Шошқа шаруашылығының маңызы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Бұл курстық жұмыс 29 беттен тұрады және де 4 кестеден 16 суретті қамтиды.

Түйін сөздер
Гигиена, санитария, ветеринария, қабан шаруашылығы, қора- гигиенасы, дезинфекция, дезинсекция, вет- санитариялық талаптар, қора жай микроклиматы, төсеніш материалдары, жылу балансы, қи сақтағыш, азықтандыру, азықтың санитариялық сапасы, қабандарға арналған станоктар.

Жоспар:
1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.1. Қабан қораларын жобалаудың нормативтік базасы ... ... ... ... ... ... ...
2.2. Қора- жай бөліктерін зоогигиеналық тұрғыдан бағалау ... ... ... ... ... ..
2.3. Ветеринариялық- санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиеналық талаптар және олардың беріктілігін сақтайтын шараларды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4. Қабандарды азықтандыру және шошқа азығына қойылатын санитариялық- гигиеналық талаптар ( азық қоймасын есептеп шығару, мал азығын санитариялық тұрғыдан бағалау) және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шараларды белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.5. Суға және су көзіне қойылатын санитариялық- гигиеналық талаптар ( ішетін суды санитариялық бағалау, тәуліктік су қажеттілігін есептеу, суды залалсыздандыру) және оның санитариялық сапалығын сақтау шараларын белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.6. Қабан шаруашылық нысандарын инфекциялық аурулардан сақтау профилактикалық санитариялық шараларын белгілеу ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Кіріспе
Шошқа шаруашылығының маңызы
Қазақстан Республикасында нарықтық экономика қалыптасқан жағдайда еліміздің тәуелсіздігін қамтамасыз етудің басты мәселелерінің бірі - жеткілікті азық- түлік қорын құру болып табылады.
Республикада азық- түлік проблемасын шешуде шошқа шаруашылы- ғының алатын орны ерекше. Бұл еліміздің ет қорын жедел түрде толықты- руға мүмкіндік беретін мал шаруашылығының айрықша бір саласы.
Қазіргі кезеңде Қазақстанда өндірілетін барлық еттің 13% шошқа етінің үлесіне тиеді, ал Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында 30%- ға дейін жетеді.

Азықтану кезінде

Қазақстан республикасында шошқа шаруашылығымен негізінен 13 облыс айналысады. Өсірілетін 13 тұқымның ішінде ең көп ( 93% ) үлес ірі ақ тұқымға тиеді, ал отандық селекционерлер шығарған жетісу тұқымы - 4,5% , Ақсайдың қара ала шошқасының тұқымдық тобы - 0,7% құрайды.
Шошқа еті мен майының тағамдық құнарлығы мен дәмдік қасиеттерімен ерекшеленеді. Мәселен 1 кг шошқа етінде 2500 ккал, ал сиыр етінде 1500 ккал энергия бар.
Қазіргі жер жүзінде практикалық мәні бар шошқа тұқымдарының саны
100 ден асады, ал аз санды және құрып бара жатқандары 400 тартады, ең өнімді тұқымдардан бірінші кезекте ірі ақ және ландрас тұқымдарының бас саны өсіп келеді. Мәселен, барлық асыл тұқымдардың ішінде біздің
елімізде ірі ақ шошқа - 85%, Данияда ландрас 90% құрайды.
Шошқаның тұтас етінде орташа алғанда 25% бұлшық ет, 38% май және 10% сұйықтық ұлпалары бар. Ет өнеркәсібінің бүкілодақтық ғылыми- зерттеу институтының және басқа да ғылыми- зерттеу мекемелерінің зерттеулеріне қарағанда шошқа еті бағала белоктарға, барлық аминқышқылдарына, минералдық заттар мен В тобының витаминдеріне бай. Адам ағзасын ауыстырылмайтын май қышқылдарымен қамтамасыз етудің маңызды көзі- тері, май ұлпасы- қыртысмай жоғары тағамдық құнарлылығымен бағаланады. Қыртысмайдың бұндай тағамдық қасиетінің үлкен практиқалық мәні бар, сондықтан да ол екеулі мөлшерде (20- 25% ) әртүрлі шұжықтарға қосылады. Шошқа еті мен қыртысмай консервіленеді, оны тұздау мен қақтау бұл тағамның құнарын арттыра түседі. Шошқа етінен шұжықтардың әртүрлі сорттарын, сан еттері, вечина, рулеттер, буженина, грудинка, корейка және т. б. жоғары сапалы тағамдардың өте мол ассортименті дайындалады.
Шошқа еті мен майының жоғары тағамдық қасиеті дүниежүзінің көптеген елдерінде шошқа етін пайдаланудың үлес салмағына себепші болып отыр. Мәселен, ет балансыда шошқа етінің үлесі Данияда 69%, Польшада 60,5% болып отыр.
Шошқаны сойған кезде, оның еті мен майынан басқа терісі, қылшығы, ішек- қарны, қаны сияқты өнеркәсіпке қажетті көптеген бағалы шикізаттар алынады.
Жоғарыда айтылған дүниежүзілік ет өндірісінің құрылымында шошқа еті қазіргі таңда бірінші орында, оның үлесіне 2000 жылы 38,8%, сиыр еті 32,2%, құс еті 4,3 % және басқа еттер болған. Шошқа етін өндіруде алдыңғы орында Қытай 17,3 млн тонна , АҚШ 6,5 млн тонна , ТМД 5,3 млн тонна.
Қазіргі замандағы шошқа шаруашылығының өзіндік еркшелігі, пайдалану, толықтыру, шошқа өсіру және жемдеудің қарқындылығын арттыру, әр жануарға есептегенде өнім беру өндірісін ұлғайту. Мәселен, 80- ші жылдардың басына қарай Ұлыбритания, Франция, Дания сияқты елдерде аналық шошқалардан 13- 15 денторай ала бастады және 1 кг өсімге орташа жұмсалған азық шығыны, 3,5 кг азық өлшемінен артпайтын, орта тәуліктік өсім 600 гр алуға қол жеткізе бастады. Шошқа енесін өндіру әртүрлі елдерде үлкен ауытқушылықпен, бір адам баласына шаққанда 33,2 кг жетті. Соңғы жылдардағы бұл саланың қарқындылығының маңызды көрінісі, шошқа баласының өсу және шошқа етін өндірудің жоғарғы темпін айтуға болады. Саланы қарқындатудың

маңызды факторларының бірі шошқа шаруашылығындағы селекциялық-
тұқымдық асылдандыру жұмыстарын жақсарту, бұрыннан бар және жаңадан шығарылған тұқымдарды одан әрі жетілдіру.
Қазіргі жер жүзіндегі практикалық мәні бар шошқа тұқымдарының саны 100 ден асады, ал аз санды және құрып бара жатқандары 400 тартады, ең өімді тұқымдардан бірінші кезекте ірі ақ және ландрас тұқымдардың бас саны өсіп келеді.Соңғы кездерде Дюрок, Гешмир және тағы басқа ларының ареалы кеңейіп, молая түсуде. Бұған шошқа шаруашылығының барлық жерде дерлік ет бағытында дамуы ықпал жасап отыр. БҰҰ жанындағы азық- түлік және ауыл шаруашылығы комитетінің мәліметтері бойынша жер жүзіндегі шошқаның саны 850 млн бас. Оның ішінде бірінші орында Қытай 340 млн бас, ТМД елінде 2,9 млн, оның ішінде Қазақстанда 2,9 млн. Мәселен, 2001 жылы жалпы шошқа етін өндіру арта түсіп отырғаны байқалады. Мысалы, 1997 жылы жалпы ет өндірісінде сиыр еті 2,9%. Біздің елімізде өндірілетін ет көлемінің ішінде шошқа етіне тиесілі үлес салмағы 34% . Дүниежүзін тұтас қарағанда біздің елімізде шошқа етін өндіру біркелкі емес. Айталық, Еуропа шошқа еті 50,7% 6 Азияда 29,9%, Америкада 18,1%. Қазақстанда шошқа етін өндіру жөнінен 8- ші орында. Мейлінше аз шығынмен өнімнің жоғары өндірісін қамтамасыз ету үшін шошқаның физиологиялық ерекшеліктері мен өндіріс технологиясының арасында экономикалық тұрғыдан жарасым болуы қажет. Шошқалардың физиологиялық және функционалдық ерекшеліктеріне сай жағдай жасау- олардың ғұмырын ұзартып, жоғары резисентті болуына, стресске қарсы тұрақтылығына әсер етеді, өнімділік потенциалының мейлінше көрінуіне олда ықпал жасайды.
Қазақстанда белгіленіп қойылған және салынған шошқа өсіру кешендері- 7. Алматы және семей облыстарында 54 мың бас, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Көкшетау, Қостанай облыстарында 24 мың бас.
Басқа ауыл шаруашылық малдарының өсіп- жетілуіне қарағанда да шошқа санының өсуі қарқындай түсті.
Қазақстанның барлық облысында шошқа тұқымын өсірумен айналысады. Солардың ішінде шошқаның ірі ақ тұқымының маңызы жоғары, себебі Қазақстанда шығарылатын Жетісу тұқымы- 4,5 %, Ақсайдың қара ала тұқымдық шошқа тобы - 0,7% үлесін құрайды.
Шошқа шаруашылығы республикамызда азық- түлік жоспарын шешуде өте маңызды рөл атқарады. Осы міндеттерді шешуде және халықты етпен қамтамасыз ету мәселесін шешу барысында, мал шаруашылығының ең тез жетілетін саласы ретінде шошқа өсірудің маңызы зор.
Қазіргі шошқа етін өндіру технологиясының негізгі кешендерінде етті тоқтаусыз өндіру болып табылады, ол үшін шошқаларды бір цехтардан екінші бөлмеге ауыстырып отырады: оларды қашыру, буаз аналық
шошқаларды ұстау, туған аналықтарды күтіп- бағу, торайларды өсіру және бордақылау. Осы технологиялық цикл етті үзбей өндірудің кепілі болып табылады.
Торайлардың тууынан бастап етке өткізу уақыты 222 күнге созылады, олардың 26 күні емізу кезеңі, өсіріп- бағу 80 күн, бордақылау 116 күн. Өсіру және бордақылау өте жоғары өнімділікті талап етеді. Бір айлығында тәуліктік өсу- 230 грамм болып өсіру кезеңінде ( 26- дан 106 күнге дейін) 400грамм, ал бордақылау кезінде 600- 650 граммға дейін жетеді. Үлкен кешендерде шошқаны ешқайда шығармай, ал буаз аналық шошқаладрды 32 күнгі буаздылығына және емізу циклына толық уақытқа дейін ұстайды. Ал бордақылау кезіндегі шошқаларды сұйық заттармен тамақтандырады.
Өндірістік негізінде шошқа етін өндірудегі ең басты мәселе, шошқаларды құндылығы жоғары құрамы бар жеммен қамтамасыз ету болып табылады, Қазақстанда Алтын дермен корпорациясын 54 мың басқа есептелінген кешенінде 20- 25 мың бас шошқа өсіріледі, бұл кешеннің жұмысы үздіксіз шошқа етін өндіру.Жоғарыда айтылған технологиялық циклдың барлығы дерлік жоғары деңгейде орындалады. Барлық шошқалар құрама жеммен белгіленген рецептура бойынша жемделеді. Айына 70 тонна ет үздіксіз технологиямен өндіріліп отырады.

2. Негізгі бөлім
Қазақстан Республикасында шошқа шаруашылығымен негізінен 13 облыс айналысады. Өсірілетін ең көп 93% ірі ақ тұқымға тиеді, ал отандық селекционерлер шығарған жетісу тұқымы 4,5%, Ақсайдың қара ала шошқасы.ның тұкымдық тобы 0,7 % құрайды.
Шошқа еті мен майының тағамдық құнарлығы мен дәмдік қасиеттерімен ерекшеленеді. Мәселен 1 кг шошқа етінде 2500 ккал, ал сиыр етінде 1500 ккал энергия бар.
Қазіргі жер жүзіндегі практикалық мәні бар шошқа тұқымдарының саны 100 ден асады, ал аз санды және құрып бара жатқандары 400 тартады, ең өімді тұқымдардан бірінші кезекте ірі ақ және ландрас тұқымдардың бас саны өсіп келеді. Мәселен, барлық асыл тұқымдардың ішінде біздің елімізде ірі ақ шошқа - 85%, Данияда ландрас 90% құрайды.
Шошқаның тұтас етінде орташа алғанда 25% бұлшық ет, 38% май және 10% сұйықтық ұлпалары бар. Ет өнеркәсібінің бүкілодақтық ғылыми- зерттеу институтының және басқа да ғылыми- зерттеу мекемелерінің зерттеулеріне қарағанда шошқа еті бағала белоктарға, барлық аминқышқылдарына, минералдық заттар мен В тобының витаминдеріне бай. Адам ағзасын ауыстырылмайтын май қышқылдарымен қамтамасыз етудің маңызды көзі- тері, май ұлпасы- қыртысмай жоғары тағамдық құнарлылығымен бағаланады.
Қыртысмайдың бұндай тағамдық қасиетінің үлкен практиқалық мәні бар, сондықтан да ол екеулі мөлшерде (20- 25% ) әртүрлі шұжықтарға қосылады. Шошқа еті мен қыртысмай консервіленеді, оны тұздау мен қақтау бұл тағамның құнарын арттыра түседі. Шошқа етінен шұжықтардың әртүрлі сорттарын, сан еттері, вечина, рулеттер, буженина, грудинка, корейка және т. б. жоғары сапалы тағамдардың өте мол ассортименті дайындалады.
Шошқа еті мен майының жоғары тағамдық қасиеті дүниежүзінің көптеген елдерінде шошқа етін пайдаланудың үлес салмағына себепші болып отыр. Мәселен, ет балансыда шошқа етінің үлесі Данияда 69%, Польшада 60,5% болып отыр.
Шошқаны сойған кезде, оның еті мен майынан басқа терісі, қылшығы, ішек- қарны, қаны сияқты өнеркәсіпке қажетті көптеген бағалы шикізаттар алынады.
Жоғарыда айтылған дүниежүзілік ет өндірісінің құрылымында шошқа еті қазіргі таңда бірінші орында, оның үлесіне 2000 жылы 38,8%, сиыр еті 32,2%, құс еті 4,3 % және басқа еттер болған. Шошқа етін өндіруде алдыңғы орында Қытай 17,3 млн тонна , АҚШ 6,5 млн тонна , ТМД 5,3 млн тонна.

2.1. Қабан қораларын жобалаудың нормативтік базасы
Мал қораларын жобалап салу және пайдалану кездерінде олардың зоогигиеналық нормаға және ветеринариялық санитариялық талаптарға сәйкестігі бақыланып отырады.
Мал шаруашылығындағы өндірістерді салу және қайта кеңейтіп тұрғызу, арнайы жобалау мекемелері мен институттарының жасаған жобаларының негізінде орындалады.
Мал қораларын және ірі комплекстерді тұрғызу оларды жобалаудан басталады. Құрылысты салуға немесе қайта тұрғызуға жобалау және ізденіс жұмыстарын берілген тапсырмаға байланысты жобалау мекемелері жүргізіледі. Қандай болмасын объектіні тұрғызу үшін, арнайы жасалған проектіге сүйенеді.
Жоба - әр өндірістерге , қораларға , ғимараттарға т. б. құрылыс- тарды салуға арналған анықтама хаттар, сызбалар, экономикалық есептер, бағалау және техникалық құжаттардың жинағы болып табылады.
Жобалауға берілген тапсырмаға және қолданылатын орнына байланысты 4 түрлі жоба болады:
Жекелеме жоба - ерекше, уникалды объектілерге жасалады. Мұндай проектілер тек бір ғана объектіні салуға арналады. Көбінесе жекелеме жобалар эксперименталды болады.
Эксперименталды жоба - жаңа техникалық шешімдерді шаруашылық жағдайда өте мұқият тексеру үшін жасалады. Мұның

тәжірибе жасап тексеруіне малдарды күтіп- бағудың жаңа технологиясы,
өндіріс процесстерін ерекше механикаландыру және автоматтандыру жүйелерін енгізу, жаңа құрылыс шешімдерін пайдалану және т. б. жатады.

50 басқа арналған жоба

Қайталап қолданылатын жоба - дұрыс жасалған, яғни жан- жақты тексерілген жекелеме жобаларды қайталап пайдалану үшін жасалады. Мұндай проектілерді бірнеше рет қайталап пайдалану типтік шешімдердің жөқ немесе жеткіліксіз болғанында кездеседі.
Типтік жоба - Біркелкі объектілерді жаппай салуға арналады. Олар өзінің орны мен негізгі параметрлері жағынан көп қолдануға болатын жобалық шешім. Типтік жоба құрылыс- монтаж жұмыстарының құнын төмендету есебінен құрылыс алу құнын күрт қысқартуға мүмкіндік береді.
Жұмысшы жобаны типтік жоба бойынша салынатын кәсіпорын нысандарына жасайды. Оған мыналар қажет: жалпы түсініктемелік жазба, құрылысты ұйымдастыру, сметалық құжат, жүмыс жобасының пасторты, жұмысшы құжаттары.

460 басқа арналған жоба

Жұмыс жобасының құрамына - жалпы анықтама хат, құрылысты ұйымдастыру, баға құжаттары, жұмыс проектісінің құжаты кіреді.
Анықтама хат - жобалау құжаттарының жиынтығы болып саналады да, онда құрылысқа арналған ортаның дәлелі, жоба қуатының сипаттамасы, жылытуға қажет отынға, суға, жылуға, электр энергиясына сұраныстары және оны қамтамасыз ету шаралары, сол сияқты бір бөлімінде архитектуралық шешімдер, вет - сан шаралар т. б. көрсетіледі.
Құрылысты ұйымдастыру бөлімінде құрылыстың жүргізілуі, жаб-дықтарды құрастыру, орнату және ең оптимальды аяқталатын мезгілі көрсетіледі.
Бағалау құжаттары (смета)- құрылыстың барлық бағасы, яғни жинақтау бағасы.
Жұмыс жобасының паспорты - жоба туралы негізгі анықтамалар белгіленген қашықтыққа орналасқан объектілердің байланысын көрсетеді.
Жұмыс құжаттары - типтік жобаға кірген, жеке, бір- бірінен белгілі қашықтықта орналасқан объектілердің байланысын көрсетеді.

2.2. Қора - жай бөліктерін зоогигиеналық тұрғыдан бағалау
Қоралардың әрбір бөлшектеріне белгілі бір санитарлық- гигиеналық

талаптар қойылады.
Негіз - малдарға арналған объектілердің негізі болып жер есеп- теледі де, үстіне іргетас арқылы түсетін барлық салмақты қабылдап тұрады да, қораның беріктігіне әсерін тигізеді. Сондықтан негіз болатын жер берік, біркелкі, құрғақ, сусымалы емес және салмақтың әсерінен отырмайтын болуы керек. Мал қораларына негіздікке кесек түйірлі құрылымды топырақты жерлер қолайлы келеді. Усақ түйірлі, сазды топырақты жерлер сулы болады да суық кездерде қатқанда көтеріліп, ал көктемде түсіп, отырып кететін болғандықтан объектілерге табиғи негіз бола алмайды.
Іргетас( фундамент) - объектілердің салмақтарын өзіне қабылдап, негізге беріп тұратын жер бетіндегі қора бөлігі. Іргетастарға негізгі қойылатын санитарлық- гигиеналық талаптар: беріктілігі, атмосфералық факторлардың әсеріне төзімділігі, аязға шыдвсдылығы, тұрғызуға қолайлылығы және үнемді болуы.
Бір қабатты мал қораларына салынатын іргетастар таспалы, бағаналы, свайлы болып бөлінеді.
Таспалы іргетас - ғимараттың сыртқы және ішкі қабырғаларының астынан үзіліссіз орнатылатын, барлық салмақты бірдей өзіне қабылдайтын ең маңызды бөлшегі болып табылады.
Бағаналық іргетас - берік, тіреуіш тектес, қораның бөлшектерінің салмағын негізге бөлектеп түсіреді.
Свайлы іргетас - темір бетондардан, ағаштан, металдан т. б. материалдардан жұмыр, үш, төрт және көп кырлы қылып жасалған, ғимараттың салмағын грунтқа беретін немесе оның көтергіш қасиетін арттыру үшін нығыздалып, бекітілген кадалар болады. Іргетастың жер бетінен шығып, үстіне қабырғалар жататын бөлігін - цоколь деп атайды.
Қабырғалар - қора ішін сыртқы орта факторларынан сақтау және бөлмелерге бөліп санитарлық - гигиеналық жағдай жасауға арналған бөлшек болып табылады. Қабырғалар салмақ түсетін және өз салмағын көтеріп тұратын болып бөлінеді.
Қабырғалар материалдарына байланысты ағаш, саман, бетон, кірпіш, шлак, саз балшықты, т. б. болып бөлінеді. Қабырғаға алынатын құрылыс материалдары аймақтардың табиғаты мен климатына сәйкестендіріліп алынады. Өйткені қораның барлық жылуының сыртқа таралуының 30- 45% осы қабырғалар арқылы болады. Сондықтан, қабырғаларға санитарлық- гигиеналық талаптар қойылады: олар өз мәнінде берік болулары керек, жылу ұстағыш, су және бу сіңірмейтін, ұзақ жылдарға шыдамды, отқа төзімді және экономды болуы керек.
Төбе - қораны шатыр аралығынан немесе сыртқы атмосферадан бөліп, ішкі температураны және ылғалдылық режимді қалыпты ұстап тұруға көмектесетін көлденең бөлшектің бірі. Төбеге қойылатын Гигие -
налық талаптар: олар жеңіл, тегіс, берік, су өткізбейтін, отқа төзімді, газ, ауаны аз өткізетін, құрғақ және төменгі жылу тарату коэфиценті бар материалдардан жасалуы керек.
Едендер - қоралардың қорғайтын бөлшектерінің қатарына жатады.
Едендердің құрылуы және материалдары қораның микроклиматына, сол арқылы малдардың денсаулығы мен өніміне елеулі әсерлері болады. Сондықтан едендерге мынандай санитарлық- гигиеналық талаптар қойылады. Олардың төменгі жылу тарату қасиеті механикалық және химиялық әсерлерге берік, төзімді, тегіс, бірақ тайғақ емес, су өткізбейтін, жануға берілмейтін, өңдеуге, дезинфекцияға қолайлы, адамдар мен малдардың организмдеріне зиянды әсерлері жоқ болуы керек.
Малдардың денесі басқа бөлшектермен қарағанда ең көп едендер мен тиісетіндіктен, олардың жылу сіңіргіштігі 12 ккалм2сағград. Жоғары болмауы керек. Малдар, әсіресе шошқалар дем алу кезінде тәулігіне 70- 90 % уақытын еден үстіне жатумен өткізеді. Сондықтан, едендер суық және дымқыл болса, организмге суық өтіп, денеден жылу тарау жоғарылап, әсіресе жас төлдер суыққа ұрынып, ауруға шалдығып, өнімі төмендейді. Соған байланысты жас төлдерге, енесінің бауырындағы торайларға электр энергиясы арқылы жылытылатын немесе ондай жағдай жо болған жағдайда қалың төсеніштер ( салам, торф, ағаш ұнтағы) пайдаланған дұрыс болады. Едендердің су өткізбейтін қасиеті қораның санитарлық жағдайына тікелейбайланысты болғандықтан өте маңызды болады. Еденнің су өткізгіштігі жоғары болса, оның астындағы жер суланып, жылу таралуы жоғарылап және еден астына жиналған малдардың нәжістері мен несептері ыдырап, зиянды газдармен ылғалдылық бөліп шығарып, ауаны ластап және әртүрлі микроорганизмдердің өсіп- өнуіне қолайлы жағдай тудырады.
Еденнің тегіс немесе бетінің бұдырлы болуының да зор гигиеналық маңызы болады. Өте қатты едендер малдардың тұяғына зиянды әсер етіп, тізе буындарының ісіп кетуіне және аяғы талып, жата беруіне әкеліп соғады. Өте тегіс, жылтыр едендер тайғақ болып, малдардың тайып жығылып, жарақаттар алуына себепші болады.
Едендердің бетінен сұйықтардың жиылып қалмай, ағып кетуі үшін оларды малдардың артына - канализацияға қарай сәл көлбеуі : шошқалардың станоктары 2 - 3 см 1 метрге. Еденнің құламасы өте көп болса, малдың артқы аяқтарына салмақ түсіп, талып, шаршағыш болып, жата береді және буаз малдардың жатыры түсуіне апарып соғады. Қораның ұзынынан жүретін жол едендерінің көлбеуі 0,5- 1, ал көлденең жолдардыкі - 25 кем болиауы кеорек. Бір мал қорасының ішінде бірнеше еден түрлері кездседі.Малдар жататын жерлерде жұмсақ, жылы, ал жолдарда- берік, қатты едендер жасалады. Жалпы едендердің жерден биіктігі 150- 200 мм кем болмауы керек.

Мал қораларында көбінесе ағаш, бетонды, асфалтты, жер, саздан жасалған және тор көзді едендерді пайдаланады.
Ағаш едендер - шошқалардың станоктарында каралады. Ағаш едендерді нығарланған сазды еденнің, немесе бетонның үстіне тақтайлардан жасайды. Ағаш едендері жылы, тегіс, бірақ ылғал сіңіргіш, су өткізгіш, химиялық заттардың әсеріне төзімсіз, суланғанда тайғақ және шірігіш, ұзақ пайдалануға жарамсыз болып келеді. Шошқа қораларында 1- 2 жыл.
Бетонды едендерді - мал қораларының жолдарында және қосымша бөлмелерде қолданады. Олар қатты және жылуды көп тарататын болғандықтан, жататын жерде пайдалануға болмайды.
Асфальтты едендер - біршама жылы, су өткізбейтін, қатты емес, дезинфекция жасауға қолайлы, бірақ мал нәжістерінің әсеріне және жоғарғы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.