Гистонды белок молекулаларының нуклеосомада орналасуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

МЕББМ Қазақстан-Ресей медициналық университеті

Молекулалық биолгия және медициналық генетика кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Жасушаның молекулалық биологиясы
Орындаған: 111"А"-топ білімгері Затыбек Б.Ж

Алматы 2019 жыл
Жоспары:
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
1. Прокариоттар және эукариоттар жасушасы;
2. Хромосомалардың құрылымдық - фунуционалдық ұйымдастырылуы;
3. Хромососаның құрылымдық деңгейі;
III. Пайдаланған әдебиеттер;

Жасуша- тіршіліктің ең ұсақ және маңызды құрылымдық-қызметтік бірлігі болып табылады, себебі кез-келген ағзалар денесі жасушалардан құрылған, тірішіліктің негізігі қасиеттері мен қызметтері жасушада жүзеге асады.
Жасушаны 1665 жылы Голландия ғалымы Роберт Гук ашқан, ал жасуша теориясын 1938-1939 жж Неміс ғалымдары Т.Шванн мен Т.Шлейден жасаған.
* Жасуша теориясының негізгі қағидалары мынадай:
* Барлық тірі ағзалар жасушалардан тұрады. Жасуша тіршіліктің ең ұсақ құрылымдық бірлігі.
* Барлық жасушалардың құрылысы ұқсас.
* Жасушалар тек бөліну арқылы көбейеді.(Р.Вирхов,1858ж) Omni cellula a cellula
Қазіргі кезде жасушалардың 2 үлкен тобы белгілі: Прокариоттық және Эукариоттық жасушалар.
Прокариоттық жасушалар- бактерияларға, ал Эукариоттық жасушалар- өсімдіктерге, жануарлар мен саңырау құлақтарға тән.
Эвалюциялық даму процессінде прокариоттар өте ертеректе пайда болған, ядросы жоқ ағзалар. Олардың генетикалық материялы сақина тәрізде хромосомада шоғырланып, цитоплазмада бос күйінде орналасқан.
Ядро қалыптасып, генетикалық материялдың цитоплазмадан бөлініп, ядро ішіне орналасуының үлкен фундаметальдық, жалпы биологиялық және эвалюциялық мәні болады, бұл жағдай эукариоттық жасушаларды қалыптастырады.
Эукариоттық жасушалардың негізгі белгілері
Белгілері
Құрылысы мен қызметі
Мембраналар
Барлық органеллалар белок ақуыз - липидті мембраналармен қапталған.
Жасуша ішілік қозғалыс
Жасушадан заттар бір органелладан екіншісіне көпіршіктер арқылы өтіп, қозғалып отырады. Заттардың тасымалдануы және миграциясы, ақуыз ағыны не визикула ағыны негізінде жүзеге асады.
Жасуша органнеллаларының қалыптасуы
Жасуша органеллалары - динамикалық құрылымдар, олар өсіп, ыдырап жойылып не жаңадан түзіліп отырады.
Органеллалардық жасуша ішінде орналасуы
Органеллалар жасушадан қалай болса солай, ретсіз орналаспайды. Атқаратын қызметіне сай орналасады.

Органеллардың түрлері және қызметі
Органеллалар
Негізгі қызметтері
Ядро
Хромомсомалар және РНҚ синтезделетін жер
Митохондрия
Трикорбон қышықылдарының (Кребс циклы), тотықтыра фосфорлау.
Рибосома
Ақуыз синтезі.
Эндоплазмалық тор
Ақуыз синте синтезі (кедір - бұдыр ЭПТ). Липидтер синтезі (тегіс ЭПТ). Көптеген ксенобиотиктердің тотықтануы (цитохром Р-450).
Гольджи кешені
Ақуыздардың жасуша ішілік іріктелуі. Гликолиздену, сульфаттану реакциялары.
Пероксисома
Кейбір май және амин қышқылдарының ыдырауы. Сутегі асқын тотығының түзілуі және ыдырауы.
Лизосома
Көптеген гидролазалар орналасқан жер.
Цитоплазмалық мембрана
Молекулаларды жасуша ішіне және жасушадан сыртқа өткізу. Жасушалық адгезия және байланысу.
Цитоклетка
Микротүтікшелер, микрофиломенттер - органеллалардың және басқа - да құрылымдардың тірегі, органеллалардың мақсатты көшуі.
Органеллалар дегеніміз - жасушада үнемі тұрақты түрде кездесетін, белгілі бір құрылысқа ие және нақтылы қызметтерді атқаратын құрылымдар.
Эукариоттық жасушаның генетикалық материялы ядрода орналасқан арнайы құрылымда - хромосомаларда болады. Хромосомалардың негізгі қызметі тұқым қуалау ақпаратын өзінде сақтау және ұрпақтан ұрпаққа беру. Хромосома хромотиннен құралған.
Хромотиннің құрамына кіретіндер:
* ДНҚ молекуласы - жалпы хроматин мөлшерінің 40% жуығын құрайды.
* Белоктар - 60% жуық. Хроматин белоктары гистонды, гистонды емес белоктар болып бөлінеді.
Хроматин құрамында сонымен қатар аздаған мөлшерде РНҚ, липидтер, полисахаридтер, металл иондары кездеседі. Хромосомалар жасушада екі түрлі құрылымдық - функцияналдық жағдайда болуы мүмкін:
1. Генетикалық активті жағдайы, хромосомалардың жартылай немесе толық тарқаталауы - репликация және гендердің транскрипциясы процесстерінің жүруі.
2. Генетикалық активті емес жағдайы, хромосомалардың өте жиі ширатылып тығыздалуы, метоболизмдік тыныштық күйге ауысыуы және митоздық бөліну жүріп генетикалық материялдың жаңадан түзілген жасушаларға тасымалданып, бөлініп берілуімен сипатталады.
Хромосомалардың құрылымдық - функционалдық ұйымдастырылуы.

Құрылымы бойынша хроматин жіпше тәріздес дезоксирибонуклеотидтің кешендік молекулалары, олар гистондармен байланысқан ДНҚ - дан тұрады. ДНҚ - ның әр учаскесінде хромосомалардың құрылымы мен құрылысы әр түрлі болады. ДНҚ-ның негізгі бөлігі хромосоманың иықтарында орналасқан; онда негізгі бірегей құрылымдық гендер болады. Бұл гендер құрылымдық белоктар мен реттеуші белок-ферменттердің синтезін бақылайды.
Хромосоманың бірінші реттік тартылыс аймағында жиі қайталанатын, қысқа нуклеотидтер жүйесінен тұратын центромерлік ДНҚ орналасқан. ДНҚ-ның бұл учасклері хромосоманың бөліну ұршығының микротүтікшелеріне байланыстыратын арнайы белоктармен өзара байланыстырады.
Теромераларда репликация кезінде хромосомаларды қысқарудан сақтап қалатын ДНҚ-ның арнайы учаскелері орналасқан. Кейбір хромосомалардағы екінші реттік тартылыс аймағында рРНҚ-ның синтезін анықтайтын ДНҚ-ның көптеген учаскелері болады.
ДНҚ молекуласындағы құрылым ерекшелігінде оның тығыз жинақталуы мен қызмет атқаруында негізгі рөл ядролық белоктардың үлесіне тиеді. ДНҚ-ның гистонды белоктармен өзара әрекеттесуі нуклеотидтердің нақты орналасу ретіне байланысты емес, ал гистонды емес белоктар керісінше, ДНҚ молекуласының нақты нуклеотидтер жүйесі орналасқан арнайы учаскелерімен әрекеттеседі.
Митоздық хромомсомалардың құрылысын зерттеудегі негізгі мәселе мөлшері өте кіші, микронмен ғана хромосомаларда ДНҚ молекуласында тығыз жинақталып орналасу ретін анықтау болады. Зерттеулер нәтижесінде ДНҚ-ның сызықтық молекуласының ұзындығы жүздеген микрометрден бірнеше сантиметрге жетендігі анықталды.
ДНҚ молекуласының хромосомада тығыздалып жинақталуының бірнеше деңгейін ажыратады:
ДНҚ молекуласының бірінші реттік құрылымы нуклеосомалар - хроматиннің дискрепті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.