Көміртекті аспапты болаттар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

1-ДӘРІС. ПӘН МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ. НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ

Дәріс жоспары:

1 Кіріспе.

2 Материалтану мәні

3 Конструкциялық материалдар технологиясы

1 Кіріспе

Пән мақсаты: пән зерттеуі нәтижесінде студент дағдыларды игереді және тауып алады, мамандардың кәсіпшілік дайындау деңгейі жоғарлауына жағдай жасайды, материалдардың сапа жақсарулары маңыздылыққа түсінумен қожалық етушілердің, оларды алуға үйрену, өңдеу және қолдану барлықтардың өмір сфераларында, сонымен қатар білімдер әдістері туралы және форманың құрылуының, инженерлік қызметте қажетті.

2 Материалтанудың мәні

Материалтану дегеніміз - бұл түрлі материалдардың құрылысы мен қасиеттерін зерттеп, олардың арасындағы заңдылықтарды анықтайтынғылым.

Металтану дербес ғылыми пән ретінде XIX ғасырдың алғашқы жартысынан кейін дами бастады. Ғылымның бұл саласының дамуы металдар құрылысын микроскоппен алғаш рет (1831) зерттеген ұлы орыс ғалымы П. П. Аносовтың атымен байланысты. Металдарды микроскоппен зерттеу әдісін 1863 жылы, яғни 30 жылдай уақыт өткен соң, ағылшын оқымыстысы Сорби қолданды.

Д. К. Чернов металдар мен қорытпалардың қасиеттерін зерттеп, кризистік нүктені ашты.

Металтану ғылымы металдардың, қорытпалардың құрылысы мен қасиеттерін зерттеп, олардың арасындағы заңдылықтарды анықтайды. Металл тану ғылымы, химия, математика және физика пәндерімен тығыз байланысты. Бүл ғылымның негізгі міндеті - техникада қолданылатын металдар мен қорытпалардың қасиеттерін зерттеу және жасанды жолмен өзгерту, халық шаруашылығының әр түрлі тарауларында қолданылатын жоғары сапалы, жаңа қасиетті жасанды материалдар алу.

3 Конструкциялық материалдар технологиясы

Конструкциялық материалдар технологиясы -конструкциялық материалдардың құрлысын, құрылымын, қасиеттерін, олардың беріктендірілу тәсілдерін және машина бөлшектері мен бұйымдар жасаудың технологиялық тәсілдерін зерделейтін пән. Бұйымдар мен бөлшектер алудыңнегізгі әдістері:металлургия, құю өндірісі, қысыммен өңдеу тәсілдері, пісіру өндірісінің технологиясы, өңдеу.

2-ДӘРІС. МЕТАЛДАР МЕН ҚОРЫТПАЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ. КҮЙ ДИАГРАММАЛАРЫ

Дәріс жоспары:

Металдардың кристалдық құрылысы.
Кристалдану теориясы. Металдар аллотропиясы.
Қорытпалар теориясы негіздері.
Күй диаграммалары. Олардың түрлері.
Фазалар ережесі. Иіндер ережесі.
Темір-көміртекті қорытпалардың күй диаграммасы

1 Металдардың кристалдық құрылысы

Қатты заттар, кристалдық құрылысына байланысты, металдар және металл емес аморфты заттар болып екіге бөлінеді. Металдар мен металл қорытпаларының электр, жылу өткізгіштік, пластикалық қасиеттері жоғары, металдық жарқылы бар. Олар қатты күйде кристалл торлардан құралады. Кристалл торлары белгілі заңдылықпен орналасқан атомдардан құралады. Атом электрондары металда газ молекулалары сияқты тәртіпсіз қозғалыста болады. Металл электрондары атомдармен әлсіз байланысқандықтан оларды жылу, электр өткізгіштік қасиеттері мен пластикалық қасиеттері жоғары болады. Кристалл денелердің қатты күйден сұйық күйге немесе сұйық күйден қатты күйге өтуі белгілі бір тұрақты. температурада болады (2. 1-сурет) .

Таза металл ав учаскесінде біртіндеп суынып (2. 1, а-сурет), вс учаскесінде біраз уақыт тұрақты температурада болады. Бұл участкеде металдың температурасы вс нүктесіне сәйкес tк температурасына жеткенде металдың кристалдану процесі басталады. Металл толық кристалданып болғанша (вс учаске) оның температурасы өзгермейді. Өйткені кристалдану процесінде кристалл торларын бұзуға жұмсалған жылу, жасырын балқу жылуы түрінде металдан бөлініп, онын температурасын тұрақты жағдайда ұстайды. Металл сұйық күйден толық қатты күйге айналып болған соң, температура сd сызығы бойынша бір қалыпты төмендейді. Қорытпалардың суыну процесі 2. 1, б-суретте көрсетілген. Қорытпалардың кристалдануы тұрақты температурада емес, белгілі температура аралығында жүреді. Кристалдану процесінің басталуына сәйкес температураны кристалдану процесінің бастапқы температурасы (t _б ), ал кристалдану процесінің аяқталуына сәйкес температураны кристалдану процесінің соңғы температурасы t _с деп атайды. ) .

Аморфты денелердің бір күйден екінші күйге өтуінің белгілі температурасы болмайды (2. 1, в-сурет) .

Сонымен, таза металдар мен қорытпалардың суыну немесе қыздыру графигінде температура аялдамасы болады (в, сd учаскелері) .

1860 жылы орыс кристаллографы Е. С. Федоров кристалды денелер атомдарынын, кеңістікте белгілі бір заңдылық бойынша орналасатындығы туралы пікір айтты. Кейіннен бұл пікір рентген сәулелерінің жәрдемімен тәжірибе жүзінде дәлелденді. Кристалды денелердід атомдары (иондары) кеңістік торларының түйіндерінде белгілі бір заңдылық бойынша орналасып, үздіксіз тербелмелі қозғалыста болады.

2. 2- сурет. Суыну графиктері:

а - таза металдар үшін; б- қорытпалар үшін; в - аморфты денелер үшін

Атомдары (иондары) белгілі тәртіппен орналасқан заттарда әр уақытта кеңістікте орналасуы қайталанып отыратын атомдардың ең аз жиынтығын қарапайым кристалдық тор немесе кеңістік торы деп атайды. Әрбір кристалды элементтің өз торы болады. Nа, К, Ва, Ғе _α элементтері көлемге центрленген кубтан, Си, Ag , РЬ, Ві, Со, Ғе _γ элементтері қабырғаға центрленген кубтан, ал Mg , Ве, Zn, Са, Сd, Sn - элементтері гексогоналық тордан тұрады. Кристалдық торлардың түрі көп, солардың ішіндегі ең қарапайымы - текше тор. Металдарда көбінесе кристал торларынын үш түрі байқалады (2. 2-сурет) : а - кеністікте орталандырылған текше торы (ОЦК), б - жақтарда орталандырылған текше торы (ГЦК), в - гексоналды тығыз түйілген (ГПУ) .

2. 2- сурет. Кристалл торлары түрлері.

Кристалдық тордағы атомдардың ара қашықтығы өте жақын (10~ ⁸ см) болғандықтан, олардың орналасуын, яғни кристалдық тордың түрін (типін) рентгендік-структуралық анализ бойынша анықтайды. Кристалдық торды сипаттайтын мынадай негізгі шамалар бар: тор параметрі немесе периоды, базисі, координациялық саны, жинақтылық (компактілік) коэффициенті.

Торпараметрі деп оның жақын жатқан екі атомының арасындағы кашықтықты айтады. Әрбір қарапайым торға тиісті атом санын тордың базисі деп атайды

Берілген атомға ең жақын орналасқан атомдар саны тордың координациялық саны деп аталады. Бұл шама тор атомдарының өз ара байланыстарын сипаттайды. Көлемге центрленген текше тордың координациялық саны 8, қабырғаға центрленген текше тордікі12 тең. Тордағы атомдар көлемінің жалпы тор көлеміне қатынасын тордың жинақтылық (компактілік) коэффиенті деп атайды. Жинақтылық коэффициенті тор атомдарының орналасу тығыздығын сипаттайды.

Аморфты денелердің атомдары ретсіз орналасып, кез келген бағытта киылған жазықтықтарға келетік атомдар саны бірдей болғандықтан, олардың физика-химиялық қасиеттері барлық бағытта бірдей, яғни изотропты болады.

2 Кристалдану теориясы. Металдар аллотропиясы.

Металдардың сұйық күйден қатты күйге өту процесі кристалдану процесі деп аталады. Д. К. Чернов кристалдану процесін екі кезеңге бөледі:

1) кристалдану орталығының пайда болуы;

2) кристалдану орталығынан кристалдардың жан-жаққа тарауы.

Табиғатта өздігінен жүретін барлық процестер системаның бос энергиясының кему жағына қарай жүреді. Өйткені бос энергия қоры аз болғандықтан, системаның жаңа күйі түрақты деп есептеледі. Сұйық күйден қатты күйге өткенде металдың бос энергиясы кемиді.

Кристалдану процесінің теория жүзінде анықталған температурасы мен нақты температурасының айырмасы (Т _S -Т _n ) металдың суыну дәрежесі деп атайды. Кристалдың таралуының сызықтық жылдамдығы мен кристалдану орталығының саны металдың суыну дәрежесіне байланысты болады. Әдетте қалыптың ішкі беті мен металл емес қоспалар металл орталығынын, кристалдануына мүмкіндік береді.

Жоғарыда металдар белгілі геометриялық формасы бар кристалдық торлар жиынтығынан тұратындығын көрдік. Егер металдар дұрыс формалы кристалдық торлардан тұрса, олардың сынығынан дұрыс формалы кристалдарды көрер едік. Шынында, металл сынығында дұрыс формалы кристалдық торлар орнына кез келген формалы металл түйірлерін - кристаллиттерді көреміз.

Кристаллиттер дегеніміз- дұрыс формасыз кристалдар. Кристалдану процесінде кристалдану орталығы бір жерде емес, балқыған металдың көп жерінде пайда болады.

Кристалдану орталықтарынан кристалдар таралып, бір-біріне тірелген кезде сығылып, формасы өзгереді. Кристалл формасы тарамдалған ағаш бұтақтары сияқты болып келуі де мүмкін. Мұндай кристалдар дендрит деп аталады.

Металдар аллотропиясы. Әдетте кейбір металдарға (Ғе, Zn т. б) қатты күйінде әр түрлі температура аралықтарында түрлі кристалдық торлар тән. Суыну процесінде температура белгілі өту температурасына жеткеннен кейін металл өзінің бір модификациясынан екіншісіне өтеді.

Темір, қалайы, марганец, кобальт, титан сияқты элементтердің кристалдық торларының өзгеруі (түрі, периоды) қатаю температурасынан төмен температураға дейін суытылғаннан кейін жүреді. Аллотропиялық түр езгеріс қатты күйде жүретіндіктен, оны металдың екінші рет кристалдануы деп атайды. Элементтердің түр езгерістері гректің α, β, γ, δ сияқты әріптерімен белгіленеді.

Темірдің екі аллотропиялық модификациясы бар: α және γ.

Ғе _α модификациясы температураның екі аралығында: 911°С-қа дейін және 1392°С-тан 1539°С-қа дейін болады, сонымен бірге бөлме температурасында көлемдік центрленген текше (ОЦК) торы да болады.

Ғе _γ модификациясы 911°С-таң 1392°С аралығында өтеді де, 911 °С-та қырлық центрленген текше (ГЦК) торға ие болады . Қырлық центрленген кубтық (ГЦК) тор көлемдік центрленген кубтық (ОЦК) торға қарағанда ықшамды. Осыған сай Ғе _α -дан Ғе _γ -ға өту кезінде көлемдік центрленген текше (ОЦК) тор қырлық центрленген текше (ГЦК) торға ауысқанда, темірдің көлемі шамамен 1 %-ке кемиді. Ғе _γ парамагнитті, ягни магнитсіз болып табылады.

3 Қорытпалар теориясы негіздері

Халық шаруашылығының түрлі салаларында таза металдарға қарағанда қорытпалар жиі қолданылады. Қорытпа деп металдар немесе металл мен металлоидтардың әрекеттесуінен пайда болған, құрамы күрделі қосылыстарды айтады. Құрамындағы элементтерінің санына байланысты қорытпа екі, үш және одан да көп компонентті болуы мүмкін. Түрлі металдардың қорытпа түзгіштік қасиеттері әр түрлі. Қорытпалардың, таза металдарға қарағанда, мынадай артықшылықтары бар:

а) механикалық қаттылығы, серпімділігі, тұтқырлық коэффициенті, беріктік шегі т. б. жоғарылығы;

б) технологиялық қасиеттерінің (құю, қысым және жылу арқылы өңдеу т. б. ) жоғарылығы;

в) таза металдарда кездеспейтін ерекше қасиеттерінің болуы;

г) қорытпалардың физика-химиялық қасиеттерін қалауымызша өзгертуімізге болатындығы.

Қорытпалар сұйық күйінде біртекті, бір фазалы болады, ал сұйық күйден қатты күйге өткенде олардың фаза саны езгереді. Кейде металдар сұйық күйінде бірі екіншісінде ерімейді.

Мысалы, қорғасын мен темір, қорғасын мен мыс т. б. элементтердің қоспалары. Мұндай металдар сұйық күйінде бірі екіншісінде араласпай, меншікті салмағына байланысты қабат түзеді. Қөптеген металдардың қоспаларының сұйық күйінде бірі екіншісінде ерігіштігі шекті болып келеді.

Егер бір металдың қоспадағы концентрациясы сол металдың екінші металдағы ерігіштік шегінен асып кетсе, онда қоспа екі қабатқа (бөлікке) бөлінеді. Ерігіштігі шекті металдардың кристалдық торларының параметрлері мен балқу температураларының айырмашылығы әдетте көп болып келеді.

Құйма қатайған кезде оның құрылымдағы компанеттері бір-бірімен әректтесіп, екі немесе бірнеше фазадан тұратын қатты ерітінді, химиялық қосылыс және механикалық қоспа түзеді.

Қатты ертінділер. Көптеген металл қоспалары сұйық күйінде бірі екіншісінде еріп, сұйық ертінді түзеді. Металдар бірі екіншісінде тек сұйық күйінде ғана емес, катты күйінде де еріп, катты ертінді түзеді. Катты ертіндіде қорытпа компоненттерінің бірі өзінің кристалдық торын сақтайды, ал екіншісінің кристалдық торы бұзылады. Бірінші компонент - еріткіш, екіншісі - ерігіш, ал пайда болған қорытпа қатты ертінді деп аталады. Егер қорытпа компоненттерінің кристалдық торлары бір типтес және олар бірі екіншісінде шексіз еритін болса, онда қорытпа кұрамында мелшері 50 %-тен артық болатын компонент ерігіш деп аталады. Бірі екіншісінде шексіз еритін компоненттердің кристалдық торлары типтес болады және шексіз қатты ертінді олардың параметрлерінің арасындағы айырмашылық 8 %-тен аспаған жағдайда түзіледі. Қорытпадағы металл атомдарының кристалдық тордағы орналасуына байланысты қатты ертінділер алмасушы, енуші, шеғеруші ертінділері болып негізгі үш түрге бөлінеді. Шегеруші қатты ертіндісі сирек кездесетін болғандықтан оны қарастырмаймыз.

Алмасушы қатты ертіндісінде , ерігіш элементтің атомдары еріткіш элементтің кристалдық торындағы атомдардың орнын басады. Мүндай қатты ертінділер компоненттері бірі екіншісінде шекті және шексіз еруі мүмкін.

Енуші катты ертіндісінде ерігіш элементтін атомдары еріткіш элементтің атомдарының кристалдық торының ішіне орналасады, яғни ішіне енеді.

Егер қорытпа компоненттерінің кристалдық торларының параметрлеріндегі айырмашылық 8 %-тен аспаса, компоненттерінің бірінін, екіншісінде ерігіштігі шексіз болады, яғни алмасушы қатты ертінді, ал айырмашылық 8-15 % болса, онда компоненттерінің бірініқі екіншісіндегі ерігіштігі шекті, яғни енуші қатты ертінді түзіледі; 15 %-тен асып кетсе, қатты ерітінді түзілмейді.

Химиялық қосылыс. Кристалдық торларының түрлері бірі-біріне ұқсамайтын және торларының параметрлерінің айырмашылығы үлкен элементтер химиялық қосылыс түзеді. Бүл қосылыстар қорытпа компоненттерінің қатынасы белгілі мелшерге жеткенде түзіледі.

Әдетте, мұндай косылысты Д. И. Менделеевтің периодтық системасындағы бір-бірінен алшақ жатқан элементтер немесе кристалдық торлары мен тор параметрі әр түрлі, бірі-біріне жақын жатқан элементтер түзеді. Көбінесе химиялық қосылысты металдар мен металлоидтар түзеді. Мысалы, карбидтер - металл мен көміртегінің химиялық қосылыстары (темір, хром карбидтері), нитридтер - азотпен металдардың химиялық қосылыстары (темір, алюминий нитридтері т. б. ) .

Әдетте химиялық косылыстың физика-химиялық қасиеттеріоларды кұраушы компоненттердің физика-химиялық қасиеттерінен тіпті өзгеше болып келеді (қаттылығы, морттығы, электр кедергісі жоғары болады. Себебі химиялық қосылыс нәтижесінде күрделі жаңа кристалдық тор түзіледі.

Механикалық қоспа. Егер қорытпаның компоненттері балқыған күйде бірі екіншісінде шексіз еріп, қатты күйде өз ара ерімесе, онда қорытпа қатайғанда механикалық қоспа ( эвтектика ) құрайды. Механикалық қоспада компоненттер өз кристалдық торларын өзгертпей сақтайды. Механикалық қоспа таза компоненттерден, қатты ертінділерден, химиялық қосылыстардан т. б. тұруы мүмкін. Егер қорытпа компоненттерінің кристалдық торларының параметрлеріндегі айырмашылық 15 %-тен асып кетсе, онда мұндай қорытпа қатайғанда механикалық қоспа құрайды.

4 Күй диаграммалары

Қорытпа құраушылары мен олардың концентрациясының температураға байланысты өзгерістерін күй диаграммасы сипаттайды.

Күй диаграммасының ордината осіне қорытпалардың температурасы, абсцисса осіне концентрациясы салынады. Абсцисса осінің әрбір нүктесіне белгілі концентрациялы қорытпа сәйкес келеді, ал шеткі нүктелері 100 %-тік корытпа компоненттерін анықтайды. Диаграмманың кез келген нүктесі белгілі бір температурадағы белгілі концентрациялы қорытпа күйін сипаттайды. Абсцисса осіне перпендикуляр түзудің бойында жатқан нүктелер белгілі концентрациялы қорытпалардың температураға байланысты күйін, ал ордината осіне перпендикуляр сызықтың бойында жатқан нүктелер тұрақты температурадағы әр түрлі концентрациялы қорытпалар күйін сипаттайды.

Күй диаграммаларының түрі қорытпа құраушыларының өз ара әрекеттесуіне, температурасы мен концентрациясына байланысты әр түрлі болып келеді. Қорытпалар олардың құрамындағы құраушы элементтер санына байланысты екі-үш және онан да көп құраушыдан тұрады. Қос құраушыдан тұратын қорытпалар диаграммасы жазықтықта, ал үш құраушыдан тұратын қорытпалар диаграммасы кеңістікте жатады. Қос құраушыдан тұратын қорытпаның күй диаграммасын сызу үшін, осы құраушылардың концентрациясы әр түрлі болып келген қорытпаларының термиялық анализін, яғни температура мен уақыт арасындағы байланысты (суыну графигін) сызады. Суыну графигін сызу үшін балқыған қорытпаға температураға градуирленген гальванометрмен жалғасқан термопара салып, қорытпа температурасының уақытқа байланысты өзгерісін бақылаймыз. Енді ордината өсіне температураны ( Т ) , абсцисса өсіне уақытты ( τ ) салып, сол екі параметр арасындағы байланысты график бойынша кескіндесек, қорытпаның суыну графигін аламыз (2-сурет) .

Күй диаграммасын металдарды зерттеудің термиялық анализінен басқа олардың микроструктуралық, рентгеноструктуралық және физикалық қасиеттерін зерттеу әдістерімен де салуға болады.

Күй диаграммасының теориялық және практикалық маңызы зор. Өйткені бүл диаграмма бойынша көптеген практикалық мәселелерді тез және тәжірибе жасамай-ақ шешуге болады. Мысалы, кез келген көміртекті темір қоспаларының (болат, шойын) әр түрлі қасиеттерін анықтауға болады.

2-сурет. Cu-Ni системасының күй диаграммасы және қоспалардың суыну графиктері.

5 Фазалар ережесі. Иіндер ережесі

Гиббстың фазалар ережесі күй диаграммасының дұрыстығы мен заттардың кристалдану процесін түсіндіреді. Фазалар ережесін бастаудан бұрын металл тану ғылымында қолданылатын бірнеше терминдерге анықтама берейік. Белгілі бір температура, қысым жағдайында белгілі бір көлемге ие болатын қатты, сұйық, газ күйіндегі заттар (фазалар) жиынтығын жүйе (система) деп атайды. Ал жүйе қарапайым және күрделі, біртекті (гомогенді) және әр текті (гетерогенді) болып екіге белінеді. Жүйені құрайтын элементтер немесе тәуелсіз химиялық қосылыстар құраушылар деп аталады. Әр текті жүйенің белгілі шекарамен шектелген біртекті бөлігін фаза деп атайды. Фазалар ережесі тепе-теңдік күйіндегі жүйенің құраушылары мен фазаларынын арасындағы заңдылық-тарды анықтайды. Жүйенің тепе-теқдік шарттары температура, қысым, көлем параметрлерімен анықталады. Әдетте қорытпа қалыпты жағдайда зерттелетіндіктен, қысым атмосфералық қысымға тең болады.

Жүйенің фаза санын өзгертпей, күйін өзгерте алатын ішкі және сыртқы себептер (температура, концентрация, қысым) санын жүйенің варианттылығы немесе еркіндік дәрежесінің саны деп атайды.

Фазалар ережесі жүйенің тепе-теңдік күйінің математикалық өрнегін береді. Ол мынау:

С = К - Ф + 1,

мүндағы С - еркіндік дәрежесінің саны, К - кұраушылар саны, Ф - фаза саны.

Еркіндік дәрежесі (С) құраушылар саны мен фаза санының айырмасына 1- ді қосканға тең.

Иіндер ережесі екі фазалы жүйе фазаларының арасындағы қатынасты анықтайды.

Мысал үшін Cu-Ni системасының күй диаграммасын қарастырайық (2-сурет) .

Құрамында 50 % Ni бар қорытпаны суытайық. Қорытпаның температурасы О нүктесіне жеткенде, осы нүктеге қатысты алғанда абцисса өсіне параллель түзудің ликвидус және солидус сызықтары мен қиылысқан нүктелерін т, п әріптерімен белгілейік. Иіндер ережесі бойынша (процент есебімен) :

= ; = ,

яғни қорытпа фазаларының қатынасы сәйкес иіндерінің кері қатынасына тең болады.

Мұндағы:Q - қорытпаның жалпы мөлшері;

Q _с - қорытпаның сұйық бөлігінің (фазаның) мөлшері;

Q _к -қорытпаның қатты күйдегі бөлігінің мөлшері.

Жоғарыда айтылғандардан мынадай теңдік жазуымызға болады:

Q = Q _с + Q _к

Бұл теңдік өзінен-өзі түсінікті.

Қорытпаның температурасы темендеген сайын т нүктесі (сүйық фазаның, құрамының өзгеруін көрсетеді) L нүктесіне ұмтылады. Ал п нүктесі В нүктесіне ұмтылады және қатты фазаның құрамының қалай өзгеретінін көрсетеді. D нүктесінде тек қатты фаза қалады.

6 Темір-көміртекті қорытпалардың күй диаграммасы

Металл корытпалардың күй диаграммаларының ішінде темір-көміртегі күй диаграммасының үлкен маңызы бар. Өйткені, техникада металл материалдардың ішінде көміртекті темір қорытпалары аса кең қолданылады.

Темір-көміртекті қорытпалардың күй диаграммасының екі түрі бар: темір-темір карбиді (Ғе ₃ С) жүйесіндегі түрлендірулерді сипаттайтын түрі тұрақсыз және темір-графит жүйесіндегі түрлендірулерді сипаттайтын түрі тұрақты деп аталады.

Барлық аз көміртекті қорытпалар (болат) үшін кристалдану кезіндегі түрлендірулер тұрақсыз диаграмма бойынша өтеді. Жоғары көміртекті қорытпаларда (шойын) алғашқы кристалдану кезінде түрлендірулер көбінше тұрақты диаграмма бойынша, ал одан әрі қатты күйде салқындату барысында тұрақсыз диаграммамен өтеді.

Қорытпалардың басым көпшілігі үшін түрлендірулер темір-темір карбиді күй диаграммасы бойынша өтетіндіктен, бұл күйдің маңызы айрықша деп есептелінеді. Ғе ₃ С - темір карбидін цементит деп айтады, сондықтан, темір-кеміртекті қорытпалардың тұрақсыз диаграммасын темір-цементит (Ғе-Ғе ₃ С) күй диаграммасы деп атауға болады.

Темір-цементит күй мен фазалары

Темір-көміртегіжәне темір-цементит күйдиаграммаларының компоненттері болып темір мен көміртегі табылады. Темір-көміртегі күйдиаграммасының фазалары мен қүрылымын қүраушылары:сұйық ерітінді, феррит, аустенит, цементит, перлит, ледебуритжәне графиттүріндегі бос көміртек.

Темір-цементит күйдиаграммасының фазалары мен қүрылымын қүраушылары тура сондай, тек графит кездеспейді. Демек, барлық көміртегі цементит түріне айналып бос түрінде болмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.