Ақша операцияларының есебі
Мазмұны
I
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
II
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1
Екінші деңгейлі банктердің қызметің ұйымдастыру ... ... ... ... ...
4
1.1
Банк қызметі мен құрылымымен танысу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
4
1.2
Еңбек құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.3
Іскерлік қарым-қатынас этикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.4
Банктің есеп операциялық қызметің және құжат айналымын ұйымдастыру.Банктің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.5
Есеп операциялық қызметінің жалпы сипаттамсы және оның құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
1.6
1.7
1.8
1.9
Құжаттау,құжат айналымы және банктердегі ішкі банктік бақылау
Жалпы тиімділікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Екінші деңгейлі банктердің рентабельділігін анықтау ... ... ... ... ... ...
Рентабельділік көрсткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
2
Қаржылық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1
Банк клиенттерінің счеттарды ашу,жабу және оны жүргізу тәртібі
8
2.2
Дебиторлық қарыздардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
8
2.3
Негізгі құралдар есебі,МЕА және қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ...
10
2.4
Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ... ... ... ... ..
11
2.5
Екінші деңгейлі банктердегі қаржылық есептілік ... ... ... ... ... ... .. ...
12
3
Мекемедегі бюджеттік есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1
Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері ... ... ...
14
3.2
Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
14
3.3
Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ..
15
3.4
Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
16
3.5
Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
3.6
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.7
Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
17
3.8
Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
18
3.9
Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... ..
19
4
1С: Бухгалтерия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.1
1С: Бухгалтериябағдарламасынмен танысу. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
4.2
Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою. Есеп жүргізудің жалпы принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
4.3
Есеп жүргізудің жалпы принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
4.4
Банктік және кассалық операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... .
21
4.5
Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
22
4.6
Негізгі құралдар мен МЕА есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
22
4.7
Еңбекақы бойынша есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
23
4.8
Өндірістік есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
4.9
Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
5
Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі ... ... ... ... ...
5.1
Ұйымның корпоративтік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ...
26
5.2
Ұйымның қосылған құн салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
5.3
Ұйымның мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
5.4
Ұйымның жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.5
Ұйымның көлік құралдары салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.6
Ұйымның әлеуметтік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
5.7
Ұйымның жеке табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
5.8
Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес субъектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
32
6
Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау ... ... ... ... ...
6.1
Екінші деңгейлі банктердің негізгі қор жағдайына және пайдалануына талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
6.2
Екінші деңгейлі банктерде айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ...
40
6.3
Екінші деңгейлі банктерде еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... .
46
6.4
Екінші деңгейлі банктерде өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
50
6.5
Екінші деңгейлі банктердің қызметіне операциялық талдау жүргізу
55
6.6
Екінші деңгейлі банктердіңинвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
58
6.7
Екінші деңгейлі банктердің қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
59
6.8
Екінші деңгейлі банктердің қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
66
6.9
Екінші деңгейлі банктердің қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ...
67
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
69
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
70
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Мен 2019 жылдың 4 ақпаны мен 19 сәуір аралығында оқу тәжірбиені өттім. Мен тәжірибе барысында кәсіпорынның жалпы ұйымдастыру құрылымы мен қызметіне сипаттама беріп, нормативтік-құқықтық және кәсіпорынның қаржылық жағдайына шолу жасадым.
Оқу тәжірбиесін өту орны-"Eurasian Bank"АҚ.
Осы өндірістік тәжірибедегі мақсатым сабақ барысында алған теориялық білімімді тәжірибеде іске асырып, жұмыс дағдысын меңгеріп, өзімнің қаржылық есеп, қаржылық талдау салаларында білімімді бекіту болып табылады.
Өндіріс тәжірибесін өту барысындағы басты міндеттерім:
кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық
құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын
жасап, қызметіне талдау жасау;
кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау.
алынған мәліметтер негізінде қорытынды жасау.
Тәжірибеден өту барысында есеп беру жұмысымды орындауда мен "Ұйым қаржысы", "Қаржылық есеп", "Бюджеттік есеп", "Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау", "1С: Бухгалтерия", "Салық және салық салу" пәндерін қамтыдым. Бұл аталған бөлімдерде берілген тақырыптардың мазмұны, есептері және соның негізінде жасалған қорытындылар көрсетілген.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, ком-мерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстармен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым-қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақ-сылығын көрсетеді. Қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік қарым-қатынастағы потенциалын анықтайды, кәсіпорынның өзі-нің және оның серіктестерінің қаржылық және басқа қатынастар тұрғысындағы экокомикалық қызығушылықтары қаншалықты дәрежеде кепілдендірілгенін бағалайды.
1 Екінші деңгейлі банктердің қызметің ұйымдастыру
1.1Банк қызметі мен құрылымымен танысу
Мемлекеттік мүлік туралы ҚР-ның 2011 жылғы 1 наурыздағы Заңының 124-бабына сәйкес, мемлекеттік кәсіпорынның құрылтай құжаты - жарғы, ал мемлекеттік мекеменің құрылтай құжаты жарғы немесе ереже болып табылады.
Заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы ҚР-ның 1995 жылғы 17 сәуiрдегі Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес, мемлекеттік тіркеуге ұсынылған құжаттардың ҚР-ның заңнамасына сәйкестiгiн тексеруді, Бизнес-сәйкестендіру нөмiрi беріле отырып, оларға мемлекеттiк тiркеу туралы анықтама беруді, заңды тұлғалар туралы мәлiметтердi Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне енгiзудi қамтиды.
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінің 2015 жылғы 24 сәуірдегі № 233 (ҚР Әділет министрлігінде 2015 жылдың 18 маусымында №11384 тіркелді) заңды тұлғалардың реттеу мәселелері бойынша мемлекеттік қызмет стандартына сәйкес, заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркелуі Халыққа қызмет көрсету орталығы (ХҚКО) арқылы өтініш тапсырады. Содан кейін ХҚКО-ның қызметшілері ҚР Заңында қарастырылған тәртіпте Әділет басқармаларына, яғни тіркеуші органдарға ұсынылады.
Егер де заңды тұлғаны тіркеу туралы өтініште шетел қатысуы орын алса, онда (ҚР бекiткен халықаралық шарттарда өзгеше белгiленбесе) өтініштен басқа қосымша келесідей құжаттар тапсырылады: 1) шет мемлекеттің заңдары бойынша заңды тұлға болып табылатындығын куәландыратын сауда тізілімінен заңды көшірмесі немесе басқа заңды құжаты, нотариалдық куәландырылған мемлекеттік және орыс тілдеріндегі аудармасымен бірге; 2) құрылтайшының - шетелдік жеке тұлғаның жеке басын куәландыратын паспорттың көшірмесі немесе басқа да құжаты мемлекеттік және орыс тілдеріне нотариалдық куәландырылған аудармасымен қоса табыс етілуге тиіс.
1.2 Еңбек құқығы
Жоспарлау кәсіпорынға белгілі бір кезеңде қол жеткізуге міндетті немесе мүдделі сандық және сапалы көрсеткіштер түріндегі кызметтің алдына мақсат қоюын ұйғарады.
Кәсіпорынға жоспарлау жүйесін енгізу мына міндеттерді шешуге тиісті:
кәсіпорын ресурстарын тиімді пайдалануды арттыру;
тұтас кәсіпорын мен оның жекелеген бөлімшелерінің мүдделерін ұштастыру және кызметтерді үйлестіруді қамтамасыз ету;
шаруашылық қызметтің әр түрлі нұсқаларына болжам жасау, талдау, бағалау және қабылданатын басқарушылық шешімнің негізділігін арттыру;
қаржы тұрақтылығын қамтамасыз ету және кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту.
Жоспар былайша жіктелуі мүмкін:
Оперативті жоспар - ұйымның оз мақсатына қол жеткізумен тікелей байланысты тактикалық жоспар. Оған мысал ретінде жылдық немесе тоқсандық бюджеттер түрінде қалыптасатын қысқа мерзімді өндіріс жоспарын айтуға болады.
Стратегиялық жоспар - бизнестің негізгі даму жоспары және ұйымдардың ұзақ мерзімді құрылымдық жоспары. Кәсіпорын стратегиясы жүйелі түрде қаралмайды, тек қажет болған жағдайда ғана қарастырылады.
1.3 Іскерлік қарым-қатынас этикасы
Негізгі капитал - бұл өндіріс
процесіне тұтас қатынасатын, бірақ өз құнын өнімге бір-бірте ауыстырып, меншік иесіне ақшалай формада бірте-бірте қайтып оралатын капитал. Нсгізгі капиталға барлық жабдықтардың, машиналардың, өндірістік ғимараттардың, құрылыстардың құны жатады. ІІІикізат, отын, материалдар айналмалы капиталға жатады, бұлардың құны әрбір ауыспалы айналым актісінен кейін қайтып оралып отырады. Осыған жұмысшы күшінің төлем құны да жатады.
Айналмалы капитал - өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып табылады; оның құны, оны тұтыну процесінде толығынан өнімге ауысып, әрбір ауыспалы айналым актісінің соңында (жоғарыда айтылғандай) ақшалай формада тұтас қайтады.
1-кесте. Ұйымның өндірістік қорларының жіктелімі
1.4 Банктің есеп операциялық қызметің және құжат айналымын ұйымдастыру. Банктің есеп саясаты
Еңбек ресурстары еңбек процесінде физикалық және рухани қабілетін жүзеге асырылу барысында жұмысшы күші болып табылады.
Кәсіпорындағы еңбек ресурстарының құрамы тұрақты, маусымдық және уақытша болып бөлінеді.
Еңбек нарығының негізгі мақсаты - еңбек ресурстарын жұмыспен тиімді және нәтижелі қамту. Еңбекке жарамды адамдарды жұмыспен қамтамасыз ету аса күрделі әрі мемлекеттік маңызды мәселе. Алға қойған саяси эканомикалық және әлеуметтік қатынас негізінен туындаған оның еркшеліктерін бейнелейтін сапа белгісі. Жұмыспен тиімді қамту әрбір елдің нақтылы даму кезеңдерінің деңгейіне сай жұмысқа жарамды адамдарды үнемді нәтижелі пайдаланып, оларды шаруашылық салаларды және аймақ бойынша бөлудің тепе-теңдік үлесімділігіне жету. Негізінен рентабельділігі төмен кәсіпорындардың бағытын өзгерту немесе мүлде тарату, нарықтық жағдайда байланысты өндірісті қысқарту, сұраныстың кемуі, өндірістің салалық құрылымының өзгеру және басқа да әлеуметтік-эканомикалық процестер салдарынан халықтың еңбекке жарамды бөлігінің жұмыспен қамтамасыз етілмей отырғаны белгілі.
Еңбек ақы бұл - жұмыскерге оның еңбегі үшін сапасына және шығарған қажетті өнім көлеміне сәйкес берілген төлем.
Еңбек ақы жөніндегі саясат кәсіпорында басқарудың құрамды бөлігі болып табылады және оның қызметінің тиімділігі оған елеулі ықпал етеді. Себебі, еңбек ақы жұмыс күшін тиімді пайдаланудағы ынталандырудың маңыздысыныңбірі.
1.5 Есеп операциялық қызметінің жалпы сипаттамсы және оның құрылымы
Кез-келген кәсіпорын (фирма) өнім өндірісін бастамас бұрын, ол қандай пайда ала-алатынын анықтап алады. Кәсіпорынның өндірістік шешімдері, жұмыстары нарық жағдайлары мен өндірістік шығындар арқылы анықталады.
Бухгалтерлік шығындар бұл өнімнің өзіндік құнының құрамына кіретін нақты шығындар. Бұлар шикізат, материалдар, жалақы, амортизация, салықтар және т.б. Экономикалық шығындарға барлық шығындар жатады. Соның ішінде кәсіпорынның (фирма) өз меншігіндегі сатып алынбайтын өндіріс факторларын пайдаланбағандағы айқынсыз шығындар. Сонымен экономикалық шығындар - бухгалерлік және балама шығындардан тұрады.
Өндірістік шығындарды талдағанда жалпы шығындармен қатар орташа және шекті шығындарды талдаймыз. Өндірістің орташа жалпы шығындары (АТС) өнімнің бір данасын шығаруға кеткен жалпы шығындарды көрсетеді. Бұл шығын өнеркәіпте басқаруға көмектеседі. Бұл шығын арқылы бір өнім өндіргенде келеін пайданы табамыз.
АТС(АС) =ТСQ
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әртүрлі тәсілдермен жүзеге асады. Калькуляция тәсілі - калькуляциялық бірліктің өзіндік құнын есептеп шығару үшін қолданылатын әдістердің жүйесі. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау тәсілін талдау өндіріс түріне, оның күрделілігіне, бітпеген өндірісі бар-жоғына, өндірістік циклдің ұзақтығына шығарылатын өнімнің номенклатурасына және т.б. байланысты.
1.6 Құжаттау,құжат айналымы және банктердегі ішкі банктік бақылау
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі өндірістің нәтижесін (тиімділігін) шығындар мен қолданылған ресурстарды салыстыру жолымен өлшенеді. Қол жеткізілген өнімділікті авансталған немесе қолданылған ресурстармен салыстыра отырып кәсіпорын қызметінің тиімділігінің бірқатар көрсеткіштерін анықтауға болады. Оларды шартты түрде екі топқа бөлуге болады:
1) қорытындылаушы;
2) техника-экономикалық.
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші еңбек өнімділігі болып саналады, ол өндіріс нәтижесі мен, жұмыс істеушілердің орташа тізім саныньң арақатынасымен немесе еңбек сыйымдьлығымен, өнім бірлігіне кеткен жұмыс уақытының шығындарымен өлшенеді. Жапонияда өнімділік, кәсіпорынның іскерлік белсенділігін сипаттайтын көрсеткіштер қатарьша жатқызылады. Бұл елдің кәсіпорьшдарының қаржылық есебінде есептелген түрінде мынадай еңбек өнімділігі коэффициенттері келтіріледі:
Бір жұмыс істеушіге шаққандағы сату көлемі = Сату көлемі қызметкерлердің жылдық орташа саны.
Бір жұмыс істеушіні ұстау үшін кеткен шығындар = Еңбекке кеткеншығындар Қызметкерлердің жылдық орташа саны.
Бір жұмыс істеушіге пайда негізгі қызметтен негізгі қызметген түскен пайда = негізгі қызметтен түскен пайда Қызметкерлердің жылдық орташа саны.
2 Қаржылық есеп
2.1 Банк клиенттерінің счеттарды ашу,жабу және оны жүргізу тәртібі
Бухгалтерлік есеп принциптері бойынша кәсіпорынның есеп саясаты деп ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығын, яғни алғашқы бақылау, құндық өлшеу, ағымдағы топтау мен шаруашылық (жарғылық және басқа) қызметтің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.
Бухгалтерлік есепті жүргізу әдістеріне шаруашылық қызмет фактілерін топтау мен бағалау әдістері, активтердің құнын есептеу, құжат айналымын қабылдауды ұйымдастыру, түгендеу (инвентаризациялау), бухгалтерлік есепшоттарын қолдану әдістері, бухгалтерлік есептің тіркелім жүйесі, мәліметті өңдеу мен басқа да сәйкес әдістер мен амалдар кіреді.
Берілетін есептің деректеріне жабдықтаушылар, бәсекелестер, қазіргі және келешектегі инвесторлар. Қызметкерлер сондай - ақ министрліктер, ведомостволар, қалың көпшілік мүдделі. Қаржылық есепте инвестициялық саясат ұсынуға және несие беру жөнінде шешім қабылдауға, болашақтағы ақша ағынын бағалауға, кәсіпорындардың ресурстары мен міндеттемелерін және оның басшы органдарының қызметін сараптауға қажетті ақпарат жинақталады.
Қаржылық есепті жасау үшін есептік уақыт болып есепті кезеңдегі календарлық соңғы күн есептелінеді. Қолданылып жүрген заңға сәйкес жылдық есеп үшін есеп беру кезеңі календарлық жылдың 1 қаңтарынан бастап 31 желтоқсанға дейін. Егер ҚР заңында басқаша жағдай қаралмаса, есеп әр жылдың 30 сәуірінен кешіктірілмей тапсырылуы керек.
2.2 Дебиторлық қарыздардың есебі
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір ұйымның кассасы болады.Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақшаның есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі бекіткен кассалық операцияларды жүргізу тәртібіне сәйкес жүргізіледі.
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады, оған бас бухгалтер мен кассир қол қояды. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды тұлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы квитанция беріледі.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен акт беруге жазылған өтініштен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді.
Кассадағы операциялардың синтетикалық есебі 1010 - Кассадағы ақшалай қаржылар активті шотында жүргізіледі. Кассадағы ақшалардың есебі бойынша есептік регистрлары келесілер болып табылады: №1 журнал-ордер - касса шоттарының кредиті бойынша және №1 тізімдеме - касса шоттарының дебеті бойынша.
Есеп. Арман кәсіпорынның 1010 шоттың 01.04.2017 ж. қалдығы 4800 теңге.
Операциялар бойынша сомаларды санап, операцияларға корреспонденция құрап, касса бойынша алғашқы құжаттарын толтырып, кассирдің есебін орындау керек. Сонымен бірге № 1 журнал - ордер, № 1 журнал - ордердің ведомосын толтыру керек.
2-кесте. Сәуір айында касса бойынша жүргізілген шаруашылық операциялар
Күні
Операцияның мазмұны
Сома
Корреспонденция
Дебет
Кредит
02.04
ККО № 1. Есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды
25850
1011
1031
04.04
ШКО № 1. Төлем ведомосы бойынша қазан айыеың жалақысы берілді
24000
3352
1011
04.04
ШҚО № 2. Жакуповаға есебі берілетін шаруашылық шығындар үшін берілді
1850
1251
1011
08.04
ККО № 2. Дүкенге түскен түсім кіріске жазылды (72000),
соның ішінде ҚҚС 12 %
64285,7
1011
6012
7714,3
1011
3131
09.04
ШКО № 3. Есеп айырысу шотына ақша өткізілді
70000
1031
1013
10.04
ШКО № 4. Ереминаға есеп берілетін шаруашылық шығындар үшін берілді
2300
1251
1011
12.04
ККО № 3. Пайдаланылмаған есебі берілетін соманы Жакупова кассаға салды
120
1011
1252
15.04
ККО № 4. Сауда түсімі кіріске жазылды (18000), соның ішінде ҚҚС 12 %
16071,4
1011
6011
1928,6
1011
3132
20.04
ШКО № 5. Банктің кредиті өтелді
18000
3011
1011
22.04
ККО № 5. Есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды
23000
1011
1032
22.04
ШКО № 6. Григорьевке демалыс ақшасының қалдығы берілді
2200
3501
1011
25.04
ККО № 6. Иванов ақша қаражатының кем шығуын өтеді
3000
1011
1252
26.11
ШКО № 7. Есеп айырысу шотына ақша өткізілді
3200
1031
1011
27.11
ККО № 7. Негізгі құралдар қолма қол ақшаға сатылып, түсімі кіріске жазылды (12000),
соның ішінде ҚҚС 12 %
10714,3
1011
6212
1285,7
1011
3131
28.11
ШКО № 8. Банктің займдері өтелді
11000
3011
1011
29.11
ККО № 8. Сауда түсімі кіріске жазылды (15000), соның ішінде ҚҚС 12 %
13392,8
1011
6012
1607,2
1011
3132
29.11
ШКО № 9. Сергеевке шаруашылық шығындар үшін берілді
10000
1251
1011
30.11
ККО № 9. Сауда түсімі кіріске жазылды (15000), соның ішінде ҚҚС 12 %
13392,8
1011
6011
1607,2
1011
3132
2.3 Негізгі құралдар есебі,МЕА және қорлар есебі
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, брокерлер, жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оңашаланған белгілеулері үшін де ашылады.
Ағымдағы банктік шоттар бойынша операцияларды рәсімдеуге мынадай құжаттар қолданылады: төлем тапсырмасы, талап- тапсырма, чектер, нақты ақша жарнасына берілетін хабарлама және т.б. Есеп айырысу құжаттарында оларға қол қоюға құқығы бар екі лауазымды адамдардың (басшы мен бас бухгалтердің) қолдары болуы керек.
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 1030 Ағымдағы банктік шоттағы ақшалай қаржылар шотында жүргізіледі. Оның дебеті бойынша ақша қаражаттарының қалдығы мен келіп түсуін, яғни көбеюін көрсетеді, ал кредиті бойынша есеп айырысу шотынан ақша қаражаттарының есептен шығарылуын көрсетеді.
3-кесте. Есеп айырысу шотындағы нақты ақшаның қозгалысы бойынша орындалатын бухгалтерлік жазулар
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы, теңге
Дебет
Кредит
1
Кассадан есеп айырысу шотына нақты ақша қабылданды
500000
1030
1010
2
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден ақша қаражаты келіп түсті
1920000
1030
1210
3
Жалға берілген негізгі құраладар үшін жал төлемі келіп түсті
63000
1030
1260
4
Есеп айырысу шотына қысқа мерзімді банк несиесі қабылданды
2000000
1030
3010
5
Еншілес серіктестіктердің берешек ақшалары кәсіпорынның есеп айырысу шотына келіп түсті
150500
1030
1220
6
Жарғылық қорды толтыру үшін үлес қосушылардан есеп айырысу шотына келіп түскен ақшалар
156500
1030
5020
7
Келіп түсуге тиісті жолдағы ақшалар кәсіпорынның есеп айырысу шотына қабылданды
65000
1030
1020
8
Банктен несие түрінде алынған ұзақ мерзімді сомалар кәсіпорынның есеп айырысу шотына келіп түсті
250000
1030
4010
4-кесте. Банктегі есеп айырысу шотындағы шаруашылық операцияларының мазмұны
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы, теңге
ДТ
КТ
Бастапқы қалдық
200000
Кассадан есеп айырысу шотына ақша келіп түсті.
93000
1030
1010
Есеп беруші тұлғаның артық қалған сомасы есеп айырысу шотына келіп түсті.
100000
1030
1250
Есеп айырысу шотына ұзақ мерзімді банктегі несие түсті
900000
1030
4010
Сатып алушылардан сатып алынған тауар үшін ақша түсті
80000
1070
1210
Есеп айырысу шотынан бюджетке көлік салығы төленді
7000
3170
1030
Айналым дебет және айналым кредит
1173000
7000
Айдың аяғындағы соңғы қалдық
1366000
2.4 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу
Кәсіпорын жұмыскерлерінің және басқа да тұлғалардың дебиторлық қарыздары туралы ақпараттарды бейнелеу үшін 1250 "Жұмыскерлердің қысқа мерзімді дебиторлық қарыздары" және 2150 "Жұмыскерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздары" шоттары арналған. Шоттың дебеті бойынша есеп беруге тиісті сомалар, жұмыскерлерге көрсетілген займдар, материалдық шығынды өтеу сомалары көрсетіледі.
Есеп беруге тиісті тұлғалар деп іс-сапар шығындарына немесе шаруашылық шығындарға ақшалай аванстар алған кәсіпорын жұмыскерлерін айтады. Нақты ақшаны кәсіпорын жұмыскерлері алдын ала берілген аванстар және пайданылмаған сомаларды кассаға тапсыру бойынша есептерді көрсеткеннен кейін алады.
1250, 2150 шоттарының кредиттік айналымдары №7 журнал-ордерге тіркеледі.
Eurasian Bank АҚжұмыскерлердің қарыздары есебі бойынша шоттар корреспонденциялары4-ші кестеде көрсетілген
Кесте-4
Жұмыскерлердің қарыздары есебі бойынша шоттар корреспонденциялары
Шаруашылық операциялар мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1. Кассадан есеп беруге тиісті сомалар берілді
1250, 2150
1010
2. Іс-сапар шығындары қажетсіздендірілді:
- әкімшілік басқару персоналдарына
- өнімдерді сату сферасы жұмысшыларына
- құрылыс жұмысшыларына
- цех персоналдарына
7210
7110
2930
8040
1250, 2150
3. Есепті сомалар есебінен алынды:
- материалдық емес активтер
- материалдар
- тауарлар
- негізгі құралдар
- ҚҚС сомасына
2700, 2730
1310, 1320
1330
2410
1420
1250, 2150
4. Кассаға ақшаның қалдығы өткізілді
1010
1250, 2150
5. Еңбек ақыдан есепті сомалар немесе зиян сомасы ұсталды
3350
1250, 2150
2.5 Екінші деңгейлі банктердегі қаржылық есептілік
Жабдықтаушылар мен мердігерлерге тауарлық-материалдық қорларды жеткізушілер немесе әр түрлі қызметтер көрсететін және әр түрлі жұмыстар орындайтын кәсіпорындар мен ұйымдар жатады. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар, әдетте, қолма-қол ақшасыз жолмен жүргізіледі. Есеп айырысу түрі келісіммен немесе шартпен анықталады.
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар жөніндегі ақпараттарды көрсету үшін 3310 Жабдықтаушылардың және мердігерлердің қысқа мерзімді кредиторлық қарызы, 4110 Жабдықтаушылардың және мердігерлердің ұзақ мерзімді кредиторлық қарызы шоттары арналған.
3310, 4110 шоттар бойынша операциялардың есебі үшін №6 журнал - ордер арналған.
6-кесте. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу шотындағы шаруашылық операцияларының мазмұны
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сома
Дебет
Кредит
1
2
3
4
Жабдықтаушылардан тауарлар түсті:
- сатып алынған сомасына
35000
1330
3310
- қосылған құн салығы сомасы зачетқа еңгізілген
4200
1420
3310
Жабдықтаушылар қызмет жасаған кезде:
- қызмет көрсеткен сомасына
45023
1330
3310
- қосылған құн салығы сомасы зачетқа еңгізілген
5402,7
1420
3310
Жабдықтаушыларға тауарларды қайтарған кезде:
- сатып алынған сомасына
7000
3310
1330
- қосылған құн салығы сомасы активтер қайтарылған кезде
840
3310
1420
Дебиторлық қарыздары бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
12540
3310
4110
1210
2110
Берілген аванс бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
4520
3310
1610
2910
Арнайы банктегі ақша қаражаттары бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
1254
3310
1030
Кассадағы және есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттары бойынша қарыздардан арылу
3500
3310
1010
1030
3 Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1 Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері
Бюджеттік мекеме ұғымы бұл мекемені қаржыландыру бюджеттің қаражаттары есебінен жүзеге асырылады, бұл мекеме мемлекет атынан (егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, осыған уәкілетті болса) азаматтық құқықтық қатынастардың тарабы болуға құқылы. Мемлекеттік мекемелердегі бухгалтерлік қызмет мемлекеттік органдарды толық әрі нақты және шынайы ақпараттармен қамтамасыз етуі тиіс.
Мемлекеттік мекеменің басшысы есеп жүйесі мен бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Мемлекеттік мекеме де бухгалтерлік есеп мекеменің бухгалтерлік қызметімен жүргізіледі, бұл қызмет мемлекеттік мекеменің өзбетінше жеке құрыламдық бөлімі немесе бас бухгалтер басқаратын орталықтандырылған бухгалтерия болып табылады.
Мекеме басшысы банктік құжат пен бухгалтерлік құжатқа қол қоюды бас бухгалтер ұсынған уәкілетті адамға құқық бере алады. Осы уәкілеттік тек мекеме басшысының бұйрығы негізінде беріледі.
Мемлекеттік мекемеге кіретін барлық бөлімшелер бухгалтерлік есептегі мәліметтер мен құжаттарды бухгалтерлік қызметке уақытында тапсыруы тиіс.
Бухгалтерлік есеп нысаны - бұл ақпараттық жүйенің ұйымдастырылуы. Бұл жүйе синтетикалық және аналитикаклық есептерді, сонымен қатар хронологиялық және жүйелік жазуларды белгілі бір реттілікпен өзара байланыстырады., ал бұл байланыс ағымдағы шаруашылық өмірдің фактілерін жүзеге асыруға және есептілікті құрастыруға негіз болады. Бухгалтерлік есеп нысандарының төрт түрін анықтауға болады:
1. Мемориалдық-ордерлік;
2. Журнал-ордерлік;
3. Жеңілдетілген;
4. Автоматтандырылған.
3.2 Ақша операцияларының есебі
Ақша қаражатымен және олардың баламаларымен жасалатын операцияларды есепке алу үшін "Ақша қаражаты және олардың баламалары" кіші бөлімінің шоттары пайдаланылады:
1010 "Кассадағы ақша қаражаты";
1020 "Мемлекеттік мекеменің ағымдағы шоты";
1030 "Есеп айырысу шоты";
1040 "Түсімдер мен есеп айырысуларды есепке алу үшін ҚБШ";
1050 "Шетелдік валютадағы шот";
1060 "Арнайы шот";
1070 "Өзге де ақша қаражаты";
1080 "Республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекеменің міндеттемелері бойынша жеке қаржыландыру жоспарына сәйкес міндеттемелерін қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулары";
1090 "Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекеменің міндеттемелері бойынша жеке қаржыландыру жоспарына сәйкес міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулары".
13-кесте. Ақша операциялары бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Мемлекеттік мекеменің кассасынан есеп беру сомасын беру
1262 "Қызметкерлердің өзге есеп айырысу түрлері бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешегі"
1010 "Кассадағы ақша қаражаты"
Кассаға банктен қолма-қол ақшаны чек арқылы алу
1010 "Кассадағы ақша қаражаты"
1280 "Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешектер"
3.3 Дебиторлық және кредиторлық берешек
Шаруашылық операциялардың нәтижесінде қалыптасқан мемлекеттік мекеменің дебиторлық берешегі басқа мемлекеттік мекемелерді, заңды және жеке тұлғаларды қосқанда басқа тұлғалардан тиесілі сома ретінде анықталады.
Шаруашылық операциялардың нәтижесінде қалыптасқан мемлекеттік мекеменің кредиторлық берешегі басқа мемлекеттік мекемелерді, жеке және заңды тұлғаларды қоса алғанда мемлекеттік мекеме басқа тұлғаларға төлеуі тиіс сома ретінде анықталады.
14-кесте. Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Жеке тұлғаларға әлеуметтік төлемдер мен әлеуметтік көмекке трансферттерді есептеу
7210 "Трансферттер бойынша шығыстар"
3111 "Жеке тұлғаларға трансферттер бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Қаржы агентінің субсидиялау туралы есебінің негізінде субсидияны есептен шығару
7230 "Субсидиялар бойынша шығыстар"
1215 "Заңды тұлғаларға берілетін субсидиялар бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек"
3.4 Қызметкерлермен есеп айырысу есебі
Қызметкерлермен есеп айырысу бойынша мемлекеттік мекеменің дебиторлық және кредиторлық берешектері активтер мен міндеттемелерді танудың өлшемдерін сақтаған кезде актив немесе міндеттеме ретінде танылады.
Қызметкерлермен есеп айырысу бойынша операцияларды есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
1260 "Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі";
3240 "Қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек".
15-кесте. Қызметкерлермен есеп айырысу есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Мемлекеттік мекеме қызметкерлерінің ЖТС есептеу
3241 "Еңбекақы төлеу бойынша қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
3121 "Жеке табыс салығы бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Демалыстар бойынша резервті есептеу
3246 "Пайдаланылмаған демалыс бойынша қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
7010 "Еңбекақы төлеуге арналған шығыстар"
3.5 Қорлар есебі
Қорлар құрылыс материалдарын, оқу, ғылыми зерттеулер және басқа мақсаттар үшін материалдарды, дәрі-дәрмектер мен байлау құралдарын, тамақ өнімдерін, отын және жағу, шаруашылық материалдары мен кеңсе құралдарын, арнайы киім-кешекті және басқа жеке пайдаланудағы құралдарды, қосалқы бөлшектерді, аяқталмаған өндірісті, дайын өнімді, тауарларды, жолдағы қорларды қамтиды.
Мемлекеттік мекеменің қорларын есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
1310 "Материалдар";
1320 "Аяқталмаған өндіріс";
1330 "Дайын өнім";
1340 "Тауарлар";
1350 "Жолдағы қорлар";
1360 "Қорлардың құнсыздануына арналған резерв".
16-кесте. Қорлар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Қорларды сатып алу
1310 "Материалдар", 1340 "Тауарлар"
3210 "Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Қорлардың құнсыздануына резерв құру
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
1360 "Қорлардың құнсыздануына арналған резерв"
3.6 Негізгі қорлар есебі
Негiзгi құралдар өндірісте қолдану немесе тауарларды немесе қызметтерді жеткізу үшін, басқа тұлғаларға жалға беру үшін немесе әкімшілік үшін ұсталады; күтiлгендей, бiр жылдан астам уақыт ішінде қолданылатын материалды объектілер.
Мемлекеттік мекеменің негізгі құралдарын, аяқталмаған құрылысын, негізгі құралдарын қайта бағалауға арналған резервті есепке алу үшін мынадай шоттарқосалқы шоттар арналған:
2310 "Жер";
2320 "Ғимараттар";
2330 "Құрылыстар";
2340 "Беріліс құрылғылары";
2350 "Көлiк құралдары";
2360 "Машиналар мен жабдықтар";
2370 "Аспаптар, өндірістік және шаруашылық мүкәммалы";
2380 "Өзге негiзгi құралдар";
2390 "Негiзгi құралдардың жинақталған амортизациясы мен құнсыздануы";
2411 "Аяқталмаған құрылыс";
5111 "Негізгі құралдарды қайта бағалауға арналған резерв".
17-кесте. Негізгі құралдар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Жинақталған амортизацияның түзету сомасын қосымша бағалау
5111 "Негiзгi құралдарды қайта бағалауға арналған резерв"
2391 "Негiзгi құралдардың жинақталған амортизациясы"
Құнсызданудан бұрын есептелген шығын сомасы
2392 "Негізгі құралдардың құнсыздануына арналған резерв"
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
3.7 Материалдық емес активтердің есебі
Материалдық емес активті ұйымнан бөлу мүмкін болса, яғни егер мемлекеттік мекеме оны жеке не онымен шарт бойынша тығыз байланысты активпен немесе міндеттемемен бірге сатуға, жалға беруге немесе айырбастауға құқылы болса; немесе ол заңды құқықтардан туады, олардың берілетіндіктері немесе мемлекеттік мекемелерден бөлінетіндіктеріне қарамастан, немесе басқа құқықтар мен міндеттемелерден туады.
Мемлекеттік мекеменің материалдық емес активтерін есепке алу үшін мынадай шоттарқосалқы шоттар арналған:
2710 "Материалдық емес активтер";
2720 "Материалдық емес активтердің жинақталған амортизациясы мен құнсыздануы";
2412 "Материалдық емес активтерге күрделі салымдар".
18-кесте. Материалдық емес активтердің есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Материалдық емес активтерді сатып алу
2710 "Материалдық емес активтер"
3210 "Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Материалдық емес активтердің құнсыздануы түгендеу комиссиясының актісі негізінде түгендеу қорытындысы
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
2722 "Материалдық емес активтердің құнсыздануына арналған резерв"
3.8 Кіріс және шығыс есебі
Мемлекеттік мекеменің сенімді бағалана алатын, болашақ экономикалық пайда немесе сервистік әлеует алу мүмкіндігі болса, кіріс танылады. Мемлекеттік мекеме кірісті есептеу әдісімен таниды.
Мемлекеттік мекеменің кірістерін есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
6010 "Ағымдағы қызметті қаржыландырудан алынатын кірістер";
6020 "Күрделі салымдарды қаржыландырудан алынатын кірістер";
6030 "Трансферттер бойынша кірістер";
6040 "Субсидиялар төлемдері бойынша қаржыландырудан түсетін кірістер";
6050 "Демеушiлік және қайырымдылық көмектен алынатын кірістер";
6060 "Гранттар бойынша кірістер".
Мемлекеттік мекеменің шығыстарын есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
7010 "Еңбекақы төлеуге арналған шығыстар";
7020 "Стипендиялар төлеу бойынша шығыстар";
7030 "Қосымша белгіленген зейнетақы жарналарына арналған шығыстар";
7040 "Әлеуметтік салыққа арналған шығыстар";
7050 "Міндетті сақтандыруға арналған шығыстар";
7060 "Қорлар бойынша шығыстар".
19-кесте. Кіріс және шығыс есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Субсидиялар бойынша бюджеттен жоспарлы тағайындаулар алу
1085 "Субсидиялар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар", 1094 "Субсидиялар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар"
6040 "Субсидиялар төлемдері бойынша қаржыландырудан түсетін кірістер"
Сыртқы қарыздар бойынша бюджеттік инвестициялық жобаның арнайы шотына түсімдер
1062 "Сыртқы қарыздар бойынша бюджеттік инвестициялық жобаның арнайы шотына түсімдер"
6070 "Сыртқы қарыздар есебінен қаржыландырудан түскен кірістер"
3.9 Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беру есебі
Мекемелерде қаржылық шаруашылық қызметіне ағымдағы бухгалтерлік есепті енгізу қаржылық есептілік көлемінде құрумен аяқталады, түрлері бойынша және өкіл етілген органдар мерзімде белгіленген Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы 24 маусым 2002 ж. №329-11 Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп заңына сәйкес жүргізеді.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық-есептілік туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қаржылық-есептілік мекемесі өзіне келесілерді қосады:
1. Бухгалтерлік баланс;
2. Кірістер мен шығындар есебі;
3. Ақша қозғалысының есебі;
4. Өзіндік капиталдық өзгерісінің есебі;
5. Есептік саясат ақпарат және тусініктеме хат.
Мемлекеттік мекемелердегі қаржылық есептің жасалуы басқа салаларға қарағанда ерекшеленеді. Мемлекеттік мекемелерде есепті мерзімдегі қаржылық есептілік бухгалтерлік баланстан және қосымша бюджеттен қаржыландырылған субшоттар бойынша анықтамадан, мемлекеттік мекеменің шығын сметасы есебінен,активтердің қозғалысы туралы есебінен, материалдық қорлардың және тез тозатын құралдардың қозғалысы туралы есебінен, кредиторлық және дебиторлық берешектер жөніндегі аналитикалық кестелерден тұрады.
Бюджеттік мекемелер айлық, тоқсандық және жылдық қаржылық есептемені жоғары тұрған ұйымдарға олар белгілеген мерзімдерде тапсырады.
4 1С: Бухгалтерия
4.1 1С: Бухгалтерия бағдарламасынмен танысу. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау
"1С бухгалтерия:8.2" бағдарламасы бұл - бухгалтерлік және салық есебін автоматтандыруға арналған әмбебап программа.
"1С бухгалтерия:8.2" бағдарламасы бухгалтерлік және салық есебін жүргізу үшін, сонымен қатар коммерциялық қызметтің кез келген түрін: көтерме және бөлшек сауданы, қызмет көрсетуді, өндірісті және т.б. іске асыратын ұйымдардағы міндетті есеп-қисаптың нысандарын әзірлеуге арналған.
1С бухгалтерия:8.2 бағдарламасында бухгалтерлік есепшот ҚР-ның қаржы министрлігінің №158 бұйрығымен 23 мамыр 2007 жылы бекітілген есепшот үлгісі қабылданды. 1С бағдарламасын жүргізген кезде ақпараттық базамен бірнеше мекемелерді жүргізуге болады және салық есептерін есептейді.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі мемлекеттік нормативтік талаптар Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерімен белгіленеді және олар қызметкерлердің еңбек қызметі процесінде өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған қауіпсіздік талаптарынан, ережелерден, рәсімдерден және өлшемдерден тұруға тиіс. Мемлекеттік органдардың еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеуі мен бекітуінің тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
Тұлғалардың электронды қондырғыларына қызмет көрсету жарамдылығы медициналық тексеру көмегімен анықталады. Сонымен қатар, тікелей жұмыс орындарында инструктаж өткізіледі. Инструктаж өткізілгеннен кейін арнайы карточка толтырады. Бұл карточка жұмысшының жеке ісінде сақталады. Электронды қондырғылармен жабдықталған ғимараттардың көрнекті орындарына түсінікті, көрнекті тілде қауіпсіздік ережелері іліуі керек және олар оны міндетті түрде білуі керек.
4.2 Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою
Пайдаланушылар тізімін енгізу жүйесінің әр бір пайдаланушы ақпаратқа еркін кіре алады, олар анықтамалар, тұрақтылар және т.б. Бір жағынан әрбір пайдаланушы тек өзіне қатысты ақпаратпен жұмыс жасауы керек. 1С:кәсіпорын жүйесінде, бұл жүйелік жұмыс жасайтын пайдаланушылардың тізімін жасауға болады.
Ұйым туралы мәлімет тұрақты және шартты-тұрақты ақпаратқа жатады. Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия конфигурациясында бір ақпараттық базаға бірнеше заңды тұлға есебін енгізуге болады. Өзара есептесу әр ұйымның өз атынан бөлек жүргізіледі. Әрбір ұйым бойынша мәліметтерді енгізу үшін Ұйымдар анықтамасы арналған, оны Кәсіпорын - Ұйымдар мәзірі арқылы ашуға болады.
Ұйымдар анықтамасында келесі негізгі мәндер көрсетіледі: РНН, КБе, Салық комитеті, негізгі банктік шот, ҚҚС бойынша есеп беру куәлігі, "Байланыс ақпарат" бет-белгіде ұйымның заңды, пошталық мекен-жайыбойынша, электронды мекен-жай және ұйымның байланыс телефондары көрсетіледі.
1С: Бухгалтерия конфигурациясында бухгалтерлік және салықтық есепті жүргізу мүмкіндігі АҚ"Жансая" мысалында қарастырылады. Автоматтандыру кезеңінде ұйым қаржылық-шаруашылық қызметті жүзеге асырады және бухгалтерлік есеп шоттары бойынша балансы бар.
4.3 Есеп жүргізудің жалпы принциптері
Қазақстан үшін 1С:Бухгалтерия 8.2 конфигурациясы заңнамада көрсетілген тәртіпте шоттар мен, субшоттармен толтырылған шоттар жоспарымен бірге келеді. Шоттар жоспары барлық ұйымдар үшін біркелкі болып келеді.
Бухгалтерлік есептің шоттар жоспарын қарау үшін Кәсіпорын - Шоттар жоспары - Типтік шоттар жоспары мәзірін басу керек. Шоттар жоспары жазбалар тізімінен тұрады, оның әр қайсысы сипаттамалармен сипатталады:
- бағыт белгісі;
- код;
- атау;
- бағыныш;
- шот түрі ;
- проводкада қолданылуы;
- валюталық және сандық есеп белгілері;
- аналитикалық есепті жүргізу.
Шоттар жоспарының шоттары Конфигуратор немесе 1С:Кәсіпорын бағытында енгізіледі. Бухгалтерлік есептің бірінші және екінші деңгейлі шоттары Шоттар жоспарында біркелкі көрсетіледі.
4.4 Банктік және кассалық операцияларының есебі
Қазақстан үшін lС: Бухгалтерия 8.2 конфигурациясында қолма - қол және қолма - қолсыз ақшалай қаржылар есебін жүргізу мүмкіндігі жүзеге асырылған. Ұйымның касса және есеп айырысу шоттары бойынша ақшалай қаржылар қозғалысы есебін ұйымдастыру үшін келесі анықтамалар қарастырылған:
Ақшалай қаржылар қозғалысы баптары
Кассалар
Банктер.
Құжаттар:
Кіріс касса ордері;
Шығыс касса ордері;
Кіріс төлем тапсырмасы;
Шығыс төлем тапсырмасы;
Ақшалай қаржының түсуі туралы төлем ордері ;
Ақшалай қаржының шығуы туралы төлем ордері.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.5 Сауда операцияларының есебі
Тауарлық-материалдық қорлар мен қызметтердің жеткізушілерден және құрылымдық бөліктерден 1С:бухгалтерияға түсуі ТМҚ және қызметкер түсімі (мәзір Сатып алу-ТМҚ және қызметтер түсімі) әралуан операция түрлері бар құжаттармен бейнеленеді. Операциялардың мұндай түрлері құжатта 4 түрде пайдаланылады: Сатып алу, Қайта өңдеуге, Импорт, құрылымдық бөліктерден түсім.
ТМҚ және қызметтердің түсуін рәсімдеу үшін сатып алу операциясының түрін таңдау қажет. Қайта өңдеуге операциясының түрі кәсіпорын контрагенттен ары қарайғы қайта өңдеу үшін ТМҚ қабылдаған жағдайларда анықталады. Тауарларды сату тауарлар мен даяр өнімдерді сату кәсіпорында Сату және Құрылымдық бөліктерге беру сияқты операция түрлерімен бірге ТМҚ және қызметтерді сату құжатымен рәсімделеді (мәзір Сату-ТМҚ мен қызметтерді сату).
Тауарларды тіркеу мәліметтері бойынша түсіру үшін жеткіліксіз болса, онда 1С: бухгалтерия бұл құжатты өткізбейді және пайдаланушыға бұл жөнінде хабарлайды.Құжаттың ашық формасынан НДС дұрыс есептеу үшін қажетті берілген шот-фактура құжатын тіркеуге болады. Баспа тетігінің көмегімен сәйкес қағаз құжатты бірнеше нұсқасында басып шығаруға болады.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.6 Негізгі құралдар мен МЕА есебі
Негізгі құралдар келуі операцияларын бағдарламада көрсету үшін ТМҚ мен қызметтердің келуі құжаты арналған.Бухгалтерлік есепке негізгі құралдар объектілерін алуды НҚ есепке алу құжаты арқылы жүзеге асыруға болады. Бұл құжатты НҚ және МЕА - НҚ есепке алу мәзірі арқылы құруға болады.
Егер негізгі құралдың шығуы басқа ұйымдарға сату немесе қайтарымсыз беру нәтижесінде жүзеге асса, онда конфигурацияда НҚ беру құжаты құрылады. НҚ беру құжаты баланстан шығаруға, шығу айында амортизацияны есептеуге, өзара есеп айырысу бойынша қарызды көрсетуге мүмкіндік береді.
Құжат Толтыру түймесінің көмегімен автоматты түрде толтырылуы мүмкін. Баспа түймесінің көмегімен НҚ - 1 Формасы формасын алуға болады.
Материалдық емес активтер объектілерін бухгалтерлік есепке алу операцияларын көрсету үшін МЕА есепке алу құжаты арналған.иімді пайдалану уақытының аяқталуы немесе материалдық емес активтің шығуы нәтижесінде активтің алғашқы құны мен жинақталған амортизация да шығарылады. Материалдық емес активтің шығу операциясын көрсету үшін конфигурацияда МЕА шығуы құжаты арналған. Пайдалану құқығын басқа ұйымға беру арқылы МЕА шығу кезінде МЕА беру құжаты пайдаланылады.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.7 Еңбекақы бойынша есебі
Қызметкер туралы нақты лауазымдық міндеттерді орындауға қатысы жоқ жалпы ақпаратты сақтау үшін (жеке куәлік, паспорттық мәліметтер, т.б.) Жеке тұлға анықтамалығы ұсынылған (меню Кадрлық есеп Жеке тұлға). Нақты лауазымдық міндеттерге қатысты ақпараттар (мекеме, бөлім, лауазым, табельді нөмірі) Мекеме қызметкерлері ақпарат регистрінде жинақталады меню Кадрлық есеп -- Қызметкерлер).
Қазақстанға арналған 1С: Бухгалтерия 8.2-де кадр туралы ақпарат құжаттар арқылы енгізіледі. Алғашқы ақпаратты енгізу Мекемеге жұмысқа қабылдау құжаты арқылы жүзеге асады (меню Кадрлық есеп -- Жұмысқа қабылдау).Мекемеге жұмысқа қабылдау барысында белгілі шектеулер сақталады: бір жеке тұлға бірнеше мекеме қызметкері болып рәсімделуі мүмкін, бірақ негізгі жұмыс орны бір ғана мекемеде көрсетіледі, басқа мекемелерде ол тек сырттай қосымша жұмысшы ретінде рәсімделеді.
Кадрлық есепте кәсіпорынның қызметкерлер құрамы жайлы мағлұмат құжаттар сақталады, мысалы қызметкердің аты-жөні, еңбек шарты, атқаратын лауазымы жазылады. Кадрлық құжаттар болып мыналар табылады:
Жұмыска қабылдау туралы бұйрық;
Кадрлық ауысу;
Жұмыстан шығу туралы бұйрық.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.8 Өндірістік есеп
Өндірістік есеп операциялары бұл бағдарламада келесідей орын алады:ай ішіндегі өзіндік құнға қосылатын шығындар өндірістік шоттарда көрініс табады. Айта кететін жағдай, өнім өндірісінде қолданылатын тауарлы материалдық қорлар есептен өндіріске тек, ол қоймаға қабылданғаннан кейін ғана жүзеге асады;ай ішінде дайын өнім қоймаға өзіндікқұнының жарты бағасымен есепке алынады.
Өндірістік есептің соңғы сатысына көшпей тұрып, ұйымның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
II
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1
Екінші деңгейлі банктердің қызметің ұйымдастыру ... ... ... ... ...
4
1.1
Банк қызметі мен құрылымымен танысу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
4
1.2
Еңбек құқығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.3
Іскерлік қарым-қатынас этикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.4
Банктің есеп операциялық қызметің және құжат айналымын ұйымдастыру.Банктің есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.5
Есеп операциялық қызметінің жалпы сипаттамсы және оның құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
1.6
1.7
1.8
1.9
Құжаттау,құжат айналымы және банктердегі ішкі банктік бақылау
Жалпы тиімділікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Екінші деңгейлі банктердің рентабельділігін анықтау ... ... ... ... ... ...
Рентабельділік көрсткіштері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
2
Қаржылық есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1
Банк клиенттерінің счеттарды ашу,жабу және оны жүргізу тәртібі
8
2.2
Дебиторлық қарыздардың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
8
2.3
Негізгі құралдар есебі,МЕА және қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ...
10
2.4
Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу ... ... ... ... ... ... ..
11
2.5
Екінші деңгейлі банктердегі қаржылық есептілік ... ... ... ... ... ... .. ...
12
3
Мекемедегі бюджеттік есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1
Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері ... ... ...
14
3.2
Ақша операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
14
3.3
Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ..
15
3.4
Қызметкерлермен есеп айырысу есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..
16
3.5
Қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
3.6
Негізгі қорлар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.7
Материалдық емес активтердің есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
17
3.8
Кірістер мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .
18
3.9
Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беруі ... ... ... ... ... ... ... ..
19
4
1С: Бухгалтерия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.1
1С: Бухгалтериябағдарламасынмен танысу. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
4.2
Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою. Есеп жүргізудің жалпы принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
20
4.3
Есеп жүргізудің жалпы принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
4.4
Банктік және кассалық операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... .
21
4.5
Сауда операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
22
4.6
Негізгі құралдар мен МЕА есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..
22
4.7
Еңбекақы бойынша есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
23
4.8
Өндірістік есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
4.9
Стандарттық есептер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
5
Салық салу және заңды тұлғалардың салықтық есебі ... ... ... ... ...
5.1
Ұйымның корпоративтік табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ...
26
5.2
Ұйымның қосылған құн салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
5.3
Ұйымның мүлік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
27
5.4
Ұйымның жер салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.5
Ұйымның көлік құралдары салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ...
28
5.6
Ұйымның әлеуметтік салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
5.7
Ұйымның жеке табыс салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
5.8
Арнайы салық режимдері қолданылатын кіші бизнес субъектілерінің салығын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
32
6
Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау ... ... ... ... ...
6.1
Екінші деңгейлі банктердің негізгі қор жағдайына және пайдалануына талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
33
6.2
Екінші деңгейлі банктерде айналым қаражаттарын талдау ... ... ... ... ...
40
6.3
Екінші деңгейлі банктерде еңбек ресурстарын талдау ... ... ... ... ... ... .
46
6.4
Екінші деңгейлі банктерде өндіріс көлемін және өнімді өткізуді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
50
6.5
Екінші деңгейлі банктердің қызметіне операциялық талдау жүргізу
55
6.6
Екінші деңгейлі банктердіңинвестициялық қызметіне экономикалық талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
58
6.7
Екінші деңгейлі банктердің қаржылық тұрақтылығына және іскерлік белсенділігіне талдау жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
59
6.8
Екінші деңгейлі банктердің қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
66
6.9
Екінші деңгейлі банктердің қаржылық жағдайын талдау ... ... ... ... ...
67
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
69
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
70
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Мен 2019 жылдың 4 ақпаны мен 19 сәуір аралығында оқу тәжірбиені өттім. Мен тәжірибе барысында кәсіпорынның жалпы ұйымдастыру құрылымы мен қызметіне сипаттама беріп, нормативтік-құқықтық және кәсіпорынның қаржылық жағдайына шолу жасадым.
Оқу тәжірбиесін өту орны-"Eurasian Bank"АҚ.
Осы өндірістік тәжірибедегі мақсатым сабақ барысында алған теориялық білімімді тәжірибеде іске асырып, жұмыс дағдысын меңгеріп, өзімнің қаржылық есеп, қаржылық талдау салаларында білімімді бекіту болып табылады.
Өндіріс тәжірибесін өту барысындағы басты міндеттерім:
кәсіпорынның есеп саясатымен, жарғысымен, басты ұйымдастырушылық
құжаттарымен, құрылымдық құжаттарымен, бөлімдер мен бөлімшелердің қызметтерімен толық танысу;
кәсіпорынның ішкі шаруашылық қызметінің анықтама, сипаттамасын
жасап, қызметіне талдау жасау;
кәсіпорынның қызметін қаржылық талдау, яғни қаржылық тұрақтылығын және қаржылық жағдайын бағалау.
алынған мәліметтер негізінде қорытынды жасау.
Тәжірибеден өту барысында есеп беру жұмысымды орындауда мен "Ұйым қаржысы", "Қаржылық есеп", "Бюджеттік есеп", "Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау", "1С: Бухгалтерия", "Салық және салық салу" пәндерін қамтыдым. Бұл аталған бөлімдерде берілген тақырыптардың мазмұны, есептері және соның негізінде жасалған қорытындылар көрсетілген.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, ком-мерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстармен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым-қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақ-сылығын көрсетеді. Қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік қарым-қатынастағы потенциалын анықтайды, кәсіпорынның өзі-нің және оның серіктестерінің қаржылық және басқа қатынастар тұрғысындағы экокомикалық қызығушылықтары қаншалықты дәрежеде кепілдендірілгенін бағалайды.
1 Екінші деңгейлі банктердің қызметің ұйымдастыру
1.1Банк қызметі мен құрылымымен танысу
Мемлекеттік мүлік туралы ҚР-ның 2011 жылғы 1 наурыздағы Заңының 124-бабына сәйкес, мемлекеттік кәсіпорынның құрылтай құжаты - жарғы, ал мемлекеттік мекеменің құрылтай құжаты жарғы немесе ереже болып табылады.
Заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы ҚР-ның 1995 жылғы 17 сәуiрдегі Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес, мемлекеттік тіркеуге ұсынылған құжаттардың ҚР-ның заңнамасына сәйкестiгiн тексеруді, Бизнес-сәйкестендіру нөмiрi беріле отырып, оларға мемлекеттiк тiркеу туралы анықтама беруді, заңды тұлғалар туралы мәлiметтердi Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне енгiзудi қамтиды.
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінің 2015 жылғы 24 сәуірдегі № 233 (ҚР Әділет министрлігінде 2015 жылдың 18 маусымында №11384 тіркелді) заңды тұлғалардың реттеу мәселелері бойынша мемлекеттік қызмет стандартына сәйкес, заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркелуі Халыққа қызмет көрсету орталығы (ХҚКО) арқылы өтініш тапсырады. Содан кейін ХҚКО-ның қызметшілері ҚР Заңында қарастырылған тәртіпте Әділет басқармаларына, яғни тіркеуші органдарға ұсынылады.
Егер де заңды тұлғаны тіркеу туралы өтініште шетел қатысуы орын алса, онда (ҚР бекiткен халықаралық шарттарда өзгеше белгiленбесе) өтініштен басқа қосымша келесідей құжаттар тапсырылады: 1) шет мемлекеттің заңдары бойынша заңды тұлға болып табылатындығын куәландыратын сауда тізілімінен заңды көшірмесі немесе басқа заңды құжаты, нотариалдық куәландырылған мемлекеттік және орыс тілдеріндегі аудармасымен бірге; 2) құрылтайшының - шетелдік жеке тұлғаның жеке басын куәландыратын паспорттың көшірмесі немесе басқа да құжаты мемлекеттік және орыс тілдеріне нотариалдық куәландырылған аудармасымен қоса табыс етілуге тиіс.
1.2 Еңбек құқығы
Жоспарлау кәсіпорынға белгілі бір кезеңде қол жеткізуге міндетті немесе мүдделі сандық және сапалы көрсеткіштер түріндегі кызметтің алдына мақсат қоюын ұйғарады.
Кәсіпорынға жоспарлау жүйесін енгізу мына міндеттерді шешуге тиісті:
кәсіпорын ресурстарын тиімді пайдалануды арттыру;
тұтас кәсіпорын мен оның жекелеген бөлімшелерінің мүдделерін ұштастыру және кызметтерді үйлестіруді қамтамасыз ету;
шаруашылық қызметтің әр түрлі нұсқаларына болжам жасау, талдау, бағалау және қабылданатын басқарушылық шешімнің негізділігін арттыру;
қаржы тұрақтылығын қамтамасыз ету және кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту.
Жоспар былайша жіктелуі мүмкін:
Оперативті жоспар - ұйымның оз мақсатына қол жеткізумен тікелей байланысты тактикалық жоспар. Оған мысал ретінде жылдық немесе тоқсандық бюджеттер түрінде қалыптасатын қысқа мерзімді өндіріс жоспарын айтуға болады.
Стратегиялық жоспар - бизнестің негізгі даму жоспары және ұйымдардың ұзақ мерзімді құрылымдық жоспары. Кәсіпорын стратегиясы жүйелі түрде қаралмайды, тек қажет болған жағдайда ғана қарастырылады.
1.3 Іскерлік қарым-қатынас этикасы
Негізгі капитал - бұл өндіріс
процесіне тұтас қатынасатын, бірақ өз құнын өнімге бір-бірте ауыстырып, меншік иесіне ақшалай формада бірте-бірте қайтып оралатын капитал. Нсгізгі капиталға барлық жабдықтардың, машиналардың, өндірістік ғимараттардың, құрылыстардың құны жатады. ІІІикізат, отын, материалдар айналмалы капиталға жатады, бұлардың құны әрбір ауыспалы айналым актісінен кейін қайтып оралып отырады. Осыған жұмысшы күшінің төлем құны да жатады.
Айналмалы капитал - өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып табылады; оның құны, оны тұтыну процесінде толығынан өнімге ауысып, әрбір ауыспалы айналым актісінің соңында (жоғарыда айтылғандай) ақшалай формада тұтас қайтады.
1-кесте. Ұйымның өндірістік қорларының жіктелімі
1.4 Банктің есеп операциялық қызметің және құжат айналымын ұйымдастыру. Банктің есеп саясаты
Еңбек ресурстары еңбек процесінде физикалық және рухани қабілетін жүзеге асырылу барысында жұмысшы күші болып табылады.
Кәсіпорындағы еңбек ресурстарының құрамы тұрақты, маусымдық және уақытша болып бөлінеді.
Еңбек нарығының негізгі мақсаты - еңбек ресурстарын жұмыспен тиімді және нәтижелі қамту. Еңбекке жарамды адамдарды жұмыспен қамтамасыз ету аса күрделі әрі мемлекеттік маңызды мәселе. Алға қойған саяси эканомикалық және әлеуметтік қатынас негізінен туындаған оның еркшеліктерін бейнелейтін сапа белгісі. Жұмыспен тиімді қамту әрбір елдің нақтылы даму кезеңдерінің деңгейіне сай жұмысқа жарамды адамдарды үнемді нәтижелі пайдаланып, оларды шаруашылық салаларды және аймақ бойынша бөлудің тепе-теңдік үлесімділігіне жету. Негізінен рентабельділігі төмен кәсіпорындардың бағытын өзгерту немесе мүлде тарату, нарықтық жағдайда байланысты өндірісті қысқарту, сұраныстың кемуі, өндірістің салалық құрылымының өзгеру және басқа да әлеуметтік-эканомикалық процестер салдарынан халықтың еңбекке жарамды бөлігінің жұмыспен қамтамасыз етілмей отырғаны белгілі.
Еңбек ақы бұл - жұмыскерге оның еңбегі үшін сапасына және шығарған қажетті өнім көлеміне сәйкес берілген төлем.
Еңбек ақы жөніндегі саясат кәсіпорында басқарудың құрамды бөлігі болып табылады және оның қызметінің тиімділігі оған елеулі ықпал етеді. Себебі, еңбек ақы жұмыс күшін тиімді пайдаланудағы ынталандырудың маңыздысыныңбірі.
1.5 Есеп операциялық қызметінің жалпы сипаттамсы және оның құрылымы
Кез-келген кәсіпорын (фирма) өнім өндірісін бастамас бұрын, ол қандай пайда ала-алатынын анықтап алады. Кәсіпорынның өндірістік шешімдері, жұмыстары нарық жағдайлары мен өндірістік шығындар арқылы анықталады.
Бухгалтерлік шығындар бұл өнімнің өзіндік құнының құрамына кіретін нақты шығындар. Бұлар шикізат, материалдар, жалақы, амортизация, салықтар және т.б. Экономикалық шығындарға барлық шығындар жатады. Соның ішінде кәсіпорынның (фирма) өз меншігіндегі сатып алынбайтын өндіріс факторларын пайдаланбағандағы айқынсыз шығындар. Сонымен экономикалық шығындар - бухгалерлік және балама шығындардан тұрады.
Өндірістік шығындарды талдағанда жалпы шығындармен қатар орташа және шекті шығындарды талдаймыз. Өндірістің орташа жалпы шығындары (АТС) өнімнің бір данасын шығаруға кеткен жалпы шығындарды көрсетеді. Бұл шығын өнеркәіпте басқаруға көмектеседі. Бұл шығын арқылы бір өнім өндіргенде келеін пайданы табамыз.
АТС(АС) =ТСQ
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әртүрлі тәсілдермен жүзеге асады. Калькуляция тәсілі - калькуляциялық бірліктің өзіндік құнын есептеп шығару үшін қолданылатын әдістердің жүйесі. Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау тәсілін талдау өндіріс түріне, оның күрделілігіне, бітпеген өндірісі бар-жоғына, өндірістік циклдің ұзақтығына шығарылатын өнімнің номенклатурасына және т.б. байланысты.
1.6 Құжаттау,құжат айналымы және банктердегі ішкі банктік бақылау
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі өндірістің нәтижесін (тиімділігін) шығындар мен қолданылған ресурстарды салыстыру жолымен өлшенеді. Қол жеткізілген өнімділікті авансталған немесе қолданылған ресурстармен салыстыра отырып кәсіпорын қызметінің тиімділігінің бірқатар көрсеткіштерін анықтауға болады. Оларды шартты түрде екі топқа бөлуге болады:
1) қорытындылаушы;
2) техника-экономикалық.
Өндірістің тиімділігінің ең басты көрсеткіші еңбек өнімділігі болып саналады, ол өндіріс нәтижесі мен, жұмыс істеушілердің орташа тізім саныньң арақатынасымен немесе еңбек сыйымдьлығымен, өнім бірлігіне кеткен жұмыс уақытының шығындарымен өлшенеді. Жапонияда өнімділік, кәсіпорынның іскерлік белсенділігін сипаттайтын көрсеткіштер қатарьша жатқызылады. Бұл елдің кәсіпорьшдарының қаржылық есебінде есептелген түрінде мынадай еңбек өнімділігі коэффициенттері келтіріледі:
Бір жұмыс істеушіге шаққандағы сату көлемі = Сату көлемі қызметкерлердің жылдық орташа саны.
Бір жұмыс істеушіні ұстау үшін кеткен шығындар = Еңбекке кеткеншығындар Қызметкерлердің жылдық орташа саны.
Бір жұмыс істеушіге пайда негізгі қызметтен негізгі қызметген түскен пайда = негізгі қызметтен түскен пайда Қызметкерлердің жылдық орташа саны.
2 Қаржылық есеп
2.1 Банк клиенттерінің счеттарды ашу,жабу және оны жүргізу тәртібі
Бухгалтерлік есеп принциптері бойынша кәсіпорынның есеп саясаты деп ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығын, яғни алғашқы бақылау, құндық өлшеу, ағымдағы топтау мен шаруашылық (жарғылық және басқа) қызметтің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.
Бухгалтерлік есепті жүргізу әдістеріне шаруашылық қызмет фактілерін топтау мен бағалау әдістері, активтердің құнын есептеу, құжат айналымын қабылдауды ұйымдастыру, түгендеу (инвентаризациялау), бухгалтерлік есепшоттарын қолдану әдістері, бухгалтерлік есептің тіркелім жүйесі, мәліметті өңдеу мен басқа да сәйкес әдістер мен амалдар кіреді.
Берілетін есептің деректеріне жабдықтаушылар, бәсекелестер, қазіргі және келешектегі инвесторлар. Қызметкерлер сондай - ақ министрліктер, ведомостволар, қалың көпшілік мүдделі. Қаржылық есепте инвестициялық саясат ұсынуға және несие беру жөнінде шешім қабылдауға, болашақтағы ақша ағынын бағалауға, кәсіпорындардың ресурстары мен міндеттемелерін және оның басшы органдарының қызметін сараптауға қажетті ақпарат жинақталады.
Қаржылық есепті жасау үшін есептік уақыт болып есепті кезеңдегі календарлық соңғы күн есептелінеді. Қолданылып жүрген заңға сәйкес жылдық есеп үшін есеп беру кезеңі календарлық жылдың 1 қаңтарынан бастап 31 желтоқсанға дейін. Егер ҚР заңында басқаша жағдай қаралмаса, есеп әр жылдың 30 сәуірінен кешіктірілмей тапсырылуы керек.
2.2 Дебиторлық қарыздардың есебі
Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір ұйымның кассасы болады.Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақшаның есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі бекіткен кассалық операцияларды жүргізу тәртібіне сәйкес жүргізіледі.
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады, оған бас бухгалтер мен кассир қол қояды. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды тұлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы квитанция беріледі.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерлерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен акт беруге жазылған өтініштен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді.
Кассадағы операциялардың синтетикалық есебі 1010 - Кассадағы ақшалай қаржылар активті шотында жүргізіледі. Кассадағы ақшалардың есебі бойынша есептік регистрлары келесілер болып табылады: №1 журнал-ордер - касса шоттарының кредиті бойынша және №1 тізімдеме - касса шоттарының дебеті бойынша.
Есеп. Арман кәсіпорынның 1010 шоттың 01.04.2017 ж. қалдығы 4800 теңге.
Операциялар бойынша сомаларды санап, операцияларға корреспонденция құрап, касса бойынша алғашқы құжаттарын толтырып, кассирдің есебін орындау керек. Сонымен бірге № 1 журнал - ордер, № 1 журнал - ордердің ведомосын толтыру керек.
2-кесте. Сәуір айында касса бойынша жүргізілген шаруашылық операциялар
Күні
Операцияның мазмұны
Сома
Корреспонденция
Дебет
Кредит
02.04
ККО № 1. Есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды
25850
1011
1031
04.04
ШКО № 1. Төлем ведомосы бойынша қазан айыеың жалақысы берілді
24000
3352
1011
04.04
ШҚО № 2. Жакуповаға есебі берілетін шаруашылық шығындар үшін берілді
1850
1251
1011
08.04
ККО № 2. Дүкенге түскен түсім кіріске жазылды (72000),
соның ішінде ҚҚС 12 %
64285,7
1011
6012
7714,3
1011
3131
09.04
ШКО № 3. Есеп айырысу шотына ақша өткізілді
70000
1031
1013
10.04
ШКО № 4. Ереминаға есеп берілетін шаруашылық шығындар үшін берілді
2300
1251
1011
12.04
ККО № 3. Пайдаланылмаған есебі берілетін соманы Жакупова кассаға салды
120
1011
1252
15.04
ККО № 4. Сауда түсімі кіріске жазылды (18000), соның ішінде ҚҚС 12 %
16071,4
1011
6011
1928,6
1011
3132
20.04
ШКО № 5. Банктің кредиті өтелді
18000
3011
1011
22.04
ККО № 5. Есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды
23000
1011
1032
22.04
ШКО № 6. Григорьевке демалыс ақшасының қалдығы берілді
2200
3501
1011
25.04
ККО № 6. Иванов ақша қаражатының кем шығуын өтеді
3000
1011
1252
26.11
ШКО № 7. Есеп айырысу шотына ақша өткізілді
3200
1031
1011
27.11
ККО № 7. Негізгі құралдар қолма қол ақшаға сатылып, түсімі кіріске жазылды (12000),
соның ішінде ҚҚС 12 %
10714,3
1011
6212
1285,7
1011
3131
28.11
ШКО № 8. Банктің займдері өтелді
11000
3011
1011
29.11
ККО № 8. Сауда түсімі кіріске жазылды (15000), соның ішінде ҚҚС 12 %
13392,8
1011
6012
1607,2
1011
3132
29.11
ШКО № 9. Сергеевке шаруашылық шығындар үшін берілді
10000
1251
1011
30.11
ККО № 9. Сауда түсімі кіріске жазылды (15000), соның ішінде ҚҚС 12 %
13392,8
1011
6011
1607,2
1011
3132
2.3 Негізгі құралдар есебі,МЕА және қорлар есебі
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, брокерлер, жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ заңды тұлғаның оңашаланған белгілеулері үшін де ашылады.
Ағымдағы банктік шоттар бойынша операцияларды рәсімдеуге мынадай құжаттар қолданылады: төлем тапсырмасы, талап- тапсырма, чектер, нақты ақша жарнасына берілетін хабарлама және т.б. Есеп айырысу құжаттарында оларға қол қоюға құқығы бар екі лауазымды адамдардың (басшы мен бас бухгалтердің) қолдары болуы керек.
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 1030 Ағымдағы банктік шоттағы ақшалай қаржылар шотында жүргізіледі. Оның дебеті бойынша ақша қаражаттарының қалдығы мен келіп түсуін, яғни көбеюін көрсетеді, ал кредиті бойынша есеп айырысу шотынан ақша қаражаттарының есептен шығарылуын көрсетеді.
3-кесте. Есеп айырысу шотындағы нақты ақшаның қозгалысы бойынша орындалатын бухгалтерлік жазулар
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы, теңге
Дебет
Кредит
1
Кассадан есеп айырысу шотына нақты ақша қабылданды
500000
1030
1010
2
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден ақша қаражаты келіп түсті
1920000
1030
1210
3
Жалға берілген негізгі құраладар үшін жал төлемі келіп түсті
63000
1030
1260
4
Есеп айырысу шотына қысқа мерзімді банк несиесі қабылданды
2000000
1030
3010
5
Еншілес серіктестіктердің берешек ақшалары кәсіпорынның есеп айырысу шотына келіп түсті
150500
1030
1220
6
Жарғылық қорды толтыру үшін үлес қосушылардан есеп айырысу шотына келіп түскен ақшалар
156500
1030
5020
7
Келіп түсуге тиісті жолдағы ақшалар кәсіпорынның есеп айырысу шотына қабылданды
65000
1030
1020
8
Банктен несие түрінде алынған ұзақ мерзімді сомалар кәсіпорынның есеп айырысу шотына келіп түсті
250000
1030
4010
4-кесте. Банктегі есеп айырысу шотындағы шаруашылық операцияларының мазмұны
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы, теңге
ДТ
КТ
Бастапқы қалдық
200000
Кассадан есеп айырысу шотына ақша келіп түсті.
93000
1030
1010
Есеп беруші тұлғаның артық қалған сомасы есеп айырысу шотына келіп түсті.
100000
1030
1250
Есеп айырысу шотына ұзақ мерзімді банктегі несие түсті
900000
1030
4010
Сатып алушылардан сатып алынған тауар үшін ақша түсті
80000
1070
1210
Есеп айырысу шотынан бюджетке көлік салығы төленді
7000
3170
1030
Айналым дебет және айналым кредит
1173000
7000
Айдың аяғындағы соңғы қалдық
1366000
2.4 Еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысу
Кәсіпорын жұмыскерлерінің және басқа да тұлғалардың дебиторлық қарыздары туралы ақпараттарды бейнелеу үшін 1250 "Жұмыскерлердің қысқа мерзімді дебиторлық қарыздары" және 2150 "Жұмыскерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздары" шоттары арналған. Шоттың дебеті бойынша есеп беруге тиісті сомалар, жұмыскерлерге көрсетілген займдар, материалдық шығынды өтеу сомалары көрсетіледі.
Есеп беруге тиісті тұлғалар деп іс-сапар шығындарына немесе шаруашылық шығындарға ақшалай аванстар алған кәсіпорын жұмыскерлерін айтады. Нақты ақшаны кәсіпорын жұмыскерлері алдын ала берілген аванстар және пайданылмаған сомаларды кассаға тапсыру бойынша есептерді көрсеткеннен кейін алады.
1250, 2150 шоттарының кредиттік айналымдары №7 журнал-ордерге тіркеледі.
Eurasian Bank АҚжұмыскерлердің қарыздары есебі бойынша шоттар корреспонденциялары4-ші кестеде көрсетілген
Кесте-4
Жұмыскерлердің қарыздары есебі бойынша шоттар корреспонденциялары
Шаруашылық операциялар мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
Дебет
Кредит
1. Кассадан есеп беруге тиісті сомалар берілді
1250, 2150
1010
2. Іс-сапар шығындары қажетсіздендірілді:
- әкімшілік басқару персоналдарына
- өнімдерді сату сферасы жұмысшыларына
- құрылыс жұмысшыларына
- цех персоналдарына
7210
7110
2930
8040
1250, 2150
3. Есепті сомалар есебінен алынды:
- материалдық емес активтер
- материалдар
- тауарлар
- негізгі құралдар
- ҚҚС сомасына
2700, 2730
1310, 1320
1330
2410
1420
1250, 2150
4. Кассаға ақшаның қалдығы өткізілді
1010
1250, 2150
5. Еңбек ақыдан есепті сомалар немесе зиян сомасы ұсталды
3350
1250, 2150
2.5 Екінші деңгейлі банктердегі қаржылық есептілік
Жабдықтаушылар мен мердігерлерге тауарлық-материалдық қорларды жеткізушілер немесе әр түрлі қызметтер көрсететін және әр түрлі жұмыстар орындайтын кәсіпорындар мен ұйымдар жатады. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар, әдетте, қолма-қол ақшасыз жолмен жүргізіледі. Есеп айырысу түрі келісіммен немесе шартпен анықталады.
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар жөніндегі ақпараттарды көрсету үшін 3310 Жабдықтаушылардың және мердігерлердің қысқа мерзімді кредиторлық қарызы, 4110 Жабдықтаушылардың және мердігерлердің ұзақ мерзімді кредиторлық қарызы шоттары арналған.
3310, 4110 шоттар бойынша операциялардың есебі үшін №6 журнал - ордер арналған.
6-кесте. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу шотындағы шаруашылық операцияларының мазмұны
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сома
Дебет
Кредит
1
2
3
4
Жабдықтаушылардан тауарлар түсті:
- сатып алынған сомасына
35000
1330
3310
- қосылған құн салығы сомасы зачетқа еңгізілген
4200
1420
3310
Жабдықтаушылар қызмет жасаған кезде:
- қызмет көрсеткен сомасына
45023
1330
3310
- қосылған құн салығы сомасы зачетқа еңгізілген
5402,7
1420
3310
Жабдықтаушыларға тауарларды қайтарған кезде:
- сатып алынған сомасына
7000
3310
1330
- қосылған құн салығы сомасы активтер қайтарылған кезде
840
3310
1420
Дебиторлық қарыздары бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
12540
3310
4110
1210
2110
Берілген аванс бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
4520
3310
1610
2910
Арнайы банктегі ақша қаражаттары бойынша кредиторлық қарыздардан арылу
1254
3310
1030
Кассадағы және есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттары бойынша қарыздардан арылу
3500
3310
1010
1030
3 Мекемедегі бюджеттік есеп
3.1 Мемлекеттік мекемелердегі есеп саясатының негізгі ережелері
Бюджеттік мекеме ұғымы бұл мекемені қаржыландыру бюджеттің қаражаттары есебінен жүзеге асырылады, бұл мекеме мемлекет атынан (егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, осыған уәкілетті болса) азаматтық құқықтық қатынастардың тарабы болуға құқылы. Мемлекеттік мекемелердегі бухгалтерлік қызмет мемлекеттік органдарды толық әрі нақты және шынайы ақпараттармен қамтамасыз етуі тиіс.
Мемлекеттік мекеменің басшысы есеп жүйесі мен бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Мемлекеттік мекеме де бухгалтерлік есеп мекеменің бухгалтерлік қызметімен жүргізіледі, бұл қызмет мемлекеттік мекеменің өзбетінше жеке құрыламдық бөлімі немесе бас бухгалтер басқаратын орталықтандырылған бухгалтерия болып табылады.
Мекеме басшысы банктік құжат пен бухгалтерлік құжатқа қол қоюды бас бухгалтер ұсынған уәкілетті адамға құқық бере алады. Осы уәкілеттік тек мекеме басшысының бұйрығы негізінде беріледі.
Мемлекеттік мекемеге кіретін барлық бөлімшелер бухгалтерлік есептегі мәліметтер мен құжаттарды бухгалтерлік қызметке уақытында тапсыруы тиіс.
Бухгалтерлік есеп нысаны - бұл ақпараттық жүйенің ұйымдастырылуы. Бұл жүйе синтетикалық және аналитикаклық есептерді, сонымен қатар хронологиялық және жүйелік жазуларды белгілі бір реттілікпен өзара байланыстырады., ал бұл байланыс ағымдағы шаруашылық өмірдің фактілерін жүзеге асыруға және есептілікті құрастыруға негіз болады. Бухгалтерлік есеп нысандарының төрт түрін анықтауға болады:
1. Мемориалдық-ордерлік;
2. Журнал-ордерлік;
3. Жеңілдетілген;
4. Автоматтандырылған.
3.2 Ақша операцияларының есебі
Ақша қаражатымен және олардың баламаларымен жасалатын операцияларды есепке алу үшін "Ақша қаражаты және олардың баламалары" кіші бөлімінің шоттары пайдаланылады:
1010 "Кассадағы ақша қаражаты";
1020 "Мемлекеттік мекеменің ағымдағы шоты";
1030 "Есеп айырысу шоты";
1040 "Түсімдер мен есеп айырысуларды есепке алу үшін ҚБШ";
1050 "Шетелдік валютадағы шот";
1060 "Арнайы шот";
1070 "Өзге де ақша қаражаты";
1080 "Республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекеменің міндеттемелері бойынша жеке қаржыландыру жоспарына сәйкес міндеттемелерін қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулары";
1090 "Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекеменің міндеттемелері бойынша жеке қаржыландыру жоспарына сәйкес міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулары".
13-кесте. Ақша операциялары бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Мемлекеттік мекеменің кассасынан есеп беру сомасын беру
1262 "Қызметкерлердің өзге есеп айырысу түрлері бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешегі"
1010 "Кассадағы ақша қаражаты"
Кассаға банктен қолма-қол ақшаны чек арқылы алу
1010 "Кассадағы ақша қаражаты"
1280 "Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешектер"
3.3 Дебиторлық және кредиторлық берешек
Шаруашылық операциялардың нәтижесінде қалыптасқан мемлекеттік мекеменің дебиторлық берешегі басқа мемлекеттік мекемелерді, заңды және жеке тұлғаларды қосқанда басқа тұлғалардан тиесілі сома ретінде анықталады.
Шаруашылық операциялардың нәтижесінде қалыптасқан мемлекеттік мекеменің кредиторлық берешегі басқа мемлекеттік мекемелерді, жеке және заңды тұлғаларды қоса алғанда мемлекеттік мекеме басқа тұлғаларға төлеуі тиіс сома ретінде анықталады.
14-кесте. Дебиторлық және кредиторлық берешек есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Жеке тұлғаларға әлеуметтік төлемдер мен әлеуметтік көмекке трансферттерді есептеу
7210 "Трансферттер бойынша шығыстар"
3111 "Жеке тұлғаларға трансферттер бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Қаржы агентінің субсидиялау туралы есебінің негізінде субсидияны есептен шығару
7230 "Субсидиялар бойынша шығыстар"
1215 "Заңды тұлғаларға берілетін субсидиялар бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек"
3.4 Қызметкерлермен есеп айырысу есебі
Қызметкерлермен есеп айырысу бойынша мемлекеттік мекеменің дебиторлық және кредиторлық берешектері активтер мен міндеттемелерді танудың өлшемдерін сақтаған кезде актив немесе міндеттеме ретінде танылады.
Қызметкерлермен есеп айырысу бойынша операцияларды есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
1260 "Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі";
3240 "Қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек".
15-кесте. Қызметкерлермен есеп айырысу есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Мемлекеттік мекеме қызметкерлерінің ЖТС есептеу
3241 "Еңбекақы төлеу бойынша қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
3121 "Жеке табыс салығы бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Демалыстар бойынша резервті есептеу
3246 "Пайдаланылмаған демалыс бойынша қызметкерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
7010 "Еңбекақы төлеуге арналған шығыстар"
3.5 Қорлар есебі
Қорлар құрылыс материалдарын, оқу, ғылыми зерттеулер және басқа мақсаттар үшін материалдарды, дәрі-дәрмектер мен байлау құралдарын, тамақ өнімдерін, отын және жағу, шаруашылық материалдары мен кеңсе құралдарын, арнайы киім-кешекті және басқа жеке пайдаланудағы құралдарды, қосалқы бөлшектерді, аяқталмаған өндірісті, дайын өнімді, тауарларды, жолдағы қорларды қамтиды.
Мемлекеттік мекеменің қорларын есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
1310 "Материалдар";
1320 "Аяқталмаған өндіріс";
1330 "Дайын өнім";
1340 "Тауарлар";
1350 "Жолдағы қорлар";
1360 "Қорлардың құнсыздануына арналған резерв".
16-кесте. Қорлар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Қорларды сатып алу
1310 "Материалдар", 1340 "Тауарлар"
3210 "Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Қорлардың құнсыздануына резерв құру
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
1360 "Қорлардың құнсыздануына арналған резерв"
3.6 Негізгі қорлар есебі
Негiзгi құралдар өндірісте қолдану немесе тауарларды немесе қызметтерді жеткізу үшін, басқа тұлғаларға жалға беру үшін немесе әкімшілік үшін ұсталады; күтiлгендей, бiр жылдан астам уақыт ішінде қолданылатын материалды объектілер.
Мемлекеттік мекеменің негізгі құралдарын, аяқталмаған құрылысын, негізгі құралдарын қайта бағалауға арналған резервті есепке алу үшін мынадай шоттарқосалқы шоттар арналған:
2310 "Жер";
2320 "Ғимараттар";
2330 "Құрылыстар";
2340 "Беріліс құрылғылары";
2350 "Көлiк құралдары";
2360 "Машиналар мен жабдықтар";
2370 "Аспаптар, өндірістік және шаруашылық мүкәммалы";
2380 "Өзге негiзгi құралдар";
2390 "Негiзгi құралдардың жинақталған амортизациясы мен құнсыздануы";
2411 "Аяқталмаған құрылыс";
5111 "Негізгі құралдарды қайта бағалауға арналған резерв".
17-кесте. Негізгі құралдар есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Жинақталған амортизацияның түзету сомасын қосымша бағалау
5111 "Негiзгi құралдарды қайта бағалауға арналған резерв"
2391 "Негiзгi құралдардың жинақталған амортизациясы"
Құнсызданудан бұрын есептелген шығын сомасы
2392 "Негізгі құралдардың құнсыздануына арналған резерв"
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
3.7 Материалдық емес активтердің есебі
Материалдық емес активті ұйымнан бөлу мүмкін болса, яғни егер мемлекеттік мекеме оны жеке не онымен шарт бойынша тығыз байланысты активпен немесе міндеттемемен бірге сатуға, жалға беруге немесе айырбастауға құқылы болса; немесе ол заңды құқықтардан туады, олардың берілетіндіктері немесе мемлекеттік мекемелерден бөлінетіндіктеріне қарамастан, немесе басқа құқықтар мен міндеттемелерден туады.
Мемлекеттік мекеменің материалдық емес активтерін есепке алу үшін мынадай шоттарқосалқы шоттар арналған:
2710 "Материалдық емес активтер";
2720 "Материалдық емес активтердің жинақталған амортизациясы мен құнсыздануы";
2412 "Материалдық емес активтерге күрделі салымдар".
18-кесте. Материалдық емес активтердің есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Материалдық емес активтерді сатып алу
2710 "Материалдық емес активтер"
3210 "Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек"
Материалдық емес активтердің құнсыздануы түгендеу комиссиясының актісі негізінде түгендеу қорытындысы
7440 "Активтердің құнсыздануынан түсетін шығыстар"
2722 "Материалдық емес активтердің құнсыздануына арналған резерв"
3.8 Кіріс және шығыс есебі
Мемлекеттік мекеменің сенімді бағалана алатын, болашақ экономикалық пайда немесе сервистік әлеует алу мүмкіндігі болса, кіріс танылады. Мемлекеттік мекеме кірісті есептеу әдісімен таниды.
Мемлекеттік мекеменің кірістерін есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
6010 "Ағымдағы қызметті қаржыландырудан алынатын кірістер";
6020 "Күрделі салымдарды қаржыландырудан алынатын кірістер";
6030 "Трансферттер бойынша кірістер";
6040 "Субсидиялар төлемдері бойынша қаржыландырудан түсетін кірістер";
6050 "Демеушiлік және қайырымдылық көмектен алынатын кірістер";
6060 "Гранттар бойынша кірістер".
Мемлекеттік мекеменің шығыстарын есепке алу үшін мынадай шоттар арналған:
7010 "Еңбекақы төлеуге арналған шығыстар";
7020 "Стипендиялар төлеу бойынша шығыстар";
7030 "Қосымша белгіленген зейнетақы жарналарына арналған шығыстар";
7040 "Әлеуметтік салыққа арналған шығыстар";
7050 "Міндетті сақтандыруға арналған шығыстар";
7060 "Қорлар бойынша шығыстар".
19-кесте. Кіріс және шығыс есебі бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны
Дебет
Кредит
Субсидиялар бойынша бюджеттен жоспарлы тағайындаулар алу
1085 "Субсидиялар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар", 1094 "Субсидиялар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар"
6040 "Субсидиялар төлемдері бойынша қаржыландырудан түсетін кірістер"
Сыртқы қарыздар бойынша бюджеттік инвестициялық жобаның арнайы шотына түсімдер
1062 "Сыртқы қарыздар бойынша бюджеттік инвестициялық жобаның арнайы шотына түсімдер"
6070 "Сыртқы қарыздар есебінен қаржыландырудан түскен кірістер"
3.9 Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есеп беру есебі
Мекемелерде қаржылық шаруашылық қызметіне ағымдағы бухгалтерлік есепті енгізу қаржылық есептілік көлемінде құрумен аяқталады, түрлері бойынша және өкіл етілген органдар мерзімде белгіленген Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы 24 маусым 2002 ж. №329-11 Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп заңына сәйкес жүргізеді.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық-есептілік туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қаржылық-есептілік мекемесі өзіне келесілерді қосады:
1. Бухгалтерлік баланс;
2. Кірістер мен шығындар есебі;
3. Ақша қозғалысының есебі;
4. Өзіндік капиталдық өзгерісінің есебі;
5. Есептік саясат ақпарат және тусініктеме хат.
Мемлекеттік мекемелердегі қаржылық есептің жасалуы басқа салаларға қарағанда ерекшеленеді. Мемлекеттік мекемелерде есепті мерзімдегі қаржылық есептілік бухгалтерлік баланстан және қосымша бюджеттен қаржыландырылған субшоттар бойынша анықтамадан, мемлекеттік мекеменің шығын сметасы есебінен,активтердің қозғалысы туралы есебінен, материалдық қорлардың және тез тозатын құралдардың қозғалысы туралы есебінен, кредиторлық және дебиторлық берешектер жөніндегі аналитикалық кестелерден тұрады.
Бюджеттік мекемелер айлық, тоқсандық және жылдық қаржылық есептемені жоғары тұрған ұйымдарға олар белгілеген мерзімдерде тапсырады.
4 1С: Бухгалтерия
4.1 1С: Бухгалтерия бағдарламасынмен танысу. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау
"1С бухгалтерия:8.2" бағдарламасы бұл - бухгалтерлік және салық есебін автоматтандыруға арналған әмбебап программа.
"1С бухгалтерия:8.2" бағдарламасы бухгалтерлік және салық есебін жүргізу үшін, сонымен қатар коммерциялық қызметтің кез келген түрін: көтерме және бөлшек сауданы, қызмет көрсетуді, өндірісті және т.б. іске асыратын ұйымдардағы міндетті есеп-қисаптың нысандарын әзірлеуге арналған.
1С бухгалтерия:8.2 бағдарламасында бухгалтерлік есепшот ҚР-ның қаржы министрлігінің №158 бұйрығымен 23 мамыр 2007 жылы бекітілген есепшот үлгісі қабылданды. 1С бағдарламасын жүргізген кезде ақпараттық базамен бірнеше мекемелерді жүргізуге болады және салық есептерін есептейді.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі мемлекеттік нормативтік талаптар Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерімен белгіленеді және олар қызметкерлердің еңбек қызметі процесінде өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған қауіпсіздік талаптарынан, ережелерден, рәсімдерден және өлшемдерден тұруға тиіс. Мемлекеттік органдардың еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нормативтік-құқықтық актілерді әзірлеуі мен бекітуінің тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
Тұлғалардың электронды қондырғыларына қызмет көрсету жарамдылығы медициналық тексеру көмегімен анықталады. Сонымен қатар, тікелей жұмыс орындарында инструктаж өткізіледі. Инструктаж өткізілгеннен кейін арнайы карточка толтырады. Бұл карточка жұмысшының жеке ісінде сақталады. Электронды қондырғылармен жабдықталған ғимараттардың көрнекті орындарына түсінікті, көрнекті тілде қауіпсіздік ережелері іліуі керек және олар оны міндетті түрде білуі керек.
4.2 Есептің жүргізуін дұрыс жолға қою
Пайдаланушылар тізімін енгізу жүйесінің әр бір пайдаланушы ақпаратқа еркін кіре алады, олар анықтамалар, тұрақтылар және т.б. Бір жағынан әрбір пайдаланушы тек өзіне қатысты ақпаратпен жұмыс жасауы керек. 1С:кәсіпорын жүйесінде, бұл жүйелік жұмыс жасайтын пайдаланушылардың тізімін жасауға болады.
Ұйым туралы мәлімет тұрақты және шартты-тұрақты ақпаратқа жатады. Қазақстан үшін 1С: Бухгалтерия конфигурациясында бір ақпараттық базаға бірнеше заңды тұлға есебін енгізуге болады. Өзара есептесу әр ұйымның өз атынан бөлек жүргізіледі. Әрбір ұйым бойынша мәліметтерді енгізу үшін Ұйымдар анықтамасы арналған, оны Кәсіпорын - Ұйымдар мәзірі арқылы ашуға болады.
Ұйымдар анықтамасында келесі негізгі мәндер көрсетіледі: РНН, КБе, Салық комитеті, негізгі банктік шот, ҚҚС бойынша есеп беру куәлігі, "Байланыс ақпарат" бет-белгіде ұйымның заңды, пошталық мекен-жайыбойынша, электронды мекен-жай және ұйымның байланыс телефондары көрсетіледі.
1С: Бухгалтерия конфигурациясында бухгалтерлік және салықтық есепті жүргізу мүмкіндігі АҚ"Жансая" мысалында қарастырылады. Автоматтандыру кезеңінде ұйым қаржылық-шаруашылық қызметті жүзеге асырады және бухгалтерлік есеп шоттары бойынша балансы бар.
4.3 Есеп жүргізудің жалпы принциптері
Қазақстан үшін 1С:Бухгалтерия 8.2 конфигурациясы заңнамада көрсетілген тәртіпте шоттар мен, субшоттармен толтырылған шоттар жоспарымен бірге келеді. Шоттар жоспары барлық ұйымдар үшін біркелкі болып келеді.
Бухгалтерлік есептің шоттар жоспарын қарау үшін Кәсіпорын - Шоттар жоспары - Типтік шоттар жоспары мәзірін басу керек. Шоттар жоспары жазбалар тізімінен тұрады, оның әр қайсысы сипаттамалармен сипатталады:
- бағыт белгісі;
- код;
- атау;
- бағыныш;
- шот түрі ;
- проводкада қолданылуы;
- валюталық және сандық есеп белгілері;
- аналитикалық есепті жүргізу.
Шоттар жоспарының шоттары Конфигуратор немесе 1С:Кәсіпорын бағытында енгізіледі. Бухгалтерлік есептің бірінші және екінші деңгейлі шоттары Шоттар жоспарында біркелкі көрсетіледі.
4.4 Банктік және кассалық операцияларының есебі
Қазақстан үшін lС: Бухгалтерия 8.2 конфигурациясында қолма - қол және қолма - қолсыз ақшалай қаржылар есебін жүргізу мүмкіндігі жүзеге асырылған. Ұйымның касса және есеп айырысу шоттары бойынша ақшалай қаржылар қозғалысы есебін ұйымдастыру үшін келесі анықтамалар қарастырылған:
Ақшалай қаржылар қозғалысы баптары
Кассалар
Банктер.
Құжаттар:
Кіріс касса ордері;
Шығыс касса ордері;
Кіріс төлем тапсырмасы;
Шығыс төлем тапсырмасы;
Ақшалай қаржының түсуі туралы төлем ордері ;
Ақшалай қаржының шығуы туралы төлем ордері.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.5 Сауда операцияларының есебі
Тауарлық-материалдық қорлар мен қызметтердің жеткізушілерден және құрылымдық бөліктерден 1С:бухгалтерияға түсуі ТМҚ және қызметкер түсімі (мәзір Сатып алу-ТМҚ және қызметтер түсімі) әралуан операция түрлері бар құжаттармен бейнеленеді. Операциялардың мұндай түрлері құжатта 4 түрде пайдаланылады: Сатып алу, Қайта өңдеуге, Импорт, құрылымдық бөліктерден түсім.
ТМҚ және қызметтердің түсуін рәсімдеу үшін сатып алу операциясының түрін таңдау қажет. Қайта өңдеуге операциясының түрі кәсіпорын контрагенттен ары қарайғы қайта өңдеу үшін ТМҚ қабылдаған жағдайларда анықталады. Тауарларды сату тауарлар мен даяр өнімдерді сату кәсіпорында Сату және Құрылымдық бөліктерге беру сияқты операция түрлерімен бірге ТМҚ және қызметтерді сату құжатымен рәсімделеді (мәзір Сату-ТМҚ мен қызметтерді сату).
Тауарларды тіркеу мәліметтері бойынша түсіру үшін жеткіліксіз болса, онда 1С: бухгалтерия бұл құжатты өткізбейді және пайдаланушыға бұл жөнінде хабарлайды.Құжаттың ашық формасынан НДС дұрыс есептеу үшін қажетті берілген шот-фактура құжатын тіркеуге болады. Баспа тетігінің көмегімен сәйкес қағаз құжатты бірнеше нұсқасында басып шығаруға болады.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.6 Негізгі құралдар мен МЕА есебі
Негізгі құралдар келуі операцияларын бағдарламада көрсету үшін ТМҚ мен қызметтердің келуі құжаты арналған.Бухгалтерлік есепке негізгі құралдар объектілерін алуды НҚ есепке алу құжаты арқылы жүзеге асыруға болады. Бұл құжатты НҚ және МЕА - НҚ есепке алу мәзірі арқылы құруға болады.
Егер негізгі құралдың шығуы басқа ұйымдарға сату немесе қайтарымсыз беру нәтижесінде жүзеге асса, онда конфигурацияда НҚ беру құжаты құрылады. НҚ беру құжаты баланстан шығаруға, шығу айында амортизацияны есептеуге, өзара есеп айырысу бойынша қарызды көрсетуге мүмкіндік береді.
Құжат Толтыру түймесінің көмегімен автоматты түрде толтырылуы мүмкін. Баспа түймесінің көмегімен НҚ - 1 Формасы формасын алуға болады.
Материалдық емес активтер объектілерін бухгалтерлік есепке алу операцияларын көрсету үшін МЕА есепке алу құжаты арналған.иімді пайдалану уақытының аяқталуы немесе материалдық емес активтің шығуы нәтижесінде активтің алғашқы құны мен жинақталған амортизация да шығарылады. Материалдық емес активтің шығу операциясын көрсету үшін конфигурацияда МЕА шығуы құжаты арналған. Пайдалану құқығын басқа ұйымға беру арқылы МЕА шығу кезінде МЕА беру құжаты пайдаланылады.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.7 Еңбекақы бойынша есебі
Қызметкер туралы нақты лауазымдық міндеттерді орындауға қатысы жоқ жалпы ақпаратты сақтау үшін (жеке куәлік, паспорттық мәліметтер, т.б.) Жеке тұлға анықтамалығы ұсынылған (меню Кадрлық есеп Жеке тұлға). Нақты лауазымдық міндеттерге қатысты ақпараттар (мекеме, бөлім, лауазым, табельді нөмірі) Мекеме қызметкерлері ақпарат регистрінде жинақталады меню Кадрлық есеп -- Қызметкерлер).
Қазақстанға арналған 1С: Бухгалтерия 8.2-де кадр туралы ақпарат құжаттар арқылы енгізіледі. Алғашқы ақпаратты енгізу Мекемеге жұмысқа қабылдау құжаты арқылы жүзеге асады (меню Кадрлық есеп -- Жұмысқа қабылдау).Мекемеге жұмысқа қабылдау барысында белгілі шектеулер сақталады: бір жеке тұлға бірнеше мекеме қызметкері болып рәсімделуі мүмкін, бірақ негізгі жұмыс орны бір ғана мекемеде көрсетіледі, басқа мекемелерде ол тек сырттай қосымша жұмысшы ретінде рәсімделеді.
Кадрлық есепте кәсіпорынның қызметкерлер құрамы жайлы мағлұмат құжаттар сақталады, мысалы қызметкердің аты-жөні, еңбек шарты, атқаратын лауазымы жазылады. Кадрлық құжаттар болып мыналар табылады:
Жұмыска қабылдау туралы бұйрық;
Кадрлық ауысу;
Жұмыстан шығу туралы бұйрық.
Қосымша №1, №2, №3, №4 жоғарыда аталған құжаттар көрсетілген.
4.8 Өндірістік есеп
Өндірістік есеп операциялары бұл бағдарламада келесідей орын алады:ай ішіндегі өзіндік құнға қосылатын шығындар өндірістік шоттарда көрініс табады. Айта кететін жағдай, өнім өндірісінде қолданылатын тауарлы материалдық қорлар есептен өндіріске тек, ол қоймаға қабылданғаннан кейін ғана жүзеге асады;ай ішінде дайын өнім қоймаға өзіндікқұнының жарты бағасымен есепке алынады.
Өндірістік есептің соңғы сатысына көшпей тұрып, ұйымның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz