияларының мүмкіндіктерін тәжірибе
жүйелілікпен байыту;
-бұйымның конструкциясын, өңдеу технологиясын, экономикалық есебін
жүзеге асыру.
Табиғаттағы заңдылықтың басы ұлы үйлесім (гармония), оның негізгі
шарттарының бірі танас (симметрия). Осылардың бәрі ой санасында, ой
тұжырымында, іс-әрекетінде зерделеп түсінуге болатындай көрініс тапқан.
Олай болса халқымыздың танымы табиғат біртұтастығынан шыққан ғылыми
білімдерден нәр алады.
Әрекет - өмірдің бейнесін жасайтын, бейнені өзгертіп отыратын процесс.
Екеуі де адамдардың түрлі саладағы қызметтері. Міне сондықтанда еліміздің
қоғамдық экономикалық өміріне нарықтық қатынастардың енуіне байланысты
өзгерістерге түскен саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, рухани
жағдайлар жас ұрпақ тәрбиесінің мәселелерін жаңаша ойластыруды талап
етеді. Тіпті бүгінгі қоғамның талабы, адам тәрбиесіне жаңа мазмұнымен
қарауды керек етеді. Яғни, мектеп қабырғасында оқушының шығармашылық
қабілетін дамытатын мүмкіндіктерді жасауды қажет етеді. Оқушылардың
конструктивтік танымын калыптастыру оларды осы заманғы ғылыми біліммен
қаруландыруға сүйенеді. Бұған мектепте оқытылатын барлық пәндердің қатынасы
бар. Мектепте оқытылатын жаратылыстану, математика ғылымдары табиғаттың
құбылыстары мен процестері және заңдылықтары туралы белгілі ұғым жүйесін
жасайды.
Оқу - теориялық негізде білім алатын үрдіс.
Бiлiм - бүкiл халық ұстанатын тәлiм-тәрбиелiк нормаларды жан жүйесi
тұрғысынан баяндау, барлық адамзатқа ортақ психологиясын зерттеу нысанасы
болып табылады.
Оқушылардың конструкторлық білімін ақпараттық технологияны пайдалану арқылы
дамытудың құрылымдық-мазмұндық моделі
Ә
Р
Е
К
Е
Т
1-сурет.
2-бөлім. Жоғары сынып оқушыларының конструкторлық іс-әрекетінде ақпараттық
технологияларды пайдаланудың әдістемелік ерекшеліктері
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасының мазмұнына талдау жасау
Модельер-пішуші кәсібінің түлектері ерлер, әйелдер киімдер
киімдерінің барлық түрін әртүрлі маталардан астарлы және шақтап және
шақтамай жеке тапсырыс бойынша киімдердің жөндеуін және жаңартуын,
киімдерді пішіп және қайта пішуін өндіре алуы керек. Тапсырылған модель
бойынша жаңа матаны, технологияны, техникалық шарт талаптарына сәйкес
жабдықтарды қолданып бұйымдардың тәжірибелі үлгілерін піше білуі керек.
Сәннің қазіргі заманы мен болашақ бағытын есепке алып, киімнің неше түрлі
модель жинағын және жаңа модельдерді жасай алуы керек Кесте 1.
Модельер-пішуші кәсібінің Киімді құрастыру тарауын оқытудың
тақырыптық жоспары 78 сағат Кесте 1.
РсБөлім тақырыптары Сағат сандары
теориялық өндірістік Барлығы
тәжірибе
Кіріспе. Тапсырысты қабылдау және 2 2
ресімдеу. Пішу тәртібі.
1 Киім құрастыру жүйесі мен әдістер 2 4 6
мінездемесі.
2 Адам денесінің қазіргі кездегі 2 4 6
өлшемдік мінездемесі.
3 Үстеме және оларды тарату. Алдын 2 6 8
ала есептеу және тұғырлық негіз
торын құру.
4 Киімнің түрлі силуэттік нысан 4 8 12
құрастыру сызбасын құру (түзу,
жартылай денеге қонып тұрған,
белді қынап тұрған, трапеция
түріндей).
5 Дене құрылысы толық (9 тип) және 4 8 12
типке үйлеспейтін дене құрылысына
құрастыру сызбасын құрудағы
ерекшеліктер.
6 Әр түрлі салмалы жеңнің құрастыру 2 4 6
сызбасын құру.
7 Дене құрылысы түрлі фигураларға 4 8 12
әйелдер шалбарының әр түрін
құрастыру сызбасын құру.
8 Күрделі силуэттік нысандар мен 4 8 12
пішімдердің құрастыру сызбасын
құру (дөңгелек және оңай түрлері,
терендетіп ойылған қолтық, тұтас
пішілген жең, регланмен пішілген
жең, қиыстырылып пішілген жең).
9 Конструкциялық кемшіліктері және 2 2
оларды жою тәсілдері.
Барлығы 26 52 78
Материалтану 60
Кіріспе. Талшық заттары мен олардың қасиеттері. Мата алу технологиясы
туралы мәлімет. Мата құрылымы мен қасиеттері. Мата сорттары. Мата
ассортименті. Табиғи және жасанды былғары. Пленкалы мата. Бей мата. Киім
бөлшектерін қосатын маталар. Жылы маталар. Киімнің ұсақ - түйектері.
Астарлы және өндеу маталары. Тігін маталары мен бұйымдарын сақтап тазалау.
Арнайы сурет 30
Кіріспе. Көркемдік графика - өнердің бір түрі. Графикалық өнер түрлері
мен техникалары. Геометриялық фигура тобын суретке салу. Тұрмыстық
заттардан шаршаулаумен жасалған натюрмортты суретке салу. Пластикалық
анатомия негіздері. Адамның дене құрылысының пропорционалды сызбасы. Бір
және тірек тиянағындағы адамның дене құрылысын суретке салу. Аяқ киім және
аксесуарлардың графикалық суретінің композициясы. Адам денесіндегі киім
үлгісін әр түрлі бейне техникасымен суретке салу. Әр түрлі маталардан,
заттардан жасалған киім үлгісін суретке салу. Сән графикасы. Киімнің әр
түрін мода журналдары бойынша суретке салу.
Сурет және сұңғат өнері 24
Кіріспе. Түстану негіздері. Акварельдік сұңғат өнерінің техникасы.
Көлемді заттардың және жай натюрморттардың сұңғат өнері. Композицияның
теориялық негізі. Сұңғат өнерлік портрет. Үлгі бейнесін нақты қөрсететін
этюд (нұсқа). Көркемдік бейне. Киімнің стилистикалық ансамблінің бірлігі.
Модель бойынша бұйымның конструкциясын әзірлеу. Киім үлгілерін сұңғат
өнерлік суретке салып беру принциптері. Үлгі анализі (талдауы). Еске
түсіріп және елестету бойынша бейнелеудің түрлі техникасымен киім
үлгілерінің уақытша суреттері.
Киім кұрастыру 78
Кіріспе. Тапсырысты қабылдау және ресімдеу. Пішу тәртібі. Киім
құрастыру жүйесі мен әдістер мінездемесі. Адам денесінің қазіргі кездегі
өлшемдік мінездемесі. Үстеме және оларды тарату. Алдын ала есептеу және
тұғырлық негіз торын құру. Киімнің түрлі силуэттік нысан құрастыру сызбасын
құру (түзу, жартылай денеге қонып тұрған, белді қынап тұрған, трапеция
түріндей). Дене құрылысы толық (9 тип) және типке үйлеспейтін дене
құрылысына құрастыру сызбасын құрудағы ерекшеліктер. Әр түрлі салмалы
жеңнің құрастыру сызбасын құру. Дене құрылысы түрлі фигураларға әйелдер
шалбарының әр түрін құрастыру сызбасын құру. Күрделі силуэттік нысандар мен
пішімдердің құрастыру сызбасын құру (дөңгелек және оңай түрлері, терендетіп
ойылған қолтық, тұтас пішілген жең, регланмен пішілген жең, қиыстырылып
пішілген жең). Конструкциялық кемшіліктері және оларды жою тәсілдері.
Киім моделін жасау және көркем безендіру 78
Кіріспе. Киім, костюм түсініктері. Қазіргі кез киімдерінің
топтастырылуы және функциясы. Сән және адам. Сән - костюм нысанының
өзгеруі, костюм тарихы - мәдениет пен қоғамның дамуы және өмірдің
бейнеленуі. Сәннің қазіргі бағыттары. Киімнің стильдік шешімі, олардың
түрлері және киім стилінің мінездемесі. Көне дәуір костюмі. Ертедегі орта
ғасыр костюмі. Роман кезі (IX - XII ғ.ғ.) Кеш орта ғасыр костюмі. Готикалық
кезі (XIII - ХУғ.ғ.) Қайта өркендеу дәуірінің костюмі (XIV - XVI ғ.ғ.) XVII
ғасырдағы Батыс еуропалық костюм (Барокко стилі). XVIII ғасырдағы Батыс
еуропалық костюм (Рококо стилі). Еуропалық киім. Костюм нысаны, нысанның
көру және конструкциялық элементтері: костюм нысанының сырты, көлемі,
бейнесі.
Киім силуэттерінің түрлері мен мінездемелері. Костюм нысанын
айқындау. Киімдегі сызықтар, олардың мағынасы. Жазықта киім нұсқасын
әзірлеу әдісі мен киім бұйымдарының нысанын жасау. Манекенге матаны қадау
арқылы әдісімен бұйымдардың нұсқасын әзірлеу. Сурет, ою, жол-жол, тор
салынған маталардан бұйым нұсқасын әзірлеу. Киім композициясы. Киімді
көркемдік жобалау негіздері. Композициялық жолдары мен байланыстары. Керу
және оптикалық, түс иллюзиялары, олардың табиғаты, заңы, композиция ұғымына
әсер ету. Модельдерді әзірлеу, модельдің жүйелі жинағын құру жүйесі.
Қазіргі киімдерде ұлттық киімдер түрткілерін қолдану. Киім түрлерінің үлгі
нұсқасын әзірлеу және көркем безендіру. Киімді жаңарту (пішусіз, жартылай
және толық қайта пішумен).
Ақпараттандыру технологиясының элементтері (6 сағат)
Техникалық-технологиялық мағлұматтар. Ақпарат жөнінде түсінік.
Хабарлама түрлері. Хабарды алу әдістері, оны сақтау және пайдалану. Қазіргі
дүниедегі ақпараттық мәні. Компьютер көмегімен хат жазу, пайдалану,
даярлау, қаржы есептерін шығару. Оқушылардың білімін кәсіптік оқыту
сабағында бақылау.
Құрал-жабдықтар. Компьютер. Дискеталар.
Көрнекілік. Оқыту бағдарламасы. Оқу-әдістемелік құралы. Анықтамалар.
Практикалық жұмыс. Компьютермен, калькулятор тәртібімен жұмыс істеу.
Маңызды жазулар, іс-қағаздарын, өзінің еңбектегі оқудағы алған білімін өзі
тексеру.
Модельер-пішуші кәсібінің Киім кұрастыру бөлімін оқытудың
күнтізбелік жоспары. 78 сағат
Кесте 2.
№ Сабақтың Сағат Теориялық мәліметПрак ҚажеттіПәнара
тақырыбы сандары тика құрал-жлық байла
лық аб ныстар
іс-әрекдық
ет
ТеоПракт
рияи-кал
- ық
лық
Кіріспе. 2 Мұғалім МамандыПлакаттТарих,
Модулдік жүйе мамандықтар қтарға ар физика,
негізінде адам туралы теориялық конс биология.
тұлғасын мәлімет береді. пект
бейнелеу. жазу.
1 Киім құрастыру 2 4 Мұғалім киім Сурет ПлакаттМатематикаф
жүйесі мен құрастыру жүйесі салу, ар, изика,
әдістер мен әдістер сызу. оқулықтбиология.
мінездемесі. мінездемесі. ар,
теориялық мәлімет үлгілер
береді.
2 Тігін бұйымдарын2 4 Адам денесінің Сурет Плакаттбиология,
дәстүрлі емес қазіргі кездегі салу, ар, технологиям
әдістер өлшемдік сызу. үлгілератематика
негізінде мінездемесі. .
конструкциялау.
3 Үстеме және 2 6 Үстеме және Сурет Плакаттбиология,
оларды тарату. оларды тарату. салу, ар, технологиям
Алдын ала Алдын ала сызу. оқулықтатематика
есептеу және есеп-теу және ар,
тұғырлық негіз тұғырлық негіз сурет
торын құру. торын құру. тер
түсіндіреді.
4 Киімнің түрлі 4 8 Киімнің түрлі Сурет Плакаттбиология,
силуэттік нысан силуэттік нысан салу, ар, технологиям
құрастыру құрастыру сызу оқулықтатематика
сызбасын құру сызба-сын құру ар.
(түзу, жартылай (түзу, жарты-лай
денеге қонып денеге қонып
тұрған, белді тұр-ған, белді
қынап тұрған, қынап тұрған,
трапеция трапеция
түріндей). түріндей).
5 Дене құрылысы 4 8 Дене құрылысы Сурет Плакаттбиология,
толық (9 тип) толық (9 тип) салу, ар, технологиям
және типке және типке сызу. оқулықтатематика
үйлеспейтін дене үйлес-пейтін дене ар,
құрылысына құрылысына дайын
құрастыру құрастыру бұйым
сызбасын сызбасын құрудағы үлгіле
құрудағы ерекшеліктер. рі.
ерекшеліктер.
6 Әр түрлі салмалы2 4 Әр түрлі салмалы Сурет Плакаттбиология,
жеңнің құрастыру жең-нің құрастырусалу, ар, технология
сызбасын құру. сызбасын құруды сызу. оқулықтматематика
түсіндіру. ар.
7 Дене құрылысы 4 8 Дене құрылысы Сурет Плакаттбиология,
түрлі түрлі фигураларғасалу, ар, технологиям
фигураларға әйелдер сызу. оқулықтатематика
әйелдер шалбарының әр ар,
шалбарының әр түрін құрастыру дайын
түрін құрастыру сызбасын құруды бұйым
сызбасын құру. түсіндіру. үлгіле
рі.
8 Күрделі 4 8 Күрделі силуэттікСурет Плакаттбиология,
силуэттік ны-сандар мен салу, ар, технология
нысандар мен пішімдердің сызу. оқулықтматематика
пішімдердің құрастыру ар,
құрастыру сызбасын құруды дайын
сызбасын құру (дөңгелек және бұйым
(дөңгелек және оңай түрлері, үлгіле
оңай түрлері, терендетіп рі.
терендетіп ойылған қолтық,
ойылған қолтық, тұтас пішілген
тұтас пішілген жең, регла-нмен
жең, регланмен пішілген жең,
пішілген жең, қиыстырылып
қиыстырылып пішілген жең)
пішілген жең). түсіндіру.
9 Конструкциялық 2 Конструкциялық Сурет Плакаттбиология,
кемшілі-ктері кем-шіліктері салу, ар, технологиям
және оларды жою және оларды жою сызу. оқулықтатематика
тәсілдері. тәсілдерін ар.
түсіндіру
түсіндерді.
Кеудесі мен арқа бойы тұтас пішілген көйлектің сызбасын тұрғызу
Сызбаны тұрғызудың координат нүктелері
Сурет 2
Flash мүмкіндігін пайдаланып анимациялар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz