Кәсіпкерлік қызмет ұйымдарды қаржыландыру көздері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

Кәсіпкерлік түсінігі, оның негізгі түрлері және ұйымдастырушлық нысандары

Жоспары:

Кәсіпкерліктің мәні, мақсаты мен міндеттері
Кәсіпкерліктің негізгі түрлері мен салалары
Кәсіпкерліктің негізгі нысандары
Кәсіпкерлікті жіктеу белгілері
Кәсіпкерліктің типтері мен түрлері

Кіріспе

Батыс елдерінде кәсіпкерлік аса ерекше ізденімпаздықты білдіріп, шаруашылықты жүргізудегі бюрократизмге қарсы іс-әрекеттерді білдіреді, бұл жағдайда барлық жаңа мүмкіндіктерді іздестіру жаңа ойларға сүйену, міндеттерді орындау жолында барлық мүмкіндіктер көзін пайдалану қажет.

Осындай көзқарастардың біздің елімізде де кәсіпкерлікті дамытуда маңызы өте зор.

Америка ғалымы Р. С. Ронстадтық пікірінше кәсіпкерлік байлықты көбейту жолындағы өскелең даму үстіндегі процесс. Соеымен бірге Р. Хизрич және М. Питерс өздерінің «Кәсіпкерлік немесе өз ісін бастап табысқа жету» кітабында кәсіпкерлік іс - әрекеттерді жан - жақты талдап, ауқымы кең анықтама берді: кәсіпкерлік - айтарлықтай күш, уақыт талап ететін қаржылық, рухани жауапкершілік жүктейтін, зор табыс желетін сол арқылы ризашылыққа бөлейтін аса бағалы жаңа іс-әрекеттер.

Кәсіпкерліктің мәнін ең қысқа, нақты анықтама арқылы түсіндірген Р. Хизрич: - «Бұл - белгілі бір құны бар жаңаны, жаңалықты туғызатын іс-әрекет». - деді. Америка ғалымы А. Шапиро кәсіпкер мен кәсіпкерлік ұғымы іс жүзінде жаңалыққа ынталылықты, әлеуметтік - экономикалық механизмді қайта құру процесін, сәтсіздік жағдайдағы жауапкершілікті, тәуекел етуге дайын болу жағдайларын атап көрсетті. Ресейлік ғалым - экономист А. В. Бусыгинның көзқарасының да маңызы зор. оның пікірінше кәсіпкерлік белгілі бір бастамада іскерлік белсенділікті, нақты іскерлік идеягы (ойды) жүзеге асыруға ұмтылыс деп түсіндіреді.

Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы үшін кез келген жаңа істер кәсіпкерлік болып табылады. Кәсіпкерлікті ең алдымен өндіріс факторын жеке азаматтар мен бүкіл қоғамның қажеттілігін қанағаттандыру жолындағы экономиканың өсу - өркендеу үшін пайдалану деп түсіну қажет. Қазақстанда кәсіпкерліктің негізгі қызметі - сапалы өнім өндіріп (немесе қызмет көрсету), оы қажет етуші тұтынушыларға дейін жеткізіп, соған сай материалдық және моральдық қайтарымын алу.

В. И. Дальдың жазғанындай, кәсіп ету - яғни, бір істі бастау, жаңа іс-әрекетті орындау, үлкен мағынасы бар істі бастап, орындауға кірісу. Өз бизнесін бастау үшін әрбір азамат немесе ұйым міндетті түрде кәсіпкерлік істерді реттеуші азаматтық заңдылықтарды білуі тиіс.

Кәсіпкерлік белгілі бір тауар өндіріп (қызмет көрсетіп), нәтижесінде пайда алу үшін кәсіпкерлердің экономикалық, әлеуметтік, ұйымдық т. б. қарым - қатынастарының жиынтығы болып табылады. Сонымен бірге тұтынушылар мен жеткізушілер, банк қызметкерлері, түрлі нарықтық субъектілер, мемлекет пен жергілікті биліктегі адамдармен қаржылық, экономикалық қарым - қатынастар орнату кәсіпкерлік іс-әрекеттердің негізі.

Кәсіпкерлікте нарықтық экономиканың әртүрлі заңдылықтарын, тауар өндірісі мен тауар қатынастарына байланысты экономикалық механизмдерді дамытып отыру қажет. Кәсіпкерлік кәсіпкердің жаңа идеясының пайда болғанынан бастап, нақты іскерлік жоба дайын болғанша жалғасатын күрделі мақсаткерлік тізбекті құрайды.

Кәсіпкерлік - барлық ресурстарды тиімді пайдалано отырып, тұтынушылар үшін аса құнды, олардың қажеттілігінен шығатын жаңа тауар өндіру немесе жаңа жұмыстар орындап, қызмет көрсету арқылы ең жоғары нәтижеге жету.

Кәсіпкерлік іс-әрекет тұрақты, үзіліссіз жалғасып отыруы тиіс, себебі тұтынушылардың талабы үнемі өсіп және өзгеріп отырады.

Өркендеген нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлік іс, осы іспен шұғылданатын фирмалар мен компаниялардың, жеке кәсіпкерлер мен күрделі кәсіпкерлік құрылымдардың жиынтығынан құралады. Бұл жағдайда жалпыэкономикалық, ресурстық, ізденістік - шығармашылық, әлеуметтік, ұйымдастырушылық функциялар орындалуы тиіс. Кейбір ғалымдардың пікірінше, кәсіпкерлік ісінде кәсіпекрлер ассоцияциясын (одағын) құратын саяси қызмет те орындалуы тиіс дегенді айтады.

Типтерге бөлу дегеніміз - кәсіпкерлік іс-әрекеттерді негізгі белгілері бойынша - нақты экономикалық (шаруашылық) істері бойынша ажырата білу.

Кәсіпкерлік іс-әрекеттерді әртүрлі белгілері бойынша жіктеуге болады: меншіктік түрі бойынша, заңдылық ерекшеліктері бойынша, орналасқан жерінің аумағына қарай, әртүрлі жерлерде орналасқаныны қарай, құрылтайшылардың құрамына байланысты персоналдар саны мен айналым көлемі бойынша, өсу қарқыны мен пайданың деңгейіне қарай, жаңа ұсыныстарды пайдалану дәрежесіне байланысты, т. б.

Меншік түріне тоқталатын болсақ, нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлік, жеке меншік және мемлекеттік меншік түрінде дамиды.

Заңдылық белгілері бойынша кәсіпкерлік заңды, заңсыз және жалған кәсіпкерлік болып бөлінеді.

Іс- әрекеттердің аймақтарға бөлінуіне байланысты: жергілікті, аймақтық, ұлттық, халықаралық және дүниежүзілік болып бөлінеді.

Құрылтайшылардың құрамына байланысты әйелдер кәсіпкерлігі, жастар кәсіпкерлігі болып бөлінеді.

Өсу қарқыны мен пайданың, табыстың мөлшеріне байланысты кәсіпкерлік ұйымдар - жедел дамушы, даму қарқыны төмен компаниялар, жоғары пайдалы және төмен рентабельді ұйымдар, өте жоғары тәекелді бизнес түрі және төменгі тәуекелді бизнес түрімен шұғылданатын ұйымдар болып бөлінеді.

Өз істерінде жаңа ұсыныстар мен жаңалықтарды, жаңа технологияларды пайдалануына, өндірісте бұрын белгісіз болған мүмкіндіктерді ашуына, инновациялық менеджментті, маркетингті кеңінен қолдануына байланысты кәсіпкерлік - ізденістік, өнімдік, ескі технологияның орнына жаңа ұлғаймалы өндірісті дамытушы деп бөлінеді.

Құрылтайшылар санына байланысты кәсіпкерлік жеке және ұжымдық болып бөлінеді.

Персоналдық санына және жарғылық қордың мөлшеріне байланысты түрі шағын кәсіпкерлік болып саналады.

Егер кәсіпкерлікті ұйымдастыруда қазақсьандық қатысушылардан басқа шетел азаматтары болса, онда ол біріккен кәсіпкерлік деп аталады, сонымен бірге шетел инвестициясымен құрылған кәсіпкерлік түрі де болады.

Ұйымдастыру механизміне байланысты, басқарушылар санына байланысты жай және күрделі кәсіпкерлік ұйымдардың түрлері болады.

Ұйымдастырушылардың жауапкершілігіне байланысты толық жауапкершілікті және субсидиорлық жауапкершіліктегі кәсіпкерліктегі ұйымдар болып бөлінеді.

Кәсіпкерлік іс-әрекеттердің бағытына, нақты нәтижесіне байланысты кәсіпкерліктің мынадай түрлері бар:

Өндірістік кәсіпкерлік тұтынушыларға нақты тауар түрін өндіру немесе қызмет көрсету, өткізу мәселелері бойынша жұмыстарды орындау болып табылады. Өндірістік кәсіпкерлік материалдық сферада жүзеге асатындықтан, мынадай түрлерге бөлінеді:

өнеркәсіптік, құрылыстық, ауылшаруашылық және т. б. сонымен бірге кәсіпкерлік өндіріс салалары бойынша әртүрлі болады, мысалы өнеркәсіптік - машинақұрастыру, станокқұрастыру және т. б.

Коммерциялық - сауда кәсіпкерлігі, мұнда кәсіпкерлер нарықты зерттеп, сұраныс жағдайын баға деңгейін білуі, соның нәтижесінде шығынды азайтып, пайданың көп болуын қарастырады.
Қаржылық - несиелік кәсіпкерлікте құнды қағаздармен жұмыс істеу, ұлттық ақша мен валюта курсының байланысын зерттеп білу қажет. Мұндай кәсіпкерлікпен шұғылданатындар коммерциялық банктер, қаржы - несиелік компаниялар, қор биржасы, валюттік биржалар, басқа да мамандандырылған мекемелер.
Кеңес беру (консалтинг) кәсіпкерлігі әртүрлі бағыттарда кеңес беру, үйрету, оқыту курстар ашу арқылы жүзеге асады. Туристік қызмет кәсіпкерлігі де кеңес беру ісіне қатысты.

Ұжымдық кәсіпкерлік мекеме (фирма) құруда негізделеді немесе заң тілімен айтқанда заңды тұлғаны құрайды. Қ. Р. азаматтық кодексі заңды тұлғалардың төмендегідей ұйымдық - құқықтық түрлерін қарастырады:

коммерциялық мекеме; толық серіктестік, коммандиттік серіктестік, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілікті серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив, мемлекеттік кәсіпорын,
коммерциялық емес мекеме; қоғамдық бірлестік, қоғамдық қор, діни бірлестік, тұтынушылар кооперативі, одақ (құрылтай) .

Табыс табатын іске келетін болсақ онда заңды тұлғаның коммерциялық түрін айтқан жөн. Заңды тұлғаның негізі - шағын кәсіпкерлік нысандары. (ШКН)

Толық серіктестікті құру және ашу үшін кем дегенде екі азаматтың қатысуы керек және оның саны заңнамамен шектелмеген. Сондықтан қатысушылар саны құрушылардың өз еркінде және оның саны іскерлікке бөгет болмай, істің оңтайлы жүруіне байланысты болуы керек; Құрылтай құжаты болып мекеменің жарғысы мен құрылтай шарты жатады.
Командиттік серіктестік (КС) ; Ону құру және ашу кем дегенде екі азаматтың қатысуы керек, және оның санында заңнамаларда шектеу жоқ, сондықтан қатысушылар (құрылтайшылар) саны құрушылардың өз еркінде. Бірақ толық серіктестікке қарағанда КС айырмашылығы бар ( ол командиттік деп аталғанына қарай немесе сенімділікке негізделген ) КС екі түрлі құрушы болады: толық серіктестіктер және салымшылар. Құру рәсіміне екі құжат керек: Жарғы және құрылтай шарты. Ол құжаттарға толық серіктестіктер мен салымшылар қол қояды.

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) Ғ құру үшін бір және одан көп құрылтайшылар бола алады және оның саны шектелмейді;

ЖШС келесі бір құрылтайшысы бір адамнан тұратыншаруашылық серіктестік құра алмайды;
Құрылтай құжаты бір адамнан құрылтайшысы бар серіктестікке жарғы болып табылады, ал екі немесе бірнеше адамнан құрылтайшы құрайтын серіктестікте жарғы және құрылтай шарты болып табылады.
Құрылтайшылар серіктестік міндеттеріне тек қана қосқан салымдары шеңберінде ғана жауап береді; серіктестік құрылтайшысының үлесі басқа адамға берілуі құрылтай құжаттарында көрсетілсе ғана жүзеге асады. Ол үлесті бірінші кезекте осы серіктестіктің басқа құрылтайшысы иемденеді. Серіктестіктің ең аз жарғылық қоры 100 ең аз есептік көрсеткішке тең.

Қосымша жауапкершілікті серіктестік (ҚШС), пен ЖШС бірітейлік жақтары көп және олардың құқықтық жағдайы бір заң актісімен анықталады.

Серіктестік құрылтайшылары серіктестіктерінің міндеттемелері бойынша өздері жарғыға қосқан салымдарымен жауапты, немесе ол сома жетпегенде өздерінің дүние мүлкімен есебінен төлейді, сондықтан да ол қосымша жауапкершілікті серіктестік деп аталады.

Есесі жөнінде заңды есе мүшелері анықталмаған, сондықтан есе мөлшерін серіктестік құрылтайшылары құрылтай жарғысында көрсетіледі (мысалы 2-есе жауапкершілік, 3-есе жауапкершілік т. т. )

Құрылтайшылардың біреуі банкроттыққа ұшыраса щның серіктестік алдындағы жауапкершілігін қалған құрылтайшылар өздерінің салымдары пропорциясында жауапталады, және де басқадай жауаптану жағдайы мүмкін, және де олар қрылтай құжаттарында көрсетілуі керек, ал басқа жағдайларда ҚЖС-ке ЖШС ережелері қолданылады.

Өндірістік кооператив (ӨК) : бұл азаматтардың бірігіп кәсіппен айналысуы үшін құрылған ерікті ұйым; ӨК мүшелері өз еңбек үлестерімен және мүліктік үлестерін біріктіру арқылы қызмет атқарады; кооператив мүшелері екі адамнанкем болмауы керек, бірақ одан көп санына шектеме жоқ; мүліктік үлесі 3 мың теңгеден кем болмауы шарт, ал жарғы капиталының ең аз мөлшері көрсетілмеген, сондықтан жарғы мөлшерін көрсетпеседе болады, ал жарғы мөлшері кооператив мүшелерінің мүліктік үлесінің жиынтығы боып табылады, кооператив мүшелері оның міндеттемелері үшін қосқан мүліктік үлесі мөлшерінде ғана жауапты, не керек кезінде қосымша барлық дүние мүлкімен жауапты.

азамат кооператив өз жеке еңбек үлестерімен біріккендіктен қатарынан басқа кооперативке мүше бола алмайды.
Кооперативтің басшылық құрылымы оның мүшелерінің жалпы жиналысы болып табылады, одан басқа басқару тетіктері: басқарма, төраға, бақылау кеңесі болуы мүмкі, кооператив мүшесі мүліктік үлесін басқа адамға беруіне болады, бұл шараны аралық есеп қорынындысы бойынша бекітілген қаржылық есептің негізінде жүзеге асыра алады. Кооператив мүшелері мүшелердің санының көптігіне және ноариалды бекітудің қиындығына байланысты құрылтай шарттын жасамай-ақ, жарғы бойынша оған қосымша ретінде тіркелген мүшелердің тізіміне сәйкес жұмыс істей алады.

Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамаларында шағын бизнес жүргізу үлгілері анықталғандықтан болашақ кәсіпкер қай тәсілмен жұмыс жасауын өзі таңдайды. Заңды тұлғаларды тіркеудің жеңілдетілген түрлері: кез-келген заңды тұлға мемлекеттік тіркеуінен өткеннен кейін ғана құрылған болып есептеледі. Мұндай тіркеу ҚР құқығын қорғау министірлігінде не оның аумақтық құрылымы, облыстық құқық қорғау басқармасында жүзеге асырылады.

Мемлекеттік тіркеу шаралары заңды тұлғалардың құрылтай мүшелерінің санына, істейтін кәсібіне, мүліктік иелігіне қарамай бәріне бір тәтіппен жүзеге асады. Мемлекеттік тіркеу тәртібі екі түрден тұрады:

а) барлық заңды тұлғаларға бекітілгенжалпы тәртіп бойынша;

б) шағын кәсіпкерлік үшін бекітілген жеңілдетілген мемлекеттік тіркеу. (1-кесте)

1 кесте. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі

Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің жалпы тәртібі бойынша: Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің жалпы тәртібі бойынша

Шағын кәсіпкерлерді тіркеудің жеңілдетілген тәртібі бойынша: Шағын кәсіпкерлерді тіркеудің жеңілдетілген тәртібі бойынша

Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің жалпы тәртібі бойынша: Тіркеу мерзімі - 15 жұмыс күні

Шағын кәсіпкерлерді тіркеудің жеңілдетілген тәртібі бойынша: Тіркеу мерзімі - 3 жұмыс күні

Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің жалпы тәртібі бойынша: Тіркеу ақысы - 20 ең аз есептік көрсеткіш мөлшерінде

Шағын кәсіпкерлерді тіркеудің жеңілдетілген тәртібі бойынша: Тіркеу ақысы - 5 ең аз есептік көрсеткіш мөлшерінде

Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеудің жалпы тәртібі бойынша:

Керекті құжаттар:

Көрсетілген түрде өтініш
Құрылтай құжаттары (шарт, жарғы) жарғының мөлшерін анықтайтын анықтама
заңды тұлғаның тұратын мекен-жайы туралы анықтама
тіркеу ақысын төлеу туралы құжатжәне де заңды тұлғаның түріне және бағытына сәйкес екректі құжаттар.

Шағын кәсіпкерлерді тіркеудің жеңілдетілген тәртібі бойынша:

Керекті құжаттар

Көрсетілген түрде өтініш
Құрылтай құжаттары (шарт, жарғы)
тіркеу ақысын төлеу туралы құжат

Арнаулы салық түрін қолдану төмендегі шаруашылақ құралдарына жүзеге аспайды :

бөлімшелері, өкілділіктері бар заңды тұлғалар;
өздері құрылтайшы болған және оған тәуелді болып келетін мекемелер мен акционерлік қоғамдар;
басқа елді мекендерде құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер;

Жеңілдетілген декларация негізінде арнаулы салық түрі шағын бизнестің төмендегі шарттраға сай болғанда қолданылады:

а) салық мерзімі кезеңінде орташа есептегі жұмыскер саны 25-тен аспағанда;

б) салық мерзімі кезеңіндегі шектеулі табыс 9 мың теңге болғанда;

Жеңілдетілген декларация бойынша есептелетін салық мөлшерін шағын кәсіп тұлғасы өзі есептік мерзімі кезеңінде келесі салық бекітімдерімен анықтайды:

Жеңілдетілген декларация салық мекемесіне тоқсан сайын, тоқсаннан кейінгі айдың 10-на дейін тапсырылады. Жеңілдетілген декларация салықтың осы түрін пайдалану жөнінде өтініш берген салық мекемесіне өткізіледі.

Қорытынды

Кәсіпкерлік іс-әрекеттерді толып жатқан әртүрлі белгілеріне байланысты жіктеуге болады. іс жүзінде кәсіпкерлік мынадай белгілері бойынша жіктеледі: меншік түрлеріне байланысты, заңдылық ерекшеліктеріне қарай, аумағына қарай, әртүрлі жерлерге таралуына байланысты, құрылтайшылардың құрамына қарай, персоналдық санына қарай, өсу қарқыны мен пайданың мөлшеріне қарай, жаңа ұсыныстарды пайдалану деңгейіне байланысты және т. б. Ең негізгі төрт топқа бөлуге болады: 1. өндірістік; 2. коммерциялық; 3. қаржылық; 4. консалтингтік. Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық түрлері ҚР азаматтық кодексіне сәйкес белгіленген және құру және жұмыс жасау тетіктері - заңдармен және нормативті- құқықтық актілермен анықталған.

СОӨЖ үшін ұсынылатын әдістемелік нұсқаулар

СОӨЖ материалдарын толық меңгеру үшін Жапондық, АҚШ, Германия, Швейцария, кәсіпкерлігі түрлерімен танысу керек. Сонымен қатар кәсіпкерлік ұйымдардың ерекшеліктеріне, ұйымдық құрылымына, меншік түріне т. б. көңіл аудару қажет. Басқа елдердегі кәсіпкерліктің даму тәжірибесі жайындағы мәліметтермен танысу қажет. Дәрісті тереңдетіп түсіну мақсатында күрделі бірлестіктер түрі холдинг - компания, қаржы-өндірістік топтар туралы дәйектемен танысу қажет. Күрделі кәсіпкерлік бірлестіктер әр түрлі ұйымдық-құқықтық қатынастарға құрылғанымен акционерлік қоғам сипатын алады. Күрделі кәсіпкерлік ұйымдарға : концерн, картель, консорциум, холдинг қаржы-өндірістік топтар, пул және т. б жатады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

ҚР Ата заңы, Алматы: «Юрист», 2005ж.
ҚР Азаматтық кодексі, Алматы: «Юрист», 2002ж.
Лапуста М. Г. Предпринимательство: Учеб. пособие. - 2-е изд. - М. :ИНФРА -М, 2003.
Сборник «Предприниматель и право», Издательский дом «БИКО», Алматы, 2000.
Кантарбаева А. К. Барьеры перед казахстанским предпринимательством и пути их преодоления. А. : Раритет, 2000. С. 125
Предпринимательство: Учебник/ Под ред. М. Г. Лапусты. - 3-е изд. - М. : ИНФРА-М, 2004.
ҚР салық кодексі, Алматы: «Юрист», 2005ж.
Индивидуальный бизнес в РК / Сост. В. И. Скала, Б. В. Скала. - Алматы, 2004г.

Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау

Жоспары:

Жалпы жағдайлар.
Бизнес-жоспарды дайындау реті.

Кіріспе

Өзінің жеке ісін ұйымдастыруда, кәсіпкерлік ұйымның жұмыс кезеңдерінде кәсіпкерлік іс әрекеттердегі аса маңыздысы белгілі мерзімде орындалуы тиіс іс-шаралар жоспарын дайындау болып табылады. Онан кейінгі көздеген мақсатқа жету жолының бірі - қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік жоспарлар.

Бизнес - жоспарлау процесінің негізгісі - кәсіпкерлік жобаның бизнес - жоспарын және ұйымның даму бизнес-жоспары.

Ғылыми негізде дайындалған бизнес-жоспар бұрқыраған теңізден кемені еш шығынсыз алып шығатын кәсіпкердің қолындағы компас іспетті.

Ұйымның даму жоспарын дайындау кезінде кәсіпкер бизнес-жоспардың айтарлықтай ерекшеліктерін білуі тиіс.

кәсіпкерлер өзінің ісін жоспарлау кезінде шаруашылық жүргізу ережелерінің өзгерістерін, экономиканың дамуының бірқалыпты болмайтынын ескеруі қажет.
Кәсіпкерлікке сыртқы ортаның аса жоғары ықпалы, бизнес жоспар дайындау кезінде кәсіпкерлік істерде аныталмаған жайттар көп кездесетінін ескеруді талап етеді.
Бизнес-жоспар дайындау кезінде барлық сыртқы факторларды ескере отырып, бизнес-жоспардың бөлімдеріне сан жағынан (мөлшеріне) әсерін анықтау қажет.
Қазақстандық кәсіпкерлер бизнес-жоспардың сандық көрсеткіштерін, әріптестердің бәсекеге қабілеттілігін ескере отырып, өздері есептеулері тиіс.
Қазақстандық кәсіпкерлер мемлекеттік билік органдарының шешім қабылдаудағы кейбір ерекшеліктеріне байланысты өзіндік қасиеттері мен мүмкіндіктерін асыра бағаламауы тиіс.

Бизнес-жоспар кәсіпкерлік жобаларды жүзеге асыру жолында меншік және несиеге алынған қаржыларды, материалдық, кадрлық мүмкіндіктерді, түрлі тәуекелдік жағдайды ескере отырып, нарықтық бәсеке жағдайында ұйымның негізгі бөлімдерінің даму барысын сипаттайтын құжат.

Ғылыми негізде дайындалған бизнес-жоспар сан және сапа жөнінен кәспкер үшін де несие беретіндер мен әріптестер үшін де бағдар -сүйеніш болуы тиіс.

Яғни бизнес-жоспар-жоспарланған істердің нақтылығын көрсететін, экономикалық негізделген маңызды құжат. Сонымен бірге бизнес-жоспар инвесторлар мен әріптестер үшін жарнама құралы болып табылады. Сондықтан бизнес-жоспар қаржыгерлерге, бизнес бойынша әріптестер мен банк қызметкерлеріне іскерлік түсінікті тілде жазылып, дайындалуы тиіс.

Мәліметтер бизнес-жоспар бөлімдеріндегі мәселелерді анық дәл көрсетуі тиіс. Бизнес-жоспардың көлемі жобаланған мақсатқа байланысты, ең бастысы - көзделген мақсаттың нақты нәтижесі бизнес-жоспарда көрсетілуі тиіс.

Бизнес-жоспардың көлемі мақсатқа байланысты, жоспардың нәтижесі мақсатқа жету болып табылады. Жалпы ереже бойынша бизнес-жоспар бірнеше жылға (3-5 жылға) жасалады, ал бірінші жылдың жоспары нақты жоспардың құжаты ретінде маңызды.

Кәсіпкерлік тәжірибе бойынша да, ғылыми әдебиеттерде де бизнес-жоспардың құрылымы мен мазмұнына біртекті нұсқаулар жоқ, себебі әрбір бизнес-жоспардың мақсаты, кәсіпкердің таңдап алатын өндіріс саласы, ұйымның даму стратегиясы әртүрлі, әрқайсысының өз ерекшеліктері болады.

Кәсіпкер жеке өзінің ісіне бизнес-жоспар дайындау кезінде мынандай бөлімдерді қарастыру керек:

Ұйымның жалпы сипаттамасы (Резюме) .

Бұл бөлім барлық басқа бөлімдерді дайындап болғанан кейін дайындалады. Негізгі бағыт - анықталған мақсат және стратегияға жету жолдары.

Тауардың сипаттамасы. Бұл ұйымның ең маңызды іс-әрекеттерінің нәтижесі. Жұмысқа кірісер алдында кәсіпкер өндіретін тауары мен көрсететін қызметтері туралы тұтынушыларға анық, жан-жақты толық сипаттма беруі керек.
Тауар өткізу нарығы.

Кәсіпкерлік ұйым тұтынушалар үшін жұмыс істейтін, сондықтан сатып алушыларды анықтап, нарықты талдауы, өндірілген тауары мен қызметтері нарықтан “шығып қалмауы” жағдайын алдын-ала қарастыру керек. Әдетте ереже бойынша нарықты зерттеу 4 кезеңге бөлінетінін естен шығармау керек.

Өткізу нарығындағы бәсеке.

Нарық сатушылар мен сатып алушылардың қарым-қатынасын көрсететін күрделі механизм. Сатушы ретінде көптеген коммерциялық ұйымдар мен жеке кәсіпкерлер болуы мүмкін. Сондықтан бәсекелес кәсіпкерлердің іс-әрекеттерін алдын ала зерттеп, талдау қажет. Бұл бөлімде нарықтық конъюктураны талдау, нарықтық стратегия мен тактика, бәсекелестердің сипаттамасы көрсетілуі тиіс.