Ойлаудың түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ОБӨЖ

Тақырыбы: Ойлаудың философиялық түрі - сын

және күмәндәну ретінде

Орындаған:Боанбай. Б

Қабылдаған:М. А. Бижанова

Алматы 2019

Жоспар

Кіріспе

Ойлаудың философиялық анықтамасы.

Негізгі бөлім

1-Ойлаудың түрлері.

2-Интуитівті және рационалисттік ойлау.

3-Эксизцентризм және скептицизм - сын және күмәндәну ретінде.

Қорытынды

Кіріспе

Ойлау-адамның санасында қоршаған әлем құбылыстары мен заттар арасындағы күрделі байланыстар мен қарым-қатынасты бейнелеудің психологиялық-танымдық процесі. Ойлау міндеті - пәндер арасындағы қарым-қатынастарды ашу, байланыстарды анықтау және оларды кездейсоқ сәйкестіктерден ажырату. Ойлау ұғымдарға сүйеніп, жалпылау және жоспарлау функцияларын өзіне қабылдайды. Ойлау түсінігі жоғары танымдық процесс болып табылады, бұл оны адамға қоршаған ортада бағдарлануға көмектесетін басқа процестерден ерекшелейді; өйткені бұл ұғымда барлық танымдық процестердің жиынтығы байқалады. Ойлау-адамның санасында өтетін күрделі және көрінетін іс-әрекеттер көрінбейтін процесс. [1]

Танымның басқа психикалық үдерістерінен ойлау айырмашылығы, ол әрқашан адам болатын жағдайлардың белсенді өзгеруімен байланысты. Ойлау әрқашан қандай да бір тапсырманы шешуге бағытталған. Ойлау процесінде шындықты мақсатты және мақсатты түрде өзгерту жүргізіледі. Ойлау процесі үздіксіз және өмір бойы өтеді, өмір сүру ортасының жасы, әлеуметтік жағдайы, тұрақтылығы сияқты факторлардың әсеріне байланысты. Ойлау ерекшелігі-оның жанама сипаты. Адамның тікелей, тікелей тануы мүмкін емес, ол жанама, жанама түрде таниды: бір қасиеттер басқа арқылы, белгісіз - белгілі арқылы. Ойлау үрдістер мен операциялар түрлері бойынша ерекшеленеді. Ойлау ұғымымен интеллект ұғымы тығыз байланысты. Интеллект-сынамалар мен қатесіз проблемаларды тануға және шешуге жалпы қабілеті, яғни "ақылда". Интеллект белгілі бір жасқа жеткен психикалық даму деңгейі ретінде қарастырылады, ол танымдық функциялардың тұрақтылығында, сондай-ақ білік пен білімді меңгеру деңгейінде (сл бойынша) көрінеді. Зинченко, Мещерякова) . Ақыл-ойдың ажырамас бөлігі, оның құрамдас бөлігі және жалпылама түсінік. [2]

Ойлаудың түрлері .

Сезу және қабылдау процесінде адам қоршаған әлемді оның тікелей, сезімдік көрінісі нәтижесінде таниды, дәл осы ұғым ойлау ретінде түсіндіріледі. Ойлау-барлық танымдық процестерді синтездеу және талдау арқылы адамның санасында нақты шындықты көрсету процесі. Тәжірибеде жеке психикалық процесс ретінде ойлау жоқ, ол барлық танымдық процестерде: қабылдау, зейінді, қиялды, есте сақтау, сөйлеуде болады. Ойлау-бұл бірыңғай психикалық танымдық процесс, бірақ ол әр қайсысы дербес және сонымен қатар басқа да танымдық формалармен біріктірілген процесс болып табылады. Бұл үдерістердің жоғары нысандары міндетті түрде ойлаумен байланысты және оның қатысу дәрежесі олардың даму деңгейін анықтайды. Бірде-бір заңдылықты сезім органдары тікелей қабылдай алмайды. Мысал ретінде адамның кез келген саналы іс-әрекеті болуы мүмкін; терезеге қарап, біз жаңбыр болды Сулы шатыры немесе лужам арқылы анықтай аламыз; бағдаршамда тұрып, жасыл жарықты күтеміз, өйткені дәл осы сигнал әрекетке түрткі болатынын түсінеміз. Басқа жағдайда біз ойлау процесін жасаймыз, яғни фактілерді салыстыра отырып құбылыстар арасындағы маңызды байланыстарды бейнелейміз. Таным үшін құбылыстар арасындағы байланысты байқап қана қоймай, бұл байланыс заттардың ортақ қасиеті болып табылатынын анықтау қажет. Осы жалпылама негізде адам нақты міндеттерді шешеді. Ойлау қарапайым сезімдік бейнелеу арқылы алуға мүмкін емес сұрақтарға жауап береді. Ойлаудың арқасында адам жаңа, нақты жағдайда бұрын алынған қорытындыларды қолдана отырып, қоршаған ортаға дұрыс бағдарланады. Адамның қызметі заңдарды білу, объективті шындық өзара байланысының арқасында ақылға қонымды. Ойлау процесі басталатын негізгі міндет-тапсырманы қою және оны шешу жолдарын анықтау. Ойлау процесінің нәтижесінде тапсырманы шешу үшін, неғұрлым барабар танымға келу керек. Өз затын неғұрлым адекватты тануға және оның алдында тұрған міндеттерді шешуге ойлау ойлау түрлі өзара байланысты және ойлау процесінің ауыспалы жақтарын құрайтын әр түрлі операциялар арқылы жүреді. [3]

Жалпы өзара байланысты орнату, құбылыстардың біртекті тобының қасиеттерін жалпылау, құбылыстардың белгілі бір класының әртүрлілігі ретінде нақты құбылыстың мәнін түсіну-адам ойлауының мәні. Ойлауды анықтау көбінесе келесі белгілерді қамтиды:

Субъектіні пәнаралық қатынастар мен қарым-қатынастарда заттармен бір-біріне әсер ету жолымен, құралдар мен өлшеу құралдарын пайдалану жолымен, ойлау ұйымына белгілер мен символдарды қосу жолымен бағдарлауды қамтамасыз ететін психикалық процесс.

Практикалық іс-әрекеттер мен тікелей-сезімдік таным негізінде пайда болатын Процесс.

Процесс, өзінің даму шамасына қарай практикалық іс-әрекеттердің шегінен шығатын Процесс.

Пәнаралық байланыстар мен қарым-қатынастар негізінде шындықты жалпылама көрсету нәтижесі болып табылатын Процесс.

Бар білімге сүйенетін Процесс.

Тірі жетілуден шығады, бірақ оған түспейді.

Процесс адамның практикалық қызметімен байланысты.

Жоғарыда көрсетілген барлық тармақтар ойлау түрлері сияқты құрылымдық бірліктерді қарау кезінде тікелей байланысты және неғұрлым түсінікті түсіндіріледі.

етеді. Олардың айырмашылықтары мынадай негіздер бойынша анықталады: зерттеу объектісі, объективті әлемнің көрініс деңгейі және практикамен байланыс сипаты, танымның логикалық тәсілдері және т. б. бойынша. Бұл деңгейде білім оқылатын заттың сапасы мен қасиеттерін, сезімдік ойлауға қол жеткізеді. Бақылаулар мен эксперименттердің деректері теориялық зерттеудің эмпирикалық негізін құрайды. Мұндай мәліметтерге қажеттілік кейде ғылымның эксперименталды және теориялық болып бөлінуінің себебі болып табылады, бірақ, әрине, тәжірибеде эксперименталды пәндерден теория жойылатын жағдайға қол жеткізуге болмайды, ал теориялықтан эксперимент туралы кез келген ескерту алынған.

Теориялық білім деңгейі абстрактілі ойлауға сүйенеді, ол үшін бастапқы зерттеу пункті сезімтал қабылдау барысында алынған нәтижелер болады. Ғылыми таным мәселелерін талдай отырып, ғылыми білімнің эмпирикалық және теориялық деңгейлері арасындағы күрделі және қарама-қайшы байланыстардың болу фактісінен бастау қажет. Осы гносеологиялық бағыттардың қандай да бір біріне бағдарлау осы байланыстардың мәнін түсінуге әкелмейді. Өйткені эмпиризм гносеологиясы эмпирия деректерін жинақтаумен, салыстырумен және қорытумен шектеледі, ал барлық қамтитын теориялаудың біржақты болуы-танымның дербес элементі ретінде эмпирияның болуын елемейді. Таным - техникалық және ақпараттық құралдардың әртүрлі жиынтығын ғана емес, арнайы дайындалған зерттеушінің ғана емес, бүгінгі күні көптеген ұжымдар шеңберінде әрекет ететін күрделі процесс, сонымен қатар биоәлеуметтік табиғатқа ие тұлға ретінде индивидке тән барлық адамдық қабілеттер. Жаңа, бұрын белгісіз - бұл интуиция ашуда елеулі рөл атқаратын (әрқашан бекітілген емес) қабілеттердің бірі. Интуиция деп ақиқатты ұғынудың адамдық қабілеті, сезімдік және рационалды тәжірибе көмегінсіз жаңа білімге қол жеткізу, оның көзі адам жаны деп ойлаған. [4]

Интуитівті және рационалисттік ойлау.

Интуиция мәселелері, оның құпиясын шешу тұрақты философиялық қызығушылықтың мәні болды. Тіпті интуитивизм сияқты философиялық үрдіс пайда болды. Рас, біздің елде ол өз уақытында иррационализмнің бір түрін білдіретін "реакциялық идеалистік" ілімі жарияланды. Осы философиялық ағымның негізін қалаушы - интуитивизм - біздің отандасымыз, орыс философы Н. О. Лосский (1870-1965) . Ол түрлі философиялық мәселелер бойынша көптеген еңбектер жазды, бірақ ерекше танымалдық пен әлемдік мойындау оған интуитивизм саласындағы шығармалар әкелді. "Интуиция" деген сөзбен Лосский"танымдық субъекті заттың тікелей жетілуі "деп атады. Ол шынайы білім заттардың шынайы мәніндегі тікелей бақылауының нәтижесінде ғана емес, шынайы білім болып табылады. [5]

Интуитивизмге сәйкес, саналы субъект әлемде бар болмыстың кез келген түрі мен жақтарын тікелей ойлай алады, ал зияткерлік интуиция арқылы ол шынайы әлемнің оқиғаларын ғана емес, сонымен қатар болмысты да байқай алады. Қысқаша айтқанда, тану процесінде субъект пен объектінің өзара іс-қимылының бір жағын ашатын интуиция туралы түсінік сезімдік және рационалды, эмпирикалық және теориялық өзара қарым-қатынас шеңберінен шығуға мүмкіндік береді. Танымдық шығармашылықта интуиция деп аталатын және қатаң ғылыми түсініктеме алмаған құбылыстың болу фактісі дегенмен теріске шығарылмайды, керісінше, көптеген зерттеушілер растайды.

Жоғарыда аталған ғылыми таным әдістерімен және әдістерімен қатар соңғы жылдары оның мүмкіндіктері ақпаратты алу мен өңдеудің электрондық құралдарын пайдалану есебінен өсті. Кибернетика принциптері негізінде, компьютерлерді құрастыру және өндіру ісінде табыс нәтижесінде информатика бағыты дамып, қарқынды дамып келеді. Оның қатысуы адам өмірінің барлық салаларында анықталады. Информатика ғылыми танымда да маңызды орын алады. Өткір пікірталастар ортасындағы өзекті мәселелердің бірі - жасанды интеллект мәселесі. Бүгінгі таңда "жасанды интеллект" ұғымымен жеке ғылым бөлімдерін ғана емес, өзінің пәні мен зерттеу әдістері бар ерекше Ғылым туралы айтады. Табиғат пен жасанды интеллект мүмкіндіктерін философиялық пайымдаудың бастауы мәдениет пен ғылымның алыс өткеніне кетеді. Маңызды белес жолында түсіндірілуі қызметін ақыл ретінде айла-шарғы жасау символдармен ретінде оқу-жаттығу Коперниктің, Галилейдің, Гоббса, Декарт, Юма, басқа да философтар. Есептеу машинасы, мәні, символдарды өңдеуге арналған құрылғы. Дәл рәміздер қабілетті болу көздері ең әр түрлі ақпарат. Тіл осылайша өзіндік құрал ретінде әрекет етеді және бұл құрал тіл тасымалдаушыда, атап айтқанда, ЭЕМ пайдаланушысында қалыптасатын әлем туралы түсінігін айтарлықтай анықтайды. ЭЕМ-де пайдаланылатын деректерді күрделендіру процесі оларға және білімге деген қарым-қатынасты өзгертуге мәжбүр етті. Құрылымдалған деректердің - тізімдердің, құжаттардың, семантикалық желілердің, фреймдердің пайда болуы-оларды сақтау үшін арнайы құралдардың пайда болуына әкеп соқтырды: ақпараттық банктер мен зияткерлік деп аталатын базалар. Соңғы анықтама арнайы қосалқы бағдарламалар бойынша деректерді өңдеу барысында оларды іздеу, жазу, іріктеу және т. б. жүзеге асырылатынын білдіреді.

Эксизцентризм және скептицизм - сын және күмәндәну ретінде.

Ақпаратты ұсыну нысанын күрделендіру барысында оны өңдеу рәсімдері де күрделенді. Пайда болды тәсіл, оған сәйкес мәліметтермен жұмыс (білім) бірінші орынға шықты.

Дәл сол кезде ол көптеген философиялық ағымдарды, ең алдымен позитивизм мен оған қатысты бағыттарды тану теориясының негізіне алынды. Эмпиризмге қарама - қарсы бағыт - рационализм (латын тілінен "rationalis" - ақылға қонымды) . Оның жақтастары кез-келген білім негізінде жатқан ақиқатты және өзін-өзі негіздейтін, "айқын және анық" математикалық аксиомаларға бұруға тырысты. Рационализмнің философиялық мәні ақыл - болмыстың, танымның және моральдың негізі деп тұжырымдалады. Кеңінен термин "рационализм" алды тағы XIX ғ. олардың көпшілігі выразители рационалистической философия су, жаттығуға, оған сәйкес кез келген шындық бар өзіне өзі немесе басында-ақ, ол болады, жеткілікті негіздеме өзіндік болмыс. Мұндай рационалдылықты түсіндіру материализм мен идеализм арасындағы айырмашылықты жою мақсатын көздейді. Рационализм ақыл-ой білімнің қайнар көзі мен нақтылық өлшеміне айналады, рационализм аясында ойлау сезімдік қабылдаудан үзіледі.

Ұзақ уақыт отандық философиялық әдебиетте таным мен білім деңгейлерінің алуан түрлілігі негізінен "сезімтал" және "рационалды (логикалық) " танымның бөлінуіне байланысты болды. Мәселен, ғылыми білімді оның жүйелілігі, иерархиялылығы тұрғысынан қараған жағдайда теориялық және эмпирикалық өзара қарым-қатынас проблемасы бірінші орынға шығады. Сезімтал және ұтымды деген не? Танымның сезімдік табиғатын түсіну мен түсіндіруде көп нәрсе сенсуализмнің жақтаушылары жасады (латын тілінен "sensus" - сезім, сезім) . Танымда жетекші рөл сезімге және қабылдауға бөлінді. Шынында да, адамның сыртқы әлемді тануы сезім арқылы жүзеге асырылады. Осы сезімге сәйкес білім көзі болады. Сезім - тану процесінің бастапқы, қарапайым элементі, сыртқы әлемнің адам сезімінің мүшелеріне әсер ету нәтижесі. Сезімталдықтың жоғарғы шегі ауырсыну пайда болатын тітіркену қарқындылығының көлемін белгілейді. Сезімдер органдарының сезімталдығы арифметикалық прогрессияда, тітіркендіргіштердің әсерінің қарқындылығы өскен кезде - геометриялық прогрессияда өсуде. Тірі табиғаттың эволюциясы барысында өсімдіктер мен жануарларда түрлі сезімдердің түрлерін жаңғыртуға, яғни алуан түрлі тітіркендіргіштерге әр түрлі әрекет етуге мүмкіндік беретін спецификалық анализаторлар дамыды.

Мысалы, мимоза механикалық әсерге (қолдың жанасуы) жапырақтарды жинаумен жауап береді. Ал жылу жануарлары инфрақызыл сәулеленуді қабылдамайды. Осының барлығы ақпаратты (қоршаған әлем субъектісі туралы мәліметтерді) әр түрлі организмдерде қабылдау және қайта өңдеу қабілетінің әр түрлі екенін куәландырады. Егер осы көру бұрышында адамға жақындау болса, онда бірінші орында қабылдау органдарының қатарында көру және сезу, содан кейін - есту, дәм, иіс сезу тұр. Соңғы жылдары ғалымдардың назары кейбір адамдардан аса сезімді қабылдауға (Экстрасенстар) алынған қабілеттерді тартты. Бұл құбылыс туралы мәліметтердің көптігі кезінде, оның констатациясының шеңберінен шықпайтын көпшілігінде экстрасенсорлық қабылдаудың табиғаты түсініксіз болып қалады. Адамда сезім қабілетін қалыптастыру оның биологиялық табиғатымен шектелмей, әлеуметтік факторлардың күшті әсерімен өтіп жатқанын атап өту қажет, олардың ішінде оқыту мен тәрбиелеуде маңызды орын алады. Сезімді танымның бастапқы алғышарттары қабылдау процесінде ғана болады. Қабылдау-бұл сезім мүшелеріне тікелей әсер ету барысында адамның (жануарлар) заттардың мұндай көрінісі, ол тұтас сезімдік бейнелерді жасауға әкеледі. Адамды қабылдау сезім негізінде практикалық іс-әрекет процесінде қалыптасады. Жеке даму және мәдениетке тартылу шамасына қарай адам пәндерді қазіргі бар білім жүйесіне жаңа әсерлерді қосу арқылы бөліп, түсінеді. Қабылдаудың биологиялық табиғаты жоғары жүйке қызметінің физиологиясымен зерттеледі, оның негізгі міндеті - мидың құрылымы мен функциясын, сондай-ақ адамның барлық жүйке аппаратын зерттеу. Жүйке құрылымдары жүйесінің қызметі заттардың қатынасын көрсететін ми қабығында рефлекторлық байланыстардың пайда болуының негізі болып табылады.

Қабылдау процесінде адамның алдыңғы тәжірибесі заттарды тануға және оларды тиісті белгілері бойынша жіктеуге мүмкіндік береді. Қабылдау барысында адам табиғи түрдегі табиғат заттарын ғана емес, адамның өзі жасаған заттарды да бейнелейді. Қабылдау адамның биологиялық құрылымдары арқылы, сондай-ақ жасанды құралдардың, арнайы аспаптар мен механизмдердің көмегімен жүзеге асырылады. Алайда, тану тікелей сезімдік бейнелеу процестерімен шектелмейді: қабылдау және сезім. Ақиқатқа жетудегі маңызды рөл ойлауға беріледі. Ойлау-адам танымының жоғары сатысын құрайтын объективті шындықты көрсету процесі. Сезімге және қабылдауға қарағанда, ойлау шындықты тікелей жанама түрде көрсетеді және адамға сезімге тікелей қабылдай алмайтын оның белгілері мен қасиеттері туралы білім алуға мүмкіндік береді. Ойлаудың белгіленген мүмкіндіктерінің негізінде не жатыр? Ойлау іс-әрекеті практикалық тәжірибе деректерін және Санаттар, ұғымдар түрінде абстракция өнімін білдіретін нәтижелердің өзара белсенді арақатынасын болжайды. Абстракция көптеген нақты заттардан, олардың қасиеттері мен белгілерінен алаңдататын абстрагирлеу процесінде көрінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.