Тәрбие технологиялары ұғымының мәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
І Тәрбие үрдісіндегі педагогикалық технологиялардың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
0.1 Тәрбие технологиялары ұғымының мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
0.2 Ресейдегі ХХ ғасырдағы тәрбие технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... .10
ІІ Қазастан Республикасында тәрбиелік технологияларды дамыту ... ...18
2.1 Қазақстан Республикасындағы жастарды тәрбиелеу ... ... ... ... ... ... .. 18
2.2 Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасының жастар саясатын жүзеге асырудағы тәрбиенің рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Кіріспе
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында әлемдік білім беру кеңістігіне кіруге есептелген әлемдік педагогикалық практикамен салыстыруға келетін білім беру мен тәрбиелеудің жаңа жүйесі қалыптасуда. Осыған байланысты оқу-тәрбие процесінде пайда болатын өзгерістер маңызды, қағидатты, жаңа және тұжырымдамалық негізделген. Авторитарлы білім беру парадигмасы ауысуда,бұл өз кезегінде тәрбиенің жаңа мазмұнын, басқа да тәсілдер мен қарым-қатынасты, өзге де педагогикалық менталитетті көздейді.
Қазіргі тәрбие үрдісінің ерекшелігі барлық тәрбие жүйесінің орталығына оқушы тұлғасын қою, жалпыадамзаттық құндылықтарды қалыптастыру, оны ұйымдастырудың жаңа сапалық деңгейі, оның компоненттерінің нақты құрылымдалуы, жүйелілігі мен технологиялылығы; тәрбие жүйесінің призмасы арқылы тәрбиелік әсерлерді талдау болып табылады.
Педагогикалық технология педагогикадағы жаңа бағыт ретінде қырық жыл бұрын АҚШ-та пайда болды. Педагогикалық технология негізінде оқу-тәрбие процесін толық басқару идеясы, оны жобалау және кезең-кезеңмен жаңғырту арқылы талдау мүмкіндігі жатыр.
Педагогикалық технологиялар негізінде педагогикалық процесс қойылған мақсаттарға қол жеткізуге кепілдік беруі тиіс. Педагогикалық технологияларды меңгеру, нақты тәрбиелік және білім беру технологияларын өз бетінше әзірлей білу педагогке кәсіби қызметті жақсы жүзеге асыруға, өз ісінің шебері болуға мүмкіндік береді.
Педагогикалық технологиялар - бұл басым жалпы білім беру мақсаттарымен, өзара концептуалды өзара байланысты міндеттер мен мазмұнмен, оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың нысандары мен әдістерімен біріктірілген әдістер мен әдістемелердің күрделі жүйесі, мұнда әрбір ұстаным басқаларына таңбалар салады, нәтижесінде оқушылардың дамуы үшін белгілі бір жағдайлар жиынтығын жасайды [1, 65].
Мектептегі білім беру практикасына технологиялық тәсілді енгізу тәрбиелеу технологиясымен салыстырғанда оқыту технологиясының тез даму үрдісін анықтады. Әлбетте, бұл оқыту технологиясы субъективті факторларға байланысты (мысалы: физика заңдары, заттың құрамы немесе сөздің тамырында айтылмаған дауысты жазулар оқушының ерік-жігері мен қарым-қатынасына байланысты емес). Тәрбие технологияларын құру және жүзеге асыру үдерістері айтарлықтай күрделі, өйткені олардың негізінде тәрбиеші мен оқушылар арасындағы қарым-қатынас жатыр және олар педагогтан педагог ұсынатын іске деген қарым-қатынасты өздері таңдау үшін оқушыларды өз-өзіне ұстай білуді талап етеді. Сондықтан педагогикалық әдебиетте тәрбиелеудің те6хнологизациясы туралы тезиске қарсы пікір - тәрбиелеу, техника, стандарт, автоматизация сияқты нәзік жеке, шығармашылық үдерістің үйлеспегендігі туралы пікірді бір жағынан кездестіруге болады. Екінші жағынан, ғалымдардың, педагогтардың тәрбиеші - мұғалімді еңбек құралдарымен және оларды пайдалану жөніндегі ұсынымдармен жабдықтауға ұмтылысын айтамыз. Педагогика әлі осы қарама-қайшылықты шеше алмайды. Технология құрылғанға дейін жеке шеберлік үстем болады, бірақ ерте ме, кеш пе ол ұжымдық шеберлікке орын береді, оның шоғырланған көрінісі мақсатқа жолды қысқартатын технология болып табылады, уақыт пен шығындарды үнемдейді.
Тәрбие технологиялары - бұл процесс субъектілері арасындағы осындай қарым-қатынастарды орнатуға ықпал ететін ғылыми негізделген әдістер мен әдістемелер жүйесі,бұл ретте тікелей байланыста қойылған мақсат - тәрбиеленушілерді жалпы адамзаттық мәдени құндылықтарға тарту.
Тақырыптың өзектілігі. Педагогикалық теория мен практикадағы тәрбие жүйесінің феномені жеткілікті дәрежеде пысықталды. Оны оқу орындарында құру қажеттілігі, әдетте, күмән тудырмайды. Тәрбие технологиясы педагогикада тәрбие үрдісін дамытудың тиімді құралы ретінде танылған.
Жасөспірімдердің білімі қалыпты болса да тәрбиесі жеткіліксіз болуының қоғамға тигізер кесірі мол. Қоғам өркендеп, заман көркейгенмен жаны азған, тілден, діннен безген, арбау мен алдау, кісі өлтіру мен ұрлық, әділетсіздік пен қайырымсыздық сияқты келеңсіз жағдайлардың кездесуі - ата-ана, мектеп, жұртшылық тарапынан тәрбиенің кеміс түсіп жатқанының айғағы. Сондықтан қазіргі таңда мектептің алдында тұрған өзекті мәселелердің бірі - білім берумен қатар тәрбие жүйесін жетілдіру.
Тәрбие технологиясы - тәрбие мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін оқыту формаларының, әдістерінің, жолдарының, тәсілдерінің және тәрбие құралдарының жиынтығы. Бұл дамыту, оқыту және тәрбие процестеріне ықпал ететін тәсілдердің бірі.
Осыған байланысты тәрбие жүйесіндегі тәрбие технологияларының орны мен рөлін, тұлғалық-бағдарлы тәрбие технологияларының ерекшеліктерін анықтау, тәрбие технологияларын пайдалану процесін ұйымдастыру және жағдай жасау өзекті болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты: қазіргі заманғы оқу орындарында тәрбиелік технологияларды зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
oo Тәрбие технологиялары ұғымының мәнін және тәрбие жұмысын жетілдіру жолдарын ашу;
oo ХХ ғасыр педагогтарының адам тәрбиелеу идеяларын талдау;
oo қазіргі қоғамда жастарды тәрбиелеудің өзекті мәселелерінің негізгі себептерін белгілеу;
oo Қазақстан Республикасында мемлекеттік жастар саясатын іске асыру контексінде жастармен тәрбие жұмысының заманауи әдіснамалық негіздерін ашу.
Курстық жұмыстың объектісі: білім беру мекемелеріндегі қазіргі тәрбие беру технологиялары.
Курстық жұмыстың пәні: қазіргі оқу-тәрбие үрдісіндегі тәрбие технологияларының теориялық-әдіснамалық негіздері.

І Тәрбие үрдісіндегі педагогикалық технологиялардың теориялық негіздері
0.1 Тәрбие технологиялары ұғымының мәні

Білім беру мекемесінде тәрбие жұмысын жетілдірудің мүмкін жолдарының бірі педагог-практиктердің нәтижелі педагогикалық идеяларды игеруі болып табылады. Барлық тәрбие субъектілері қызметінің сапасын арттыру үшін тәрбие процесіне қатысушыларға әлеуметтік-педагогикалық және тәрбие жұмысының технологиялары туралы терең білім қажет.
Педагогикалық технологияларды қолдану тәрбие үрдісін нақты мазмұнмен толықтыруға мүмкіндік береді, ал құндылықты-бағытталған педагогикалық идеялар тәрбиешінің кәсіби санасын байытады.
Көптеген ғалымдар, педагогтар осы ұғымды түсіндірумен айналысты: технология, педагогикалық технология. Олар: В. М. Шепель, Б. Т. Лихачев, В. П. Беспалько, И. П. Волков, Ю. К. Бабанский. Олар грек techne - өнер, шеберлік және логия сөзінен шыққан ғылым ретінде қарастырды. Түсіндірме сөздікте технология - бұл қандай да бір істе, шеберлікте, өнерде қолданылатын тәсілдер жиынтығы. Технология ұғымының түсіндірмелері көп, олардың негізінде қорытынды жасауға болады.
Технология - бұл бір уақытта білім, білік, дағды, әдістер, қызмет тәсілдері мен алгоритм жиынтығының жүйесі, қандай да бір мәселелерді шешуді ғылыми әзірлеу [2, 23].
Соңғы онжылдықта, білім беру жүйесінің алдына қойылған міндеттерді шешуге бағытталған орасан зор ғылыми-зерттеу жұмысы жүргізілген кезде көптеген түрлі педагогикалық технологиялар сипатталады.
Педагогикалық технологиялар - бұл басым жалпы білім беру мақсаттарымен, өзара концептуалды өзара байланысты міндеттер мен мазмұнмен, оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың нысандары мен әдістерімен біріктірілген әдістер мен әдістемелердің күрделі жүйесі, мұнда әрбір ұстаным басқаларына таңбалар салады, нәтижесінде оқушылардың дамуы үшін белгілі бір жағдайлар жиынтығын жасайды.
Бұл технология тек оқу орнында ғана емес, сонымен қатар тәрбие жұмысын ұйымдастыру үшін қолданылады. Педагогикалық технологиялар арасында жеке тәрбие технологияларын бөліп көрсетуге болады[3, 78].
Тәрбие технологиясы қойылған тәрбие мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін тәрбиенің теориялық негізделген процесін жаңғырту нысандарының, әдістерінің, тәсілдері мен құралдарының жиынтығы. Бұл ретте ол тиісті ғылыми үлгілеуге (жобалауға) сүйеніп отырады, онда бұл мақсаттар бір мағыналы беріледі және объективті кезең-кезеңмен өлшеулер мен адамның жеке қасиеттері мен сапасын оның дамуының нақты кезеңінде бағалау мүмкіндігі сақталады .
Кез келген педагогикалық жүйеде тәрбие технологиясы білім беру міндеттерімен өзара әрекеттесетін ұғым. Егер білім беру міндеті оқыту мен тәрбиелеудің мақсатын білдіретін болса, онда тәрбие технологиясы - тәрбие жолдары мен оларға қол жеткізу құралдары. Бұл ретте білім беру міндеті құрылымында қалыптастыру мен дамуға жататын оқушылардың белгілі бір жеке қасиеттері нақты жағдайларда тәрбие мақсаты ретінде әрекет етеді, бұл жалпы білім беру мазмұнының ерекшелігін анықтайды.
Тәрбие технологиясын жасау және іске асыру үшін жұмыс істеу алгоритмінің жалпыланған схемасы қолданылуы мүмкін. Ол тәрбиенің бірнеше кезеңдерін қамтиды: бағдарлау (тәрбиелеу мақсаттары туралы ұсынысты қалыптастыру); орындау (қарастырылған ретпен тәрбие әдістерін, тәсілдері мен құралдарын іске асыру), бақылау және түзету.
Әрбір тәрбие технологиясында қойылған мақсатқа жету үшін оның қызметін бақылау, бақылау және түзету ережелері жүйесі болып табылатын басқару алгоритмі қолданылады. Тәрбиенің әрбір мақсатына жету үшін педагогтардың тәрбие қызметін басқарудың қатаң белгіленген алгоритмі қолданылады. Бұл тәрбие процесінің табыстылығын бағалауға ғана емес, сонымен қатар берілген тиімділікпен процестерді алдын ала жобалауға мүмкіндік береді.
Тәрбие технологиясын қалыптастырудың жеке міндеті тәрбиелік өзара іс-қимыл әдістерін, тәсілдерін және құралдарын таңдау және оңтайлы таңдау болып табылады. Олар әр қайсысының ерекшелігін анықтайды және педагогикалық қызметтің қазіргі жағдайларын, педагогтің жеке ерекшеліктерін және оның педагогикалық тәжірибесін көрсетуі тиіс.
Тәрбие технологиясының ең жауапты міндеті адамның жеке қасиеттерін сипаттау және диагностикалау мәселесі болып табылады. Осы мақсатта тәрбие процесінің барлық сатыларында тұлғаның психологиялық құрылымының таңдап алынған тұжырымдамасы (мысалы, психикалық процестер, Білім және қасиеттері) қолданылуы мүмкін. Бірақ сапаны бірқатар жағдайларға сәйкес келуі тиіс тиісті диагностикалық ұғымдарда түсіндіру қажет. Олардың ішіндегі ең маңыздысы - нақты сапаның басқалардан нақты саралануын (оқшаулануын) қамтамасыз ететін бір мәнді айқындық.; диагностика процесінде бағаланатын сапаны анықтау үшін тиісті құрал-саймандардың болуы; жеке өлшеулердің сенімді шкаласы бойынша қалыптасу мен сапаның әр түрлі деңгейлерін анықтау мүмкіндігі [4, 96].
Тәрбие технологиясының мәнін түсінудегі айтылған жалпы тәсіл оның күрделілік туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Педагогикалық практикада ол күтпеген белгілерге ие болады, бұл барлық тәрбие процесіне жаңа қасиеттер беру туралы айтуға мүмкіндік береді:
Нақты технологияны іске асыру жағдайында тәрбие тұтас сипатқа ие болады. Оны жеке тәрбие операцияларына бөлу қиын, бір-бірімен байланысы жоқ жеке қасиеттер мен қасиеттерді жүйелі қалыптастыру немесе көзбе-көз амалдар жиынтығы түрінде жүзеге асыру. Нақты технология аясында тәрбие кешенді сипатқа ие болады.
Алғашқысын ескере отырып, тек жекелеген технологиялық операцияларға ие адамдарды, мысалы, жеке адамның жеке қасиеттерін қалыптастыру әдістемесіне ғана тарту туралы мәселе шешілуі тиіс.
Тәрбиелеудің нақты технологиясында барлық тәрбиешілер үшін ортақ кезеңдер бар, олар жан-жақты және үйлесімді дамыған тұлғаны қалыптастыру жолында қадағалануы қажет.
Технология қарсыластарының айтуынша, оқыту, оның үстіне жеке тұлға, қарым-қатынас, эмоциясыз тәрбиелеу мүмкін емес. Бұл рас дүние. Әлбетте, ғылым тәрбиелеу үдерісіндегі технологияландыру мен тұлғаның арасындағы қайшылықты шешуді іздейді.
Тәрбие процесі түсінігі тәрбие және тәрбие технологиясымен қатар әдіснамалық білім қатарына жатады, өйткені оның ғылыми талдауы мен практикалық ұйымында тәрбие жүйелері, заңдылықтары, педагогикадағы жүйелік және технологиялық тәсілдер туралы білім біріктіріледі.
Жалпы тілдік мағынадағы процесс бір жағдайда жай-күйлердің дәйекті ауысуын, бір нәрсенің даму барысын білдіреді, екіншісінде-белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге бағытталған дәйекті іс-әрекеттер жиынтығы. Екі мән де нақты тәрбие технологиясының ұйымдастыру-педагогикалық жағдайында тәрбиелеу мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің ұйымдасқан өзара іс-қимылы ретінде тәрбие процесін түсіну үшін негіз береді. Мұнда тәрбие жүйелі педагогикалық іс-әрекеттердің жиынтығы ретінде қарастырылатыны, педагогикалық технология аясында жүзеге асырылатыны және адамның тұлғалық саласын қалыптастыру және дамыту мақсаты бар ұйымдастырылған іс-әрекет екені көрінеді. Мұндай түсінік педагогтердің тәрбие қызметінің құрылымын, байланысын және заңдарын нақты жағдайда анықтауға мүмкіндік береді [5, 69].
Тәрбие үрдісінің ең басты сипаттамалары:
* тұтастығы;
* жүйелілік;
* циклдік;
* технологиялық.
Бүтіндік деп тәрбиелеу мен оқыту, сондай-ақ жеке тұлғаны дамыту мен қалыптастыру процестерінің ажырамас бірлігін түсінеді. Тәрбие мен оқыту бір-біріне байланысты және көп ортақ, бірақ ғылым оларды ажыратады. Оқыту мазмұны негізінен әлем туралы ғылыми білімді құрайды. Тәрбие мазмұнында нормалар, ережелер, құндылықтар, идеалдар басым. Оқыту көбінесе интеллектке әсер етеді, тәрбие бірінші кезекте жеке тұлғаның қажеттілік-мотивациялық саласына бағытталған. Екі процесс де адамның сана-сезіміне және мінез-құлқына әсер етеді және оның дамуына әкеледі. Өйткені, жақындықта бұл ерекше процестер, ғылым оларды тәрбиелеу теориясы мен дидактикада жеке қарастырады. Бұл ретте барлық педагогикалық процестің тұтастығы қамтамасыз етіледі, бұл әдістемелік қағидат болып табылады және әсіресе қазіргі жағдайда өзекті.
Тәрбие процесі мен тәрбие жүйесі де бірлікті құрайды, себебі процестер жүйенің қасиеті болып табылады. Тәрбие үдерістері - бұл тәрбие жүйесінің жай-күйін жүйелі ауыстыру деп айтуға болады.
Тәрбие процесін жүйелі түрде қарастыруды жүйе мен процестің құрылымдық компоненттерін, сондай-ақ олардың арасындағы функционалдық байланысты атап көрсету қажет. Бұл әр компоненттің ерекшелігін, мәнін, басқаның ықпалының нәтижесінде бірін Өзгертуді түсінуге көмектеседі. Мысалы, тәрбие мақсаты оның мазмұнын детерминациялайды, ал тәрбиелену деңгейі тәрбие мен т. б. әдістерін таңдауға әсер етеді [6, 112].
Педагогикалық үдерістің құрылымы - бұл тәрбие технологиясының негізгі компоненттеріне сәйкес келетін оның құрамдас бөліктерінің жиынтығы. Осының салдарынан оның құрылымдық элементтерінің қатарына қосылған:
oo мақсатты-тәрбие мақсаттарын анықтау;
oo мазмұнды-тәрбие мазмұнын әзірлеу;
oo операциялық іс-әрекет - процеске қатысушыларды тәрбиелеу және өзара іс-қимыл бойынша рәсімдер;
oo бағалау-нәтижелі тәрбие тиімділігін бағалау және талдау.
Тәрбие процесінің құрылымына сәйкес педагогикалық қызмет құрылады: мақсаты, мазмұны, тәсілдері мен қызмет түрлері және нәтижелерді талдау әзірленеді. Тәрбие мақсатын анықтау педагогикалық диагностиканы - тәрбие процесінің жағдайын, бірінші кезекте адамдардың тәрбиелілігін, сондай-ақ процестің басқа да жағдайларын зерттеуді талап етеді. Тәрбие процесі кезеңдерінің өзара байланысы мен бірізділігі тәрбие қызметінің циклдігі мен қайталануы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді [7, 52].

0.2 Ресейдегі ХХ ғасырдағы тәрбие технологиялары

ХХ ғасырдың педагогтары көпетеген мектептердегі практикалық тәжірибесі, мемлекеттің жас азаматтарын тәрбиелеу бойынша шетелдік педагогикалық ойлардың жетістіктері кеңестік тәрбие жүйесінің даму көзі болып табылатын жаңа әлеуметтік-экономикалық жағдайларда адамды тәрбиелеу идеяларын әзірлеп, іс жүзінде іске асырды. Еліміздің педагогикалық мұрасында болған гуманистік және демократиялық идеялар осы кезеңдегі педагогтардың практикалық қызметіне ықпал етті.
Осы кезеңдегі ғылыми, педагогикалық және тарихи әдебиеттерді талдау кеңес педагогикасында жаңа уақыттың ерекшелігі мен идеологиялық ұстанымдарын есепке алатын өзіндік тәрбие жүйесі, тәрбие жұмысын ұйымдастыру қалыптасқан.
С. Т. Шацкийдің оқу-тәрбие мекемелерінде (Бодрая жизнь, бірінші тәжірибе станциясы) оқушылардың өзін-өзі басқару, балалардың тіршілік әрекетін ұйымдастыру ретінде тәрбиелеу, оқушылар қоғамдастығында көшбасшылық және т. б. идеяларын тексеруден өтті. Бұл ретте, балаларды зерттеу әдістерін меңгерген, баланы макро - және микроәлеуметтік ортаны есепке ала отырып, балаға әлеуметтік қолайлы әсер етуге қабілетті оқытушыны дайындау маңызды болды.
Сонымен қатар, С. Т. Шацкий баланың дамуына әлеуметтік-экономикалық орта әсер етеді деп санады, онда мектеп балалардың тәрбие жұмысының негізгі орталығы бола отырып, қалыптастырушы әсердің үйлестірушісі ретінде әрекет етуі тиіс. Бұл ретте тәрбиелеу мен оқыту үдерісіндегі басты факторлар шығармашылық және дербестік болып табылады, ал оқытудың негізгі мақсаты білім алу емес, ойлау қабілетін дамыту, ақыл-ойды тәрбиелеу [8, 62].
Педагогикалық жүйе негізінде А. С. Макаренко ұжымның тәрбиелік әсері ерекше орын алатын тұлғаны жан-жақты дамыту идеясы қойылған. Идеяның негізгі ойы жеке тұлға мен жеке тұлғаның дамуына қызмет ететін педагогтар мен тәрбиеленушілердің бірыңғай еңбек ұжымын қалыптастыру қажеттілігінен тұрады. Адамның шығармашылық күші мен мүмкіндіктеріне сенім білдіре отырып, А. С. Макаренко тәрбиемен оларды оятып, дамытуға болады, ал педагогтар мен балалар арасындағы қарым-қатынас құрмет пен талапшылдыққа негізделуі тиіс деп санады. Ұлы Отан соғысы кезінде адамның рухани дамуына ықпал еткен патриоттық күштердің құйылуы орын алды, біздің ойымызша, тарихи қалыптасқан рухани күшке ие болды, ол соңына дейін жойыла алмады және 20-шы жылдары жинақталған демократиялық идеялық-адамгершілік әлеуеттерді жою мүмкін емес.
Соғыстан кейінгі кезеңде В. А. Сухомлинскийдің идеясы ең жарқын болып табылады. В. А. Сухомлинский идеясы, мықты адамгершілік негіздерде құрылған, революцияға дейінгі орыс мектебінің 1 мәдени дәстүрлерін, 20-шы жылдардағы демократияландыру тәжірибесін және Ұлы Отан соғысы жылдарында орыс халқының алған рухани - адамгершілік әлеуетін біріктіру үшін қолда бар мүмкіндіктерді барынша пайдалануға ұмтылуға бағытталған, мұндай интеграцияның нәтижесі В. А. Сухомлинскиймен Павлыш мектебінде жүзеге асырылған адамгершілік қасиеті, патриоттық санасы, белсенді өмірлік ұстанымы бар тұлғаны қалыптастыруға бағытталған тәрбие мақсатына айналды. Сонымен қатар, В. А. Сухомлинскийдің педагогикалық қызметі жеке тұлғаны тәрбиелеудің мазмұнын, құралдары мен формаларын практикалық әзірлеуге, оның тұтастығын табиғи және әлеуметтік, рухани және физикалық, қоғамдық және жеке бірлікте қабылдауға, толық рухани өмірге бағытталған.
В. А. Сухомлинскийдің гуманистік идеялары Ш. А. Амонашвили, И. Д. Демакова және т. б. педагогикалық қызметінде шығармашылық дамуды тапты.
Педагогикалық қолдаудың практикалық негіздері еркіндік педагогикасының көрінісі ретінде О. С. Газманмен қаланды,ол бала қолдау және қамқорлық жағдайында өзін жай ғана емес, белсенді және позитивті іс-әрекеттерде көрсете бастайтынын, ал ересектермен мәдени және адамгершілік қарым-қатынас пен ынтымақтастықтың неғұрлым жоғары қабаттарына кіретінін атап өтті, сонымен қатар педагогикалық қолдау баламен бірге оның өз мүдделерін, мүмкіндіктерін, мақсаттарын анықтау ретінде, сондай-ақ әлемді өз бетінше игеру, өзін-өзі тәрбиелеу жолындағы кедергілерді жеңу ретінде сипатталды.
Баланың жеке тұлғасын құрметтеу, оның сезімдері мен ойларын түсіну, қарым-қатынас жасау, баланың дамуына ішкі бағдар беру және даму процесінде оған көмек көрсету балаға ынтымақтастық, қолдау, оның ересек адамды қабылдау мен махаббатқа деген қажеттілігін іске асыру арқылы даму процесін жеңілдететін және көмектесетін фасилитатор-педагогтің идеологиясын (бұл термин Роджерспен енгізілген) сипаттайды [9].
И. Д. Демакованың әзірлеген тәрбие тұжырымдамасында тәрбиелеу процесін гуманизациялау идеясы көрініс тапты,онда ересек болмысқа дайындық ғана емес, баланың толыққанды өмір сүру саласы ретінде қарастырылатын балалық шақтың кеңістігі негізгі сипаттамасы болып табылады. Балалар кеңістігі табиғи әлемді, отбасылық атмосфераны, әлеуметтік, мәдени, білім беру, ақпараттық ортаны қамтиды, олардың әрқайсысында балалар өзін еркін және жеткілікті дербес сезінуі тиіс. Бұл ретте, балалар кеңістігін ізгілендіру шарттарының бірі ретінде балалардың ересектерді өз әлеміне жіберетіні қарастырылады, яғни ересектерді қабылдайды, ал бала (оның жеке басы мен даралығы), оның даму процесі, оның құқықтары және бірінші кезекте, тәрбие процесінде еркіндік құқығы педагог үшін маңызды болып табылады.
Әлеуметтік-мәдени көзқарас баланы қазіргі заманғы жалпыадамзаттық мәдениеттің контекстіне ұйымдасқан, мақсатты, әлеуметтік және психологиялық тұрғыдан әзірленген кіріспе ретінде тәрбиелеуді, оның педагогпен бірге мәдениетке кіруін сипаттайды, онда адам табиғат өнімі мен бала ретінде қарастырылады, сонымен қатар табиғат жаратушысы де бір мезгілде өнер көрсетеді.
Жоғарыда баяндалғанды қорытындылай келе, қазіргі тәрбие процесінде қоғам өмірінің түрлі мәдени кезеңдерінде педагог-ойшылдар мен практиктер ұсынған көптеген педагогикалық тәсілдер синтезделетінін атап өткен жөн.
Тәрбие біздің зерттеуіміздің негізгі санаты болып табылатынын ескере отырып, оның мәнін, бастапқы мәнін қарастырайық, ол созу, өсіру дегенді білдіреді. Осы ұғымды түсіну трактовкалардың кең спектрін болжайды: қарапайым ұғымда адамгершілік, морализация, ал ғылыми тұрғыда білім, оқыту, қалыптасу, өзін-өзі тәрбиелеу, қалыптастыру, даму т.б. категорияларды қамтиды.
"Тәрбие процесі" және "тәрбие жұмысы" ұғымдарын салыстыра отырып, М. М. Поташник бізді қызықтыратын категорияны "күрделі динамикалық жүйе" ретінде анықтайды, өйткені ол тәрбие мақсаты, принциптері, жалпы білім беретін мектептің жарғысы, негізінде мектеп жұмыс істейтін және өз мәні бойынша жүйелі болып табылатын басқа да құжаттар болып табылады. Бұл ретте тәрбие жұмысы үдеріске қарағанда кең түсінік ретінде қарастырылады, өйткені ол дайындықты да, жағдай жасауды да, нәтижелер мен т. б. талдауды да қамтиды [10].
И. А. Колесникованың пікірінше, тәрбие жұмысы мұғалімнің тәрбиенің нақты әлеуметтік-мәдени жағдайында өзінің педагогикалық тұжырымдамасын жүзеге асыруының жеке тәсілі болып табылады.
Л. И. Маленкова тәрбие жұмысы санатының мәнін анықтай отырып, оны тәрбие субъектісінің, яғни кез келген педагогтың мақсатты қызметі ретінде сипаттайды.

Н. Е. Щуркова тәрбие жұмысын мұғалім мен оқушылардың жалпыадамзаттық рухани құндылықтармен байытуға, өзін және басқа адамды тануға, өзін-өзі реттеуді дамытуға, іс-әрекет пен мінез-құлықты өзін-өзі ұйымдастыруға бағытталған бірлескен іс-әрекеті ретінде қарастырады. Бұл ретте мұғалімнің тұлғаны тәрбиелеу мен дамыту процесін бақылауға, талдауға және түзетуге дайындығы маңызды рөл беріледі.
В. А. Сластенин тәрбие жұмысы - бұл тұлғаның үйлесімді даму міндеттерін шешу мақсатында тәрбие ортасын ұйымдастыруға және тәрбиеленушілердің әртүрлі қызмет түрлерін басқаруға бағытталған педагогикалық қызмет деп есептейді.
Мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастырудың теориясы мен практикасын талдау оның әртүрлі бағыттар бойынша жүзеге асырылатынын көрсетеді: оқу үрдісі шеңберінде, педагогтар мен оқушылардың сыныптан тыс, мектептен тыс қызметін ұйымдастыру кезінде, ата-аналар мен барлық мүдделі адамдарды тарта отырып, қосымша білім беру жүйесінде және т. б.
Жеке тұлғаны қалыптастырудың қазіргі жағдайы мен процесі тәрбие-білім беру процесіндегі тәрбие жұмысының рөлін, өзін-өзі жетілдіру бағыттарын, тәрбиелеу технологиясын қайта құруды, балалармен жұмыс жасаудың түрлері мен әдістерін қайта ойлауды талап етеді.
Тәрбие технологиялары - бұл тәрбие құралдарының бірі, процесс субъектілері арасында осындай қарым-қатынастарды орнатуға ықпал ететін ғылыми негізделген әдістер мен әдістемелер жүйесі, бұл ретте тікелей байланыста қойылған мақсат - тәрбиеленушілерді жалпыадамзаттық мәдени құндылықтарға тарту. Тәрбие технологиясының тиімділігі қызметтің мақсаты мен мазмұнының өзара тұжырымдамалық байланыстырылуына байланысты.
Қоғамымызда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен еліміздің білім беру саласының әлемдік білім кеңістігіне өтуі білім беру саласында, соның ішінде кәсіптік білім беру уақыт талабына сай өзгерістер енгізуді талап етіп отыр [11, 36].
Қазіргі кезеңде білім ғылым саласында инновациялық педагогикалық технологиялар қаншалықты маңызды болса, тәрбие бағытында да заманауи технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын ұғымдардың біріне айналды.
Болашақ құзыретті мамандарды өсіріп, дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр. Жаңа заман маманы ертеңгі еліміздің болашағы. Кәсіби құзыретті маманды қалыптастырып, дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен оның қыр сырын анықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет.
Әрине, ол үшін білім беру мекемелерінде студенттердің жеке басының қалыптасуы мен дамуында педагогтардың заманауи тәрбие технологияларын қолдана білу сауаттылығына да байланысты. Сондықтан, тәрбиенің жаңа педагогикалық технологияларды қолдану негізінде келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау қазіргі таңдағы әрбір педагогтың міндеті.
Заманауи тәрбие технологиясы - тәрбие мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін оқыту формаларының, әдістерінің, жолдарының, тәсілдерінің және тәрбие құралдарының жиынтығы. Бұл дамыту, оқыту және тәрбие процестеріне ықпал ететін тәсілдердің бірі.
Тәрбие технологияларының түрлеріне тоқталатын болсақ:
1.И. П. Иванова ұжымдық шығармашылық тәрбиелеу технологиясы.
Ұжымдық шығармашылық тәрбие технологиясы (басқа атаулары жалпы қамқорлық педагогикасы, коммунарлық әдістеме, ұжымдық шығармашылық іс әдістемесі) И. П. Ивановпен және оның сыбайластарымен әзірленген және енгізілген.
Шығармашылық тәрбиені ұйымдастыру - бұл барлық практикалық істерді, қарым-қатынасты қамтитын ұжымның белгілі бір өмір сүру салтын ұйымдастыру,қарым-қатынас, барлық бастамаларды ұйымдастырудың өзіндік тәсілдері.
Кез келген тәрбие іс-шарасында қызметтің психологиялық жағынан қажетті төрт кезеңі орындалады: мақсат қою, жоспарлау, мақсатты іске асыру, нәтижелерді талдау.
ҰЖІ келесі кезеңдерге (сатыларға) ие.
oo Ұжымның алдын ала жұмысы. Іс кеңесін құру, оның міндеті-бәрін жұмысқа тарта отырып, барлық істі ұйымдастыру. Іс кеңесіне өз еркімен сайлауға, тағайындауға, кіруге болады. Іс кеңесі осы іс-шараны өткізу кезеңінде ғана құрылады.
oo Ұжымдық жоспарлау (жинау-бастау).Педагог пен іс кеңесінің міндеті-қиялды ояту, шығармашылықты бастау; ми шабуылы әдісін қолдануға болады.
oo ҰШІ ұжымдық дайындығы. Іс-шараның барлық қатысушыларына істер тізімін жасау және тапсырмаларды бөлу. Істің жұмыс дайындығына микроколлективтердің ұйымдастырылуы, жұмысы, дайындығын тексеру кіреді.
oo ҰШІ-ті тікелей өткізу.
oo Ұжымдық қорытынды шығару. Бұл ұжымның жалпы жиыны, іс кеңесінің қорытынды отырысы болуы мүмкін. Талдау өз тәжірибесінде оқуға, балалардың өсуін, дамуын белгілеуге мүмкіндік береді.
2.Бірлескен шығармашылық тәрбие технологиясы.
Бұл әдістеме алғаш рет С. Т. Шацкий 1950-ші жылдары әзірленді,ол технология деңгейіне дейін нақтыланды.
Бірлескен шығармашылық тәрбие технологиясы-әлеуметтендіруші тәрбие технологиясы, оның негізгі мақсаты - тұлғаның қоғамдық санасын дамыту. Ол кез-келген істі жобалау басталатын топтарға бөлінетін 5-тен 30 адамға дейінгі топпен жұмыста қолданылады.
3. Жеке рефлексиялық өзін-өзі тәрбиелеу технологиясы (О. С. Анисимов, П. Г. Щедровицкий).
Жеке тәрбие өзін-өзі реттеу механизмі арқылы жеке сананы дамытуды немесе түзетуді көздейді. Рефлексивті технологияны қолданудың негізгі міндеті-тәрбиеленушіге көмек көрсету, өзін-өзі салу бойынша қиын жұмысқа қолдау көрсету.
4.Тәрбие берудегі жеке педагогикалық қолдау технологиясы (О. С. Газман).
Педагогикалық қолдаудың негізгі функциясы оқушының жеке тұлға ретінде қалыптасуына, оның бірегейлігін мойындауға, оның өзекті және әлеуетті мүмкіндіктерін ашуға және қолдауға, оларды барынша іске асыруға жағдай жасауға көмек көрсетеді.
5. В. А. Сухомлинскийдің гуманды ұжымдық тәрбиелеу технологиясы.
Басты мақсаты - Отанды және еркіндікті сүйетін адамгершілік - білімді ойшыл жастарды тәрбиелеу.
6. Жүйелі тәсіл негізіндегі тәрбие технологиялары (Л. И. Новикова, В. А. Караковский)
Мақсаттық бағдарлар (мақсаттардың кіші жүйесі)
oo Тұлғаны қалыптастыру-мектептің басты мақсаты.
oo Аса мақсатты-жан-жақты және үйлесімді дамыған тұлға.
oo Әлеуметтік белсенділікті дамыту.
oo Жауапкершілікті, азаматтық сана-сезімді қалыптастыру.
oo Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
oo Мектепті үлкен тәрбие жүйесіне айналдыру.
oo Тұтас ғылыми негізделген бейнені қалыптастыру.
oo Педагогикалық ұжымның, оқушылар мен ата-аналардың мейірімді қарым-қатынасын құру.
Бұл технология жүйелік тәсілді іс жүзінде қолдану және А. С. Макаренко идеяларын дамыту, И. П. Иванов коммунарлық әдістеме және ынтымақтастық педагогикасы.
7. Ойын арқылы оқыту технологиясының мақсаты дидактикалық, тәрбиелік, дамытушылық, әлеуметтендірушілік мақсатқа жету. Ойын технологиясының ерекшелігі ойындық іс-әрекеттің психологиялық механизмі жеке бастың өзіндік талап-талғамдарына сүйенеді. Студенттің бойындағы білімділік, танымдық, шығармашылық қасиеттерін аша түсуді көздейді. Іскерлік және тағы басқада ойындар студенттерге өмірде кездескен қиыншылықтарды жеңу жолын үйретіп қана қоймайды, олардың ұйымдастырушылық қабілеттерін де қалыптастырады.
Ойын-әлеуметтік қызмет. Ол студенттің жасына қарай өзін қоршаған ортаны танып білуге құштарлығын арттырады.
Проблемалық оқыту технологиясы - студенттің өз бетімен ізденуге үйрету, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту. Яғни, студенттердің белсенділігі арттыру, шараға қызықтыратындай мәселе тудыру, студент материалды сезім мүшелері арқылы ғана қабылдап қоймайды, білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді.
8. Өздігінен даму технологиясы - бұл студентті жан-жақты дамыту, дербестікке тәрбиелеу, санасында нәрселер әлемі мен ойлау әрекетінің бірігуі, мұнда тәрбие үрдісі студенттің дамуына сәйкес табиғи болуы керек, сонда ғана ол өзін дамыта алады.
Бұл технологияның ерекшелігі оқытудың бірыңғай бағдарламасы болмайды, әркім табиғат берген даму жолымен жүреді. Әр студенттің іс-әрекеті өз еңбегіне орай үлкендердің, құрбылар тарапынан бағаланады. Мұндағы басты мәселе студент өзін-өзі бағалайды.
9. Ынтымақтастық педагогикасы - педагогтың талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына көшуі. Студенттке ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту мен тәрбиенің ажырамас бірлігі: педагог - студент, студент-педагог, студент-студент, яғни студент те педагог те субъектілер болып табылады. Сонымен қатар, студенттің басына ізгілік қарым-қатынас, екеунің арасындағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым-қатынас жасау. Бұл технологияның негізгі мақсаты - студентті азамат етіп тәрбиелеу, олардың танымдық күшін қалыптастыру және дамыту, студенттің жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.
10. Дамыта оқыту технологиясы - студентті оқыта отырып, дамыту. Оның бойында еркіндік, мақсаткерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік, адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік т.б. қасиеттер дамыту.
Сонымен қатар, білім беру мекемесінде инновациялық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.