Әуе саяхаттары мен жолаушы тасымалында әуе көліктерінің пайдалану тиімділігін зерттеп, зерделеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
Негізгі бөлім
I. ӘУЕ КӨЛІК ҚЫЗМЕТІН КӨРСЕТУДЕГІ СИПАТЫ
1.1 Қазақстан Республикасының көліктік инфрақұрылымы 3
1.2 Қазақстан Республикасының әуе көлігімен тасымалдаудың қазіргі
жағдайы 5
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘУЕ НАРЫҒЫ
2.1 Қазақстан Республикасының әуе нарығындағы көлік жүйесінің қазіргі
жағдайы 12
2.2 Қазақстан Республикасының қазіргі әуе компаниялары 15
2.3 Эйр Астана әуе компаниясының негізгі бағыттары мен қызметнің мәселелері мен болашағы 18
III. ӘУЕ КӨЛІГІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМДЕГІ МӘНІ
3.1 Халықаралық әуе компанияларына жалпы сипаттама, бағыт-бағдары мен классификацисы 22
3.2. Қазақстан Республикасындағы әуе тасымалдарын ұйымдастыру
Қорытынды 27
Қосымша 28
Пайдаланылған әдебиеттер 30

Кіріспе
Адам баласы үнемі қозғалыста болғандықтан оларға бір жерден екінші жерге бару үшін оларға қозғалыс құралы қажет болды. Осы қажеттілікте алғашқы болып жылқы қолдана бастады. Содан бері адамдар аттармен арбамен саяхаттауды, көшіп-қонуды қолға алды. Одан соң темір тұлпар дәуірі яғни теміржол, авто көліктері пайда бола бастады. Қазіргі таңда жылдам, әрі тез транспорт құралы ол әуе көліктері.
Қазіргі жаһандану заманында әр ел өз экономикалық, инвестициялық және индустриялы даму көрсеткіш деңгейлерін жылдан-жылға жоғарылатуда. Жоғары көрсеткішті шағын кәсіпорын, өнеркәсіп, ірі бизнес, туризм, жол- тасымал бизнестері көрсетсе, соның бірі- әуе көлігі бизнесі. Әуе көліктерімен тасымалдау түрі Қазақстан туризм экономикасында алатын рөлі үлкен. Бұл транспорт түрі еліміздің эконимикалық жан-жақты дамуына үлесін тигізеді . туризм саласын әуе көліктерінсіз елестету мүмкін емес. Ішкі және сыртқы туризмде бір елден, екінші елге немесе бірінщі қаладан екінші қалаға сапар шегу үшін ертеде айлап, апталап уақытты талап етсе, қазіргі таңда әуе көліктері арқылы бар болғаны үш-төрт сағат қана кететін болды. Қазіргі таңда жету транспорттарының түрлері көп мысалы көлік, су секілді бірақ әуе транспортының орны ерекше. Сол себепті транспорт жүйелерін дұрыс бағытқа қоя алмаған мемлекеттің дамуыда баяулайды. Транспорт жүйесі халықтың қажеттілігіне орай үнемі жанданып, жаһанданып отыру керек деп білемін.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазақстанның туристік әуелік маршрутты дайындауғы көліктік инфрақұрылымның және әуе компанияларының жолаушыларды тасымалдау, әуе көліктерінің маңызы мен олардың айрықша алатын орнын анықтау, зерттеу. Әуе жолдарының Қазақстанда және де шетелде қандай деңгейде даму барысын қарастыру. Әуе саяхаттары мен жолаушы тасымалында әуе көліктерінің пайдалану тиімділігін зерттеп, зерделеу. Қазақстанның туризм индустрияындағы атап айтқанда әуе тасымалының жұмысын бағалау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
-туризм саласының халықаралық және ішкі туризм дамуына әуе жолдарының тигізетін әсері.
-әуе инфрақұрылымның тиімділігін арттыру.
-әуе тасымалында жолаушыларға қойылатын талаптар мен оларға деген қызмет деңгейін қарастыру.
-әуе тасымалында Қазақстанның белсенді тұстарын ашу.
Курстық жұмыстың өзктілігі: туризм индустриясындағы көліктік инфрақұрылымның ерекшеліктері мен әуе тасымалының Қазақстандағы маңызын анықтап, зерделеу. Ондағы атқарылған жұмыстармен алдағы қойылған бағдарламаға баға беру мен ұсыныс жасау.

I. ӘУЕ КӨЛІК ҚЫЗМЕТІН КӨРСЕТУДЕГІ СИПАТЫ
1.1 Қазақстан Республикасының көліктік инфрақұрылымы
Қазақстанның әлемнің ең дамыған отыз елінің қатарына кіру тұжырымдамаларының бірі көлік инфрақұрылымының қарқынды дамуы жаһандануы болып табылады.
Көлік инфрақұрылымы - біздің индустриалды экономика мен қоғамның айналымының текті жүйесі деп айтсақта болады. Жоғары сапалы заманауи магистральдарсыз дамыған ел жоқ.
Әлеуметтік-экономикалық жаңарудың жаңа кезеңінің кезекті кезеңінде Қазақстан үшін ұлттық көлік-коммуникациялық кешенді дамытудағы басты міндет әлемдік нарықта оның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету және тиісінше, республика аумағы арқылы сауда ағындарының өсуін ынталандыру болып табылады.
Қазақстанның көліктік экономикалық-инфрақұрылымының жаһандану үдерісіне қосылуы бастапқы сатыда шикізаттың негізгі жеткізушілерінің бірінің функцияларын іске асыруға, тасымал мен тасымалдаушылар тарапынан әлемдік экономикалық интеграция үдерістеріне белсенді қатысуға мүмкіндік береді. Елдің басқа да континенттерімен (Еуропа, Азия, Солтүстік Америка, Оңтүстік Америка, Африка, Австарлия ) секілді түйісу нүктесіндегі ыңғайлы географиялық орналасуы және оның көлік, әуе және байланыс дәліздерін халықаралық құрылымға қосу тауарлардың транзитінен ғана емес, Еуразиялық кеңістікте қалыптасқан сауда-экономикалық интеграция процестеріне қатысудан да пайда алу мүмкіндігін алдын ала анықтайды. Қазақстан Орталық Азия аймағында, аймақаралық экономикалық байланыстардың интеграторы, капитал мен инвестицияларды тартуға, аймақтық өндірістерді немесе Орталық Азия нарығына бағдарланған және халықаралық қызметтерді көрсететін әлемдегі ең ірі компаниялардың филиалдарын орналастыратын орталық болуы мүмкін. Қазақстан тоқсан жолдың торабында орналасып қана қоймай, Еуразия жүрегінде аталмыш орын алған, көлік жолдары мен әуе, темір жолдары арқылы басты өтетін магистраль болу мүмкіндігі өте жоғары.
Қазақстан Республикасы үшін көлік кешені сияқты осындай экономикалық жүйені тиімді ұйымдастыру және жоспарлау отандық нарықтың кеңеюі, сондай-ақ республиканың сыртқы сауда қатынастарын тереңдету үшін стратегиялық маңызға ие. Бұдан басқа, Қазақстанның географиялық жағдайы Еуразия құрлығындағы сауда қатынастарын дамытуда оның байланыстырушы рөлін айқындайды.
Дәлірек айтқанда қазіргі таңда елімізде көліктік- инрақұрылымға дамыту мен жаһандандыру стратегиясына байланысты түрлі кешендер мен стратегиялар қола алына бастады. Айтап айтсақ елбасы қолдауымен 2006-2015 жылдар транспорттық стратегия атты жобасы 2006 жылдың 1 наурызда бастау алған болатын.
Стратегияның басты мақсаты:
-Экономиканың және халықтың көліктік қызмет көрсету қажеттіліктерін толық қанағаттандыра алатын көліктік-коммуникациялық кешенді дамыту
-Қазақстанның стратегиялық міндеттері мен қағидаттары Қазақстанның көлік жүйесін әлемдік көлік жүйесіне интеграциялау;
-Бірыңғай, сыртқы интеграцияланған көлік кеңістігін қалыптастыру;
-Қазіргі заманғы ұлттық көлік инфрақұрылымын құру;
-Транзиттік әлеуетті дамыту және тиімді пайдалану;
. Қазақстандық автожол желісі автокөлікке транзиттік қатынауды үш негізгі бағыт бойынша қамтамасыз етеді: Ресей, Еуропа елдері, Балтық елдері; Қытай, Жапония, Оңтүстік-Шығыс Азия елдері; Орталық Азия және Кавказ елдері, Иран, Түркия. Қазақстанда 1,5 миллионнан астам автомобиль бар, оның 80 пайызы жеке меншікке жатады. Қазақстанның автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 87 400 км құрайды, оның 93% асфальтталған. Автожолдарды салу және одан әрі дамыту, көпірлерді қайта құру және салу, сондай-ақ автомагистральдар бойындағы қызмет көрсету орталықтары мен рекреациялық аймақтарды ашу инвестициялық жобалар үшін тартымды идеялар болып табылады.
Республикада бұл стратегия бойынша темір жолдарының үштен екісі желілік және электрлендірілген желілер. Қазақстандық теміржол жүйесінде 3000 локомотивтер, 90 мыңнан астам тауар және 2300 жеңіл автомобиль, 42 локомотив жөндеу депосы және 2 вагон жөндеу зауыты тартылған. Қазақстан Темір Жолы мемлекеттік теміржол компаниясы негізгі ұлттық оператор болып табылады. Қазақстан теміржол кешені халықаралық, оның ішінде транзиттік тасымалдауды қамтамасыз етуде жетекші рөл атқарады. Республика темір жолдардың кең желісіне ие. Темір жол желісі Қазақстанды көрші елдермен байланыстырады: сегізі - Ресеймен, біреуі - Қырғызстанмен, екеуі - Өзбекстанмен, екіншісі - Қытаймен.
Теңіз порттары мен теңіз яхталары су көліктерінің қызметтін атқарады. Қазақстан мұхиттардан алшақ орналасқандықтан, тікелей ірі портты тасымалдау қатынасына түсе алмайды. Қазақстан тек теңіз тасымалымен ғана шекетесіп отыр. Қазақстанның су көлігі өзен мен теңіз көлігі кәсіпорындарымен, тауарлар мен жолаушыларды тасымалдауды, өзен мен теңіз порттарында жүктерді өңдеуді жүзеге асырады. Жүк айналымының көлемі бойынша су көлігі үшінші орынға ие.
Ақтау Иран мен Закавказияға аралас теміржол және су тасымалдау, сондай-ақ өзендер мен каналдар жүйесі арқылы Еуропа елдеріне өте маңызды болып табылады. Ақтау порты Қазақстанның Ресеймен, Кавказдағы (шамамен 80%), Иранмен, ал Иран арқылы - жақын және Таяу Шығыстағы елдермен экспорттық-импорттық қатынастарын қамтамасыз етеді. Каспий маңы елдері, Закавказье, Орта Азия, Иран мен Ресей арасындағы экономикалық байланыстардың дамуымен ТРАСЕКА көлік дәлізінің негізгі түйіні ретінде порттың маңыздылығы арта бастады. Теңіз көліктік маршрут 6000 км созылып оның 80% -ы жүк тасымалымен көрсетіледі.
Әуе көлігімен салыстырғанда Қазақстанда 50-ден астам авиакомпания тіркелген, олардың 23-і жеке болып табылады. Әуежайлардың желісі ұлттық мәртебесі бар әуежайлардың жартысы және халықаралық деңгейде ұшуға рұқсаты бар 10 әуежайлар әзірленді. Қазақстан әуе қатынасы туралы 40-қа жуық үкіметаралық келісім жасасты. Жүк тасымалдарының көпшілігі Ресейге, Біріккен Араб Әмірліктеріне, Түркияға және Германияға жіберіледі.
Жоғарыда көрсетілген көліктік инфрақұрымға байалынсты көлік түрлері ұсынылған болатын және оның қауіпсіздігі туралы ұмытпаған жөн, жолаушы-туристтер өз ыңғайына байланысты көлік түрелерін тандау мүмкіндігі бар, әрине көлік, әуе және темір жол саяхаттары ең әйгілі,ең жиі қолданатын саяхаттар болып табылады (көлік саяхаттарының жалпы көлемінің 90%) мұндай көліктік транспорттар әр қашан сұраныстан түспеген және сұраныста.
Көліктік транспорт өзінің активті транспрот түрлерімен өз алатын орнын айқындауға, оны одан әрі, жаңғыртуға септігін тигізеді. Транспорттың өзі түрлі бөлімдерге бөлінеді және әр транспорттың өзіндік ерекшеліктері мен анықтамалыран сәйкес іс-әрекет орындаушы жансыз тарап ретінде пайдаланыды. Жоғарыда айтып өткендей транспортқа деген сұраныс жылдан- жылға арта бастамаса ол, әрине кеми түспейді. Бір орыннан екінщі орынға жеткізу транспрот құралдары, уақыт өте келе жаһандану заманында одан әрі дамып, жыл сайын қуаты күшейіп, түрлі көліктердің жаңа түрлері дүниеге келіп жатыр.
Өзінің саяхатын жоспарлағанда, ең алдымен турист өз қауіпсіздігін ойлап баратын жеріне жету жылдамдығы, саяхат жайлылығы , бағасы, жүкті тасымалдау мүмкіндігі мен оның салмағы, тамақтану жағдайы, шу мен сілкініс деңгейі, ұйықтау мен демалу жағдайы, сапар барысындағы кең шолу мүмкіндігі, зиянды экологиялық факторлардың болуы, қауіпсіздік сияқты факторларды ескеріледі. Бұл факторлардың көлік түрлеріне келесі кестеден (1) көрінеді.

Бағалау критерийлері
Көлік түрлері

Өзен кемесі
Теңіз кемесі
Темір жол
автобустар
Жеңіл автом.
ұшақ

Қозғалу қауіпсіздігі

7

6

6

4

5

7

Экологиялық қауіпсіздік

6

6

7

5

6

8

Тасымалдау ақысы

8

6

9

8

2

1

Жылдамдығы

1

2

6

4

6

10
Туристің қалауы бойынша жол бойында тоқтау мүмкіндігі

2

1

1

8

10

1
Жолда ұзақ өмірлік қамсыздандыру мүмкіндігі

8

10

5

3

2

5

Сыйымдылығы

7

10

6

4

1

7

Капиталды шығындар

2

1

5

8

10

2

Жайлылық деңгейі

8

10

2

4

6

6

Мобильділік

8

1

1

8

10

5

Барлығы

50

52

48

56

58

52

Кесте 1. Көліктің негізгі түрелерін халқаралық туристік саяхаттардағы тартымдылығы (10-балдық рейтинг бойынша)

Көлік-коммуникация инфрақұрылымын дамытуды үкімет басым міндеттердің бірі ретінде айқындайды. Бұл салаға жыл сайынғы инвестициялар 320 млн. АҚШ долларын құрайды, бірақ жоспарланған жобалардың жалпы құны 2,5 млрд. АҚШ долларынан асады. Бағдарлама коммуникациялық жүйені, көліктік қуаттылықты және жабдықты дамыту, сондай-ақ жергілікті автокөлік өндірісін іске қосу бойынша ұсыныстарды қамтиды.

1.2 Қазақстан Республикасының әуе көлігімен тасымалдаудың қазіргі жағдайы
Қазіргі уақытта әуе көліктерімен тасымалдау, саяхаттау кең сұранысқа ие болып отыр. Жалпы айтқанда әуе көліктермен тасымалдау - бұл алдын-ала құрастырылған маршрут бойынша жолдамасы бар ұйымдастырылған жолаушылардың көлікті пайдалану мен түрлі қызметтер көрсету (тамақтану, орналасу, қауіпсіздік, жылдамдық, экскурсиялық секілді және т.б) арқылы жолаушыларды тасымалдау. Елімізде халықаралық, аймақтық, әскери секілді әуе көліктерімен толқтырылған және ондағы әуе көліктері шет елдерден ( Еуропа, Ресей, Германия) сатып алынып толықтырылған. Көбіне шет елден алынған ұшақтар тек қаңқасы алынып, мотор, двигатель секілді бөлшектері көбіне Қазақстанда жинақталады.
Қазақстанның шекарасында және көршілес елдерде (Қытай, Әзербайжан және Өзбекстан) қосымша әуе дәліздері ашылды. Халықаралық транзиттік және мемлекетаралық әуе қатынасын қамтамасыз ететін әуе дәліздерінің жалпы саны 1998 жылғы 56-дан 2000 жылы 71-ге дейін өсті. Халықаралық әуе бағыттарының ұзындығы 45 мың шақырым. Бұл 3 млн. АҚШ долларынан астам сомаға қосымша кіріс алуға мүмкіндік берді.
1995 жылдан бастап Қазақстан аэронавигация жүйесін жаңғыртады. Қазіргі таңда қазіргі радарлар, навигациялық жүйелер және екі автоматтандырылған әуе қозғалысын басқару орталықтары іске қосылды. Тұрақты модернизация халықаралық жүйелерге өтуге мүмкіндік берді, бұл халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) ұлттық жүйелерді үйлестіру стратегиясына сәйкес келеді. Сонымен бірге еліміздің транзиттік әуе дәліздерінің қуаттылығы қазіргі уақытта 20% -дан кем пайдаланылады. Сарапшылардың бағалауы бойынша, елдің әуе кеңістігінің транзиттік әлеуеті жылына 200 млн. Долларға бағалануда.
Қазіргі уақытта әуе көліктерімен тасымалдау, саяхаттау кең сұранысқа ие болып отыр. Жалпы айтқанда әуе көліктермен тасымалдау - бұл алдын-ала құрастырылған маршрут бойынша жолдамасы бар ұйымдастырылған жолаушылардың көлікті пайдалану мен түрлі қызметтер көрсету (тамақтану, орналасу, қауіпсіздік, жылдамдық, экскурсиялық секілді және т.б) арқылы жолаушыларды тасымалдау. Қазіргі көлік саяхаттарының топтастыруында негізгі мінездемелерінің бірі - маршрут типі ретінде көп кездеседі. Тасымалдауда тіпті туризмде қозғалудың әуе, жер, су және аралас түрлері пайдаланады. Тіпті жер көлігің өзі өз кезегінде темір жол және автомобильді, ал су - теңіз және өзен болып екіге бөлінеді.
Көлік түрлері моторлы және де моторсыз деп те, бөлінеді. Моторлы түрлеріне пoезд, ұшaқтар, автобустар, теплохoдтар, мотоциклдер және т.б жатады. Қозғалудың моторсыз түрлеріне техникалық жaбдықтар жатады: қайық, велосипед, дельтaплан және т.б. сoнымен қатар жануaрлар да жатады.
Маусымдық көлік түріне және аймақтық табиғи- климаттық жағдайына байланысты. Әсіресе көліктің навигациялық периодқа байланысты су түрлері уақытша маусымды болып табылады себебі, ауа райы құбылмалығына байланысты. Тур фирмалар, тапсырыс бойынша жалданған әуе көліктер тәжірбиесінде көліктің негізінен бір ретті тапсырыс бойынша пайдаланады.
Трассаның құрылуы бойынша әуелік маршруттар сызықтық (бірінші нүктеден екінші нүктеге), сақиналы (маршруттың нүктелері бойынша басталған нүктеден басқа пункттер арқылы қозғалу), радиалды (бір пунктен бірнеше түрлі нүктелерге бару), аралас (бұған әртүрлі құбылысты трассалар кіреді) болады.
Саяхаттың ұзақтығы бойынша ұзақ және қысқа мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді саяхаттарға демалыс күндік сапарлар жатады. Өкінішке орай, олардың үлесі қысқарды. Бұл өте қанық және арнайы демалысты алуды керек етпейтін демалыстар. Ұзақ мерзімді саяхаттар, демалыс, емделу, терең танымдық т.б. мақстаттар үшін арналған.
Меншік түріне байланысты маршрутта жалдамалы мамандандырылған жеке және жалпыға арналған (демек графиктік) көлік болып бөлінеді.
Мұнда анықтаушы негізгі рольді қарама-қарсы факторлар ойнайды (бағасы, капиталды шығындар мен кіріс, эксппуатациялық жылдамдығы, сыйымдылығы және т.б.). Приоритет бойынша, бұл талаптар келесіде бөлінеді: саяхат кауіпсіздігі бағасы және түрлі жеңілдіктердің болуы; ыңғайлылық; жылдамдығы; т.б. Әрине, оңды факторлар көбірек болғанда, көлік саяхатының бағасы да жоғары болады. Бірақ ешбір көлік түрі барлық талаптарға жауап бермейді. Туристік кәсіпорындардың қызметкерлері көлік ұймдарының негізгі міндеттерін білу керек:
- Жолаушыларды тасымалдау үшін лицензия алу;
- Жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
- Сертификаты бар көлік түрін ұсыну;
- Қызмет көрсетудің жоғары сапасымен қамтамасыз ету (өз уақытында қызмет көрсету, тазалық, әдептілік т.б.)
Көлік қызметін көрсетумен байланысты құқық негіздерін білу туризм мамандарына өзара пайдалы келісім жасауға және саяхат маршруттарын дұрыс құрастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде туристік саяхаттарды жобалаушылар үшін маршруттың көптеген ерекшеліктерін ескеретін технологиялық карта ұсынады. Оған келесі пункттер кіреді:
1) Маршруттың негізгі көрсеткіштері: түрі; қиындық категориясы; ұзындығы (км) (оның ішінде қозғалыстың активті түрлері мен); саяхат ұзақтығы (тәулік);туристік топтардың саны; топтағы туристердің саны; маршрут бойынша жалпы туристер саны; қызмет көрсету күндерінің саны; бірінші топқа қызмет көрсетудің соңы; жолдаманың бағасы; 1 айдағы туристердің саны, туристердің ай бойынша келу графигі; 1 айдағы топтар саны; туристік кәсіпорындарының мекен-жайы (одан саяхат басталады).
2) Маршрут бойынша туристерге қызмет көрсету және саяхат бағдарламасы; қоныстанған аймақтар; олардың арасындағы арақашықтық, қозғалу әдістері, нүктеге келу және одан кету уақыты; туристік кәсіпорындардың атаулары орналасу жағдайлары; жоспарланған туристік қызметтер; экскурсиялардың туристік серуендер мен жорықтардың атаулары (көрсетілетін обьекттілердің тізімімен); маршрут ішіндегі тасымалдау; бір адамға экскурсиялық шығындар; топтарды тасымалдау нүктелері;
3) инструктор - методист, экскурсовод, гид-аудармашы т.б. қызмет көрсететін адамдардағы және олардың қосымша дайындықтағы қажеттілік.
4) жарнамалы - ақпараттық және картографиялық материалдарды дайындау; саяхаттың қысқаша суреттелуі.
Әрине, көлік саяхаттарын ұйымдастыру туроператорлардың қызметімен байланысты. Сондықтан, туристік өнімнің сапасы оның тұтынылатын жерінде тексерілуі қажет. Өйткені, фото-видео бейнелер шындыққа сәйкес келе бермейді. Сондықтан, алыс жерге және шет елге турларды ұйымдастырғанда қаржы шығындарын алдын-ала қарастыру қажет. Кейде туристерді қарсы алуда мүдделі ақшасы бар туроператор осы шығындарды өзі өтейді. Мысалы, Фром француз тур фирмасы әр жыл сайын жаңа маршруттар бойынша өзінің турагенттеріне екі ақысыз әуесаяхат ұйымдастырады. Фирма жұмысшылары тур агенттердің сұраныс азайған саяхатты өзінің жарнамасына қоспайтынын біледі. Мұндай жағдайда турдың реанимациясы болып, көптеген адамдар қызық маршрутқа қатыса алмайды.
Осылай, сату көлемін ұзаққа сақтап, турөнім әдеттегідей құлдырау периодынан қашық болуға болады. Ал оны құрастыру кезегінде көлік түрі, іске асырылу мезгілі жеке материалдық базаның болуы, саяхат ұзақтығы және тағы басқа құрамдастар маршруттың сапасы мен атағына әсер ететінін ескеру керек.

II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘУЕ НАРЫҒЫ
2.1 Қазақстан Республикасының әуе нарығындағы көлік жүйесінің жағдайы мен туризм үшін мүмкіндіктері
Қазақстандық авиация нарығы қиын жағдайда. Республикадағы трафиктің өсуі елеусіз экономика мен ұлттық валютаның құнсыздануына байланысты айтарлықтай төмендеді. Қазақстандағы жолаушылар тасымалының өсуі 2016 жылы тек 1% артты және егер Эйр Астана әуекомпаниясының транзиттік трафигінің айтарлықтай өсуі болмаса, нарық айтарлықтай төмендеуін тоқтатпайды. Осы қорытындыға CAPA - Авиациялық орталық сарапшылары Қазақстан авиациялық нарығын зерттеу нәтижелерін мақалада жариялады.
Сарапшылар айтуы бойынша Астана қаласында 10 маусымда басталған Дүниежүзілік ЭКСПО-2017 көрмесіне байланысты жолаушылар тасымалдарының күрт өсуі байқалды, 2017 жылы әуе көлігінің өсуін байқаймыз. Астана әуежайында ЭКСПО-ның алдында жаңа халықаралық терминал ашылды, ол Эйр Астана әуекомпаниясының алдағы жылдардағы транзиттік тасымалдардың одан әрі өсуіне мүмкіндік берді.
Эйр Астана әуе компаниясының акцияларын жоспарланған бастапқы орналастырудан (IPO) жоспарланған табыстар транзиттік қозғалысқа ерекше назар аудара отырып, флотты кеңейту және желіні кеңейту үшін пайдаланылуы мүмкін, бірақ авиакомпания жергілікті және шетелдік авиакомпаниялар тарапынан бәсекелестіктің артуын қоса алғанда, нарықтың салыстырмалы түрде қиын жағдайларын еңсеруге мәжбүр болады.
Қазақстанның Азаматтық авиация комитетінің мәліметі бойынша, республикада әуе көлігінің жалпы көлемі 2016 жылы тек 1% -дан 12,2 млн. Адамға дейін артты. 2017 жылы еліміздің авиациялық билік органдарының болжамдарына сәйкес, жолаушылар тасымалының өсуі 2% -дан аз болды - 12,4 млн. адамға дейін .
2016 жылы Қазақстанның әуежайларында қызмет көрсететін 12,2 млн. Жолаушы, 7,8 млн. Адам - ішкі рейстердің жолаушылары және 4,4 млн. Адам - халықаралық рейстердің жолаушылары. Осы деректер бойынша әрбір ішкі жолаушы екі есе көп болғандықтан, тұтастай алғанда нарық 3,9 млн. Ішкі және 4,4 млн халықаралық жолаушыны құрады.
4,4 миллион халықаралық жолаушылардың 2,1 миллионы қазақстандық авиакомпаниялар мен 2,3 миллионы шетел авиакомпанияларымен тасымалданған.
ЭКСПО-2017 көрмесі арқасында авиакомпанияның жергілікті бөлігінің 6,2 миллион жолаушы тасымалданды, бұл шамамен 3 пайызға нарықтағы өскен көрсеткіші оны сурет (1) көруге болады.

Сурет 1.
2013-2017 жылғы әуе көлік жолаушылыларының жылдық көрсеткіші.

Қазақстан нарығында 2009 жылдан 2015 жылға дейін алты жылдық жылдам өсу байқалды. 2010 жылдан 2015 жылға дейінгі кезеңдегі жылдық өсім қарқыны өте жоғары болды, ал кейбір жылдарда тіпті екі таңбалы сандар да өлшенді. Қазақстандағы әуежайларда жалпы өсу трафигі 2015 жылы 10% -ға және 2014 жылы 7% -ға өсті.
Экономикалық өсімнің айтарлықтай бәсеңдеуі (Қазақстан экономикасы мұнай-газ саласына қатты тәуелді) және ұлттық валютаның девальвациясы соңғы екі жылда әуе тасымалдарына деген сұранысты әсер етті. Транзиттік трафик пен келушілердің саны арта түскен кезде, төмен базадан алғанда, тұтастай алғанда, нарық іс жүзінде тоқтап қалды.
Тар тасты флоттың жылдам дамуы, мүмкін, Эйр Астана Орталық Азия мен ТМД аймақтық бөлімшелерін одан әрі нығайтумен бірге Азия-Еуропа бағытына назар аударады. Эйр Астана әуе паркін 10 жыл бойы екі есе көбейтіп, Азиядағы (атап айтқанда, Қытай мен Үндістан) және Еуропадағы желісін айтарлықтай кеңейтеді.
Жаңа бизнес-жоспардың бөлшектері жақын арада Эйр Астана IPO проспектісін әзірлейтін болады. Эйр Астана жақында IP-роуд-шоуды өткізді және 2018 жылы листингке дайындалуда. Қос листинг Қазақстанда және шетелде - Гонконгта немесе, ең алдымен, Лондонда жоспарланған.
Бірнеше жыл бойы жоспарлау сатысында тұрған IPO-ның мерзімі әбден мүмкін емес. Өсімнің бәсеңдеуі, басқа қазақстандық тасымалдаушылармен және шетелдік авиакомпаниялармен жергілікті деңгейде бәсекелестіктің төмендеуі байқалды.
Эйр Астана үшін өсуге деген ұмтылысын жүзеге асыру үшін қажетті транзиттік трафиктің жоғары тәуелділігі, әдетте, төмен рентабельділікке ие және Әмірліктерден, Катардан және Түркиядан әлдеқайда үлкен желілік әуе компанияларымен толық сәйкестікте.
Қазіргі уақытта Қазақстанда жеті авиакомпания тұрақты жолаушылар тасымалын жүзеге асырады, тек екі әуекомпания халықаралық рейстерді орындайды - Эйр Астана және SCAT. SCAT жеке авиакомпаниясы 1997 жылы құрылды. Алайда, Эйр Астана әуекомпаниясы 2002 жылы құрылғаннан кейін SCAT екінші орында.
Дегенмен, соңғы жылдары әуе компаниясы жылдам дамып келе жатыр және бүгінгі таңда Эйр Астана әуекомпаниясына қызмет көрсететін 10-дан астам халықаралық бағыттар бар. Қазіргі уақытта SCAT халықаралық жолаушылар терминалының сыйымдылығы 2017 жылдың мамыр айымен салыстырғанда шамамен 50% -ға артты, ал Эйр Астана әуе компаниясының халықаралық әлеуеті 10% -ға артты.
Үкімет Эйр Астана әуекомпаниясының 2013 жылғы турбовинттік қозғалтқыштарынан кейін аймақтық әуе компаниясына қажеттілігін анықтады, содан бері Эйр Астана ішкі нарыққа тәуелділігін төмендетіп келеді. Алайда, Қазақстанда ішкі сұранысты қанағаттандыру үшін жеке меншік авиакомпаниялар жеткілікті.
Кішігірім ауылдық жерлерге қызмет көрсету үшін субсидиялау схемасы бар. Қазіргі уақытта жұмыс істеп жүрген 42 ішкі бағыттың 15-і субсидиялануда, деп хабарлады ҚР Азаматтық авиация комитеті.
Шетелде төрт әуе компаниясы 2017 жылдың жазында Астанада қызмет көрсететін болады.
Шетелдік авиакомпаниялар тарапынан бәсекелестіктің артуы Эйр Астанаға қауіп төндіреді.
Азия мен Еуропаның қиылысында орналасқан Қазақстан географиялық жағынан транзиттік трафик үшін тартымды. Эйр Астана ақ транзиттік тасымалдау үшін жақсы мүмкіндіктерге ие. АСС-қа арналған шығынның құны 5 АҚШ центінен аз, бұл ең арзан толық қызмет әуе компанияларының бірі болып табылады.
Үкімет сондай-ақ Астана әуежайын транзиттік болашағы бар халықаралық әуежай ретінде белгілеуге уәде берді. Астана әуежайының жылына 8,2 миллион жолаушы тасымалдайтын жаңа халықаралық терминал 1-10 маусым аралығында Астанада өтетін ЭКСПО-2017 көрмесіне дейін ашылып қазіргі таңда өз жұмысын аяқтады.
Алматы, бұрынғыдай, Қазақстандағы ең ірі қала және сауда орталығы болғанымен, Астана жылдам дамып келеді және транзиттік трафиктің елеулі өсуін қамтамасыз ете алатын заманауи әуежайға ие. Алматыдағы жеке әуежайдың мүмкіндіктері шектеулі және транзиттік мүмкіндіктер жоқ. Соған қарамастан, Қазақстан үкіметі Алматыдан тыс жаңа әуежайды жоспарлап отыр, ол кейінірек Эйр Астана әуекомпаниясына Алматы нарығының өсуін қайта қарауға немесе басқа қазақстандық авиакомпаниялардағы нарықтық үлесін жоғалту қаупін азайтуға мүмкіндік береді.
2016 жылы Алматы 4,9 миллион жолаушы, ал Астана - 3,4 миллион жолаушы ғана. Қазақстанда 100 мыңнан астам жыл сайынғы жолаушылар саны бар тағы 10 әуежай бар, олардың көпшілігі Эйр Астана әуекомпаниясынан, SCAT халықаралық әуе рейстерімен және аздаған шетелдік авиакомпаниялардан тұрады.
Қазақстан аумағында ішкі қызметтерге шектеулі бірнеше шағын әуежайлар бар. Тек Алматы мен Астанада жылына 1 миллионнан астам жолаушы өңделеді.
Қазақстанның авиациялық нарығы маңызды кезеңде. Өсім айтарлықтай баяулады, алайда алдағы бірнеше жылда транзиттік сегменттегі мүмкіндіктер мен экономикалық әлеуетті қалпына келтіру арқылы өз қызметін қайта бастауға болады.
Көп кешікпей кейін Эйр Астана IPO-ға дайындық үстінде. Эйр Астана Орталық Азиядағы ең тиімді және ең қуатты авиакомпания болды, бірақ бәсекелестіктің артуымен күресуге тура келеді.
Қазақстан үкіметі либералдық нарықты қамтамасыз ету және оның флагманы жекешелендіруді қолдайтын дұрыс көзқарасты қабылдады. Эйр Астана әлі табысты IPO-ді аяқтауы тиіс, бірақ кейбір инвесторлар авиакомпания мен Қазақстандағы бүкіл авиациялық нарықтың алдында тұрған проблемалардан сақтануы ықтимал.

2.2 Қазақстан Республикасының қазіргі әуе компаниялары
Әр экономикасы дамыған мемлекеттерде кіру және құралы ол әуе көліктері. ос себепті біздің еліміздіңқалаларында әуежайлар салынуда. Қазіргі уақытта Қазақстанда алты авиакомпания тұрақты жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын олар:
SCAT
AIR ASTANA
QAZAQ
BELAVIA
KAM AIR
BEK AIR
және тек екі әуекомпания халықаралық рейстерді орындайтын- Эйр Астана және SCAT әуекомпаниялары.
SCAT жекеменшік авиакомпаниясы 1997 жылы Шымкент әуе-ұшқыштар командасы жиналуы барысында құрылған . Сол кезеңдердегі SCAT бастапқыда тек Қызылорда- Шымкент- Тараз- Алматы бығыттары бойынша жүргізілетін алғашқы сұранысқа ие әуекомпанися болды. Алайда, Эйр Астана әуекомпаниясы 2002 жылы құрылғаннан кейін SCAT екінші орында. Дегенмен, соңғы жылдары бұл әуе компания жылдам дамып келе жатыр және бүгінгі таңда Эйр Астана әуекомпаниясына қарағанда қызмет көрсететін 10-дан астам халықаралық бағыттары бар олар: Армения, Әзірбайжан, Грузия, Қытай, Үндістан, БАӘ. 2017 жылдың мамыр айымен салыстырғанда шамамен 50% -ға артты, ал Эйр Астана әуе компаниясының халықаралық әлеуеті 10% -ға артты. SCAT 2017 жылы 20 жыл ішінде рекордтық санға ие болды 10 ай ішінде 1 млн 500 мың адам тасымалданған. SCAT ұшақтарының паркі батыс өндірісінің заманауи әуе кемелерінен тұрады, олардың көпшілігі компанияның иелігінде. Тұрақты саны мыналарды қамтиды:
-1 VS Boeing 767-300
-4 BC Boeing 757-200
-1 BC Boeing 737-700 NG
-3 VS Boeing 737-300
-3 BC Boeing 737-500
-6 BC Bombardier CRJ 200
SCAT сонымен қатар Қазақстанның ішкі нарығындағы екінші ірі авиакомпания болып табылады, бірақ соңғы кездері халықаралық кеңеюге назар аударылады. ҚР Азаматтық авиация комитетінің ақпараты бойынша 2017 жылы SCAT 900 мыңға жуық ішкі жолаушыны тасымалдады, бұл ішкі нарықтың 23% -ын құрайды. 2017жылы SCAT 300 мыңға жуық халықаралық жолаушыны тасымалдады, бұл жалпы халықаралық нарықтың 7% -ын құрайды.
Бек Air - қазақстандық ішкі нарықтағы үшінші жекеменшік ірі авиакомпания, бұл нарықтың 19% -ын 2016 жылы иемденеді. Бизнес Джет трафик - авиакомпаниясы АҚ BEK AIR VIP-рейстерді, деп аталатын жүзеге асыру үшін 1999 жылы құрылды . VIP-класс залдар жабдықталған, Falcon-20, BAC-1-11 - АҚ BEK AIR отандық әуе кемесінің Як-40 және Ту-154, сондай-ақ шетелдік технология ретінде пайдаланылатын жылдарында қызметі
2008 жылы АҚ BEK AIR Осы күнге дейін жұмыс істейді Халықаралық әуежайы Ақ жол (Орал, Батыс Қазақстан), бір үлесін сатып алды.
Бүгін BEK AIR - бұл әуе Оралдан Алматыға дейін ішкі тұрақты әуе қатынасын операциялық, сондай-ақ қысқа мерзімді перспективада жоспарланған, көптеген Қазақстан қалаларының және Стамбул, Шарджа және Үрімші чартерлік рейстер үшін тұрақты рейстер санын ұсынады. Бек Эйр авиакомпаниясы қазақстандық әуе тасымалдаушылары арасында көшбасшы болып табылады. Әуе кемелерінің техникалық қызмет көрсету, оқыту және техникалық жағдайы бойынша екінші орын алады. Тасымалдаушы арсеналында 8 Fokker 100 орташа жолаушы ұшағы бар, Ресейге, Азия мен Таяу Шығыс елдеріне рейстерді кеңейту үшін қосымша ұшу аппараттарын сатып алу жоспарлануда. 2017 жылдың мәліметі бойынша 2016 жл5а қарағанда көрсеткіш 8 пайызға жоғарлаған. Қазіргі таңда ең арзан экном- класстары осы рейс бойынша сатылымда. Әуе компания 3 түрлі ЛТ-235 ұшақтарымен жабдықталған.
Qazaq Air 2015 жылы ашылған жас әуе компанияның бірі. 2016 жылы ішкі нарықта 5 пайыздық үлесті алатын төртінші ірі әуекомпания. Қазақстандағы ішкі тасымалдауды жүзеге асыратын қалған үш авиакомпаниялар өте аз және 2016 жылы барлығы 30 мың жолаушы тасымалданды.
Qazaq-тың 2015 жылы екінші мемлекеттік авиакомпаниясы ретінде іске қосылуы Эйр Астана әуекомпаниясының әлеуетті инвесторлары үшін проблема болуы мүмкін, себебі Орталық Азия мен ТМД-дағы халықаралық қызметтер болашақта кеңейту кезеңі ретінде қарастырылады. Казацкой және Эйр Астана бірлескен рейстерге қатыспайды, бірақ Эйр Астана бірнеше көмек пен персоналды қамтамасыз ете отырып, жұмысты бастауға көмектесті.
Самұрық-Қазына қазақстандық мемлекеттік инвестициялық компаниясы Qazaq компаниясының иелігінде, Эйр Астана компаниясының 51% акциясы Қазақстан үкіметіне тиесілі. Үкімет Эйр Астана әуе компаниясына жоспарланған IPO (БАЕ-мен бірге) арқылы үлесін сатуға ниеттенсе де, халықаралық нарыққа шығуды және оған кіруді жүзеге асыратын жеке авиакомпания қате хабар жібереді.
Үкімет Эйр Астана әуекомпаниясының 2013 жылғы турбовинттік қозғалтқыштарынан кейін аймақтық әуе компаниясына қажеттілігін анықтады, содан бері Эйр Астана ішкі нарыққа тәуелділігін төмендетіп келеді. Алайда, Қазақстанда ішкі сұранысты қанағаттандыру үшін жеке меншік авиакомпаниялар жеткілікті.
Қазақстан либералды авиациялық саясатты жүзеге асырады, бұл шетелдік авиакомпанияларға кеңейту қызметтерін ұсынуға мүмкіндік берді. Жалпы оң экономикалық пайдасы бар бұл саясат, Қазақстанда жаңа стартаптар ашуға мүмкіндік берді. OAG мәліметтеріне сәйкес, 2017 жылдың 8 мамырындағы жағдай бойынша Қазақстанда ең ірі шетелдік бәсекелес - Аэрофлот, онда апта сайын 15 мыңнан астам орын бар 27 шетелдік әуе компаниясы жұмыс істейді. Қазақстандық билік 2017 жылы тағы 4 шетелдік авиакомпанияның нарыққа шығады деп айтылған болатын. Олар: Air China, Finnair, LOT және Wizz Air.
LOT 2017 жылғы 29 мамырдан бастап аптасына төрт рет аптасына Астанаға, Wizz Air - 2017 жылғы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.