ЖОҒАРЫ БАҒА СҰРАНЫС ДЕҢГЕЙ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Экономика факультеті
Туризм кафедрасы
Туризмдегі баға белгілеу пәні бойынша
Қонақ үй бағасының жоғарылауына әсер етуші факторлар тақырыбындағы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған:
Тур-33 тобының студенті
Ахай Н.О.
Тексерген:
э.ғ.к., доцент
Дулатбекова Ж.А.
Астана-2018
МАЗМҰНЫ
Бет
КІРІСПЕ
3
1.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
4
1.1.Қонақ үй қызметіндегі бағаны жоғарылатудың мәні , мақсаты
4
1.2.Қонақ үй кәсіпорындарындағы бағаның жоғарылауына әсер етуші факторлар
7
1.3.Қонақ үй бағаларын жоғарылатудағы шетел тәжірбиесі
10
2.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДА
12
2.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
12
2.2. RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайы және бағаларына әсер етуші факторларды анықта
15
3. ҚОНАҚ ҮЙДІҢ БАҒА ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТУШІ ФАКТОРЛАРДЫҢ АЛДЫН АЛУ ЖОЛДАРЫ
18
3.1. Қонақ үй жоғары бағамен туындайтын мәселелер
18
3.2. Қонақ үйде бағаны бір қалыпты ұстап тұру жолдары
20
ҚОРЫТЫНДЫ
23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
24
КІРІСПЕ
Қонақ үй қызметіндегі баға белгілеу - қонақ үй көрсетеін негізгі қызметтерге кеткен шығындарды ескере отырып пайда табуға бағытталған соңғы бағаны бекіту. Алайда қонақ үйдің бағаларына әсер ететін белгілі бір факторлар әсер етеді. Соның ішінде қонақ үй қызметіндегі бағалардың жоғарылауына әсер ететін факторларды талдау маңызды. Осы Қонақ үй қызметіндегі бағаныңжоғарылауына әсер ететін факторлар тақырыбындағы курстық жұмыста бағаның жоғарылауына әсер ететін факторлар мен олардың себеінг анықталады.
Жұмысты өзектілігі: Қонақ үйдегі жоғары баға тұтынушылардың төлем қабілеттілігне байланысты болғандықтан бағаны орташа деңгейде ұстап тұруды қарастыру қонақ үйлерге біраз мүмкіндіктерді береді.
Жұмыстың мақсаты:Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауына әсер ететін факторларды анықтау, талдау. Қонақ үй бағаларын бірқалыпта ұстап тұру үшін ұсыныстар еңгізу.
Жұмыстың міндеттері:
қонақ үй қызметіндегі бағаны құрудың ерекшеліктерін қарастыру;
қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарлыауна әсер ететін факторларын анықтау;
қонақ үй қызметінің бағаны жоғарылатуының шетелдік тәжірибесін анықтау;
Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайын анықтау;
Қонақ үй жоғары бағамен туындайтын мәселелерді анықтау, талдау;
Қонақ үйде бағаны бір қалыпты ұстап тұру жолдарын ұсыну;
Курстық жұмыc кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Негізгі бөлімнің бірінші тарауда теориялық негіздер қарастырылады, олар: қонақ үй қызметіндегі бағаны төмендетудің мәні және маңызы , қонақ үй бағасына әсер етуші факторлар, қонақ үй қызметіндегі баға жоғарылатудың шетелдік тәжірибеге байланысты мысалдар. Екінші тарауда қонақ үй бағасының жоғарылауы жағдайын талдау,RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайын анықтау,. Үшінші тарауда қонақ үйдің бағалардың төмендеуіне әсер ететін факторларды алд
қосу
1.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
1.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылатудың мәні , мақсаты
Баға басқа элементтермен тығыз байланысты және сатушыны нақты табыспен қамтамасыз ететін маңызды маркетингтік құрал.Баға беру процесі екі негізгі міндеттерді шешеді: жоспарланған сату көлемімен максималды пайда алу және тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру.Нарықтағы жағдайды ескере отырып, кәсіпорынның ішкі даму стратегиясының және ұзақ мерзімді маркетинг стратегиясының жақсы үйлесімі мақсаттарға жетуге көмектеседі.Осы орайда қонақ үй кәсіпорындарының даму стратегиясы мен маркетингтік стратегиясында қонақ үй қызметінің баға белгілеу саясаты болады. Дегенменде нарықтағы өзгерістерге байланысты ол кейде өзгеріп отырады. Қонақ үй кәсіпорындары бағаны маусымдық кезде түсірсе , белгілі бір кезеңдерде бағаның жоғарылауы байқалады. Осы бөлімде бағаны жоғарылатудың мәні мен маңызы туралы жазатын боламын.
Бағалар - өндіріс пен тұтыну, ұсыныс пен сұранысқа байланысты.Баға өндірістегі және айналымдағы айырмашылықтарды көрсетеді.Бағаның жоғарылау теориясының негізгі элементтері - сұраныс,бәсекелестік және шығындар сияқты өлшемдер [1].
ЖОҒАРЫ БАҒА СҰРАНЫС: ДЕҢГЕЙ
БӘСЕКЕЛЕСТІК: СҰРАНЫС ПЕН ҰСЫНЫС ҚАТЫНАСЫ
ТӨМЕН БАҒА ШЫҒЫНДАР: ІСКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ ШЫҒЫСТАР
Сурет 1. Баға белгілеудің параметрлері
Ескерту - мәліметтер [1] автормен құрастырылған
Сұраныс. Сұраныс өнім сатып алу үшін қолда бар мүмкіндіктерге негізделген жиынтық сатып алушыдан өнімге деген қажеттілікті білдіреді.Іс жүзінде, бұл нарықтық баға мен сатып алынатын тауарлардың саны арасындағы кері байланыс орнатылғандығын көрсетеді.Бұл өнімге немесе қызметке сұраныстың біртіндеп төмендеуі байқалады.Басқа заттар тең болса, сатып алынатын тауарлардың немесе қызметтердің саны олардың баға деңгейіне байланысты.Баға неғұрлым жоғары болса және оның өсу үрдісі қаншалықты жоғары болса, тұтынушылар тұтынатын тауарларды (қызметтерді) азайтады. Тауарлардың азаюы.Баға азайғанда, бәрі кері бағытта жүреді. Тапшылықпен кез-келген тауарлар мен қызметтердің жетіспеушілігі болған кезде, олардың бағалары сөзсіз өседі.Нарық осы түрдегі көбірек тауарлар мен қызметтерді алған кезде олардың сәтті сатылымы әдетте төмен бағамен ғана мүмкін [2].
Тауарларға деген сұраныстың өзгеруі әрқашан осы тауарлардың нарықтық жеткізілімін барабар түрде өзгертуге әкеледі.Ұсыныс бойынша әдеттегі өндірістік мүмкіндіктерді, жылдамдатылған әлеуетті құруды түсіну қажет.Ұсыныс өндірілген және сатуға ұсынылған тауарлардың бағасы мен саны арасындағы тікелей қатынаспен сипатталады.Баға жоғарылаумен өндірілген өнім көлемі артады.
Бәсекелестік. Нарықтағы бәсекелестік жағдай қонақ үй бағасының жоғарылауына немесе түсуінің мәндерінің бірі. Бәсекелсетердің қонақ үйлерінің бағасы төмен болса қонақтар сол қонақ үйді таңдары анық, ал егер керісінше болса бағаны жоғарылату тиімді. Ең бастысы баға саясатын анықтаған кезде тұтынушылардың потенциалынан анықтаған маңызды.
Шығындар. Экономикалық теориядан жұмыс істеу барысында белгілі
қонақ үй бизнесі шығындардың екі түрі бар: айнымалы және тұрақты.Тұрақты шығындар көрсетілген қызметтер көлеміне тәуелді емес шығындар болып табылады. Айнымалы шығындар керісінше, өндіріс көлемімен тікелей байланысты. Қонақ үй қызметтерінің құнын қалыптастыратын шығындардың жиынтығы арасында қонақүй кәсіпорындарының бизнес үдерісіне тікелей немесе жанама түрде байланысты жартылай және жартылай өзгермелі шығындар деп аталатындар бар.Бұл екі түрлі шығыстардың арасындағы айырмашылықты табу мүмкіндігі қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада баға саясатының табыстылығына байланысты.
Бәсекелестік жағдайларда жоғары көлемде табыс алу үшін кәсіпорын минималды мүмкін болатын бағалар мен өндірістік шығындарға қарай әр қашанда бағаларды өзгертіп отыруға тиіс. Өндірісті кенейтуді жоспарлап отырған кәсіпорын өнім бағасы мен өндірістік шығындар арасындағы қатынасты жеткілікті деңгейде дәл анықтай алады. Бірақ жаңа жобалар бойынша, шығындарды болжау керек немесе алдын ала белгілі бір стандартты шамаға сүйену қажет. Ауыспалы шығындар бойынша стандартты шаманы анықтау қиын емес, ал үстеме шығындарды жоспарлау - қиын шешілетін мақсаттардың бірі, себебі үстеме шығындар өндірістік қуаттылықты пайдалану деңгейіне тәуелді болады. Толық шығындар әдісі бойынша, ауыспалы және тұрақты шығындардың жалпы сомасына табыс нормасына сәйкес анықталған сома қосылады. Егер негізі ретінде өндірістік өзіндік құн қарастырылса, онда қосылған сома өткізу шығындарын толық көлемде жауып табыс сомасын қамтамасыз етуге тиіс. Қосылған сомаға сатып алушыға аударылатын жанама салықтар мен баж салықтары енгізіледі. Осы әдісті қолдану барысында барлық шығындарды толық көлемде жабу және жоспарланған табыс алу қамтамасыз етіледі. Бұл әдістің кемшіліктері де бар: сұраныс икемділігі есепке алынбайды, шығындарды азайтудың бәсекелестік стимулдары төмендейді, тұрақты шығындардың олардың жалпы сомасындағы үлес салмағы және сұраныс деңгейі анықталған уақытқа дейін бағаның анықталуы мүмкін емес. Ал сұраныс деңгейі бағаның белгілеуіне дейін анықталмайды. Бағаны анықтаудың осы әдісі кенейтіліп қолданады, әсіресе дәстүрлік тауарлар бойынша бағаларды есептеу үшін және жаңа тауарлар бойынша бағаларды анықтау барысында. Бәсекелестік қабілеттілігі төмен тауарлардың бағаларын есептеген кезде, осы әдістің тиімділігі жоғары болады. Өңдеу құнының әдісі бойынша, шығындардың толық сомасына өнім құнының қалыптасуына кәсіпорын салымына сәйкес сома, яғни пайда нормасы немесе пайыз қосылады. Тауар құнының өсуіне кәсіпорынның салымы есепке алынады. Ұзақ перспективаға бағытталған баға шешімдері үшін осы әдіс қолдануға келмейді. Өндіріс көлемін өсіру арқылы табыс сомасын көбейту және бәсекелестік күресті жалғастыру немесе одан бас тарту туралы шешімдер қабылдаған жағдайда, өндірістің ассортименттік құрылымын өзгертуі туралы, яғни табыстылық деңгейі жоғары немесе төмен өнім түрлерін анықтаған кезде, өткізулер құрылымын өзгерткен кезде, қайталанбайтын бір реттік тапсырыстар бойынша шешімдер қабылдаған кезде, ерекше жағдайларда қолданады [3].
Соңғы жылдары қазақстандағы қонақ үйдің қызметі үлкен жағымды өзгерістерге ұшырады, өйткені тұрғындардың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруы мәдени-демалу саласындағы қызметтерге деген сұранысты арттырып, қонақ үйлер, мейрамханалар мен кафелердің санының өсуіне ықпалдасты. Қызмет көрсету нарығындағы қонақ үй қызметтері әлеуметтік-экономикалық жағдаймен тікелей байланысты болғандықтан, экономикадағы өзгерістер, реформалар, қонақ үй бизнесіне маркетинг стратегияларын тиімді қолданудың қажеттілігін туындатты.
Қазақстандағы көптеген қонақ үйлік бизнесте маркетингтік басқару құрылымдарының жетіспеушілігі, нарық талабына сай маркетинг әзірлемелердің әдістерін дайындауды талап етеді. Қазақстандық ғалымдар қонақ үй бизнестегі маркетингтік шарттардың әдістемесін зерттеу үстінде, дегенмен де олардың ғылыми ізденістері жеткілісіз. Осы тұрғыда қонақ үй бизнесіндегі маркетингтік басқару жүйесіндегі шешілмеген проблемалар, ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдауға және оның өзектілігін айқындауға ықпал етті [4].
Әлемдік тәжірибеде баға қалыптасудың екі негізгі қағидалары бар: әкімшілік және нарықтық. Нарықтық баға қалыптасуы еркін нарық жағдайларында бәсекелестіктің әсер етуінен пайда болады. Нарықтық экономика жағдайларында баға қалыптасудың мынандай бағыттары бар: біріншісі - сатып алушыны тартатын баға; екіншісі - бағалардың анықталған шекарасын бекіту үшін бәсекелес кәсіпорындардың бағаларын пайдалану; үшіншісі - өнімнің өзіндік құны туралы ақпаратты пайдалану. Қазіргі кезде батыс мемлекеттерде бағаны анықтау үшін, маңызды ретінде сұраныс факторы қарастырылады. Батыстағы кейбір баға мамандарының пікірлері бойынша, баға қалыптасу барысында сұраныс деңгейі негізгі фактор, ал өндірістік шығындар шектеу факторы ретінде қарастырылуға тиіс. Бағаны анықтаған кезде оның қалыптасуына әсер ететін ішкі және сыртқы факторларды есепке алу қажет. Ішкі факторларларға материалдар мен еңбектің сапасын, өнімнің еңбек сыйымдылығын, механизация және автоматизация деңгейін көрсететін өнімнің өзіндік құны жатады. Нарық жағдайларында өндірістік потенциалды жетілдіру және жаңғырту, жаңа технологияларды, құрал - жабдықты өз уақытында сатып алу қажет. Бұл күрделі салымдарды жабу есебінің қажетілігіне әкеледі.
1.2. Қонақ үй кәсіпорындарындағы бағаның жоғарылауына әсер етуші факторлар
Әр кәсіпорын өз стратегиясында қаржылық жағдайына қарап баға саясатын орнатады. Баға ешқашан бір қалыпты сақталып тұрмайды, керісінше үнемі өзгерісте болып тұрады. Қонақ үй бағасының өсуі әдеттегі бағадан номерлердің құнының артуы. Бағаның өсуі әр кезде әр түрлі себептермен сипатталады, мәселен, экономикалық дағдарыстар, сұраныстың жоғарылуы, бәсекелестің жоқтығы яғни монополия және т.б. Компанияның ішкі және сыртқы факторлары компанияның баға жүйесі туралы шешім қабылдауға ықпал етеді. Ішкі факторлар компанияның маркетингтік мақсаттарын, маркетингтік шешімдердің барлық компоненттерінің стратегиясын - маркетингтік миксті, шығындарды және ұйымды қамтиды. Сыртқы факторлар нарықтың сипатын және сұранысты, бәсекелестіктің дәрежесін және басқа да қоршаған орта жағдайларын қамтиды.
Бағаны жоғарылату немесе кеміту баға саясаты болып табылады.Қонақ үй қызметінің бағасының жоғарылауы бірнеше факторларға тәуелді:
* Уақытша критериийлер ( жылдағы уақыт аралықтар, жоғары, орташа, төмен маусымдар, болу ұзақтығының тарифтері)
* Нарықтағы жағдайларға байланысты ( қонақ үйлердің нарықтағы үлесі)
* Күтілетін айналым көлемінен (топтық туристер, корпоративтік клиенттер,көрмелер, съездер)
* Сұраныс тарапынан (медициналық турлар, отбасылық клиенттер, балалар, студенттер және т.б.);
* Қонақ үй орналасқан жерінен (орналасуы, сыртқы түрі, климаты,
* көлік қолжетімділігі, әуежайға дейінгі қашықтық және т.б.);
* Төлем шарттары бойынша (алдын-ала төлем, жеңілдіктер);
* Клиент күтетін қызмет сапасынан ( жайлылық, қосымша қызметтер) және т.б. [5].
Кесте 1
Баға белгілеу факторлары
Ішкі
Сыртқы
Тауардың айрықша өзгешелігі
Өндіріс тәсілі
Нарықтық сегментке бағдарлануы
Тауардың өмірлік циклі
Сервистің ұйымдастырылуы
Фирманың беделі
Жарнама
Саяси ахуал
Негізгі ресурстармен қамтамасыз етілуі
Нарықтық орта
Тауар қозғалысы арналарыныңқатысушылары
Бағаны мемлекеттік реттеу
Салық заңнамасының жіктелуі
Сыртқы экономикалық саясат
Ескерту - кесте [5] негізінде автормен құрастырылған
Қонақ үй бағасын бақылау.Шығындарды жабуға жеткілікті табысқа қол жеткізуге бағытталған қонақ үй бизнесі кәсіпорынның айналымын талдауға үлкен мән береді.Бөлмелердің сатылуын есептеу, бөлменің орташа бағасы, екі орындық бөлмелердің толықтығы және зерттелу кезеңінде қонақ үйде тұрған қонақтардың жалпы саны - барлық осы көрсеткіштерді қонақ үй менеджерлері ай сайын болжайды және олардың орындалуы толығырақ бақыланады.Дегенмен, ADR негізделген қонақ үй табысытылығын есептеу жеткіліксіз [6].
Басқа да факторлар. Сатушының баға белгілеу бостандығы нарықтардағы айырмашылықтарға байланысты. Көптеген қонақжайлылық фирмалары монополиялық немесе олигополистік бәсекелестік қағидаты бойынша жұмыс істейді. Монополиялық бәсекелестікте нарық нарықтың бірыңғай бағасымен емес, бағалардың кең ауқымымен сауда жасайтын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Бағалардың айырмашылығы мүмкін, себебі сатушылар сатып алушылардан өз ұсыныстарын бөліп бере алады. Сонымен қатар, өнімнің физикалық тұрғыда сапасы, қасиеттері мен стилі бойынша өзгертілуі мүмкін немесе оған байланысты қызмет сипатын өзгерте аласыз. Сатып алушылар сатушының өніміндегі айырмашылықты байқайды және оған байланысты басқа баға төлейді. Сатушылар тұтынушылардың әртүрлі сегменттері үшін сараланған ұсыныстарды әзірлейді және бағадан басқа брендингті, жарнамалық және жеке сатылымдарды өз ұсыныстарын оқшаулау және ажырату мақсатында пайдаланады.
Қонақ үйдің жалпы кірісі тұрақты түрде еспетеу керек негізгі көрсеткіш болып табылады.Осыған байланысты, қонақ үй бизнесінің жалпы табыс мөлшеріне әсер ететін маңызды факторлар келесілер:
* Сату бағасы
* Ауыспалы шығындар
* Сату көлемі
* Сұраныс көлемі.
Бұл факторлардың әсер етуі келесі мысалдарды көрсетілетін болады.
Кесте 2
Қонақ үйдің табысы
Клиенттер категориясы
І периодтағы баға
ІІ периодтағы баға
Айырма
шылығы
Сату
көлемі
Жалпы табыска әсері
Жек туристер
165
172
+7
*2235
15 645
Корпаративті клиенттер
120
121
+1
*853
853
Конгресс қатысушылар
130
132
+2
*640
1280
Туристік группалар
90
92
+2
*2392
4784
Ескерту - кесте [6] негізінде автормен құрастырылған
A. Әсер ету факторы: сату бағалары.Жалпы сату көлеміндегі сату бағасының ауытқуының әсерін қалай ескеруге болады?Күмән жоқ, бұл фактор жалпы пайдаға әсер етеді. Алдыңғы және кезекті бағлардың айырмасын номер санына көбейтіп бағаның өзгеру кэффициентін анықтаймыз.
Кесте 3
Қонақ үйдің табысы
Клиенттер категориясы
І периодтағы шығындар
ІІ шығындар периодтағы
Жоғарылау
Сату көлемі
Жалпы табысқа әсері
Жеке туристер
23,64
25,41
+1,77
*22235
-3 956
Корпоративті клиенттер
20,68
21,84
+1,16
*853
-989
Конгресс қатысушылар
33,49
34,65
+1,16
*640
-742
Туристік группалар
34,47
36,75
+2,28
*2392
-5454
Қорытынды
-11 141
Ескерту - кесте [6] негізінде автормен құрастырылған
B. Әсер ету факторы: Айнымалы шығындар. Басқа факторлардың қатарында, айнымалы шығындар коэффициентінің қонақ үй кәсібінің кірісіне әсері өте жоғары.Шығындардың артуы табыстың төмендеуіне әкеліп соғады және оларды төмендету - кеіріснше.
1.3. Қонақ үй бағаларын жоғарылатудағы шетел тәжірбиесі
Қонақ үй экономикасы басқа салалардың экономикасы сияқты бірқалыпта тұрмайды. Тұтынушылар лебі азайса немесе саяси, экологиялық және т.б. әсерлерден қаржылық жағдай тұрақсыздығына әкеліп соғады.Кейбір қонақ үйлер осындай тығырықтардан шығу үшін түрлі маркетинг құралдарын қолдану арқылы тұтынушылардыңназарын аудартса, кейбір қонақ үйлер бағаларын төмендету немесе жоғарылату арқылы өз шығындарын қайтаруға тырысады.Әр қонақ үй өз баға саясатын анықтайды. Осы бөлімде біз шетел қонақ үйлеріндегі бағаның жоғарылауын және оның факторлары туралы жазамыз.Жоғарыда атап өткен сияқтықонақ үй бағасының жоғарылауына әсер ететін бірніше факторлар бар. Бірақ факторлар әр елде әр түрлі әсер етуі мүмкін. Әр қонақ үйдің өзінің баға стратегиясы бойынша әр кезеңде бағаларын өзгертіп отырады. Мысалы, 2018 жылдың жаз мезгілінде Ресей елінде өткен Әлем чемпионатының өтуі қонақ үй бағаларының өсуіне біршама әсер еткен. Бұл шараға әселмнің түпкір түпкірінен спорт жанкүйерлер , туристер келтін болғандықтан барлық қонақ үйлерде осы арқылы пайда табады. Қонақ үйлердің бағасы 70% дейін көтерілді, ал толтырымдылық 100% артты. Ресей мемлекетінің басшылары қонақ үйлерге белгілі бір шекті бағаны анықтасады, көптеген қонақ үйлер ол шекті бағадан асып кетті. Санкт-Петербург қаласында чемпионат кезінде қонақ үйдің бағасы 15000$ дейін көтерілсе, Мәскеу қаласында орташа баға 2000$ құрады [7].
Сондай-ақ, дәл осы жағдай 2014 жылы Бразилияда байқалған болатын. Әлем Чемпионаты кезінде астанасы Бразилия және Рио-Де-жанейро қалаларында тұру бағасы 50%-ке артса, басқа қалаларда 30-40%-ке көтерілген болатын.
2018 жылғы демалыс маусымының басында Түркия елінің біршама курорттары және қонақ үйлерінде бағаның 15%-көтерілді. Экспреттердің айтуынша бағаның көтерілуі жоғары сұраныспен байланысты. Қонақ үйлердегі орындар азаюда, ал баға көтерлуде. Қонақ үйлер төлемге қабілетсіз тұтынушыларды азайту үшін, бағаны жоғарылатты. Бұл саяси жағдайлармен байланысты, Түркия Ресей және Украина елдерімен ара қатынасын жақсартқаннан кейін мұнда келушілер саны осы екі елдің тарапынан баратын турисстер есебінен артты.Жоғарыда атап өткен жағдайлардағы бағаның өсуіне әсер етуші фактор сұраныстың артуы, яғни екі жағдайда да қонақ үйлер елге келетін туристер ағыны көбейгеннен кейін бағаны жоғарылатқан. Дегенмен кейде қонақ үй өз басынан қиын кезеңдерді өткізеді (дағдарыс, тақырға ұшырау, бәсекелестердің озуы). Мұндай жағдайларда кейбір қонақ үйлер бағасын оңтайлы жеңілдіктермен қонақтарға ұсынса, кейбір қонақ үйлер кеткен шығындарды қайтаруға тырысып, бағаны жоғарылатуға тырысады.
Баға өсудің көп бөлігі Америка мен Азиядағы қонақ үйлерінде байқалады, бірақ көптеген еуропалық қонақ үйлер сол бағаны сақтап қалады.. 2016 жылы қонақ үй бағалары тұрғын үй бағасының жоғары деңгейде қымбаттауы белгіленеді.TripAdvisor сол жылғы талдауы бойынша 2016 уақытта әлем елдерінің қонақ үйлерінің бағаларының 40% өскені анықталды.[8]
Бірақ барлық континенттерде бағалар бірдей деңгейде болмайды.Жоғары бағалар негізінен Оңтүстік және Солтүстік Америка қонақ үйлерінде (тиісінше 48 және 56%), сондай-ақ Азиялық аймақта (бұл жерде қонақ үйлердің 42% -ы өседі) тіркелді.Егер осы аймақтардағы қонақүйлердің жартысына жуығы бағаның өсуі болса, онда Еуропада бірдей бағамен демалуға болады. Континенталды қонақүйлер тұру бағасыен өсірмеген: қонақ үйлердің тек 32% -ы бағаны көтереді.
2.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
Қонақ үйлер бағаны орнатқан кездегі алғашқы мақсаты пайда табу. Пайда шығыс пен табыстың айрымашылығы, яғни тек табыс шығыстан көп болған жағдайда ғана кәсіпорынға пайда келеді.Әр кәсіпорын өз стратегиясында қаржылық жағдайына қарап баға саясатын орнатады. Баға ешқашан бір қалыпты сақталып тұрмайды, керісінше үнемі өзгерісте болып тұрады. Қонақ үй бағасының өсуі әдеттегі бағадан номерлердің құнының артуы. Бағаның өсуі әр кезде әр түрлі себептермен сипатталады, мәселен, экономикалық дағдарыстар, сұраныстың жоғарылуы, бәсекелестің жоқтығы яғни монополия және т.б. Бағаны жоғарылату немесе кеміту баға саясаты болып табылады.[9]
Баға саясатының мақсаты: фирманың әрі қарай өмір сүруі.Мұндай мақсат нарықтың өткір бәсекелестік жағдайында пайда болады, өндірушілер өте көп, ал қонақ үй қызметтері ешқандай айырмашылықпен сипатталмайды.
Пайда максимализациясы. Бұл мақсат келесі шарттарды қалыптастырады.
* Қонақ үй бәсекелестерде жоқ, ерекше қызмет түрін ұсынады;
* Тауарға сұраныс ұсыныстан жоғары деңгейде болады;
Өткізуді максималды түрде ұлғайту.Осы мақсатта фирмалар, шығынды төмендету есебіне пайданы ұлғайтуға тырысады [10].
Сападағы лидерлік. Фирма бұйымның сапалы сипаттамаларын максималды түрде жоғарылату жолымен бәсекелестерді алға шығуға ұмтылады.Тауар сапасының жоғарылауы оларға деген, бағаның көтерілуін білдіреді.
Кесте 4
Баға белгілеу факторлары
Ішкі
Сыртқы
Тауардың айрықша өзгешелігі
Өндіріс тәсілі
Нарықтық сегментке бағдарлануы
Тауардың өмірлік цилі
Сервистің ұйымдастырылуы
Фирманың беделі
Жарнама
Саяси ... жалғасы
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Экономика факультеті
Туризм кафедрасы
Туризмдегі баға белгілеу пәні бойынша
Қонақ үй бағасының жоғарылауына әсер етуші факторлар тақырыбындағы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған:
Тур-33 тобының студенті
Ахай Н.О.
Тексерген:
э.ғ.к., доцент
Дулатбекова Ж.А.
Астана-2018
МАЗМҰНЫ
Бет
КІРІСПЕ
3
1.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
4
1.1.Қонақ үй қызметіндегі бағаны жоғарылатудың мәні , мақсаты
4
1.2.Қонақ үй кәсіпорындарындағы бағаның жоғарылауына әсер етуші факторлар
7
1.3.Қонақ үй бағаларын жоғарылатудағы шетел тәжірбиесі
10
2.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДА
12
2.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
12
2.2. RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайы және бағаларына әсер етуші факторларды анықта
15
3. ҚОНАҚ ҮЙДІҢ БАҒА ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТУШІ ФАКТОРЛАРДЫҢ АЛДЫН АЛУ ЖОЛДАРЫ
18
3.1. Қонақ үй жоғары бағамен туындайтын мәселелер
18
3.2. Қонақ үйде бағаны бір қалыпты ұстап тұру жолдары
20
ҚОРЫТЫНДЫ
23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
24
КІРІСПЕ
Қонақ үй қызметіндегі баға белгілеу - қонақ үй көрсетеін негізгі қызметтерге кеткен шығындарды ескере отырып пайда табуға бағытталған соңғы бағаны бекіту. Алайда қонақ үйдің бағаларына әсер ететін белгілі бір факторлар әсер етеді. Соның ішінде қонақ үй қызметіндегі бағалардың жоғарылауына әсер ететін факторларды талдау маңызды. Осы Қонақ үй қызметіндегі бағаныңжоғарылауына әсер ететін факторлар тақырыбындағы курстық жұмыста бағаның жоғарылауына әсер ететін факторлар мен олардың себеінг анықталады.
Жұмысты өзектілігі: Қонақ үйдегі жоғары баға тұтынушылардың төлем қабілеттілігне байланысты болғандықтан бағаны орташа деңгейде ұстап тұруды қарастыру қонақ үйлерге біраз мүмкіндіктерді береді.
Жұмыстың мақсаты:Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауына әсер ететін факторларды анықтау, талдау. Қонақ үй бағаларын бірқалыпта ұстап тұру үшін ұсыныстар еңгізу.
Жұмыстың міндеттері:
қонақ үй қызметіндегі бағаны құрудың ерекшеліктерін қарастыру;
қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарлыауна әсер ететін факторларын анықтау;
қонақ үй қызметінің бағаны жоғарылатуының шетелдік тәжірибесін анықтау;
Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайын анықтау;
Қонақ үй жоғары бағамен туындайтын мәселелерді анықтау, талдау;
Қонақ үйде бағаны бір қалыпты ұстап тұру жолдарын ұсыну;
Курстық жұмыc кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Негізгі бөлімнің бірінші тарауда теориялық негіздер қарастырылады, олар: қонақ үй қызметіндегі бағаны төмендетудің мәні және маңызы , қонақ үй бағасына әсер етуші факторлар, қонақ үй қызметіндегі баға жоғарылатудың шетелдік тәжірибеге байланысты мысалдар. Екінші тарауда қонақ үй бағасының жоғарылауы жағдайын талдау,RIXOS PRESIDENT ASTANAқонақ үйінің баға жағдайын анықтау,. Үшінші тарауда қонақ үйдің бағалардың төмендеуіне әсер ететін факторларды алд
қосу
1.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
1.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылатудың мәні , мақсаты
Баға басқа элементтермен тығыз байланысты және сатушыны нақты табыспен қамтамасыз ететін маңызды маркетингтік құрал.Баға беру процесі екі негізгі міндеттерді шешеді: жоспарланған сату көлемімен максималды пайда алу және тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру.Нарықтағы жағдайды ескере отырып, кәсіпорынның ішкі даму стратегиясының және ұзақ мерзімді маркетинг стратегиясының жақсы үйлесімі мақсаттарға жетуге көмектеседі.Осы орайда қонақ үй кәсіпорындарының даму стратегиясы мен маркетингтік стратегиясында қонақ үй қызметінің баға белгілеу саясаты болады. Дегенменде нарықтағы өзгерістерге байланысты ол кейде өзгеріп отырады. Қонақ үй кәсіпорындары бағаны маусымдық кезде түсірсе , белгілі бір кезеңдерде бағаның жоғарылауы байқалады. Осы бөлімде бағаны жоғарылатудың мәні мен маңызы туралы жазатын боламын.
Бағалар - өндіріс пен тұтыну, ұсыныс пен сұранысқа байланысты.Баға өндірістегі және айналымдағы айырмашылықтарды көрсетеді.Бағаның жоғарылау теориясының негізгі элементтері - сұраныс,бәсекелестік және шығындар сияқты өлшемдер [1].
ЖОҒАРЫ БАҒА СҰРАНЫС: ДЕҢГЕЙ
БӘСЕКЕЛЕСТІК: СҰРАНЫС ПЕН ҰСЫНЫС ҚАТЫНАСЫ
ТӨМЕН БАҒА ШЫҒЫНДАР: ІСКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ ШЫҒЫСТАР
Сурет 1. Баға белгілеудің параметрлері
Ескерту - мәліметтер [1] автормен құрастырылған
Сұраныс. Сұраныс өнім сатып алу үшін қолда бар мүмкіндіктерге негізделген жиынтық сатып алушыдан өнімге деген қажеттілікті білдіреді.Іс жүзінде, бұл нарықтық баға мен сатып алынатын тауарлардың саны арасындағы кері байланыс орнатылғандығын көрсетеді.Бұл өнімге немесе қызметке сұраныстың біртіндеп төмендеуі байқалады.Басқа заттар тең болса, сатып алынатын тауарлардың немесе қызметтердің саны олардың баға деңгейіне байланысты.Баға неғұрлым жоғары болса және оның өсу үрдісі қаншалықты жоғары болса, тұтынушылар тұтынатын тауарларды (қызметтерді) азайтады. Тауарлардың азаюы.Баға азайғанда, бәрі кері бағытта жүреді. Тапшылықпен кез-келген тауарлар мен қызметтердің жетіспеушілігі болған кезде, олардың бағалары сөзсіз өседі.Нарық осы түрдегі көбірек тауарлар мен қызметтерді алған кезде олардың сәтті сатылымы әдетте төмен бағамен ғана мүмкін [2].
Тауарларға деген сұраныстың өзгеруі әрқашан осы тауарлардың нарықтық жеткізілімін барабар түрде өзгертуге әкеледі.Ұсыныс бойынша әдеттегі өндірістік мүмкіндіктерді, жылдамдатылған әлеуетті құруды түсіну қажет.Ұсыныс өндірілген және сатуға ұсынылған тауарлардың бағасы мен саны арасындағы тікелей қатынаспен сипатталады.Баға жоғарылаумен өндірілген өнім көлемі артады.
Бәсекелестік. Нарықтағы бәсекелестік жағдай қонақ үй бағасының жоғарылауына немесе түсуінің мәндерінің бірі. Бәсекелсетердің қонақ үйлерінің бағасы төмен болса қонақтар сол қонақ үйді таңдары анық, ал егер керісінше болса бағаны жоғарылату тиімді. Ең бастысы баға саясатын анықтаған кезде тұтынушылардың потенциалынан анықтаған маңызды.
Шығындар. Экономикалық теориядан жұмыс істеу барысында белгілі
қонақ үй бизнесі шығындардың екі түрі бар: айнымалы және тұрақты.Тұрақты шығындар көрсетілген қызметтер көлеміне тәуелді емес шығындар болып табылады. Айнымалы шығындар керісінше, өндіріс көлемімен тікелей байланысты. Қонақ үй қызметтерінің құнын қалыптастыратын шығындардың жиынтығы арасында қонақүй кәсіпорындарының бизнес үдерісіне тікелей немесе жанама түрде байланысты жартылай және жартылай өзгермелі шығындар деп аталатындар бар.Бұл екі түрлі шығыстардың арасындағы айырмашылықты табу мүмкіндігі қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада баға саясатының табыстылығына байланысты.
Бәсекелестік жағдайларда жоғары көлемде табыс алу үшін кәсіпорын минималды мүмкін болатын бағалар мен өндірістік шығындарға қарай әр қашанда бағаларды өзгертіп отыруға тиіс. Өндірісті кенейтуді жоспарлап отырған кәсіпорын өнім бағасы мен өндірістік шығындар арасындағы қатынасты жеткілікті деңгейде дәл анықтай алады. Бірақ жаңа жобалар бойынша, шығындарды болжау керек немесе алдын ала белгілі бір стандартты шамаға сүйену қажет. Ауыспалы шығындар бойынша стандартты шаманы анықтау қиын емес, ал үстеме шығындарды жоспарлау - қиын шешілетін мақсаттардың бірі, себебі үстеме шығындар өндірістік қуаттылықты пайдалану деңгейіне тәуелді болады. Толық шығындар әдісі бойынша, ауыспалы және тұрақты шығындардың жалпы сомасына табыс нормасына сәйкес анықталған сома қосылады. Егер негізі ретінде өндірістік өзіндік құн қарастырылса, онда қосылған сома өткізу шығындарын толық көлемде жауып табыс сомасын қамтамасыз етуге тиіс. Қосылған сомаға сатып алушыға аударылатын жанама салықтар мен баж салықтары енгізіледі. Осы әдісті қолдану барысында барлық шығындарды толық көлемде жабу және жоспарланған табыс алу қамтамасыз етіледі. Бұл әдістің кемшіліктері де бар: сұраныс икемділігі есепке алынбайды, шығындарды азайтудың бәсекелестік стимулдары төмендейді, тұрақты шығындардың олардың жалпы сомасындағы үлес салмағы және сұраныс деңгейі анықталған уақытқа дейін бағаның анықталуы мүмкін емес. Ал сұраныс деңгейі бағаның белгілеуіне дейін анықталмайды. Бағаны анықтаудың осы әдісі кенейтіліп қолданады, әсіресе дәстүрлік тауарлар бойынша бағаларды есептеу үшін және жаңа тауарлар бойынша бағаларды анықтау барысында. Бәсекелестік қабілеттілігі төмен тауарлардың бағаларын есептеген кезде, осы әдістің тиімділігі жоғары болады. Өңдеу құнының әдісі бойынша, шығындардың толық сомасына өнім құнының қалыптасуына кәсіпорын салымына сәйкес сома, яғни пайда нормасы немесе пайыз қосылады. Тауар құнының өсуіне кәсіпорынның салымы есепке алынады. Ұзақ перспективаға бағытталған баға шешімдері үшін осы әдіс қолдануға келмейді. Өндіріс көлемін өсіру арқылы табыс сомасын көбейту және бәсекелестік күресті жалғастыру немесе одан бас тарту туралы шешімдер қабылдаған жағдайда, өндірістің ассортименттік құрылымын өзгертуі туралы, яғни табыстылық деңгейі жоғары немесе төмен өнім түрлерін анықтаған кезде, өткізулер құрылымын өзгерткен кезде, қайталанбайтын бір реттік тапсырыстар бойынша шешімдер қабылдаған кезде, ерекше жағдайларда қолданады [3].
Соңғы жылдары қазақстандағы қонақ үйдің қызметі үлкен жағымды өзгерістерге ұшырады, өйткені тұрғындардың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруы мәдени-демалу саласындағы қызметтерге деген сұранысты арттырып, қонақ үйлер, мейрамханалар мен кафелердің санының өсуіне ықпалдасты. Қызмет көрсету нарығындағы қонақ үй қызметтері әлеуметтік-экономикалық жағдаймен тікелей байланысты болғандықтан, экономикадағы өзгерістер, реформалар, қонақ үй бизнесіне маркетинг стратегияларын тиімді қолданудың қажеттілігін туындатты.
Қазақстандағы көптеген қонақ үйлік бизнесте маркетингтік басқару құрылымдарының жетіспеушілігі, нарық талабына сай маркетинг әзірлемелердің әдістерін дайындауды талап етеді. Қазақстандық ғалымдар қонақ үй бизнестегі маркетингтік шарттардың әдістемесін зерттеу үстінде, дегенмен де олардың ғылыми ізденістері жеткілісіз. Осы тұрғыда қонақ үй бизнесіндегі маркетингтік басқару жүйесіндегі шешілмеген проблемалар, ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдауға және оның өзектілігін айқындауға ықпал етті [4].
Әлемдік тәжірибеде баға қалыптасудың екі негізгі қағидалары бар: әкімшілік және нарықтық. Нарықтық баға қалыптасуы еркін нарық жағдайларында бәсекелестіктің әсер етуінен пайда болады. Нарықтық экономика жағдайларында баға қалыптасудың мынандай бағыттары бар: біріншісі - сатып алушыны тартатын баға; екіншісі - бағалардың анықталған шекарасын бекіту үшін бәсекелес кәсіпорындардың бағаларын пайдалану; үшіншісі - өнімнің өзіндік құны туралы ақпаратты пайдалану. Қазіргі кезде батыс мемлекеттерде бағаны анықтау үшін, маңызды ретінде сұраныс факторы қарастырылады. Батыстағы кейбір баға мамандарының пікірлері бойынша, баға қалыптасу барысында сұраныс деңгейі негізгі фактор, ал өндірістік шығындар шектеу факторы ретінде қарастырылуға тиіс. Бағаны анықтаған кезде оның қалыптасуына әсер ететін ішкі және сыртқы факторларды есепке алу қажет. Ішкі факторларларға материалдар мен еңбектің сапасын, өнімнің еңбек сыйымдылығын, механизация және автоматизация деңгейін көрсететін өнімнің өзіндік құны жатады. Нарық жағдайларында өндірістік потенциалды жетілдіру және жаңғырту, жаңа технологияларды, құрал - жабдықты өз уақытында сатып алу қажет. Бұл күрделі салымдарды жабу есебінің қажетілігіне әкеледі.
1.2. Қонақ үй кәсіпорындарындағы бағаның жоғарылауына әсер етуші факторлар
Әр кәсіпорын өз стратегиясында қаржылық жағдайына қарап баға саясатын орнатады. Баға ешқашан бір қалыпты сақталып тұрмайды, керісінше үнемі өзгерісте болып тұрады. Қонақ үй бағасының өсуі әдеттегі бағадан номерлердің құнының артуы. Бағаның өсуі әр кезде әр түрлі себептермен сипатталады, мәселен, экономикалық дағдарыстар, сұраныстың жоғарылуы, бәсекелестің жоқтығы яғни монополия және т.б. Компанияның ішкі және сыртқы факторлары компанияның баға жүйесі туралы шешім қабылдауға ықпал етеді. Ішкі факторлар компанияның маркетингтік мақсаттарын, маркетингтік шешімдердің барлық компоненттерінің стратегиясын - маркетингтік миксті, шығындарды және ұйымды қамтиды. Сыртқы факторлар нарықтың сипатын және сұранысты, бәсекелестіктің дәрежесін және басқа да қоршаған орта жағдайларын қамтиды.
Бағаны жоғарылату немесе кеміту баға саясаты болып табылады.Қонақ үй қызметінің бағасының жоғарылауы бірнеше факторларға тәуелді:
* Уақытша критериийлер ( жылдағы уақыт аралықтар, жоғары, орташа, төмен маусымдар, болу ұзақтығының тарифтері)
* Нарықтағы жағдайларға байланысты ( қонақ үйлердің нарықтағы үлесі)
* Күтілетін айналым көлемінен (топтық туристер, корпоративтік клиенттер,көрмелер, съездер)
* Сұраныс тарапынан (медициналық турлар, отбасылық клиенттер, балалар, студенттер және т.б.);
* Қонақ үй орналасқан жерінен (орналасуы, сыртқы түрі, климаты,
* көлік қолжетімділігі, әуежайға дейінгі қашықтық және т.б.);
* Төлем шарттары бойынша (алдын-ала төлем, жеңілдіктер);
* Клиент күтетін қызмет сапасынан ( жайлылық, қосымша қызметтер) және т.б. [5].
Кесте 1
Баға белгілеу факторлары
Ішкі
Сыртқы
Тауардың айрықша өзгешелігі
Өндіріс тәсілі
Нарықтық сегментке бағдарлануы
Тауардың өмірлік циклі
Сервистің ұйымдастырылуы
Фирманың беделі
Жарнама
Саяси ахуал
Негізгі ресурстармен қамтамасыз етілуі
Нарықтық орта
Тауар қозғалысы арналарыныңқатысушылары
Бағаны мемлекеттік реттеу
Салық заңнамасының жіктелуі
Сыртқы экономикалық саясат
Ескерту - кесте [5] негізінде автормен құрастырылған
Қонақ үй бағасын бақылау.Шығындарды жабуға жеткілікті табысқа қол жеткізуге бағытталған қонақ үй бизнесі кәсіпорынның айналымын талдауға үлкен мән береді.Бөлмелердің сатылуын есептеу, бөлменің орташа бағасы, екі орындық бөлмелердің толықтығы және зерттелу кезеңінде қонақ үйде тұрған қонақтардың жалпы саны - барлық осы көрсеткіштерді қонақ үй менеджерлері ай сайын болжайды және олардың орындалуы толығырақ бақыланады.Дегенмен, ADR негізделген қонақ үй табысытылығын есептеу жеткіліксіз [6].
Басқа да факторлар. Сатушының баға белгілеу бостандығы нарықтардағы айырмашылықтарға байланысты. Көптеген қонақжайлылық фирмалары монополиялық немесе олигополистік бәсекелестік қағидаты бойынша жұмыс істейді. Монополиялық бәсекелестікте нарық нарықтың бірыңғай бағасымен емес, бағалардың кең ауқымымен сауда жасайтын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Бағалардың айырмашылығы мүмкін, себебі сатушылар сатып алушылардан өз ұсыныстарын бөліп бере алады. Сонымен қатар, өнімнің физикалық тұрғыда сапасы, қасиеттері мен стилі бойынша өзгертілуі мүмкін немесе оған байланысты қызмет сипатын өзгерте аласыз. Сатып алушылар сатушының өніміндегі айырмашылықты байқайды және оған байланысты басқа баға төлейді. Сатушылар тұтынушылардың әртүрлі сегменттері үшін сараланған ұсыныстарды әзірлейді және бағадан басқа брендингті, жарнамалық және жеке сатылымдарды өз ұсыныстарын оқшаулау және ажырату мақсатында пайдаланады.
Қонақ үйдің жалпы кірісі тұрақты түрде еспетеу керек негізгі көрсеткіш болып табылады.Осыған байланысты, қонақ үй бизнесінің жалпы табыс мөлшеріне әсер ететін маңызды факторлар келесілер:
* Сату бағасы
* Ауыспалы шығындар
* Сату көлемі
* Сұраныс көлемі.
Бұл факторлардың әсер етуі келесі мысалдарды көрсетілетін болады.
Кесте 2
Қонақ үйдің табысы
Клиенттер категориясы
І периодтағы баға
ІІ периодтағы баға
Айырма
шылығы
Сату
көлемі
Жалпы табыска әсері
Жек туристер
165
172
+7
*2235
15 645
Корпаративті клиенттер
120
121
+1
*853
853
Конгресс қатысушылар
130
132
+2
*640
1280
Туристік группалар
90
92
+2
*2392
4784
Ескерту - кесте [6] негізінде автормен құрастырылған
A. Әсер ету факторы: сату бағалары.Жалпы сату көлеміндегі сату бағасының ауытқуының әсерін қалай ескеруге болады?Күмән жоқ, бұл фактор жалпы пайдаға әсер етеді. Алдыңғы және кезекті бағлардың айырмасын номер санына көбейтіп бағаның өзгеру кэффициентін анықтаймыз.
Кесте 3
Қонақ үйдің табысы
Клиенттер категориясы
І периодтағы шығындар
ІІ шығындар периодтағы
Жоғарылау
Сату көлемі
Жалпы табысқа әсері
Жеке туристер
23,64
25,41
+1,77
*22235
-3 956
Корпоративті клиенттер
20,68
21,84
+1,16
*853
-989
Конгресс қатысушылар
33,49
34,65
+1,16
*640
-742
Туристік группалар
34,47
36,75
+2,28
*2392
-5454
Қорытынды
-11 141
Ескерту - кесте [6] негізінде автормен құрастырылған
B. Әсер ету факторы: Айнымалы шығындар. Басқа факторлардың қатарында, айнымалы шығындар коэффициентінің қонақ үй кәсібінің кірісіне әсері өте жоғары.Шығындардың артуы табыстың төмендеуіне әкеліп соғады және оларды төмендету - кеіріснше.
1.3. Қонақ үй бағаларын жоғарылатудағы шетел тәжірбиесі
Қонақ үй экономикасы басқа салалардың экономикасы сияқты бірқалыпта тұрмайды. Тұтынушылар лебі азайса немесе саяси, экологиялық және т.б. әсерлерден қаржылық жағдай тұрақсыздығына әкеліп соғады.Кейбір қонақ үйлер осындай тығырықтардан шығу үшін түрлі маркетинг құралдарын қолдану арқылы тұтынушылардыңназарын аудартса, кейбір қонақ үйлер бағаларын төмендету немесе жоғарылату арқылы өз шығындарын қайтаруға тырысады.Әр қонақ үй өз баға саясатын анықтайды. Осы бөлімде біз шетел қонақ үйлеріндегі бағаның жоғарылауын және оның факторлары туралы жазамыз.Жоғарыда атап өткен сияқтықонақ үй бағасының жоғарылауына әсер ететін бірніше факторлар бар. Бірақ факторлар әр елде әр түрлі әсер етуі мүмкін. Әр қонақ үйдің өзінің баға стратегиясы бойынша әр кезеңде бағаларын өзгертіп отырады. Мысалы, 2018 жылдың жаз мезгілінде Ресей елінде өткен Әлем чемпионатының өтуі қонақ үй бағаларының өсуіне біршама әсер еткен. Бұл шараға әселмнің түпкір түпкірінен спорт жанкүйерлер , туристер келтін болғандықтан барлық қонақ үйлерде осы арқылы пайда табады. Қонақ үйлердің бағасы 70% дейін көтерілді, ал толтырымдылық 100% артты. Ресей мемлекетінің басшылары қонақ үйлерге белгілі бір шекті бағаны анықтасады, көптеген қонақ үйлер ол шекті бағадан асып кетті. Санкт-Петербург қаласында чемпионат кезінде қонақ үйдің бағасы 15000$ дейін көтерілсе, Мәскеу қаласында орташа баға 2000$ құрады [7].
Сондай-ақ, дәл осы жағдай 2014 жылы Бразилияда байқалған болатын. Әлем Чемпионаты кезінде астанасы Бразилия және Рио-Де-жанейро қалаларында тұру бағасы 50%-ке артса, басқа қалаларда 30-40%-ке көтерілген болатын.
2018 жылғы демалыс маусымының басында Түркия елінің біршама курорттары және қонақ үйлерінде бағаның 15%-көтерілді. Экспреттердің айтуынша бағаның көтерілуі жоғары сұраныспен байланысты. Қонақ үйлердегі орындар азаюда, ал баға көтерлуде. Қонақ үйлер төлемге қабілетсіз тұтынушыларды азайту үшін, бағаны жоғарылатты. Бұл саяси жағдайлармен байланысты, Түркия Ресей және Украина елдерімен ара қатынасын жақсартқаннан кейін мұнда келушілер саны осы екі елдің тарапынан баратын турисстер есебінен артты.Жоғарыда атап өткен жағдайлардағы бағаның өсуіне әсер етуші фактор сұраныстың артуы, яғни екі жағдайда да қонақ үйлер елге келетін туристер ағыны көбейгеннен кейін бағаны жоғарылатқан. Дегенмен кейде қонақ үй өз басынан қиын кезеңдерді өткізеді (дағдарыс, тақырға ұшырау, бәсекелестердің озуы). Мұндай жағдайларда кейбір қонақ үйлер бағасын оңтайлы жеңілдіктермен қонақтарға ұсынса, кейбір қонақ үйлер кеткен шығындарды қайтаруға тырысып, бағаны жоғарылатуға тырысады.
Баға өсудің көп бөлігі Америка мен Азиядағы қонақ үйлерінде байқалады, бірақ көптеген еуропалық қонақ үйлер сол бағаны сақтап қалады.. 2016 жылы қонақ үй бағалары тұрғын үй бағасының жоғары деңгейде қымбаттауы белгіленеді.TripAdvisor сол жылғы талдауы бойынша 2016 уақытта әлем елдерінің қонақ үйлерінің бағаларының 40% өскені анықталды.[8]
Бірақ барлық континенттерде бағалар бірдей деңгейде болмайды.Жоғары бағалар негізінен Оңтүстік және Солтүстік Америка қонақ үйлерінде (тиісінше 48 және 56%), сондай-ақ Азиялық аймақта (бұл жерде қонақ үйлердің 42% -ы өседі) тіркелді.Егер осы аймақтардағы қонақүйлердің жартысына жуығы бағаның өсуі болса, онда Еуропада бірдей бағамен демалуға болады. Континенталды қонақүйлер тұру бағасыен өсірмеген: қонақ үйлердің тек 32% -ы бағаны көтереді.
2.ҚОНАҚ ҮЙ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒАНЫҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
2.1. Қонақ үй қызметіндегі бағаның жоғарылауы жағдайын талдау
Қонақ үйлер бағаны орнатқан кездегі алғашқы мақсаты пайда табу. Пайда шығыс пен табыстың айрымашылығы, яғни тек табыс шығыстан көп болған жағдайда ғана кәсіпорынға пайда келеді.Әр кәсіпорын өз стратегиясында қаржылық жағдайына қарап баға саясатын орнатады. Баға ешқашан бір қалыпты сақталып тұрмайды, керісінше үнемі өзгерісте болып тұрады. Қонақ үй бағасының өсуі әдеттегі бағадан номерлердің құнының артуы. Бағаның өсуі әр кезде әр түрлі себептермен сипатталады, мәселен, экономикалық дағдарыстар, сұраныстың жоғарылуы, бәсекелестің жоқтығы яғни монополия және т.б. Бағаны жоғарылату немесе кеміту баға саясаты болып табылады.[9]
Баға саясатының мақсаты: фирманың әрі қарай өмір сүруі.Мұндай мақсат нарықтың өткір бәсекелестік жағдайында пайда болады, өндірушілер өте көп, ал қонақ үй қызметтері ешқандай айырмашылықпен сипатталмайды.
Пайда максимализациясы. Бұл мақсат келесі шарттарды қалыптастырады.
* Қонақ үй бәсекелестерде жоқ, ерекше қызмет түрін ұсынады;
* Тауарға сұраныс ұсыныстан жоғары деңгейде болады;
Өткізуді максималды түрде ұлғайту.Осы мақсатта фирмалар, шығынды төмендету есебіне пайданы ұлғайтуға тырысады [10].
Сападағы лидерлік. Фирма бұйымның сапалы сипаттамаларын максималды түрде жоғарылату жолымен бәсекелестерді алға шығуға ұмтылады.Тауар сапасының жоғарылауы оларға деген, бағаның көтерілуін білдіреді.
Кесте 4
Баға белгілеу факторлары
Ішкі
Сыртқы
Тауардың айрықша өзгешелігі
Өндіріс тәсілі
Нарықтық сегментке бағдарлануы
Тауардың өмірлік цилі
Сервистің ұйымдастырылуы
Фирманың беделі
Жарнама
Саяси ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz