Полимерлеу туралы жалпы мағұлмат

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қарапайым молекулаларды полимерлеу арқылы адам мен табиғат, орасан зор пайда әкелетін заттар жасайды. Табиғи және синтетикалық майлар, пластиктер мен талшықтар - біздерге таныс полимерлердің бірнеше түрлері ғана. Катализ - бірдей, бастапқы химиялық құрылымдық элементтерден алынатын, көптеген полимерлердің түрлерін сонымен бірге сапасын да бақылауға мүмкіндік беретін полимерлеу процесінің кілті. Полимерлердің жаңа пайдалы физикалық қасиеттері олардың құрылуына деген қызығушылықты қамтамасыз етеді.
Сақталынуы мен тасымалдануы қиын газ түріндегі олефиндер, сақталу үшін ыңғайлы және іштен жанатын қозғалтқыштар үшін отын ретінде пайдаланатын оңай буланатын сұйық өнімге айналады. Сонымен бірге бұл отындардың жану жылылығы да, октандық сандары да еш жақсармайды. Полимерлену процестері кең тараған. Бастапқы мономерлер ретіндегі көмірсутекті полимерлерді өндіру үшін, қағида бойынша, С2-С5 олефиндер тандалынады.
Бірнеше төменмолекулалық қосылыстар молекулаларының
қосылу жолымен жанама өнімдер бөлмей жүретін жоғарымолекулалық заттар түзу реакциясын полимерлеу дейді. Полимерлеу реакциясына молекуласында қанықпаған байланыстары бар, мысалы алкендер мен алкадиендер түсуі мүмкін. Газ тектес олефинді көмірсутектердің жоғары молекулярлық салмаққа полимерленуі қазіргі уақытта орасан зор мәнге ие болды және каучук пен пластикалық массалар өндірісінде орны зор.
Полимерлеудің молекулалық массасы салыстырмалы жоғары емес сұйық өнімдер алумен жүретін шектелген реакциясын олигомерлеу, ал түзілуші қосылыстарды олигомерлер дейді.
Олигомерлеу қондыргыларының шикізаты болып пропан-пропилен жене бутан-бутилен фракциялары колданылады. Пропан-пропилен фракциясын олигомерлеуді екі бағытта жургізеді:
1) мақсатты өнім есебінде полимербензин алумен;
2) пропиленнен мунайхимия өндірісіне шикізат алумен -- тримерлер (С9 фракциясын) жене тетрамерлер (С12 фракциясын).
Курстық жобаның өзектілігі: Мүнай өңдеу өндірісінде пропилен мен бутиленнің олигомерлеу реакциялары көп тараған. Бұл реакциялар автомобиль бензинінің жоғары октанды компоненттерін, майларға присадкалар өндіру және жасанды жуғыш заттар шикізатын алуда пайдаланады.
Курстық жобаның мақсаты: мақсатты өнім есебінде полимербензин алуға арналған олефиндерді полимерлеу қондырғысын жобалау.
Курстық жобаның міндеттері:
oo полимерлеу процессі туралы толық әдеби шолу жүргізу;
oo полимерлеу процессінің жүру параметрлері мен технологиялық сызбасын талдау;
oo полимерлену қондырғысына негізгі аппаратты таңдау және есеп жүргізу және оны графикалық безендіру.

1 Әдеби шолу
1.1 Полимерлеу туралы жалпы мағұлмат

Полимерлеу деп химиялық құрамы бірдей молекулалық салмақтары әртүрлі, кез-келген қосылысты айтады. Полимерлеу әдісімен алынған заттың элементтік құрамы бастапқы мономердің құрамынан өзгермейді және реакция кезінде қосалқы зат бөлінбейді.
Полимерлену қанықпаған көмірсутектердің сипаттамалық реакция болып табылады. Көмірсутектердің шексіз дәрежесі жоғарылаған сайын полимерлену жоғарылайды. Ацетилен этиленге қарағанда жеңіл, ал бутадиен бутиленге қарағанда жеңіл полимерленеді.
Жоғары молекулалық және төменгі молекулалық қосылыстардың молекулаларының мөлшері бір-бірінен алшақ жатқандықтан бұлардың қасиеттері әр түрлі болады. Мысалы: полимердің жоғары беріктілігі, қаттылығы, созылғыштағы , яғни мөлшеріне байланысты.
Олефиндерді полимерлеу төменгі молекулалы олигомерге дейін (ди, три, тетра және т.б.) немесе жоғары молекулалы полимерге дейін жүреді.

Мысалы: Н3РО4

4С3Н6 С12Н24 (1)

пропилен тетра пропилен

Al*R3*TiCl4

NC2Н4 (- СH2-CН2-)n (2)

этилен полиэтилен

Бірнші реакция пропиленді полимерлеумен қатар (кейде бутиленмен бірге ) өндірістік әдіс арқылы кейбір олефиндерді алуға және жоғары октанды компонент, яғни полимербензинді алуға болады. Жоғары октанды компонент жоғары октанды бензин алуға қолданылады және мұнай химиялық синтезге шикізат және сонымен бірге майларға қондырма ретінде қолданылады. Екінші реакция арқылы бағалы полимерлі материалдар алуға болады. Осы заттың ішінде ең қажеттілері полиэтилен, полипропилен, полимерлеу және синтетикалық каучуктер.
Олефиндерді полимерлеу кезіндегі температура С2-С4-160-550°С, қысым 1-ден 2000кгсм2 тең. Катализаторды қолдануда, қысымды жоғарылату сияқты, реакция температурасын төмендетуге болады.
Полимербензинді алуға каталитикалық полимерлеу қолданылады және ол реакторда 160-250°С-де, қысымы 25-80 кгссм2 катализатор қатысында жүзеге асырылады.
Термиялық полимерленумен салыстырғанда бүтін өнім шығымы көбейеді. Процесс селективті түрде жүреді, полимер крекинг болмайды. Каталитикалық полимерлену кезінде реакцияға жеңіл түсетін-изобутилен, содан кейін н-бутилен, пропилен , ал этилен қиындау түседі.
Негізгі реакция алкилфосфорлы эфирлердің түзілуімен жүреді. Олар ыдырайды да бөлінген олефиндер полимерленеді.
С3-С4 олефиндерін полимерлеу процесінде катализатор ретінде фосфор қышқылы қолданылады. Оған мына параметрлер әсер етеді: қышқылдар концентрациясы, қысым және температура.
Олефиндерді полимерлеу кезінде екіншілік, тримерлер, пропилен (немесе бутилен) алу үшін дәрі тәріздес катализатор қолданылады. Ол негізінен ортофосфор қышқылынан және қызылгурдан тұрады. Құрамында (%) жалпы
Р2О5 -57-64%, бос Р2О5 -15-20%, сумен байланысты -5-10%. Пропилен бойынша салыстырмалы активтілігі -96%-тен кем емес.
Катализатор-пирофосфор қышқылын (109%-тік Н3РО4-ке сәйкес) қызылгурмен араластыру арқылы алынады. Алынған массамызды дәрі тәрізді етіп жасайды. Катализатор цилиндр түрінде болып шығады, оның диаметрі 2-3мм және 10-15мм.
Олефиндердің айналу тереңдігі катализатордың қатысында (%):
Изобутилен 100%, н-бутилен 90-100%, пропилен 70-90%, этилен 20-30%.
Полимерлену реакциясы кезінде көп мөлшерде, яғни 1548 кДжкг жылу бөлінеді.
Егер процестің қысымын көтерсек су мөлшері шикізатты көп болған жағдайда реактордағы су буының парциалды қысымының көтерілуіне әкеледі, нәтижесінде катализатор жұмсарады және реактор құбырларының бітелуі пайда болады. Бірақ су мөлшері өте аз болса ауыр полимерлер түзіліп, катализатордың тез күйіп кетуіне әкеледі.
Ортофосфор қышқылын қыздыру кезінде су бөлінеді және пирофосфорға айналады да полимерленудің катализаторы болып табылады. Оның активтілігі төмен болады. 300°С температурада пирофосфор қышқылы метафосфор қышқылына НРО3 айналады және полимерлену реакциясында каталитикалық активтілігі болмайды. Фосфор қышқылының дегидрленуін болдырмау және оның активтілігін сақтау буының қатысында. Мұнай химиялық синтезде көмірсутектерді, олефиндерді полимерлеуде катализатор ретінде фосфор қышқылынан басқа күкірт қышқылын, хлорлы алюминиді, фторлы борды, мыс пирофосфатын, металлорганикалық катализаторлар және т.б. қолданылады.
Полимерлену қондырғыларының шикізаты болып пропан-пропилен және бутан-бутилен фракциялары қолданылады. Пропан- пропилен фракциясын олигомерлеуді екі бағытта жүргізеді:
1)Мақсатты өнім есебінде полимербензин алумен;
2)Пропиленнен мұнай-химия өндірісінде шикізат алумен тримерлер (С9 фракциясын) және тетраметрлер (С12 фракциясын). Полимербензин құрамында 93-95% алкендер болады, олардың октан саны жоғары және химиялық тұрақтылығы төмен.
Осы уақытқа дейін мұнай өңдеу өндірісіндегі полимерлену процесінің басты бағыты полимербензин алу болатын. Осындай басқа газ тәріздес олефиндерді пайдалану арқылы бензин шығымын ұлғайтады. Полимерленуді поликрилонитрол (нитрон талшығы), полиметакрилат (органикалық әйнек) және басқа синтетикалық полимерлерді алуға қолданылады.
Мақсатты өнім ретінде 175-215°С (тетрамер пропилен) және 215-260°С фракция (пентамер пропилен) алынады. Мақсатты өнімді көп мөлшерде алу үшін 50-175°С (жеңіл полимерлер) фракциясы рецекулят ретінде қолданылады.
Орташа полимербензиннің шығуы шикізатта орналасқан пропиленнің мөлшерінің 80% тең.
Полимербензиннің октан саны 80-85% құрайды және өте жоғары араласу сипатына ие болады. Полимербензин басқа бензиндермен араласқаннан кейін өнім тәріздес болып келеді және октан саны 90-135-ке дейін жетеді. Полимербензиннің құрамына қанықпаған көмірсутектердің болуы оның тұрақтылығын төмендетеді, бірақ оған антитотықтырғыш қосқан жағдайда оны қолдануға және сақтауға болады.
Орта есеппен мұнайдың бұл бөлігінің молекулалық массасы 300-ден 1000-ға дейінгі аралықта. Мұнайдың бұл бөлігі әртүрлі құрамдағы қоспа заттар болып саналады. Осы қоспаға кіретін кейбір қосылыстарын шамамен былай айтуға болады:
-CnH2n-дан CnH2n дейін ұзын немесе қысқа бүйірлі алкандар тізбегі бар бір және көпсақиналы сақинаалкандар ;
-CnH2n-6-дан CnH2n-36 дейін бүйірлі алкандар тізбегі бар бір және көпсақиналы алкандар арендер;
-CnH2n-8-дан CnH2n-36 дейін бүйірлі алкандар тізбегі бар аралас құрылымды көпсақиналы сақинаалкан-арендер ;
-көпсақиналы аралас құрылымды әртүрлі органикалық қосылыстар, молекулалары таза көміртегілер сақинасынан құрамында мынадай гетероатомдары бар-күкірт, кейбір кезде оттегі мен азот, сонымен қабат, ұзын немесе қысқа алкандар тізбегі бар сақиналардан тұратын;
-шайыр-асфальтенді заттар- шайырлар және асфальтендер; мұнайдың бұл құрылысы жағынан өте күрделі заттар құрылымы жағынан көпсақиналы болып келеді және құрамына міндетті түрде оттегі кіреді, оларда сонымен қабат азоттың және металдардың негізгі бөлігі жинақталады; кейбір мұнайларда шайырдың мөлшері 30-40% дейін жетеді.
Соңғы жылдары пропилен полимеризациясы көп қажет етеді. Негізгі мақсаты жоғары сапалы синтетикалық өнімдер, сонымен қатар полимербензин, пропиленнің тетрамері және полипропилен алу болып табылады. Полимеризация процестің шикізаты болып пропан-пропилен фракциясы болып табылады (ППФ), күкіртсутегінен тазартылған. Шикізат құрамына кіретін нег. Компоненттер- пропан СН3-СН2-СН3 .
Полимеризациялауға тек ғана пропилен ұшырайды.
Пропиленнің екі молекуласының қосылу кезінде дишер түзіледі, оны гексилен деп атайды. Гексиленнің структураның формуласы 17 изомералық формасынан тұрады. Осы структуралық формасына бойланысты оның температурасы өзгеріп отырады.
Пропиленнің тетрамері С12Н24 додацилен деп аталады. Изомер структурасына байланысты олардың қайнау температурасы 170-236°С дейін.
Осыған орай,пропанды полимеризациялау кезінде димер, тример, тетрамер және де жоғары молекулалық қосылыстар түзіледі.
Көбінесе пропан пропиленді полимеризациялау өндірісте терең қолданылатын катализатор фосфорлы қышқыл болып табылады. Көбінесе ең тұрақты катализатор болып, кизельгурдегі фосфорлы қышқыл және кварц құрамындағы фосфорлы қышқыл болып табылады.
Бетте пропан-пропилен фракциясының (технологиялық схемасы көрсетілген) фосфорлы қышқыл қатысындағы технологиялық схемасы көрсетілген.
Нағыз қондырғының мақсаты - полимер өнімнің терең фракциясын алу және ректификалық колонна арқасында оларды бөлу болып табылады.
Процестің шикізаты болып пропан-пропилен фракциясы болып табылады. ППФ газфракциялаушы қондырғыдан алынады.
Полимеризация процесы полимер бензиндерді өндіруде және де, түрлі жеңіл полимерлер : три, -тетра- жэне пентамер пропилендер алуға және жуушы заттар дайындауда кең түрде пайдаланады.
Олефиндерді полимеризациялау фосфорлы, күкіртті және фторсутекті қышқылдар қатысында, фторлы бар және хлорлы алюминий қатысында жүргізуге болады. Негізгі кең тараған түрі фосфор қышқылының қатысында жүргізу. Катализатор қатысында олефиндердің өзгеру тереңдігі келесідей; изобутилен-100%,н-бутилен 90-100%, пропилен 70-90%, этилен 20-30%. Олефиндерді полимеризациялау кезінде шамамен жылуы 370ккалкг пропилен және шамамен 170ккалкг бутилен асығады.
Процестің негізгі шарты катализатордың табиғатына, шикізатқа және амынатың өнім ассортиментіне байланысты. Осылай, полимеризация процесі пропан-пропилен фракциясы ортофосфор қышқылында пропиленнің тетрамер алу мақсатында келесі шарттар орындалады.
Полимерлерді ортофосфор қышқылында полимербензин алу мақсатында полимерлеуді 220-230°С, 65-70МПа қысымда, шикізаттың берілу көлемдік жылдамдығы 1,7-2,9сағ*1.
Полимеризация процесінң 2 типі бар, олар, термиялық және каталитикалық.
Термиялық полимеризация катализатор қатысынсыз жүргізіледі. Өндіріс практикаларында термиялық полимеризациясын 480-550°С температурада және 100-135 МПа қысымда жүргізіледі. Бұл шарттарда полимеризация проблемасы жақсы жүреді.
Әрбір олефиндерге өздерінің оптималдың шарттары бар. Мысалы, этилен термиялық полимеризация шартында пропаннан қарағанда жеңіл полимеризацияланады, ал пропилен, бутиленнен қарағанда жеңіл полимерлерлейді.
Термиялық полимеризацияның біршама жетіспеушіліктері бар: селективтілігінің жақтығы, шикізаттың және полимерлердің бөлінуі; мақсатты өнімдердің аздау болуы.
Олефиндерді полимерлеу туралы алғашқы мәлімет, ғасырға дерлік уақыт бұрын пайда болды. Бірақ бұл мәселеге мұнай өнеркәсібі тек соңғы үш онжылдықта ғана шындап көңіл бөле бастады. Алғаш рет полимерлену процесін рәсімдеу 1931 жылы жүзеге асырылды. Бұл жылы тәулігіне 16м3 қуатқа жақын шикізат бойынша зауыт салынды. 1934 жылы пайдалануға берілген, зауыттың қуаты, 10 есе жоғары болды. Екі зауыттарда да, жоғарғы қысым мен температураны қолдана отырып, термиялық полимерлеуді пайдаланды.
Осы мезгілден бастап каталитикалық полимерлеуді қолдану үздіксіз өсе түсті, сол себептен 1956 жыл басында АҚШ-та 150-ге жуық қондырғы бар болып, шикізат бойынша жалпы қуаты тәулігіне 22500 м3 құрады. Бұл процесс оны алмастыруға каталитикалық риформинг келгенше кейбір жетістіктерге ие болды.
Полимерлену процесінің ары қарай сатысы болып, кезектегі каталитикалық полимерлену арқылы газ тектес парафинді көмірсутектердің жетіспеушілігі, сутексіздендірілген олефиндерді алуды тиімді қылды. Алынған олефиндер алкилдеу немесе полимерлендіру жолымен бензинді өндіру үшін пайдалануы мүмкін.Бұл бағытта ары қарай процестерді өнеркәсіптік әзірлеуді күтуге болады.
Қайнауы төмен сұйық көмірсутектерді төмен молекулярлық газ түріндегі олифендерді полимерлендірудің өнеркәсіптік қондырғыларында қышқылдық катализаторлар пайдаланылады. Аса кең көлемде қолданылатын күкірт пен фосфор қышқылдары. Ыссы күкірт қышқылдық полимерлендіру процесінде барлық бутилендер полимерленеді , сонымен полимерлендіруге жоғары талғамды. С3-С4 құрамдағы олефиндерді фосфор қышқылының қатысуымен, үлкен концентрацияларда алу арқылы полимерлеумен жоғарғы октанды сандар иеленетін бензин алады. Сонымен бірге алюмосиликатты катализаторлар да қолданылады, бірақ қышқылды катализаторға қарағанда едәуір аз.
Жоғары да аталып кеткендей, осы тарауда этиленнің , пропиленнің, бутиленнің және кейбір деңгейде амиленнің С8-С12 көмірсутекке полимерленуіне қатысты мәселелер қарастырылады. Газ тектес олефинді көмірсутектердің жоғары молекулярлық салмаққа полимерленуі қазіргі уақытта орасан зор мәнге ие болды және каучук пен пластикалық массалар өндірісінде орны зор.
Алайда бұл мәселелер бұл кітаптың мақсатына кірмейді, мұнда полимерлену процесінің термодинамикалық жағы сын тұрғыдан қарастырылып тексеріліп, реакциялардың механизміне және төменгі молекулярлық салмақтағы полимерлердің өнеркәсіптік өндірісінің жолдарына әр түрлі көзқарастар талқыланады. [1]

1.2 Полимерлену реакциясы

Полимерлену реакциясы еселі (қос, үш) байланыстардың есебінен немесе тұйық тізбектердің ашылу салдарынан жүзеге асады. Мономерде реакцияға қабілетті бір топша болса жеткілікті. Полимерлену инициатордың әсерінен тізбекті процесс түрінде жүреді.
Инициатор ретінде бос радикалдарға жеңіл айырылатын заттар қолданылады.Радикалдар мономер молекулаларын радикалдық түрге айналдырып, полимерленудің тізбекті реакцияларының басталуына себепші болады. Мысалы, стирол бензоил пероксидінің әсерінен полистиролға айналады.
Инициатордың (тізбек бастаушы) түзілуі:

Тізбекті полимерлену қопарылыстың жылдамдығындай жоғары жылдамдықпен өтеді. Оны төменгі температурада жүргізуге де болады.
Полимерленудің аралық өнімдері -- тұрақсыз бөлшектер (біздің мысалымызда -- радикалдар), сондықтан тізбектің өсуі мономер түгел жұмсалып біткенше немесе тізбек үзілгенше жалғасады. Тізбек екі радикал өзара кездескенде, сондай-ақ радикал басқа молекула әсерінен немесе ыдыс қабырғасына соқтығысып жойылған кезде үзіледі.
Полимерлену реакциясы радикалдық механизмнен басқа иондық механизммен де жүреді. Бұл кезде белсенді бөлшектер қызметін оң иондар (катионды полимерлену) немесе теріс иондар (анионды полимерлену) атқарады.

1.3 Каталитикалық олигомерлеу реакциясының механизмі

Жоғары молекулалы қосылыстарды алудың негізгі әдістері-поликонденсациялану және полимерлену реакциялары.
Полимерлену реакциясы еселі (қос,үш) байланыстардың есебінен немесе тұйық тізбектердің ашылу салдарынан жүзеге асады.
Алкендердің олигомерленуін термиялық және термокаталитикалық жолмен жүргізеді. Термиялық процесті 480-550 ºС және 10,0-13,5 МПа жүргізеді, оның қасиеті - талгамдығының төмендігі және газ түзулігінің көптігі. Каталитикалық олигомерлеу көп тараған.
Процесс карбкатион механизмімен және мынадай сатылар арқылы (пропилен мысалында) журеді:
1) катализаторда алкеннің протондануы

2) тузілген ионның алкен молекуласьша гексил ионын тузіп

косылуы гексил ионы тағы бірнеше алкен молекулаларын С9
жане С12 иондар тузіп қосып алуы мумкін;
3) иондардын изомеризациялануы - екінші карбкатиондардың

үшінші тұрақтылауға ауысуы С9 және С12 иоыдары тағы изомерленеді, 6ipaқ көміртегі атомдар саны үшке есе емес өнімдер тузілумен тез ыдырайды.
4) протонның карбкатионнан катализаторға немесе бастапқы
алкенге ауысуы.
Катализатор есебінде пропиленді және бутиленді олигомерлеу кондырғыларында:
а) катты фосфор қышқылы деп аталатын унтақты ортофосфор қышқылымен жұтқызған жене қурамында 59-62% бос Р2О5 бар затты;
б) кварц құрамына суйық фосфор қышқылын отырғызганды
қолданады.

1.4 Полимерлену реакциясының қолданылуы

Қанықпаған қосылыстарды полимерлеу реакциясының қолданылу аясы өте кең болып келеді әрі ацетилендік және диолефиндік көмірсутектерді, алифатикалық және циклдік олефиндерді және де көмірсутекті емес қосылыстарды қамтиды. Жеңіл майлар мен бензиндер, жағар май мен қосындылар, тұтқырлық индексін арттырушылар, каучуктер мен эластомерлер, пластиктер мен пластификаторлар, сиккативтер, олифтер, синтездік талшықтар- міне бұлар полимерлеу процессімен алуға болатын шексіз өнімдердің тізбелерінің ішінен алынған кейбіреулері ғана. Алынатын полимерлер қарап талқылауға қолайлы болу үшін жиірек түрде олардың молекулярлық салмағының шамасына қарай топтастырылады: төмен молекулярлылар (молекулярлық салмағы 250 шейін), аралық молекулярлық салмақтағы полимерлер және үлкен молекулярлық салмақтағы полимерлер (1000-нан бастап бірнеше жүз мыңға шейін). Қазіргі кезде тек алғашқы екі топ полимерлері ғана қарастырылады. Олар негізінен мұнай өнеркәсібінде қолданылады. Бірнеше кезекте төмен молекулярлық салмақтағы полимерлерді өндіру әдістері және бұл полимерлердің аралық молекулярлық салмақтарымен табиғи баяндалады.
Төмен молекулярлық полимерлер
Газтектес олефинді, көмірсутектерді, димерлерді, примерлерді және аса жоғары молекулярлық салмақтағы полимерлерді түзу арқылы полимерлеу ерекше, қарқынмен ХХ ғасырдың жиырмасыншы жылдарының аяғында зерттелінді. Көпшілік алғашқы жұмыстарда терметикалық полимерлену мәселелері қозғалды, ал соңғы жылдардағы жұмыстарда негізінен каталитикалық әдістер қарастырылады. Қышқылды катализаторлар полимерлену процестерінде қолданылатын катализаторлар арасынан артығырақ болып келеді. Аса жиі қолданылатындар күкірт және фосфор қышқылдары мен фосфаттар.
Айтарлықтай сиректеу қолданылатын Фридел-Крафстың катализаторлары (хлорлы алюмини, хлорлы цинк, хлорлы титан, фторлы бор-фторлы сутегі), активтендендірілген балшықтар мен синтетикалық қышқылды сипаттағы үстемелермен немесе үстемесіз металдық және металиеленуші катализаторлар қолданыс табады. Әсіресе жиірек олар ацетилендерді, диолефиндерді және этиленді полимерлеу реакцияларында пайдаланады (кесте 1) [6].
Мұнай өнеркәсібіндегі полимерлену процестері
Жеңіл көмірсутектерді полимерлеу реакциясын екі мақсат үшін пайдалану мүмкін, атап айтқанда:
1) бензиндерден керексіз диолефиндерді көмірсутектерді талғамды полимерлеу әдісімен олардың аса жоғары қайнауы және жеңіл бөлінетін қосылыстарын жою.
2) газтектес сұйық көмірсутектерден қайнау температурасымен, қайнап, суалудың шегінде жатқан бензиндік фракцияларды алу үшін.

Кесте1 - Жеңіл олефинді көмірсутектерді полимерлеу катализаторлары

Катализатор түрлері
Катализатор
Қышқылды
Күкірт қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қаттыкүкірт қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Алкилсульфоқышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Фосфор қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кизельгурдағы фосфор қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пирофосфат меди ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Триалкилфосфаттағы P2O5 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Борфосфаты ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Тетраборгипфосфор қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Фторлы сутегі-фосфорлы қышқыл ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
Моно немесе дифторфосфорлы қышқылы ... ... ... ... ... ...
Дигидрофторборлы қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Төртфторлы кремний ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Фридел-Крафстың
Фридел-Крафстың катализаторлары ... ... ... ... ... ... ... ..
Алюминий тотығындағы немесе бокситтегі хлорлы алюминий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Хлорлы титан-минералды қышқыл ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
Фторлы бор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Фторлы бор-минералды қышқыл ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..
Фторлы бор-эфир ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Балшық және басқа да тотықты жүйелер
Фуллерова жер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Активтендірілген балшық ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
Боксит ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Алюмосиликат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
SiO2-Al2O3 никель тотығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
Металдар және метал арқаушылардағы тотықтырғыштар
Молибден тотығы-фосфор қышқылы ... ... ... ... ... ... ... ..
Силикагель ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Никель ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Диатомды жердегі никель ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
Силикагельді никель ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...

Бұл жекелеген олефинді көмірсутектерді гомопоримерлену немесе талғамды полимерлеу, гетеро немесе әр түрлі олефиндер емес сонымен бірге қаныққан қосылыстар түзілетін полимерлеу жолымен жүзеге асырылуы мүмкін.
Шайыр түзуші қосылыстарды кептіру.
Бензиндерде болатын алифатикалық және циклдік диолефиндер, сонымен бірге қапталдағы тізбектерде бір-екі қанықпаған байланыстарды иеленуші ароматикалық қосылыстар сақталуы кезінде ауа мен жарықтың әсер етуімен , отындағы қатынасуы двигательдердің жұмысына зиянды әсер ететін қайнауы жоғары қосылыстарды кетіру үшін, нәтижесінде бар диолефинді көмірсутектер моноолефинді көмірсутектерге тиместен іріктелініп полимерленетін жайлы жағдайда каталитикалық өңдеу қолданылады. Түзілген полимерлер негізгі өнімдерден дистиляциялану жолымен ажыратылады.
Грэйдің процесінде катализатор ретінде балшық қолданылады (фуллерова жер). Сұйық немесе булы фазада бензин катализатор үстінен 140-240° температура кезінде және атмосфералықтан 28 am шейін қысымда жіберіледі. Бензинді жіберуі жылдамдағы сағатына 635л бензинге 1т балшыққа ірілуі мүмкін.
Полимерлердің шығуы 5% тазартылатын бензинга жетеді. Остерштромның процесі, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.