Мұнай мен газдың табиғи резервуарлары мен коллекторлары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Реферат

Тақырыбы: Мұнай мен газдың табиғи резервуарлары мен коллекторлары

Пәні: Жалпы және мұнай геологиясы.

Тексерген:

Орындаған:

Алматы-2019

Жоспар

Кіріспе . . . 3

Коллектор жыныстар туралы түсінік . . . 4
Жыныстардың кеуектілігі, жыныстардың өткізгіштігі . . . 5
Табиғи резервуарлар мен қақпандар туралы түсінік . . . 6

Қорытынды . . . 7

Әдебиеттер тізімі . . . 8

Кіріспе

Резервуарлардың тағайындалуы жəне жіктелуі. Резервуардағы тауарлы мұнайдың мөлшері мен сапасын өлшеу. Мұнай резервуарлары деп - “шикi” жəне тауарлы мұнайды есепке алу, жинау жəне аз уақыт ішінде сақтау үшін арналған əр түрлi өлшемдегі ыдыстарды айтады. Бiр жерде шоғырланған резервуарлар тобын резервуарлар паркі деп атайды. Тауарлы мұнай резервуарлар паркiнің жалпы көлемi кез-келген кен орнының барлық өндiрушi ұңғыларының екi тəулiктiк жоспарлы өндiрілген өніміне тең болуы керек. Мұнай резервуарларын өртенбейтiн материалдардан - металл немесе темiр бетоннан - тұрғызады. Резервуарлар жер асты, жер үстi немесе жартылай көмiлген болып келедi. Мұнайды жинау, сақтау жəне көлемiн өлшеу үшiн көпшiлiк жағдайларда болаттан жасалған цилиндрлiк резервуаларды қолданады, ал бетоннан немесе темiр бетоннан жасалған резервуарларды сирек қолданады. Кен орынның тауарлық парктерiнде жазық немесе конустық жамылғысы бар, сыйымдылығы 1000-5000 м 3 болатын резервуарлар тұрғызылады, резервуарлардың ортасына жамылғы қалқандары (щиттары) тірелетін орталық тiрек орнатылады. Резервуарлардың конус тəрiздес болып келген төбесі жиналған қардың салмағын, яғни сыртқы күштерді, ұстап қалады, ал резервуар ішінде вакуум пайда болған кезде оған қарсы əсер етеді, жəне қалыңдығы 2, 5 мм-ден аспайтын болат жапырақтардан (листтерден) жасалады. Тiк цилиндрлi резервуарлар былай жіктеледі :

1. төменгі қысымдағы резервуарлар, оларды атмосфералық деп те атайды;

2. понтондары бар резервуарлар;

Коллектор деп - мұнай, газ, суды өз бойына сіңіріп, игеру кезінде бере алатындай қасиеті бар кеуекті және өткізгіш таужыныстарды айтады. Терригенді, карбонатты және аралас коллекторлардың литологиялық құрамы, қуысты кеңістігінің құрылымы мен генезисі бойынша, сондай-ақ олардың сыйымдылық - өткізгіштік қасиеттері бойынша әртүрлі жіктемелері жасалған ( Ханин А. А., Конюхов И. А., Безбродов Р. С. )

Литологиялық құрамы бойынша мынадай түрлерге бөлінеді:

1) Терригенді коллекторлар

2) Карбонатты коллекторлар

3) Аралас коллекторлар

Коллектор жыныстар туралы түсінік

Табиғатта алуан түрлі жыныс коллекторлар кездеседі, бізге оларды жүйелеу керек, сол үшін не басқа жыныстардың жыныс-коллекторлық ретінің орнын анықтауға болады. Жыныстарды класстарға бөлу үшін олардың жалпы белгілеріне қарайды. Дәл қазіргі уақытта олардың әр түрлі классификацияларының қандай да бір жалпытанушылыққа жатқызуға болмайды. Бұл тапсырманы түсіндіру үшін тау жынысының өте көп қасиеттерді үлкен қиындықты туғызып отыр.

Негізгі классификацияға сол не басқа белгілерін әр түрлі авторлар енгізген. Карбонатты жыныстар классификациясы үшін Г. И. Теодорович жыныстың мөлшерлік өтімділігі мен қуыс қатынастарын реттеу сипаттамасын ұсынды. П. П. Абдуллин және М. А. Цветокова жыныстық кеңістігі бірінші формасы мен мөлшері бойынша коллекторлардың классификациялайды. Жыныс-коллекторлар классификациясының тұтас реттеулерінің белгілерінде болады, соның ішінде көбі зерттеуге қызығушылық танып отыр, яғни тау жыныстарының петрографиялық сұрақтарымен айналысушы мамандарға.

Қарапайым классификациясына А. И. Леворсен үлгісін қолдануға болады, ол барлық жыныс-коллекторларын 3 топқа бөледі: кесекті, хемогенді немесе биохемогенді және аралас. Коллектор деп - мұнай, газ, суды өз бойына сіңіріп, игеру кезінде бере алатындай қасиеті бар кеуекті және өткізгіш таужыныстарды айтады. Терригенді, карбонатты және аралас коллекторлардың литологиялық құрамы, қуысты кеңістігінің құрылымы мен генезисі бойынша, сондай-ақ олардың сыйымдылық - өткізгіштік қасиеттері бойынша әртүрлі жіктемелері жасалған ( Ханин А. А., Конюхов И. А., Безбродов Р. С. )

Литологиялық құрамы бойынша мынадай түрлерге бөлінеді:

1) Терригенді коллекторлар

2) Карбонатты коллекторлар

3) Аралас коллекторлар

Терригенді коллекторларда алғашқы, яғни түйіраралық немесе гранулярлы кеуектілік тән. Екіншілік кеуектілік өте аз кездеседі. Бұл топқа литологиялық құрамы бойынша құмдар, құмтастар, алевриттер, алевролиттер, кейде гравелиттер, өте сирек жағдайда ірі түйірлі конгломераттар және кремнийлі, қаты битуминозды саздар жатады. Бұл саздар көбінесе жарықшақтардың түзілуіне бейім. Кеуіп қалған түрде кездеседі.

Жыныстардың кеуектілігі, жыныстардың өткізгіштігі

Тау жыныстарындағы кеуектілік деп түсінуіміз ондағы бос орын: кеуектлік, жарықшақтық және т. б. Табиғи шарттарда тау жыныстарының кеуектері мен жарықшақтарын сұйықтықтармен (қабаттық сулармен, мұнаймен) және газдармен толтырады.

Кеуектілік шамасы жыныстың үлгі көлемінің қай бөлігінің қуыс алып жатқанын көрсетеді. Кеуектілік тау жыныс үлгісінде қуыс көлемімен V _n көрсетілген көлем үлгісінің V ₀ қатынасымен анықталады:

m = V _n /V ₀ *100%

Практикада геолого-өндірістік есептеулер жыныстың қуыс көлемі, кеуектілік коэффициентімен қолданады. Кеуектіліктер түйіршіктермен, жарықшақтарымен және ковериалығымен ерекшеленеді. Әртүрлі метлогиялық құрамында жыныстармен анықталған кеуектілік түрлері сәйкес келеді. Құмдар, құмтастар, алевролиттер, саз және конгломераттарға түйіршікті кеуектілік сипатталады, ізбестастар мен доломиттерге - жарықшақты және қуыстылығы оның қуыстары тау жыныстарында жағдайлармен олардың жарылымдармен байланысы. Кеуек және қуыс пайда болған жыныстарда бірінші және екінші ретті болып бөлінеді. Бірінші реттікте пайда болған кеуекті жыныстардың орналасуы өзінің түзілу кезіндегі жарылыммен пайда болған. Оған а) бөлшектермен және түйірлер арасындағы қуыстар жыныстардың ажыратылуы; б) жазықтықтар мен қабаттың арасындағы қуыстар; в) қуыстар, жарылымдардан кейін жаралған органикалық қалдықтар; г) қуыстық үлбіреуінің кейбір атқылау жыныстарында және т. б. сипаттамасы. Тау жынысының өткізгіштігі деп - сұйықтар мен газдардың сүзілу (фильтрация) қабілетін түсінеміз.

Мұнай және газ кен орындарын игеру кезінде қуысты ортада мұнай, газ, су немесе мұнай-су-газды қоспа қозғалады. Қозғалатын заттан немесе қоспалардан қозғалу сипаты қандай екеніне байланысты, сол бір ортаның өткізгіштігі әр түрлі болуы мүмкін. Сондықтан құрамында мұнай болатын жыныстардың өқткізгіштігін сипаттау үшін абсолютті, тиімді (немесе фазалы) және салыстырмалы өткізгіштік деген ұғымды енгіземіз.

Табиғи резервуарлар мен қақпандар туралы түсінік

Мұнай, газ және суды игергенде, енгізетін және бөлетін қасиеті бар тау жыныстарды, коллектор деп аталады. Коллекторлардың құрамын және және осы құрамының өзгеру құбылысын, зерттелетін территориялардың қимасымен ауданын біле отырып, көмірсутектің қорын есептеуге болады. Зерттеу жүргізе отырып, коолекторлардың негізінен құмтектес, алевролитті және корбанатты жыныстар болады. Мұнай мени газ коллекторлрының негізінен екі типі бар: түйіршікті және жарық коллекторлары.

Түйіршікті коллекторлары құмды-алевратты жыныстарды аратүйіршікті кеуек және өткізгіштік құмды аливролитты жыныстардан құралады. Араоолитті және кеуек түтікті құрылымы бар әктаспен дололомит, өзінің құрамымен түйіршікті коллетормен ұқсастығы бар.

Жарық коллекторлар тығыз, әр түрлі жағдайда сынған жарық тау жыныстарда қалыптасады. Бұл коллекторлар типі негізіне әктас, дололомит, магмалық және метаморфтық тау жыныстарда қалыптасады. Әр түрлі жыныстардағы коллекторлардан негізгі қасиетті кеуек, өнімділігімен және мұнай-газ қанығуымен көрсетіледі. Кеуектік және өтімділік көлемі жыныстық құрылыммен оның құрамына тікелей байланысты.

Коллекторлардың қабат қасиеттері кернмен, геофизика зерттеу нәтижесімен анықталады. Жыныс-коллекторлардың қасиеттерін зерттеу алдында литологиялық құрамына зерттеу жүргізіледі. Литологиялық құрамды зерттеу, грануламетриялық анализ жүргізу, корбанаттықты және тығыздықты анықтау, ортақ әдіспен жүргізіледі.

Коллекторлардың негізгі параметрлері жыныстардың төмендегідей көлем үлгісімен анықтайды: газ, су, мұнай қанығы 50 см3 дейін; тығыздығы 3*5*3 см; ашық кеуектік 10-12 см3; қалдықты суқанығы 4*4*4 см; гранулометриялық құрам 60 см3 және одан жоғары.

Кеуектік. Кеуектік дегеніміз - жыныс коллекторының бос кеңістігінің жалпы көлемі. Тау жынысының бос кеңістігін кеуек, ұсақ арналар және жарықтар құрайды. Жыныстардың кеуектігі седиментация процессінен және химиялық тотығу нәтижесінде пайда болады.

Кеуектік - жалпы көлемінің бос кеңістікке қатынасымен анықталады және процентпен есептелінеді.

Терриген коллекторларында кеуектік және өтмділік, олардың өлшемі, пішіні және сынық материалдар сұрыпталуына, құрамына, мөлшеріне тәуелді болады.

Көбінесе, корбанат коллекторлар кеуектігі, кальциттерді көмірқышқылы бар қабат суларының еріту нәтижесінде пайда болады. Корбанатты жыныстарға әр түрлі тектоникалық жағдайларға ұшыраған жарық кеуектігі тән.

Кеуектік жалпы және ашық болып екіге бөлінеді.

Қорытынды

Жалпы кеуектік (обсалют кеуіктік) жыныстың бос кеңістіктің көлемін, яғни кеуектер, каверлар, жарықтарды көрсетеді.

Ашық кеуектік біріккен кеуектердің көлемін көрсетеді. Практикалық мақсатта, мұнай мен газ қорын есептеуде ашық кеуектік зерттеледі. Ашық кеуектік жыныстың жалпы көлемінің, біріккен кеуек көлем қатынасына тең.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.