Жасөспірім балалардың тәуліктік тамақтану ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
"Тамақтану өнімдерінің технологиясы" кафедрасы

Курстық жұмыс

"Тамақтану физиологиясы"пәні бойынша жеке тапсырма
Тақырып:11-13 жасар спорт мектебінде(жеңіл атлетика) оқитын ұл баланың(3 топ)тәуліктік тамақтану рационы.

Орындаған:Құрман Сымбат
ТММП 18-13 тобының
2 курс студенті
Қабылдаған: Иманғалиева Жадыра

Алматы 2019
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
Негізгі бөлім
Адам өміріндегі тамақтану маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
Жасөспірім балалардың тәуліктік тамақтану ерекшеліктері...10
11-13 жасар спорт мектебінде оқитын (жеңіл атлетика)ұл баланың (3 топ ) тамақтану рационның құрылымы ... ... ... ... ..14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 21

Кіріспе

ТР ТС 0072011
Тамақ өнімдері - адамның тамаққа пайдалануына арналған табиғи, өңделген немесе қайта өңделген түрдегі жануардан, өсімдіктен, микробиологиялық, минералдық, жасанды немесе биотехнологиялық текті өнімдер, оның ішінде мамандандырылған Тамақ өнімдері, ыдыстарға құйылған ауыз су, ауыз минералды су, алкоголь өнімі (оның ішінде сыра және сыра негізіндегі сусындар), алкогольсіз сусындар, тамаққа биологиялық белсенді қоспалар (БАД), Сағыз, ашытқылар және микроорганизмдердің бастапқы дақылдары, ашытқылар, тамақ қоспалары мен хош иістендіргіштер, сондай-ақ азық-түлік (тағамдық) шикізат жатад.
1. Кеден одағының "балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімдердің қауіпсіздігі туралы" техникалық регламенті 2010 жылғы 18 қарашадағы Беларусь Республикасындағы, Қазақстан Республикасындағы және Ресей Федерациясындағы техникалық реттеудің бірыңғай қағидаттары мен қағидалары туралы келісімге сәйкес әзірленді.
2. Осы Техникалық регламент Кеден одағының Бірыңғай кеден аумағында балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімге қойылатын бірыңғай қолдану және орындау үшін міндетті бірыңғай талаптарды белгілеу, Кеден одағының бірыңғай кеден аумағында айналымға шығарылатын балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімдердің еркін қозғалысын қамтамасыз ету мақсатында әзірленді.
3. Егер балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімге қатысты балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімге қойылатын талаптарды белгілейтін Кеден одағының өзге де техникалық регламенттері және (немесе) Еуразиялық экономикалық қоғамдастықтың (бұдан әрі - ЕурАзЭҚ) техникалық регламенттері қабылданатын болса, онда балалар мен жасөспірімдерге арналған өнім кеден одағының осы Техникалық регламенттерінің және (немесе) оған күші қолданылатын ЕурАзЭҚ техникалық регламенттерінің талаптарына сәйкес келуге тиіс.

ТР ТС 0212011
1-бап. Қолдану саласы
1. Кеден одағының "тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы" техникалық регламенті белгілейді:
1) Техникалық реттеу объектілері;
2) Техникалық реттеу объектілеріне қойылатын қауіпсіздік талаптары (санитариялық-эпидемиологиялық, гигиеналық және ветеринариялық талаптарды қоса алғанда);
3) Техникалық реттеу объектілерін сәйкестендіру қағидалары;
4) Техникалық реттеу объектілерінің осы Техникалық регламенттің талаптарына сәйкестігін бағалау (растау) нысандары мен рәсімдері.
2. Осы Техникалық регламентті қолдану кезінде Кеден одағының тиісті техникалық регламенттерінде белгіленген тамақ өнімдерімен жанасатын тамақ өнімдерін өндіруге арналған таңбалау, Буып-түю материалдары, бұйымдар мен жабдықтар бөлігінде тамақ өнімдеріне қойылатын талаптар ескерілуге тиіс.
3. Осы Техникалық регламентті қолдану кезінде осы Техникалық регламенттің талаптарын толықтыратын және (немесе) нақтылайтын тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне және оларға қойылатын талаптарға байланысты өндіру (дайындау), сақтау, тасымалдау, өткізу және кәдеге жарату процестеріне қойылатын міндетті талаптарды белгілейтін Кеден одағының техникалық регламенттерінің (бұдан әрі - Кеден одағының тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне арналған техникалық регламенттері) талаптары ескерілуге тиіс. Кеден одағының өзге де техникалық регламенттерімен белгіленетін тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне және оларға қойылатын талаптарға байланысты өндіру (дайындау), сақтау, Тасымалдау (тасымалдау), өткізу және кәдеге жарату процестеріне қойылатын талаптар осы Техникалық регламенттің талаптарын өзгерте алмайды.
4. Кеден одағының тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне арналған техникалық регламенттері:
1) Техникалық реттеу объектілері;
2) Техникалық реттеу объектілеріне қойылатын қауіпсіздік талаптары;
3) Техникалық реттеу объектілерін сәйкестендіру қағидалары бекітілсін. Кеден одағының тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне арналған техникалық регламенттері осы Техникалық регламенттің талаптарына қайшы келмейтін таңбалауға қойылатын талаптарды және сәйкестікті растау схемасын қамтуы мүмкін.
2-бап. Қабылдау мақсаттары
Осы Техникалық регламентті қабылдау мақсаттары:
1) адамның өмірін және (немесе) денсаулығын қорғау;
2) сатып алушыларды (тұтынушыларды) жаңылыстыратын іс-әрекеттердің алдын алу);
3) қоршаған ортаны қорғау.

Негізгі бөлім
2.1 Адам өміріндегі тамақтану маңызы
Тамақтану - ағзаның қуат шығынының орнын толтыруға, тіндер құры-луына және жаңартылуына және қызметтерін реттеп отыруға қа-жетті, ағзаға түсетін заттардың қорытылу, сіңу және сіңірілу үрдістері. Ағзаның өмір сүруге, денсаулықты және жұмысқа қабілеттілікті сақтауға қажет нәрлі заттарды (ақуыз, май, көміртегі, дәрумендер, минералды тұздар)бойға сіңіру процесі. Балалар мен жасөспірімдердің дұрыс тамақтану жүйесін ұйымдастыру олардың денсаулығын нығайтып, дене және ой қабілетінің дамуына мүмкіндік береді, еңбек ету мен сабақ үлгеру қабілетін артырады. Егер тамақтану дұрыс ұйымдастырылмаса, тиімсіз, яғни жеткіліксіз болса, организмде метаболизм, зат алмасу бұзылып, оның айналадағы ортаның зиянды әсеріне және әртүрлі жұқпалы ауруларға қарсы тұрарлық қабілеті төмендейді.
Дұрыс тамақтанудың көрсетілген негізгі принциптерін сақтау оны құнды ететіні сөзсіз сондықтан әрбір адам денсаулығын сақтау үшін өзінің тамақтану рационын дұрыс қарастырулары керек. Оңтайлы тамақтану - ағзаның қалыпты өсуі мен дамуының оның барлық мүшелері мен жүйелерінің қызмет істеуінің негізгі жағдайларының бірі - тамақ көлемі бойынша жеткілікті, оның құрамында ағзаның тіршілігі үшін қасиетті барлық нәрселер болуы , адамның жасына, оның тіршілік ету жағдайларына сәйкес жұмсалған күш - қуатты орнына келтіретіндей болуы керек. Оңтайлы тамақ ішудің маңызды принципі режим болып табылады, яғни тамақ белгілі 1 сағат қана ішілуі тиіс. Дұрыс тамақтану адам денсаулығының құрамдас бір бөлігі болып табылады. Планетарлық масштабта өлімнің 60 % дұрыс тамақтанбаумен тура байланысты. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымы планета тұрғындары денсаулығының нашарлауының 10 себебінің ең қауіптісі деп маскүнемдік, шылым шегу, холестеринемия, гипертониялық ауру, артық салмақ, аз салмақты атап көрсетеді.
Тәуліктік ас мәзірі әртүрлі болуы керек. Тамақтану кезінде адам өзінің ас қабылдау қабілеті, көңіл -- күйіне баса назар аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңіл жүрсе, кей ретте ол керісінше бұл процесті бәсеңдетеді . Мұны мамандар физиологиялық процесс деп те атайды.
А. А. Покровский және басқа ғалымдар жасаған теңдестірілген тамақтану тұжырымдамасына сүйене отырып, диетаны бағалаудың келесі критерийлерін ажыратуға болады.
1. Тамақтың энергетикалық құндылығының ағзаның барлық өмірлік функциялары үшін энергия құнына сәйкестігі.
2. Азық-түлікте барлық алмастырылмайтын заттардың болуы (маңызды амин қышқылдары, линол қышқылы, дәрумендер, бірқатар минералдар).
3. Тағамның жеке компоненттерінің жеке немесе халықтың қажеттіліктеріне сәйкес оңтайлы қатынасы.
4. Тағамның қорғаныш компоненттерінің болуы.
5. Тамақтың органолептикалық қасиеттерін қамтамасыз ету, оның қорытылуы мен ассимиляциясына ықпал ету.
6. Зиянды заттардың шығарылуын қамтамасыз ететін және тағамның биологиялық құндылығының төмендеуіне алып келмейтін, сонымен қатар улы қосылыстардың түзілуінің технологиялық әдістерін қолдану.
7. Күндіз қабылдауларға сәйкес биоритмдерге, еңбек режимі мен сипатына сәйкес бөлу.
Адамзат денсаулығын сақтаудың басты шарты - дұрыс тамақтану. Сондықтан тамақтануға ерекше көңіл бөлген жөн. Тамақ құрамының құндылығы басты назарда болғаны дұрыс. Тиімді, дұрыс тамақтану денсаулықты сақтауға, ағзаның қалыпты өсуі мен дамуына, жұмыс қабілетінің жоғарылауына және ағзаның қоршаған ортаның әртүрлі жағымсыз әсеріне қарсылығын күшейтуге ықпалын тигізеді.
Дұрыс тамақтану ережелері:
:: Тамақты үстелдің басында отырып қабылдау керек. Егер тамаққа зейін салмаған жағдайда, адам тойғанын білмей қалып, артығымен тамақтанады;
:: Тамақты асықпай, мұқият шайнап, тамақтану режимін сақтап жеу керек. Тамақты жиі және аз мөлшерде, күніне 5 рет қабылдаған жөн;
:: Таңертеңгі асты мұқият ішу қажет. Егер организм 10-12 сағат тамақ қабылдамаса, онда ағзадағы қант азайып кетеді.
Дұрыс тамақтанудың негізгі шарттары:
1. Тағамның құрамында негізгі қоректік заттар (белок, көмірсу, май) болуы тиіс.
2. Тамақ рационында (дәрумендер, тағамдық талшықтар) болуы тиіс.
4. Тәулік бойы тамақтану тәртібін, мөлшерін сақтау.
5. Тағамдар санитарлық-гигиена талаптарына сәйкес болуы керек.
Тамақтану адамның өмірлік қажеттігі және денсаулық кепілі. Ас-адамның арқауы, ағза дене жүктемесінде ғана емес, тыныштық жағдайында да шығындайтын қуат көзі. Ас ішу біздің жасушаларымыз бен тіндерімізді жаңартуға мүмкіндік береді. Дұрыс тамақтану жүрек-қантамыр, асқазан-ішек жолдары, қантдиабеті, остеопороз, онкологиялық аурулардың алдыналу үшін, сыртқы орта әсеріне қарсы тұру үшін, ағзаның жұмысқа қабілеттілігін арттыру үшін, белсенді ұзақ өмір сүру үшін қажет. Салауатты тамақтану және жоғары дене белсенділігі, спорт пен шұғылдану, күйзеліс пен күресе білу, темекіден, ішімдіктен бас тарту жолымен салауатты өмір салтын ұстану арқылы аурулардың алдын алып, денсаулықты және тартымды келбетті сақтап, сұлу да сымбатты, тәні мен жаныжас, белсенді болып жүруіңізге болады. Тиімді тамақтану дегеніміз - жақсы дайындалған, құрамында ағзаның дамуы мен қызмет атқаруы үшін қажетті алуан түрлі тамақтық заттардың толық мөлшері бар тамақпен ағзаны дұрыс та уақытылы жабдықтап отыру. Тиімді тамақтану дегеніміз - тамақтанудың белгілі тәртібін, яғни күн ұзағына тамақтың бөліп - бөліп ішілуін, тамақтың қолайлы температурасының сақталуын қамтамасыз ету. Тиімді тамақтану ағзаның физиологиялық қажетін уақытылы және толық қамтамсыз етіп, ол өз кезегінде адамның жұмыс қабілетінің мейлінше жоғары болуына, оның ұзақ жылдар бойы белсенді, сергек, жарқын өмір сүруіне көмектеседі. Сонымен қатар, бұл тізімге микронутриенттік жетіспеушілік кіреді. Микронутриенттік жетіспеушілік - бұл дәрумендер мен микроэлементтердің тапшылығы, әсіресе өзекті болып әр-түрлі ауруларға әкелетін йод, темір, мырыш тапшылығы болып табылады. Йодтапшылық аурулары және теміртапшылық анемия адам ағзасының дұрыс дамуына бөгет жасап, туберкулез, рак сияқты маңызды және тағы да басқа микронутриенттік жетіспеушілікпен байланысты аурулардың пайда болуына мүмкіндік туғызады. Бұл элементтердің тапшылығы: - өлі туғандардың артуы;- баланың ми дамуының ақауларын тудыру;- жұқпалы ауруларға қарсы қорғау механизмдерді басу;- ес нашарлауы, балалардың ақыл-ой мен физикалық дамуының бұзылуы және соның салдарынан халықтың интеллектуалдық потенциалының төмендеуіне әкеліп соғуы мүмкін. Сондықтан соңғы кезде йод - теміртапшылығы мәселесіне жоғары назар аударылады. Адам ағзасын йод, темірмен қамтамасыздаудың 3 негізгі әдісін атап кетуге болады.
1. Фармакологиялық. Құрамында түрлі дәрумендер мен микроэлементтері бар дәрілерді тағайындау және пайдалану.
2.Дұрыс тамақтану. Пайдаланатын тағамдарға микроэлементтер мен дәрумендерге бай өнімдерді жүйелі түрде қосу. Йод көптеген теңіз өнімдерінің құрамында бар, темір - бауыр, қоян етінде, күрке тауық етінде, сулы, қара құмықта, қара жидекте, шабдалыда т.б. бар. Тағамдарға аскорбин қышқылын қосу темірді соруын жақсартады. Ол көбінесе итмұрын, лимон, тәтті бұрыш, қарақат, укроп құрамында болады.
3. Негізгі тағам өнімдерін йод, темір қоспаларымен, дәрумендер кешенімен фортификациялау (байыту).Сондықтан тағам өнімдерін таңдау кезінде, әсіресе, нан, сүт, тұз сияқты әрдайым пайдаланатын өнімдердің таңбалауына назар аударып, фортификацияланған ұн мен йодталған тұз сатып алуды ұсынамыз.
Тамақтанудағы 10 қателік: Бірінші қателік. Тамақты көп жейміз. Екінші қателік. Қашанда майлы тамақты жақсы көреміз. Үшінші қателік. Қандай тағамды ішіп - жегеніміз жөн, оны таңдап - талғай білмейміз. Содан дастарханға не әкелсе, соның бәрін асаймыз. Төртінші қателік. Әр түрлі сұйық асты көп ішеміз. Бесінші қателік. Өз уақытында тамақтанбаймыз. Дастархан үстіндегі тамақты тез ішіп, тез жейміз. Тамақтану мерзімімен санаспаймыз. Негізінен, күніне 3 рет тамақтанған абзал. Алтыншы қателік. Тәттіні көп жейміз. Қант, конфет, торт, т. б. асыра ішіп - жейміз. Жетінші қателік. Тамақты жақсы әзірлеп, дұрыс сақтай білмейміз. Біз көбінесе қуырған тағамды, тұзы көп асты дайындаймыз. Сегізінші қателік. Кешкілік теледидар көріп отырып тамақ ішкенді ұнатамыз. Тоғызыншы қателік.Міндетті түрде әр тамақтың құрамында қанша белок, май, дәрумендер мөлшері бар екенін білген жөн. Оныншы қателік. Тамақты жасқа қарай ішіп - жеуге тиістіміз. Біздің бір жаман әдетіміз 6 - 10 жас аралығындағы баланы көп тамақтандыруға тырысамыз. Және де кәрі адамдар әліне қарай аз - аздап тамақтанғаны дұрыс. Мектепте ыстық тамақ ішетін оқушылар аз шаршайды және мектеп жүктемесін оңай орындайды. Уақытылы тамақтану, тамақтану мерзімін сақтау - бұл, ас қорыту жүйесі ауруының алдын алу болып табылады. Мектеп оқушыларына таңғы ас міндетті түрде болуы керек. Таңертең алдағы жұмсалатын энергияны қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз мөлшерде тамақ өнімдері мен калориясы бар ыстық тағам сүзбе пісірмесі, сүт ботқасы немесе етті тағам ұсынылуы қажет.
Организмнің қалыпты тіршілігі үшін тамақ керек екенін әрбір адамзат баласы біледі. Адам организміне әр уақытта да органикалық зат және энергия алмасу болып отырады. Организмге керекті энергия мен құрылыс материалдарының көзі болып тамақпен бірге айналаны қоршаған сыртқы табиғи ортадан түсетін түрлі қоректік заттар жатады. Егер ағзаға тамақ түспесе адам ашығады. Осы аштықтың өзі адамға, оның организміне қандай қоректік зат керектігін және оның мөлшерін айта алмайды. Біз күнделікті тұрмыста тәтті және тез дайындалатын тағамдарды пайдаланамыз, бірақ осы пайдаланған тамақтың пайдалылығы, қауіпсіздігі туралы ойланып қоймаймыз.
Дәрігерлердің айтуынша адамдардың денсаулығын сақтау, ересек адамдардың жұмыс істеу қабілеттілігін күшейту, ал балалардың организмінің дамуы мен өсуіне өте қажетті жағдай, ол тиімді тамақтану болып табылады.
Қалыпты өсіп даму, үшін және тіршілігін қолдау үшін оғанбелок, майлар, көмірсулар, витаминдер және минералды тұздар керек.
Адамның дені сау болу үшін қырыққа жуық әр түрлі қоректік заттар керек. Оларға витаминдер, минералды тұздар, аминқышқылдары, негізгі май қышқылдары (өсімдік, жануар майлары) және энергия көздері (көмірсудан, белок пен майлардан алынатын калориялар). Міне, осы қоректік заттар күнделікті біз пайдаланып жүрген тамақтың құрамында болуы керек.
Көптеген тамақтың құрамында бірнеше қоректік заттар бар. Мысалы, сүттің құрамында басқа қоректік заттармен қатар белок, май, қант, рибофлавин және де басқа витаминдердің В группасы, А витамин, кальций мен фосфор бар.
Құрамында барлық қоректік заты бар тамақ кездеспейді. Сүттің құрамында мысалы, С витамині жетіспейді. Сондықтан да әр уақытта әр түрлі тамақты жеу керек.
Тамақ әр түрлі болса денсаулыққа қажетті қоректік затпен организм толық қамтамасыз етіледі. Сондықтан да күн сайынғы тамақ рационында жеміс - жидек, көкөніс, нан және астық тұқымдас өсімдіктердің өнімдері, ет, құс еті, жұмыртқа мен балық, кепкен бұршақ пен атбас бұршақ: қытай бұршағы, үрме бұршақ, жасымық сияқты өсімдік белогына бай заттар және сүт, ірімшік пен йогурт болуы керек.
Жеміс-жидек пен көкөністер әсіресе С мен А витаминдерінің көзі болып табылады. Нан тағамдарында В витамині, темір бар және ол энергия көзі болып есептелінеді. Еттің құрамында белок, май, темір және көптеген тиамин мен В12 витамині сияқты витаминдер бар. Кальций мен қоректік заттардың негізгі көзі сүт тағамдары болып саналады. Біз мынандай себептерден тамақтанамыз: өмір сүру үшін, өсу үшін, денімз сау болуы үшін, энергия алып жұмыс істеп, дем алу үшін. Сөйтіп қоректік заттарды біздің денсаулығымызды сақтау үшін керек. Бұл химиялық заттар бір-бірімен әрекеттесе отырып біздің организмде мынандай қызметтерді орындайды: организмдегі бұлшық ет пен сүйек ұлпаларының қызметіне қажетті құрылыс материалы болып табылады; организмнің зат алмасу процесіне қатысатын заттардың көзі; организм үшін энергияның көзі болып табылады. Ас қорыту процесі кезінде қоректік заттар біз жеген тағамнан қорытылып, қоректік зат пен дем алған кездегі оттегі бүкіл денеге тарайды. Әрбір топтағы тамақтың күн сайын қандай мөлшерде керек екенін мына кестеден көруге болады. Тамақтардың топтары порция саныНегізгі қоректік заттарНегізгі қызметіКөздеріЖеміс-жидек және көкөніс көмірсулар, витаминдер, минералды заттарЭнергияның көзі, зат алмасуды реттейді, сау терінің пайда болуына және көздің жақсы көруіне көмектеседі.Барлық жеміс -жидек пен көкөніс, нан және жарма құймақ, тамақтар көмірсулар, витаминдер, минералды заттар энергия көзі, дені сау жүйке жүйесінің п.б. себін тигізеді.Сұлы ботқасы, күріш, ұннан жасалған тағамдар, сүт ,кальций , А және В витаминдері тіс пен сүйектің өсуіне көмектеседі. Бұлшық етпен жүйке жүйесіне көмектеседі. Сүт, балмұздақ, ірімшік, йогурт, сүзбе, ет, ақуыз, темір, бұлшық ет, қан, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.