Дарынды балалар және оларды тану
Жоспар:
І. Кіріспе
І Тарау. Дарынды балалар және оларды тану
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
1.2.Оқушы қажеттілігі
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
ІІ Тарау. Дарынды балалармен ЭЕМ.де жұмыс жасау.
2.1.Компьютермен жұмыс істеу деңгейлері
2.2. Курсты оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
І. Кіріспе
І Тарау. Дарынды балалар және оларды тану
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
1.2.Оқушы қажеттілігі
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
ІІ Тарау. Дарынды балалармен ЭЕМ.де жұмыс жасау.
2.1.Компьютермен жұмыс істеу деңгейлері
2.2. Курсты оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Дарынды балалар - жалпы және арнайы дарыңдылығын (музыкаға. сурет салуға, техникаға және т.б.) байқатқап балалар. Дарындылықты ақыл-ой дамуының қақкыны бойынша — басқадай жағдайлар бірдей болғанша баланың өз құрдастарынан озықтық дәрежесі бойынша диагностикалау кабылданған (ақыл-ой дарынылыгы тестері мен зняттылық коэффмциекті осыған негіздслген). Мұндай көрсеткішті асыра бағалауға болмайды, өйткені акылдың шығармашылық жағының бірінші дәрежелі маңызы бар. Басқалардан бұрын балаларлын көркемдік дарындылығы (музыка саласына, одан соң сурет салуда) байқауға болады. Ғылыи саласында бәрінен гөрі ] математикаға дарындылық тезірек байқай алады. Баланың жалпы акыл-ой деңгейн мен неғұрлым арнайы қабілеттердің көрінімділігі аясында алшақтық болатық жағдайлар аз емес. Акыл-ой кабылеті тым ерте дамыған не қайсыбір қарекет саласында ерекше айқын жетістіктерге жеткен балалардың вундеркшілтер деп! атайды. Алайда баланың тіпті ең үздік) дегсн жетістіктердің өзі болашақ талантың жеткілікті кепілі бола алмайды. Туа? біткен бейімділіктер индивидумдық-психологиялық ерекшеліктерінің қлыптасуының күрделі процесінің бір шарты ғана, оның борі қоршаған ортаға қарекеттің сипатығна өте кең байланысты Балала ерскше қабілеттер болуының нышандары оның жасынаң ажырағысық олар көбне кемелдену қарқынына және жастық өзгерістерге байланьшты. Дарындылықтың бағалануы тестеуге ғана негізделмеуі керек — оның дәрожесі мен( өзіндік ерекшелігі оқыту мен тәрбиелеу барысында, балалардың бслгілі бір мазмұндағы қарскетті аткаруы кезінде;: байқалады. Ерте бастан мамандандыру күн ілгері және шамадан тыс болмауы керек Дарынды балалардың анықталып кемелдсндірілуіне арнаулы мектептері (мыс, музыка, математика мекгептсрі), факультативтік сабақтар, алуан түрлі үйрмелер, студиялар, мектеп окушыларының олимиадаларын, балалардын көркемлік онерлерінің конкурстарын өткізу және т.б. жағдай жасайды. Дарынды балалардың дамуының тежелуіне жол беругс болмайды. Мұндай балалардың окулық жүктемесі, оқыту және тәрбилеу нысандары олардың мүмкіндіктеріне сай келуі тиіс. Дарынды балалар туралы қамқорлык кабілеттіктердің дамытылуын жалпыбілімдік дайындыкпен және тұлғаны кемелдендірумен үштастырылуіИ көздейлі.
ДАРЫНДЫЛЫҚ (Одаренность) үлкен нышанан туындайтын кабілетіліктің түрі. Дарындылық адамның сәби кезінен байқалатын ерекше кабілетплігі,өнердің бір түріне туа бейімділігі. Мыс, Дюрер 3 жасынан өз суретін салған, Моцарт 7 жаста төрт соната жазған. Гаусс 14жасында өзін математика әлемін танытқан. Қабілеті жан-жақты дамыған адамды дарынды деуден гөрі қабілетті деу орынды. Дарындылық туа бітетін ерекше касиет. Ал қабілеттілік әр адамда болатын, еңбектенумен, ізденіспен жетілетін қасиет. Дарынды балалар зейінді, алғыр, ширак келеді. Олар киын жұмыспен жан-тәнімен берліп істсйді. Дарындылық атадан балаға, иемереге, шөбереге қан аркылы берілуі де мүмкін. Дарындылық — балаға білім беруде туа біткен алғырлық қасиеттің тәрбие жүйесіндегі әдіс-тәсілдермен бірлесе келіп, жеке тұлғаны қалыптастыруда ықпал етуінің нәтижелік көрінісі. Адамның білуге деген ынта-ықыласының бала бойында туа біткең алғырлык касистімен ұштасуын ақыл-ой қабілетінен байқауға болады.
Дарындыдық дәрежесінің артуы қажеті білімдер мен ептілік, дағдыларды игеріп әрі жетілдіріп баруға тікелей тәуелді.
Дарындылыктың өзіндік ерекшелігі ен алдымен қызығушылық
Дарынды балалар - жалпы және арнайы дарыңдылығын (музыкаға. сурет салуға, техникаға және т.б.) байқатқап балалар. Дарындылықты ақыл-ой дамуының қақкыны бойынша — басқадай жағдайлар бірдей болғанша баланың өз құрдастарынан озықтық дәрежесі бойынша диагностикалау кабылданған (ақыл-ой дарынылыгы тестері мен зняттылық коэффмциекті осыған негіздслген). Мұндай көрсеткішті асыра бағалауға болмайды, өйткені акылдың шығармашылық жағының бірінші дәрежелі маңызы бар. Басқалардан бұрын балаларлын көркемдік дарындылығы (музыка саласына, одан соң сурет салуда) байқауға болады. Ғылыи саласында бәрінен гөрі ] математикаға дарындылық тезірек байқай алады. Баланың жалпы акыл-ой деңгейн мен неғұрлым арнайы қабілеттердің көрінімділігі аясында алшақтық болатық жағдайлар аз емес. Акыл-ой кабылеті тым ерте дамыған не қайсыбір қарекет саласында ерекше айқын жетістіктерге жеткен балалардың вундеркшілтер деп! атайды. Алайда баланың тіпті ең үздік) дегсн жетістіктердің өзі болашақ талантың жеткілікті кепілі бола алмайды. Туа? біткен бейімділіктер индивидумдық-психологиялық ерекшеліктерінің қлыптасуының күрделі процесінің бір шарты ғана, оның борі қоршаған ортаға қарекеттің сипатығна өте кең байланысты Балала ерскше қабілеттер болуының нышандары оның жасынаң ажырағысық олар көбне кемелдену қарқынына және жастық өзгерістерге байланьшты. Дарындылықтың бағалануы тестеуге ғана негізделмеуі керек — оның дәрожесі мен( өзіндік ерекшелігі оқыту мен тәрбиелеу барысында, балалардың бслгілі бір мазмұндағы қарскетті аткаруы кезінде;: байқалады. Ерте бастан мамандандыру күн ілгері және шамадан тыс болмауы керек Дарынды балалардың анықталып кемелдсндірілуіне арнаулы мектептері (мыс, музыка, математика мекгептсрі), факультативтік сабақтар, алуан түрлі үйрмелер, студиялар, мектеп окушыларының олимиадаларын, балалардын көркемлік онерлерінің конкурстарын өткізу және т.б. жағдай жасайды. Дарынды балалардың дамуының тежелуіне жол беругс болмайды. Мұндай балалардың окулық жүктемесі, оқыту және тәрбилеу нысандары олардың мүмкіндіктеріне сай келуі тиіс. Дарынды балалар туралы қамқорлык кабілеттіктердің дамытылуын жалпыбілімдік дайындыкпен және тұлғаны кемелдендірумен үштастырылуіИ көздейлі.
ДАРЫНДЫЛЫҚ (Одаренность) үлкен нышанан туындайтын кабілетіліктің түрі. Дарындылық адамның сәби кезінен байқалатын ерекше кабілетплігі,өнердің бір түріне туа бейімділігі. Мыс, Дюрер 3 жасынан өз суретін салған, Моцарт 7 жаста төрт соната жазған. Гаусс 14жасында өзін математика әлемін танытқан. Қабілеті жан-жақты дамыған адамды дарынды деуден гөрі қабілетті деу орынды. Дарындылық туа бітетін ерекше касиет. Ал қабілеттілік әр адамда болатын, еңбектенумен, ізденіспен жетілетін қасиет. Дарынды балалар зейінді, алғыр, ширак келеді. Олар киын жұмыспен жан-тәнімен берліп істсйді. Дарындылық атадан балаға, иемереге, шөбереге қан аркылы берілуі де мүмкін. Дарындылық — балаға білім беруде туа біткен алғырлық қасиеттің тәрбие жүйесіндегі әдіс-тәсілдермен бірлесе келіп, жеке тұлғаны қалыптастыруда ықпал етуінің нәтижелік көрінісі. Адамның білуге деген ынта-ықыласының бала бойында туа біткең алғырлык касистімен ұштасуын ақыл-ой қабілетінен байқауға болады.
Дарындыдық дәрежесінің артуы қажеті білімдер мен ептілік, дағдыларды игеріп әрі жетілдіріп баруға тікелей тәуелді.
Дарындылыктың өзіндік ерекшелігі ен алдымен қызығушылық
Пайдаланылған әдебиеттер.
1.Петровский.А.П.Педагогикалық және жас ерекшеліктер психолгиясы.-А,1997.
2. Сәбет БАП-БАБА.Жалпы психология-А,2005.
3. Саманкұлова.Ж.Дарындылық танымдылық негізі.//Қазақстан тарихы,2004,N1.
4.Дарындылықты дамытудың психологиялық негіздері.// Қазақстан мектебі,2002,N 1-2.
5. Ә.Беркутов, Г.Жетпісбаева
Информатика және есептеуіш техника негіздерін оқыту әдістемесі Шымкент, 2002
6. О.Камардинов Информатика. Шымкент, 2000. 1-2 бөлім
1.Петровский.А.П.Педагогикалық және жас ерекшеліктер психолгиясы.-А,1997.
2. Сәбет БАП-БАБА.Жалпы психология-А,2005.
3. Саманкұлова.Ж.Дарындылық танымдылық негізі.//Қазақстан тарихы,2004,N1.
4.Дарындылықты дамытудың психологиялық негіздері.// Қазақстан мектебі,2002,N 1-2.
5. Ә.Беркутов, Г.Жетпісбаева
Информатика және есептеуіш техника негіздерін оқыту әдістемесі Шымкент, 2002
6. О.Камардинов Информатика. Шымкент, 2000. 1-2 бөлім
Жоспар:
І. Кіріспе
І Тарау. Дарынды балалар және оларды тану
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
1.2.Оқушы қажеттілігі
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
ІІ Тарау. Дарынды балалармен ЭЕМ-де жұмыс жасау.
2.1.Компьютермен жұмыс істеу деңгейлері
2.2. Курсты оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Дарынды балалар - жалпы және арнайы дарыңдылығын (музыкаға. сурет
салуға, техникаға және т.б.) байқатқап балалар. Дарындылықты ақыл-ой
дамуының қақкыны бойынша — басқадай жағдайлар бірдей болғанша баланың өз
құрдастарынан озықтық дәрежесі бойынша диагностикалау кабылданған (ақыл-ой
дарынылыгы тестері мен зняттылық коэффмциекті осыған негіздслген). Мұндай
көрсеткішті асыра бағалауға болмайды, өйткені акылдың шығармашылық жағының
бірінші дәрежелі маңызы бар. Басқалардан бұрын балаларлын көркемдік
дарындылығы (музыка саласына, одан соң сурет салуда) байқауға болады. Ғылыи
саласында бәрінен гөрі ] математикаға дарындылық тезірек байқай алады.
Баланың жалпы акыл-ой деңгейн мен неғұрлым арнайы қабілеттердің
көрінімділігі аясында алшақтық болатық жағдайлар аз емес. Акыл-ой кабылеті
тым ерте дамыған не қайсыбір қарекет саласында ерекше айқын жетістіктерге
жеткен балалардың вундеркшілтер деп! атайды. Алайда баланың тіпті ең үздік)
дегсн жетістіктердің өзі болашақ талантың жеткілікті кепілі бола алмайды.
Туа? біткен бейімділіктер индивидумдық-психологиялық ерекшеліктерінің
қлыптасуының күрделі процесінің бір шарты ғана, оның борі қоршаған ортаға
қарекеттің сипатығна өте кең байланысты Балала ерскше қабілеттер болуының
нышандары оның жасынаң ажырағысық олар көбне кемелдену қарқынына және
жастық өзгерістерге байланьшты. Дарындылықтың бағалануы тестеуге ғана
негізделмеуі керек — оның дәрожесі мен( өзіндік ерекшелігі оқыту мен
тәрбиелеу барысында, балалардың бслгілі бір мазмұндағы қарскетті аткаруы
кезінде;: байқалады. Ерте бастан мамандандыру күн ілгері және шамадан тыс
болмауы керек Дарынды балалардың анықталып кемелдсндірілуіне арнаулы
мектептері (мыс, музыка, математика мекгептсрі), факультативтік сабақтар,
алуан түрлі үйрмелер, студиялар, мектеп окушыларының олимиадаларын,
балалардын көркемлік онерлерінің конкурстарын өткізу және т.б. жағдай
жасайды. Дарынды балалардың дамуының тежелуіне жол беругс болмайды. Мұндай
балалардың окулық жүктемесі, оқыту және тәрбилеу нысандары олардың
мүмкіндіктеріне сай келуі тиіс. Дарынды балалар туралы қамқорлык
кабілеттіктердің дамытылуын жалпыбілімдік дайындыкпен және тұлғаны
кемелдендірумен үштастырылуіИ көздейлі.
ДАРЫНДЫЛЫҚ (Одаренность) үлкен нышанан туындайтын кабілетіліктің түрі.
Дарындылық адамның сәби кезінен байқалатын ерекше кабілетплігі,өнердің бір
түріне туа бейімділігі. Мыс, Дюрер 3 жасынан өз суретін салған, Моцарт 7
жаста төрт соната жазған. Гаусс 14жасында өзін математика әлемін танытқан.
Қабілеті жан-жақты дамыған адамды дарынды деуден гөрі қабілетті деу орынды.
Дарындылық туа бітетін ерекше касиет. Ал қабілеттілік әр адамда болатын,
еңбектенумен, ізденіспен жетілетін қасиет. Дарынды балалар зейінді, алғыр,
ширак келеді. Олар киын жұмыспен жан-тәнімен берліп істсйді. Дарындылық
атадан балаға, иемереге, шөбереге қан аркылы берілуі де мүмкін. Дарындылық
— балаға білім беруде туа біткен алғырлық қасиеттің тәрбие жүйесіндегі әдіс-
тәсілдермен бірлесе келіп, жеке тұлғаны қалыптастыруда ықпал етуінің
нәтижелік көрінісі. Адамның білуге деген ынта-ықыласының бала бойында туа
біткең алғырлык касистімен ұштасуын ақыл-ой қабілетінен байқауға болады.
Дарындыдық дәрежесінің артуы қажеті білімдер мен ептілік, дағдыларды
игеріп әрі жетілдіріп баруға тікелей тәуелді.
Дарындылыктың өзіндік ерекшелігі ен алдымен қызығушылық бағдарға
байланысты. Осыдан, біреу математикаға кұмар, екінші тарихқа, және біреулер
қоғамдық жұмыстарға бас (лидер) болуда өз дарындылығын іске қосып, оны
нақты іс-әрекетте кейін дамыта түседі Мысалы, мұғалімнің дарындылығының
көрсетташтері келесідей: 1) оқу материалын шәкіртгерге түсінікті күйге
келтіру; 2) окушы көңіл-күйін қалтқысыз тану; 3) жұмыста шығармашыл болу;
4) балаларды өз еркіне көндіре алу; 5) балалар ұжымын біріктіруге
кабілеттілік 6) сөз мәнердігі мен мазмұндылығы; 7) сөйлеу көркемділігі мен
нанымдылықты; 8) педагогикалық әдептік; 9) оқу материалын тұрмыспен
байланыстыра-алу; 10) шәкірттерге каратылған байқағыштық; 11) педагогикалық
талаптылық.
І тарау. Дарынды балалар және оларды тану.
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
Орта кластарда окушылар рылымдардың иегіздерін оқып, игеруге кіріседі.
Балалардың алдында көлемі зор білімдерді меңгеру жойылады. Игерілуге тиісті
материал. бір жағынан, оқутаным және ойлау қызметінін бұрынғыдан гөрі
неғурлым жоғары дәрежесін тәлап етіп, ал екінші жағьшан, оларды дамытуға
бағытталған. Оқушылар математикадағы, физикадағы, химяядағы ғылыми ұғымдар
жүйесін, белгілердің ерекше жуйесін меңгеруге, теориялык тұрғыдан пайымдап
үйренуге тиіс. Нақ осы жаңә орі объективті тұрғыдан ең киын оқу пәндері
білімдсрді меңгеру әдістеріне жаңа талаптар қойып, жоғары дәрежедегі
интеллектіні — теориялық, формальдық, рефлекстік ойлауды — дамытуға
бағытталған. Мұндай ойлау жас өспірімділік кезеңге тән болғанымсн, ол
кішкентай жеткіншектерде дами бастайды.
• Теориялық ойлаудыи өзіне тән касиеті — гипотетикалық-дедукциялық, яғни
гипотезалар құру және оларды. тексеру арк,ылы бір ғана жалпы тиянақтар
негізінде пайымдауға кабілеттілік. Бұл деңгейдё қорытындыға дейінгі бүкіл
пайымдау сөз тұрғысында жүреді, ал оның мазмұны — белгілердің әдеттегі
жүйесі — сөздермен айту, немесе, мәселен, математикада, қолданылатын ерекше
белгілер жүйесімен айту. Жеткіншектін ойлауынан дамуындағы жапалык, оның
интеллсктілік міндеттерге алдын ала ойша шешуді талан ететін міндет деп
карауы болып табылады. Балаға қарағанда жеткіншек есепке талдау жасауды
берілген шамалардағы мүмкін болатын катынастарды анықтау Іс-әрекетінеи
бастайды, олардың байланысы туралы әр турлі болжамдар жасайды, одан ксйін
бұл гипотеэаларды тексередІ, Интеллектік міндетерді швшуде гипотезиларды
пайдалана 6ілу — жеткіншсктңц болмысқа талдау жасаудаты аса маңызды.
Болашақта еңбек етіп, емір сүретіндер - бүгінгі мектеп окушылары, мұғалім
оларды калай тәрбиелесе, Казакстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға
жүктелетін міндет өте ауыр", - деп елбасммыз айткан болатын. Олай болса
"XXI ғасырдьщ мектебі, ұстазы және шәкірті қандай болуы керек?"- деген
сұрак төңірегінде жауаптар іздестірілуде. Міне, осыған бай-ланьгсты Білім
беру стандартынын бағдарламалары, окулыкгар мен оку-кұралдарынын мазмұндары
кайта каралып, жаңашыл әдіс-тәсілдерді іздеу. оларды күнделікті өмірге
ендіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бірак: бұл оңай іс емес екені белгілі.
Заман талабы осы екен, өйтеуір қазіргі жаналықты енгізсек болды екен деп,
оңды-сол пайдалана беруге де болмайды. Басты ескеретін нәрсе окыту мен
төрбиеде оның орнын біліп, ұлтгық тәрбиені білім негіздерімен ұштастыра,
сабактастыра отырып баланын жеке кабілеті мен дарынын ояту, жетілдіру,
шығармашылыкка, іскерлікке баулу, халқымыздың ізгі қәсиетгерін баланың
бойына сіңіру, имаңдылық мінез - кұлқын калыптастыру, жүзеге асыру көзделуі
тиіс.
Сонымен Қазакстаи Республикасыиын "Білім туралы" занына мемлекеттік
саясат негізіиде "әр баланын жеке кабілетіне қарай интеллек-туалдық дамуын
жеке адамнын дарындылығын дамыту" сияқты өзекті мәселелер еңгізіліп отыр.
Сондыкган сонғы кезде дарынды балалармен жұмыс істеуге көп көңіл бөліне
бастады. Дарынды балаларды іздеу, оларды окыту мен төрбиелеу крғам үшін
бүгінгі танда ауадай кажет, себебі дарынды адам басқаға карағаңда қоғамға
кеп пайда әкелетіңі аңык.
Міне, бүгінгі заман талабын орындауда өзге пөндердің ішінде Қазақстлн
тарихы пәнінің алар орны ерекше деп айтуға болады. Себебі, өз тарихын,
Өз елін, жерін сүйетін, келешегін ойлайтын ұлтжанды ұрпақ калыптасады.
Сондықтан да жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, өз тәжірибемді ортаға
салмакцтымын. Әрине, бұл атқарылғаң жұмыстар тек Казакстан та-рихы пәнін
сабакта ғана меңгерту жолдары ғана емес, сонымен бірге сабақтан тыс жұмыс
түрлерін де менгерту қаралған.
Басты мақсат - қоғамдык өмірге бейімделген интеллектуалды жеке тұлғаны
калыптастыру болса, онда дарынды окушыны калыптастыру - дербес жеке жұмыс
жүргізу арқлы іске асырылады.
XXI ғасыр муғалімі білім берудің ұлттық моделіне ету арқылы, оқыту мен
тәрбиенін соңғы жетістіктерін меигерген педагогикалык-психологиялық
диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалык жұмыста кдлыптаскан бұрынғы
кабілетті жөне ескі сурлеудең тез арада арыла алатын, накты тәжірибелік іс-
әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға иксмді шығарма-шыл педагог-
зерггеуші, ойшыл болуды кажет етеді.
"Бала - балкытылатын алтын" оны кандай қалыпқа құйып, кандай мүсін
жасаймын десе де, ұстаздың өз қолында деген сөз бар.
Осы сөздің астарына білім шырақшыларының бүкіл қасиеті сыйып тұр десе де
болады. Әрбір адам өз өмірін ойша шолып өткенде, әуелі атамекені, ата-
анасы, туған үйі, ұстаздары оралады. Ендеше, білім әлеміне енді-енді ене
берген врбір шәкірттін көңіл төрінен орын алагын жанына жакын ұстазы болу
заңды кұбылыс.
Елбасы Н. Ә. Назарбаев Білім мен ғылымды өз дәрежесінде менгергең елдер
ғана өлемдік дамудын алдында, озық көштің бойда ұстар тұсында болады...
Ендеше біз халықка білім беру және ғылымды дамыту, оларды реформалау ісін
барынша қарқынды жолға қоюымыз керек.
Бұл - жана ғасырдын, жана дәуірдін күн тәртібінде тұрған басты тала-бы,
- деген болатын.
Ал бүгінгі ұстаздар өрелі міндеттер биігінен көріне ала ма? Иә, өтпелі
кезенңің қыйншылығына мойымай, ұрпақ үшін, Казақстанның болашағы үшін
жанкешті еңбек етіп жүрген ұстаздар баршылык. Олар кез келген ұжымның
мәйегі. Сол ізденімпаз, жанашыл ұстаздар арқасында мектеп жүйесінде
ізденістер бар, жаңа әдіс-тәсілдерді колдану арқылы реформа жүріп жатыр.
Бүгінде мектеп жүйесінде он езгерістер көп. Окытудың жаңа технологиясы,
инновациялық идеялар, басқа елдің озык тәжірибесі мектепте колданылып жүр.
Оның қиыншылығы да, кайшылығы да бар. Әйтсе де, ізденіс нәтижесінде
киыншылыктарды жеңуге болатынын іс-тәжірибе жүзінде жүзеге асыруға
болатынын атап өткім келеді.Қазіргі өркениет жетістіктерің арнайы білімсіз
игеру мумкін емес. Ұстаздың біліктілігі мен шәкіртгің табандьілығынсыз
білім казынасынын құлпын ашамын деу босәрекет. Отаңымыздың болашағы -
жастар десек сол болашактын тұткасынұстағаңдар білімді де, білеті болуы
тиіс. Оларға жағдай жасаумүмкіндіктуғызу біздер үшін парыз.
Окытудын басты міндеті - мұгалімнін білім беру және окушыңың білім алу
қызметгерінің біріккен түрі екенін айтуға болады. Сондықтан оқытушы
қызметін басымдау етіп, ұйренуші түлға тек шәкірт екенін есте ұстауымыз
керек.
Жаңа ғасырда шынайы ұлттык мектептін іргетасы капана бастады. Төл
окулыктарымыз жылма-жыл әрбір сыныптарға шығарылып, ғылым ңегіздерін,
окытудың жаңа тұжырымдамалары іске асырылуда. Ұлттык мектептер ұлт тарихын,
тілін, мәдениетін оки, зерттей отыра, әлемдік деңгейдегі білімге ұмтьшуда.
Ол үшін шәкіртгі оқу үрдісінде муғаліммен бірдей кабылдап, карым-катынас
жетілдіріп, оқушылардың танымдыкі сезімдік кұндылыктарын, практикалык іс-
әрекеттерін дамытып отыру кажет. Шөкірт бойыңда осындай асыл касиеттерді
кальтптастыру үшін устаз әрбір сабакты түрлендіріп, жаңа йдістерді дұрыс
паііоаланып өткізуді карастыр-ғаны дурыс. Сабактьж мақсатын койып, оны аша
түсу үшін жеті рет емес, жетпіс рет өлшеп, карап, таразылап, ұғымды
түсінікті етіп өтуге ұмтылу керек. Сабаққа қойылатын негізгі талаптарды
орындау мүғалім ұшін үлкен жауапкершілік. Жұмыс жоспарлау барысында
міндеггі түрде окушынын жас ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Біз окушыны
жаксы окытып, сапалы білім беруіміз керек, ал ертен; бүгінен де жақсы
окытуға тиіспіз. Сана-сезімі жоғары жеке тұлға тәрбиелеу:
* Дарынды балалардың қабілеттерін дамытуға колайлы жағдайлар туғызу
* Окушыларды шығармашылык жұмысқа бағыттау барысында жаңа әдістерді
пайдаланып, негізгі мәселелерді шешу жолдарын құрастыру өзекті мәселе.
1.2.Оқушы қажеттілігі
Информатика пәнін оқытуда дидактиканың бірізділік принципі, мазмұнның
баяндалу реті толық сақталынады.
Сабақта қажеттілік болмаған жағдайда, оқуға деген қызығушылық та
болмайтындығы белгілі. Қажеттіліктің негізгі мынадай түрлері бар: биогендік
қажеттілік, психофизиологиялық қажеттілік, әлеуметтік қажеттілік; жоғары
қажеттілік. Осыларға тоқталып өтелік.
Биогендік қажеттілік. Оқушылар компьютерде жұмыс істей отырып, еріксіз
түрде өзінің ақпараттарын сақтау қажеттігі туындайды. Мысалы компьютердің
ішкі жадысында өз есімімен каталог ашып, өз файлдарын сақтап қояды.
Оқушыларға белгілі бір компьютерде отыру тапсырылады, яғни оқушының
өз жұмыс орны болады. Бұ лоның техникаға ұқыпты қарауға деген
жауапкершілігін арттырады. Сондай-ақ вирустардан қорғаудағы ролі ерекше.
Іздеу және бағыт алу қажеттілігі. Іздеу қажеттілігі қауіпсіз және еркін
түрде қоршаған ортаны танып білуінде. Мысалы, нәрестенің өзі айналадағысын
ұстап, көріп танитындығы сияқты, компьютерлік түймелердің қызметімен оқушы
еркін отырып танысқаны дұрыс. Ол үшін оған ана түймені баспа, не мына
түймені баспа деп шектемеу керек. Мұғалім алдын-ала программалар мен
берілгендерді, қажетті информациялардыоқушының кездейсоқ жойыпжіберуінен
қорғап қоюы қажет. Қажеттіліктің мұңдай іздеу түрі оқушыға қызық көрінуі
мүмкін. Мысалы,ол жаңа бір мәтіндік редакторға енген соң ешбір көмексіз өз
бетінше іздей отырып, оның басқару нұсқаларын табуға тырысады.
Бағыт алу қажеттілігі. Бұл оқушының қайбір бағдарламада жұмыс істеп
отырғанында белгілі бір бағыт алуы, не ойында модель құруы. Көп жағдайда
таныс емес бағдарламада жұмыс істеп отырғанда техникалық ақау немесе т.б.
пайда болса, олар не істерін білмей тапырақтап қалуы мүмкін.
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
Компьютерде істелген жұмыс нәтижесінен ляззат алу жолдары көп:
күрделі есепті өз бетінше шығару, ойында жеңімпаз болу, экрандағы әдемі
бейнеленген ою-өрнек салынған әдемі көрінетін жұмыстар т.б.
Әлеуметтік қажеттілік. Өзіндік тұжырымдаушы. Бұл да қажеттілік.
Компьютерлік әлем оқушы үшін жаңалық ашуға талпындырады. Бірақ,
компьютерлік хакерлікке жол берілмеуі тиіс, өйткені мұндай іс-әрекеттер
қоғамға едәуір зиян тигізеді. Сол себепті, мұғалім вирусты жасау,
фанатизм т.с.с. заң орындары арқылы жауапқа тартылатындығын ескерту
керек.
Жоғары қажеттіліктер. Эстетика және ЭЕМ. Информатикада эстетикалық
қажеттілік кең ұғым. өйткені бұл қажеттілік экрандағыны көру, құру және
қабылдау арқылы іске асады.
Дайындық және жеңіп шығу. Ерік.
Жеңіп шығуға деген қажеттілік ерікпен, тәрбиелеу мен олардың
дайындығымен тығыз байланысты. Жеңіл берілген тапсырма қызық емес, ал
күрделісі – түсініксіз. әрине мұндай жағдайда бұрынғы меңгерген білімге
арқа сүйеу керек.
Шығармашылықтағы – жоғары қажеттілік.
Информатикадағы шығармашылыққа жеткізетін негізгі жол – елестету мен
логикаға қатысты тапсырмаларды көп берген жөн. В.А.Каймин Графика
тақырыбын оқытқанда мұғалім оқушыларға үй салу үшін оларға неше қабат,
терезесі нешеу, есігі нешеу және т.с.с нәтижесінде қай оқушының ойлау
фантазиясықаншалықты дәрежеде екендігін, өзіндік жұмыс жасай алу қабілетін
және ебдейліктерін анықтауға болады, дейді.
Информатика көптүрлілік, пәнішілік, байланыс молдылығымен сипатталады.
Оқыту күрделенгенде білімді меңгеру мен үйрену үшін жалпы дидактикалық
бірізділік принципіне қосымша қайталау түрін қолдану керек.
Алаштың олар құрбаны, Мен жастарға сенемін! деген Мағжаннын жүрек
түкпірінен сыр тартар найзағай отты сөздері құлағымызда ғана емес, жан
дүниемізде сан мәрте жанғырып турған сәт бұл! Егемен елдің байракты төрінен
бір уакыт айналаға зер сала қарап көріңізші. Қазақ жастарынын алмас
кьшыштай жарқылдап, білім мен ілімнің, өнер мен мәдениеттін, нарык пен
экономиканын - барша жақсылык атаулының ауылына ат байлап, байрақ
желбіретіп жүргендігіне кәміл көз жеткіземіз.
Иә, Сенің елдігің - тарихыңды зертгеуден басталады, - деген -Қадыр
Мырзалиев сезі де адамға көп ой салады. Соңдыктан шәкірттерімізді тарихи
саналы, құкықтық тәрбиелі азамат етіп тәрбиелеу міидет. Ол үшін окушы
бойдағы табиғат берген кабілетгі дамыту, дарындылыктын көзін ашу
касиетті парызымыз.
Әрбір азамат өзінің Отанының да, өзінін келешегіне де үлкен сеніммен,
үиітпен карауға міндетті. Тұнғыш Президентіміз Н. ... жалғасы
І. Кіріспе
І Тарау. Дарынды балалар және оларды тану
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
1.2.Оқушы қажеттілігі
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
ІІ Тарау. Дарынды балалармен ЭЕМ-де жұмыс жасау.
2.1.Компьютермен жұмыс істеу деңгейлері
2.2. Курсты оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Дарынды балалар - жалпы және арнайы дарыңдылығын (музыкаға. сурет
салуға, техникаға және т.б.) байқатқап балалар. Дарындылықты ақыл-ой
дамуының қақкыны бойынша — басқадай жағдайлар бірдей болғанша баланың өз
құрдастарынан озықтық дәрежесі бойынша диагностикалау кабылданған (ақыл-ой
дарынылыгы тестері мен зняттылық коэффмциекті осыған негіздслген). Мұндай
көрсеткішті асыра бағалауға болмайды, өйткені акылдың шығармашылық жағының
бірінші дәрежелі маңызы бар. Басқалардан бұрын балаларлын көркемдік
дарындылығы (музыка саласына, одан соң сурет салуда) байқауға болады. Ғылыи
саласында бәрінен гөрі ] математикаға дарындылық тезірек байқай алады.
Баланың жалпы акыл-ой деңгейн мен неғұрлым арнайы қабілеттердің
көрінімділігі аясында алшақтық болатық жағдайлар аз емес. Акыл-ой кабылеті
тым ерте дамыған не қайсыбір қарекет саласында ерекше айқын жетістіктерге
жеткен балалардың вундеркшілтер деп! атайды. Алайда баланың тіпті ең үздік)
дегсн жетістіктердің өзі болашақ талантың жеткілікті кепілі бола алмайды.
Туа? біткен бейімділіктер индивидумдық-психологиялық ерекшеліктерінің
қлыптасуының күрделі процесінің бір шарты ғана, оның борі қоршаған ортаға
қарекеттің сипатығна өте кең байланысты Балала ерскше қабілеттер болуының
нышандары оның жасынаң ажырағысық олар көбне кемелдену қарқынына және
жастық өзгерістерге байланьшты. Дарындылықтың бағалануы тестеуге ғана
негізделмеуі керек — оның дәрожесі мен( өзіндік ерекшелігі оқыту мен
тәрбиелеу барысында, балалардың бслгілі бір мазмұндағы қарскетті аткаруы
кезінде;: байқалады. Ерте бастан мамандандыру күн ілгері және шамадан тыс
болмауы керек Дарынды балалардың анықталып кемелдсндірілуіне арнаулы
мектептері (мыс, музыка, математика мекгептсрі), факультативтік сабақтар,
алуан түрлі үйрмелер, студиялар, мектеп окушыларының олимиадаларын,
балалардын көркемлік онерлерінің конкурстарын өткізу және т.б. жағдай
жасайды. Дарынды балалардың дамуының тежелуіне жол беругс болмайды. Мұндай
балалардың окулық жүктемесі, оқыту және тәрбилеу нысандары олардың
мүмкіндіктеріне сай келуі тиіс. Дарынды балалар туралы қамқорлык
кабілеттіктердің дамытылуын жалпыбілімдік дайындыкпен және тұлғаны
кемелдендірумен үштастырылуіИ көздейлі.
ДАРЫНДЫЛЫҚ (Одаренность) үлкен нышанан туындайтын кабілетіліктің түрі.
Дарындылық адамның сәби кезінен байқалатын ерекше кабілетплігі,өнердің бір
түріне туа бейімділігі. Мыс, Дюрер 3 жасынан өз суретін салған, Моцарт 7
жаста төрт соната жазған. Гаусс 14жасында өзін математика әлемін танытқан.
Қабілеті жан-жақты дамыған адамды дарынды деуден гөрі қабілетті деу орынды.
Дарындылық туа бітетін ерекше касиет. Ал қабілеттілік әр адамда болатын,
еңбектенумен, ізденіспен жетілетін қасиет. Дарынды балалар зейінді, алғыр,
ширак келеді. Олар киын жұмыспен жан-тәнімен берліп істсйді. Дарындылық
атадан балаға, иемереге, шөбереге қан аркылы берілуі де мүмкін. Дарындылық
— балаға білім беруде туа біткен алғырлық қасиеттің тәрбие жүйесіндегі әдіс-
тәсілдермен бірлесе келіп, жеке тұлғаны қалыптастыруда ықпал етуінің
нәтижелік көрінісі. Адамның білуге деген ынта-ықыласының бала бойында туа
біткең алғырлык касистімен ұштасуын ақыл-ой қабілетінен байқауға болады.
Дарындыдық дәрежесінің артуы қажеті білімдер мен ептілік, дағдыларды
игеріп әрі жетілдіріп баруға тікелей тәуелді.
Дарындылыктың өзіндік ерекшелігі ен алдымен қызығушылық бағдарға
байланысты. Осыдан, біреу математикаға кұмар, екінші тарихқа, және біреулер
қоғамдық жұмыстарға бас (лидер) болуда өз дарындылығын іске қосып, оны
нақты іс-әрекетте кейін дамыта түседі Мысалы, мұғалімнің дарындылығының
көрсетташтері келесідей: 1) оқу материалын шәкіртгерге түсінікті күйге
келтіру; 2) окушы көңіл-күйін қалтқысыз тану; 3) жұмыста шығармашыл болу;
4) балаларды өз еркіне көндіре алу; 5) балалар ұжымын біріктіруге
кабілеттілік 6) сөз мәнердігі мен мазмұндылығы; 7) сөйлеу көркемділігі мен
нанымдылықты; 8) педагогикалық әдептік; 9) оқу материалын тұрмыспен
байланыстыра-алу; 10) шәкірттерге каратылған байқағыштық; 11) педагогикалық
талаптылық.
І тарау. Дарынды балалар және оларды тану.
1.1. Жеткіншектің интеллектілік дамуы.
Орта кластарда окушылар рылымдардың иегіздерін оқып, игеруге кіріседі.
Балалардың алдында көлемі зор білімдерді меңгеру жойылады. Игерілуге тиісті
материал. бір жағынан, оқутаным және ойлау қызметінін бұрынғыдан гөрі
неғурлым жоғары дәрежесін тәлап етіп, ал екінші жағьшан, оларды дамытуға
бағытталған. Оқушылар математикадағы, физикадағы, химяядағы ғылыми ұғымдар
жүйесін, белгілердің ерекше жуйесін меңгеруге, теориялык тұрғыдан пайымдап
үйренуге тиіс. Нақ осы жаңә орі объективті тұрғыдан ең киын оқу пәндері
білімдсрді меңгеру әдістеріне жаңа талаптар қойып, жоғары дәрежедегі
интеллектіні — теориялық, формальдық, рефлекстік ойлауды — дамытуға
бағытталған. Мұндай ойлау жас өспірімділік кезеңге тән болғанымсн, ол
кішкентай жеткіншектерде дами бастайды.
• Теориялық ойлаудыи өзіне тән касиеті — гипотетикалық-дедукциялық, яғни
гипотезалар құру және оларды. тексеру арк,ылы бір ғана жалпы тиянақтар
негізінде пайымдауға кабілеттілік. Бұл деңгейдё қорытындыға дейінгі бүкіл
пайымдау сөз тұрғысында жүреді, ал оның мазмұны — белгілердің әдеттегі
жүйесі — сөздермен айту, немесе, мәселен, математикада, қолданылатын ерекше
белгілер жүйесімен айту. Жеткіншектін ойлауынан дамуындағы жапалык, оның
интеллсктілік міндеттерге алдын ала ойша шешуді талан ететін міндет деп
карауы болып табылады. Балаға қарағанда жеткіншек есепке талдау жасауды
берілген шамалардағы мүмкін болатын катынастарды анықтау Іс-әрекетінеи
бастайды, олардың байланысы туралы әр турлі болжамдар жасайды, одан ксйін
бұл гипотеэаларды тексередІ, Интеллектік міндетерді швшуде гипотезиларды
пайдалана 6ілу — жеткіншсктңц болмысқа талдау жасаудаты аса маңызды.
Болашақта еңбек етіп, емір сүретіндер - бүгінгі мектеп окушылары, мұғалім
оларды калай тәрбиелесе, Казакстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға
жүктелетін міндет өте ауыр", - деп елбасммыз айткан болатын. Олай болса
"XXI ғасырдьщ мектебі, ұстазы және шәкірті қандай болуы керек?"- деген
сұрак төңірегінде жауаптар іздестірілуде. Міне, осыған бай-ланьгсты Білім
беру стандартынын бағдарламалары, окулыкгар мен оку-кұралдарынын мазмұндары
кайта каралып, жаңашыл әдіс-тәсілдерді іздеу. оларды күнделікті өмірге
ендіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бірак: бұл оңай іс емес екені белгілі.
Заман талабы осы екен, өйтеуір қазіргі жаналықты енгізсек болды екен деп,
оңды-сол пайдалана беруге де болмайды. Басты ескеретін нәрсе окыту мен
төрбиеде оның орнын біліп, ұлтгық тәрбиені білім негіздерімен ұштастыра,
сабактастыра отырып баланын жеке кабілеті мен дарынын ояту, жетілдіру,
шығармашылыкка, іскерлікке баулу, халқымыздың ізгі қәсиетгерін баланың
бойына сіңіру, имаңдылық мінез - кұлқын калыптастыру, жүзеге асыру көзделуі
тиіс.
Сонымен Қазакстаи Республикасыиын "Білім туралы" занына мемлекеттік
саясат негізіиде "әр баланын жеке кабілетіне қарай интеллек-туалдық дамуын
жеке адамнын дарындылығын дамыту" сияқты өзекті мәселелер еңгізіліп отыр.
Сондыкган сонғы кезде дарынды балалармен жұмыс істеуге көп көңіл бөліне
бастады. Дарынды балаларды іздеу, оларды окыту мен төрбиелеу крғам үшін
бүгінгі танда ауадай кажет, себебі дарынды адам басқаға карағаңда қоғамға
кеп пайда әкелетіңі аңык.
Міне, бүгінгі заман талабын орындауда өзге пөндердің ішінде Қазақстлн
тарихы пәнінің алар орны ерекше деп айтуға болады. Себебі, өз тарихын,
Өз елін, жерін сүйетін, келешегін ойлайтын ұлтжанды ұрпақ калыптасады.
Сондықтан да жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, өз тәжірибемді ортаға
салмакцтымын. Әрине, бұл атқарылғаң жұмыстар тек Казакстан та-рихы пәнін
сабакта ғана меңгерту жолдары ғана емес, сонымен бірге сабақтан тыс жұмыс
түрлерін де менгерту қаралған.
Басты мақсат - қоғамдык өмірге бейімделген интеллектуалды жеке тұлғаны
калыптастыру болса, онда дарынды окушыны калыптастыру - дербес жеке жұмыс
жүргізу арқлы іске асырылады.
XXI ғасыр муғалімі білім берудің ұлттық моделіне ету арқылы, оқыту мен
тәрбиенін соңғы жетістіктерін меигерген педагогикалык-психологиялық
диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалык жұмыста кдлыптаскан бұрынғы
кабілетті жөне ескі сурлеудең тез арада арыла алатын, накты тәжірибелік іс-
әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға иксмді шығарма-шыл педагог-
зерггеуші, ойшыл болуды кажет етеді.
"Бала - балкытылатын алтын" оны кандай қалыпқа құйып, кандай мүсін
жасаймын десе де, ұстаздың өз қолында деген сөз бар.
Осы сөздің астарына білім шырақшыларының бүкіл қасиеті сыйып тұр десе де
болады. Әрбір адам өз өмірін ойша шолып өткенде, әуелі атамекені, ата-
анасы, туған үйі, ұстаздары оралады. Ендеше, білім әлеміне енді-енді ене
берген врбір шәкірттін көңіл төрінен орын алагын жанына жакын ұстазы болу
заңды кұбылыс.
Елбасы Н. Ә. Назарбаев Білім мен ғылымды өз дәрежесінде менгергең елдер
ғана өлемдік дамудын алдында, озық көштің бойда ұстар тұсында болады...
Ендеше біз халықка білім беру және ғылымды дамыту, оларды реформалау ісін
барынша қарқынды жолға қоюымыз керек.
Бұл - жана ғасырдын, жана дәуірдін күн тәртібінде тұрған басты тала-бы,
- деген болатын.
Ал бүгінгі ұстаздар өрелі міндеттер биігінен көріне ала ма? Иә, өтпелі
кезенңің қыйншылығына мойымай, ұрпақ үшін, Казақстанның болашағы үшін
жанкешті еңбек етіп жүрген ұстаздар баршылык. Олар кез келген ұжымның
мәйегі. Сол ізденімпаз, жанашыл ұстаздар арқасында мектеп жүйесінде
ізденістер бар, жаңа әдіс-тәсілдерді колдану арқылы реформа жүріп жатыр.
Бүгінде мектеп жүйесінде он езгерістер көп. Окытудың жаңа технологиясы,
инновациялық идеялар, басқа елдің озык тәжірибесі мектепте колданылып жүр.
Оның қиыншылығы да, кайшылығы да бар. Әйтсе де, ізденіс нәтижесінде
киыншылыктарды жеңуге болатынын іс-тәжірибе жүзінде жүзеге асыруға
болатынын атап өткім келеді.Қазіргі өркениет жетістіктерің арнайы білімсіз
игеру мумкін емес. Ұстаздың біліктілігі мен шәкіртгің табандьілығынсыз
білім казынасынын құлпын ашамын деу босәрекет. Отаңымыздың болашағы -
жастар десек сол болашактын тұткасынұстағаңдар білімді де, білеті болуы
тиіс. Оларға жағдай жасаумүмкіндіктуғызу біздер үшін парыз.
Окытудын басты міндеті - мұгалімнін білім беру және окушыңың білім алу
қызметгерінің біріккен түрі екенін айтуға болады. Сондықтан оқытушы
қызметін басымдау етіп, ұйренуші түлға тек шәкірт екенін есте ұстауымыз
керек.
Жаңа ғасырда шынайы ұлттык мектептін іргетасы капана бастады. Төл
окулыктарымыз жылма-жыл әрбір сыныптарға шығарылып, ғылым ңегіздерін,
окытудың жаңа тұжырымдамалары іске асырылуда. Ұлттык мектептер ұлт тарихын,
тілін, мәдениетін оки, зерттей отыра, әлемдік деңгейдегі білімге ұмтьшуда.
Ол үшін шәкіртгі оқу үрдісінде муғаліммен бірдей кабылдап, карым-катынас
жетілдіріп, оқушылардың танымдыкі сезімдік кұндылыктарын, практикалык іс-
әрекеттерін дамытып отыру кажет. Шөкірт бойыңда осындай асыл касиеттерді
кальтптастыру үшін устаз әрбір сабакты түрлендіріп, жаңа йдістерді дұрыс
паііоаланып өткізуді карастыр-ғаны дурыс. Сабактьж мақсатын койып, оны аша
түсу үшін жеті рет емес, жетпіс рет өлшеп, карап, таразылап, ұғымды
түсінікті етіп өтуге ұмтылу керек. Сабаққа қойылатын негізгі талаптарды
орындау мүғалім ұшін үлкен жауапкершілік. Жұмыс жоспарлау барысында
міндеггі түрде окушынын жас ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Біз окушыны
жаксы окытып, сапалы білім беруіміз керек, ал ертен; бүгінен де жақсы
окытуға тиіспіз. Сана-сезімі жоғары жеке тұлға тәрбиелеу:
* Дарынды балалардың қабілеттерін дамытуға колайлы жағдайлар туғызу
* Окушыларды шығармашылык жұмысқа бағыттау барысында жаңа әдістерді
пайдаланып, негізгі мәселелерді шешу жолдарын құрастыру өзекті мәселе.
1.2.Оқушы қажеттілігі
Информатика пәнін оқытуда дидактиканың бірізділік принципі, мазмұнның
баяндалу реті толық сақталынады.
Сабақта қажеттілік болмаған жағдайда, оқуға деген қызығушылық та
болмайтындығы белгілі. Қажеттіліктің негізгі мынадай түрлері бар: биогендік
қажеттілік, психофизиологиялық қажеттілік, әлеуметтік қажеттілік; жоғары
қажеттілік. Осыларға тоқталып өтелік.
Биогендік қажеттілік. Оқушылар компьютерде жұмыс істей отырып, еріксіз
түрде өзінің ақпараттарын сақтау қажеттігі туындайды. Мысалы компьютердің
ішкі жадысында өз есімімен каталог ашып, өз файлдарын сақтап қояды.
Оқушыларға белгілі бір компьютерде отыру тапсырылады, яғни оқушының
өз жұмыс орны болады. Бұ лоның техникаға ұқыпты қарауға деген
жауапкершілігін арттырады. Сондай-ақ вирустардан қорғаудағы ролі ерекше.
Іздеу және бағыт алу қажеттілігі. Іздеу қажеттілігі қауіпсіз және еркін
түрде қоршаған ортаны танып білуінде. Мысалы, нәрестенің өзі айналадағысын
ұстап, көріп танитындығы сияқты, компьютерлік түймелердің қызметімен оқушы
еркін отырып танысқаны дұрыс. Ол үшін оған ана түймені баспа, не мына
түймені баспа деп шектемеу керек. Мұғалім алдын-ала программалар мен
берілгендерді, қажетті информациялардыоқушының кездейсоқ жойыпжіберуінен
қорғап қоюы қажет. Қажеттіліктің мұңдай іздеу түрі оқушыға қызық көрінуі
мүмкін. Мысалы,ол жаңа бір мәтіндік редакторға енген соң ешбір көмексіз өз
бетінше іздей отырып, оның басқару нұсқаларын табуға тырысады.
Бағыт алу қажеттілігі. Бұл оқушының қайбір бағдарламада жұмыс істеп
отырғанында белгілі бір бағыт алуы, не ойында модель құруы. Көп жағдайда
таныс емес бағдарламада жұмыс істеп отырғанда техникалық ақау немесе т.б.
пайда болса, олар не істерін білмей тапырақтап қалуы мүмкін.
1.3.Психофизиологиялық қажеттілік.
Компьютерде істелген жұмыс нәтижесінен ляззат алу жолдары көп:
күрделі есепті өз бетінше шығару, ойында жеңімпаз болу, экрандағы әдемі
бейнеленген ою-өрнек салынған әдемі көрінетін жұмыстар т.б.
Әлеуметтік қажеттілік. Өзіндік тұжырымдаушы. Бұл да қажеттілік.
Компьютерлік әлем оқушы үшін жаңалық ашуға талпындырады. Бірақ,
компьютерлік хакерлікке жол берілмеуі тиіс, өйткені мұндай іс-әрекеттер
қоғамға едәуір зиян тигізеді. Сол себепті, мұғалім вирусты жасау,
фанатизм т.с.с. заң орындары арқылы жауапқа тартылатындығын ескерту
керек.
Жоғары қажеттіліктер. Эстетика және ЭЕМ. Информатикада эстетикалық
қажеттілік кең ұғым. өйткені бұл қажеттілік экрандағыны көру, құру және
қабылдау арқылы іске асады.
Дайындық және жеңіп шығу. Ерік.
Жеңіп шығуға деген қажеттілік ерікпен, тәрбиелеу мен олардың
дайындығымен тығыз байланысты. Жеңіл берілген тапсырма қызық емес, ал
күрделісі – түсініксіз. әрине мұндай жағдайда бұрынғы меңгерген білімге
арқа сүйеу керек.
Шығармашылықтағы – жоғары қажеттілік.
Информатикадағы шығармашылыққа жеткізетін негізгі жол – елестету мен
логикаға қатысты тапсырмаларды көп берген жөн. В.А.Каймин Графика
тақырыбын оқытқанда мұғалім оқушыларға үй салу үшін оларға неше қабат,
терезесі нешеу, есігі нешеу және т.с.с нәтижесінде қай оқушының ойлау
фантазиясықаншалықты дәрежеде екендігін, өзіндік жұмыс жасай алу қабілетін
және ебдейліктерін анықтауға болады, дейді.
Информатика көптүрлілік, пәнішілік, байланыс молдылығымен сипатталады.
Оқыту күрделенгенде білімді меңгеру мен үйрену үшін жалпы дидактикалық
бірізділік принципіне қосымша қайталау түрін қолдану керек.
Алаштың олар құрбаны, Мен жастарға сенемін! деген Мағжаннын жүрек
түкпірінен сыр тартар найзағай отты сөздері құлағымызда ғана емес, жан
дүниемізде сан мәрте жанғырып турған сәт бұл! Егемен елдің байракты төрінен
бір уакыт айналаға зер сала қарап көріңізші. Қазақ жастарынын алмас
кьшыштай жарқылдап, білім мен ілімнің, өнер мен мәдениеттін, нарык пен
экономиканын - барша жақсылык атаулының ауылына ат байлап, байрақ
желбіретіп жүргендігіне кәміл көз жеткіземіз.
Иә, Сенің елдігің - тарихыңды зертгеуден басталады, - деген -Қадыр
Мырзалиев сезі де адамға көп ой салады. Соңдыктан шәкірттерімізді тарихи
саналы, құкықтық тәрбиелі азамат етіп тәрбиелеу міидет. Ол үшін окушы
бойдағы табиғат берген кабілетгі дамыту, дарындылыктын көзін ашу
касиетті парызымыз.
Әрбір азамат өзінің Отанының да, өзінін келешегіне де үлкен сеніммен,
үиітпен карауға міндетті. Тұнғыш Президентіміз Н. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz