Жарма дақылдарын ақтау
пәннің оқу жұмыс жоспары
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы ______________
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін
Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6
Астана, 2016
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы пәнінің оқу жұмыс
бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті АҚ Ғылыми
Кеңесінің шешімі бойынша 201___жылғы ____________, №___хаттама,
бекітілген Өңдеу өндірістерінің технологиясы мамандығының оқу жұмыс
жоспарына сәйкес жасалды
Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технологиялық факультеті білім беру бағдарламалары бойынша Комитетінің
отырысында 201__жылғы ____________, №___хаттама, мақұлданды
Төрағасы _______________________ Тарабаев Б.К.
Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технология және стандарттау кафедрасының отырысында 201___жылғы
____________, №___хаттама, талқыланды
Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева
Құрастырғандар: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.
___________________ оқытушы, магистр Каржаспекова
Н.М.
СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПӘНДІ ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы ________
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін
Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6
Астана, 2016
Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Жарма және
тағамдық концентраттар технологиясы пәнінің оқу жұмыс бағдарламасына
сәйкес жасалды
Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Қазақ технология
және бизнес университеті АҚ Технология және стандарттау кафедрасының
отырысында 201__жылғы ______________, №___хаттама, талқыланды
Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева
Құрастырған: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.
___________________ оқытушы магистр Каржаспекова
Н.М.
1. ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
Аға оқытушы, б.ғ.к., Асанова Ж.К.
Кафедра: Технология және стандарттау, ауд. 215
Кеңес беру уақыты: жұма, сағ. 10°°-12°° сағ.
2. ПӘН ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
Пәннің атауы Кредитсағат Дәріс Семинар БАОӨЖ БАӨЖ
саны саны (тәжірибелік)СОӨЖ СӨЖ
сабақтар
Жарма және 3 135 15 30 15 75
тағамдық
концентраттар
технологиясы
3. ПРЕРЕКВИЗИТТЕР
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы курсын жақсы игеруге
өңдеу өндірістерінің теориялық негіздері және өсімдік шаруашылығы
негізіндегі астықтану пәндерінен алған білімдері көмегін тигізеді.
4. ПОСТРЕКВИЗИТТЕР
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы курсы бойынша алған білім
дипломдық жұмысты орындауда қажет.
Пәнді зерделеу барысында студент тиісті:
- дәріс және семинар (ТӘЖІРИБЕЛІК) сабақтарға қатысып, дәрістердің қысқаша
жазбасын жасап, тапсырмаларын орындауға
- теориялық мәселелерді зерделеуге
- семинар сабақтарда алынған білімді ғылыми, публицистикалық мерзімді
басылымдармен, БАҚ арқылы толықтыруға
- білімін бақылау жұмыстары, тестілер арқылы тексеруге
- рефераттарды, курстық жұмыстарды жазу арқылы білімін тереңдетуге
- сараптама комиссиясының мүшесі ретінде тауар сапасына сараптама жасау
дағдыларына ие болуға
5. ПӘННІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Пәнді оқып-үйрену мақсаты:
Курс негізгі пәндер циклының құрамды бөлігі болып, Өңдеу
өндірістерінің технологиясы мамандығында оқитын студенттерге арналған.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді маңызды ақпаратпен қамтамасыз етіп, жарма сапасының
сараптама әдістемесін ұсынады. Жұмыс оқу жоспарымен, курстың тақырыптық
жоспарымен танысып, пәннің зерделеуіне кірісуге болады. Аталмыш оқу курсы
Өңдеу өндірістерінің теориялық негіздері курсы бойынша оқу бағдарламасына
сәйкес әзірленген.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді жарманы өңдеу технологиясының теориясымен
таныстырады. Бұл пәнде жармалардың түрлері және олардың сапалық
көрсеткіштері, астықты жармаға өңдеудің технологиялық жалпы сипаттамасы,
жарманың тағамдық құндылығы және сапасы қарастырылған.
Оқу - әдістемелік материалдарда барлық қаралатын тақырыптар бойынша
сұрақтар, өздігінен орындау үшін тапсырмалар берілген.
Пәнді оқып-үйрену міндеттері:
- астықы жармаға өңдеу жалпы технологиясы;
- жарманы өңдеу кезіндегі оның технологиялық қасиеттері;
- жармалардың түрлері және олардың сапасының көрсеткіштері ;
- күріш жармасын өндіру технологиясы;
- қарақұмық жармасын өндіру технологиясы;
- жарма зауыттарының технологиялық және экономикалық тиімділігі;
- тары жармасын өндіру технологиясы;
- жарманы сақтау талаптары;
- жарманың және тағамдық концентраттардың тағамдық құндылығы және т.б.
Құзыреті (оқытудың нәтижесі)
Пәнді оқу нәтижесінде студент:
- жарма түрлерінің технологиясын;
- жарманы өндірудің технологиялық ағымында компоненттер арасындағы
әрекеттердің әсерін білуі;
- өндірістің технологиялық сұлбасын істей алуы;
- дәріс материалдарын тәжірибеде қолдануда дағдысы болуы;
- болашақ кәсіптік әрекетте жағдайда пәнді меңгеру барысында алған білімін
қолдану құзыреті болуы тиіс.
6. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
а. Дәріс сабақтардың тақырыптары
Тақырыптар атауы Сағат
№ саны
1 Жарма дақылдарының технологиялық сипаттамасы 1
2 Жармалардың түрлері және олардың сапасының көрсеткіштері 1
3 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
4 Астықты жармаға өңдеу технологиясы 2
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы 2
6 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы 2
7 Тары жармасын өндіру технологиясы 2
8 Сұлы жармасын өндіру технологиясы 1
9 Жарма сапасына қойылатын талаптар 1
10 Тағамдық концентраттар. Олардың ассортименті және сақтау 1
тәртібі
Барлығы 15
b. Тәжірибелік (семинар) сабақтардың тақырыптары
Тақырыптың атауы Сағат
№ саны
Жарма бөлгіш машиналардың технологиялық тиімділіктерін 3
анықтау
Жарма бөлгіш машиналардың жұмысын оқып үйрену 3
Жарма зауытының технологиялық жабдықтарын есептеу және 3
таңдау әдістемеліктерін оқып үйрену
Күріш жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Күріш жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Перловка жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Сұлы жапалақтарын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Сұлы зауытындағы технологиялық үрдістің сандық балансын 3
құру
Тары жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Қарақұмықтың ақталған және ақталмаған дәндерін ажырату 3
үрдісін оқып үйрену
Барлығы 30
d. БАОӨЖ тақырыптары
№ Тақырыптары Сағат
саны
1 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
2 Жарма дақылдарын өңдеу және ондағы қолданылатын жабдықтар 1
3 Жарманың химиялық құрамы тағамдық құндылығы 1
4 Сұлы жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
6 Арпа жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
7 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
8 Жүгері жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
9 Тары жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
10 Жарма зауыттарына түсетін дақылдарға қойылатын шарттар 1
11 Ядроны ажарлау және жарманы жылтырату 1
12 Жарманы ақтау бөлімінің технологиялық операциялары 1
13 Жармалық дақылдарды булау мен ылғалдау 1
14 Өңдеу процесінде жарма сапасының қалыптасуы 1
15 Жарма дақылдарын дайындаудың және бөтен қалдықтардан 1
тазалаудың жалпы шарттары
Барлығы 15
e. БАӨЖ тақырыптары
№ Тақырыптары Сағат
саны
1 Жарма ассортименті олардың ерекшеліктері 5
2 Жарманы өңдеудің түрлері 5
3 Жарманы өңдеуге дайындау үрдісінде қолданылатын 5
жабдықтардың жалпы сипаттамасы
4 Жарманың барлық түрлерін өндіру технологиясы және олардың 5
сапалық көрсеткіштері
5 Жарма дақылдарын өңдеу және соның ішінде жылтырату үрдісі 5
6 Жарма дақылдарын өңдеу және соның ішінде ажарлау үрдісі 5
7 Геркулес хлопьясын өндіру технологиясы 5
8 Жылдам қайнататын жарма технологиясы 5
9 Сұлы жармасынан талщық алу технологиясы 5
10 Қайнауды қажет етпейтін жарма технологиясы 5
11 Сұла жармасының арнайы технологиясы. 5
12 Жармалардың химиялық құрамы 5
13 Жарма сапасына қойылатын талаптар 5
14 Жүгері бадырағын өндіру 5
15 Тағамдық концентраттардың сипаттамасы, оларды сақтау 5
Барлығы 75
7. ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
а. Негізгі әдебиеттер
№
Атаулары
Б.Қ.Әсенова, С.Қ. Қасымов Астық түйірді сақтау және өңдеу
технологиясы: Оқу құралы, 2013 ж. 110 бет.
Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін тану. – А., 200676 233 б.
Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е. Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
Бектурганова А.А. Технология перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4 [Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева, Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.- Астана
: ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения
зерна: Учебник для вузов: Издательство Лань. 2003. – 448с.
Ә.І.Ізтаев, Т.Ж. Баярстанов, Т.Е.Омаров Астық өнімдерінің
технологиясы. Оқулық. – Алматы : СаГа баспасы, 2006 ж. – 256 бет.
Филин, В.М. Оценка качества зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
Б.К. Асенова, Г.Т. Туменова, Г.Н. Нурымхан, Г.Т.Кажибаева
Специальные технологии перерабатывающих производств: Учебное
пособие для студентов спецальности 050728 – Технология
перерабатывающих производств -Семей: СГУ им.Шакарима, 2012 г.- 135
с.
35. Устименко Т.В., Филин В.М. примерная программа учебной
дисциплины по выбору студента Новые методики и оборудование в
товароведении зерна и продуктов его переработки.-М.: Издательский
отдел ИПР СПО.2004.
Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. Товароведение зерна и продуктов его
переработки.-М.: Колос,1992.
Хайтмазова Е.Ф. Практикум по товароведению зерна и продуктов его
переработки.- М.: Агропромиздат, 1992.
Галицкий Р.Р. Оборудование зерноперерабатывающих предприятий. – М.:
Агропромиздат, 1990.-184с.
Смольникова Ф.Х., Асенова Б.К., Нурымхан Г.Н., Касымов С.К.
Обработка и хранение продукции растениеводства: учеб. пособие для
специальности 5В072800, 6М072800 "Технология перерабатывающих
производств" Гос. ун-т им.Шакарима г.Семей.- Семей, 2014.- 207с.
b. Қосымша әдебиеттер
№ Атаулары
1 Фирсов, И.П. Технология растениеводства: учебник для студентов
вузов И.П. Фирсов; А.М.Соловьев, М.Ф.Трифонова.
2 Матюхина З.П., Королькова Э.П. Товароведение пищевых продуктов:
Учебник. – 2
3 Агробиологические основы производства, хранения и переработки
продукции растениеводства: учеб. пособ. под ред. Г.И.Баздырева.
8. БАҒАЛАУ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
8.1. Бағалау өлшемдері
Тапсырмалар тақырып бойынша доклад, реферат, ауызша презентация
түрінде болуы мүмкін. Курсты игеру кезінде тестілік және ауызша сауалнама
жасау арқылы жүзеге асырылады. Оқитын студенттердің магистранттардың
білімінің қадағалануын күшейту мақсатында арнайы техникалық құралдар
қолданған жөн. Зертханалық жұмыстар мазмұнына нақты өнімдерді зерттеу,
олардың физикалық қасиеттерін, т.б. игеру кіреді, жұмыстар зерттеу
мақсатында (СҒЗЖ МҒЗЖ және ОҒЗЖ жүйесі) болуы мүмкін, сондай-ақ
өндірістік жағдайда өткізілуі мүмкін. Зертханалық жұмыстар арнайы
әдістемелік нұсқаулар бойынша орындалады, есеп беру мен қорғау арқылы
рәсімделеді.
Студенттің магистранттың білімін бағалау баллды-рейтингті жүйе
бойынша жүзеге асырылады, 60%-ы рейтингтік бақылауға, 40%-ы нәтижелік
бақылауға бөлінеді.
Баллдар шкаласы
Әріптер жүйесі Балдар Пайыздық Дәстүрлі жүйе бойынша
бойынша баға мазмұны бағасы
А 4,0 95-100 Өте жақсы
А- 3,67 90-94 Өте жақсы
В+ 3,33 85-89 Жақсы
В 3,0 80-84 Жақсы
В- 2,67 75-79 Жақсы
С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық
С 2,0 65-69 Қанағаттанарлық
С- 1,67 60-64 Қанағаттанарлық
D+ 1,33 55-59 Қанағаттанарлық
D- 1,0 50-54 Қанағаттанарлық
F 0 0-49 Қанағаттанарлықсыз
Пәннен алынған емтихан бағасы рубеж бақылаудың максималды оқу көрсету
жалпы саны – 60% және аралық аттестация (емтихан) – 40% барлығы 100%, жиын
бағасы формуламен анықталады:
И=((Р1+Р22))·0,6+Э·0,4
Р1 – бірінші трейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Р2 – екінші рейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Э – емтихан бағаның цифралық эквиваленті.
9.2 Студенттердің магистранттардың тәртіп саясаты және процедурасы
▪ Сабаққа кешікпеу, оқытушының рұқсатынсыз қоңырау соққанша
аудиториядан шықпау;
▪ Сабақ кезінде сөйлеспеу, басқа әдебиетті оқымау;
▪ Телефон арқылы сөлеспеу, ұялы телефонды өшіріп тастау;
▪ Бақылау жұмысы жүріп жатқанда дәріс конспектілерін қолданбау,
көшірмеу
▪ Сабаққа сыртқы киіммен, бас киіммен кірмеу;
▪ Ұқыпты болу, қоқыс тастамау, жиһазды бүлдірмеу;
▪ Себепсіз сабаққа қатыспаған жағдайда құқықты анықтама көрсету;
▪ Сабаққа қатыспай қалған жағдайда оқытушыны алдын ала ескерту
▪ Жіберіп алған сабақтарды оқытушы анықтаған уақытта қайта тапсыру
▪ Оқытушы мен студенттерге магистранттарға сыпайылық таныту
▪ Оқу процесіне белсенді қатысу, әр сабаққа дайындалу
▪ Сабақта кері байланысты ұстану
▪ Уақытында келіп, міндетті болу
▪ Аудиторияда темекі шекпеу, ішімдік ішпеу, балағат сөз айтпау
▪ Аппаратурамен пайдалану кезінде техника қауіпсіздігін орындау,
әдебиетті, көрнекі құралдарды орынды пайдалану
Жұмыстарды көрсетілген уақытта тапсыру керек. Емтихан сессиясына 3 күн
қалғанғадейін тапсырмалар алынады.
Тапсырмаларды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберімейді.
Қосымша балдар беріледі
+5 балл студенттік конференцияға қатынасса;
+3 балл топта ең жақсы жазба жұмыс үшін, берілген жұмыстарды ұздік
істеген үшін;
+2 балл жұмысты ерте берген үшін. Осылай штраф баллдар есептеледі;
-3 балл сабаққа келмей, тапсырманы істемеу үшін;
-2 балл тапсырма кеш берілсе әр-бір жұма бойы;
-1 балл дәрістік сабаққа кеш келсе.
8.2. Студент іс-әрекетінің саясаты мен рәсімі
Баллды - рейтинг жүйесі мыналардан тұрады: күнделікті бақылау, аралық
бақылау, өзіндік жұмысын бақылау және қорытынды бақылау.
Күнделікті бақылау әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК сабақта студенттердің өзіндік
жұмыстарын бақылау жолымен жүзеге асырылады. Ол үшін әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК оқу
сағатына жоспарлап есеп берілген, соларды толық орындаған студентке 1 балл,
толық орындамаса 1 баллдың бөлігі беріледі. Мысалы, 5 есеп берілсе, әрбір
дұрыс шығарылған есепке 0,2 баллдан келеді. Сабақтың соңында әрбір студент
өзі нәтижесін есептеп айтады, ол журналға белгіленеді. Күмәндігі
тексеріледі. Сонымен күнделікті бақылауға барлығы болып 30 балл беріледі.
Аралық бақылау 8-ші және 15-ші апталарда өткізіледі. Әр біреуіне 2
сағаттық жазба жұмысы орындалады. Оларды варианттарына өтілген
материалдардан теоретикалық және ТӘЖІРИБЕЛІК сұрақтар енгізіледі. Бірінші
бақылауға 7,5 балл, екінші аралық бақылауға 7,5 балл беріледі. Сонымен
аралық бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
Студенттердің өзіндік жұмыстары СӨЖ есепті-графикалық тапсырма
көрінісінде жазба түрде орындалып, 8-ші және 15-ші оқу апталарында
тапсырылады. Бірінші тапсырмаға 7,5 балл, екінші тапсырмаға 7,5 балл
беріледі. Сонымен СӨЖ-ді бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
8-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
СӨЖ-дің 1-ші тапсырмасы 7,5 баллдың есебінен, барлығы болып 30 баллдың
есебінен Р – бірінші рейтинг деканат журналына енгізіледі.
15-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
екінші аралық бақылау 7,5 баллдың есебінен, СӨЖ-дің 2-ші тапсырмасы 7,5
баллдың есебінен, барлығы болып 30 балл болады. Бұл 30 баллды бірінші
рейтингке қосып, 60 баллдың есебінен Р – екінші рейтинг деканат журналына
енгізіледі. Сабаққа қатыспай немесе қатысқанымен жақсы көңіл бөлмей,
өзіндік жұмыстарын орындамай жүрген студенттерге өздерінің еңбегіне сай
бағаланады. Оқу материалдарының игерілмей қалуы (жеткілікті білім алмау)
жауапкершілігі студенттің өзіне жүктеледі. Оған тиісті шаралар деканат пен
ректорат жағынан қолданылады
Студенттердің білімін бағалау және бақылау баллды-рейтингті жүйемен
өткізеді.
Рубеждік бақылау – 60%, жиынтық бақылау -40%.
4 ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАНЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ
№ Жұмыстың Тапсырма Ұсынылған Бақылау Тапсы
атауы мақсаты, әдебиеттер түрі ру
мазмұны мерзі
мі
Жаңа жиналған Зерделеу, оқып Б.Қ.Әсенова, С.Қ. Реферат 1
астықтың білу, уйрену Қасымов Астық тексеру, апта
физикалық, түйірді сақтау тақырыпта
химиялық және өңдеу сөйлесу
қасиеттері мен технологиясы: Оқу
сапасын білу құралы, 2013 ж.
110 бет.
Ұн өндірісінің Зерделеу, оқып Күзембаев, Қ. Реферат 2-3
жалпы сипаттамасы білу, уйрену Азық-түлік тексеру, апта
мен тарихына шолу өнімдерін тану. – тақырыпта
А., 2006, 233 б. сөйлесу
Қазақстандағы Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. ӨңдеуРеферат 4-5
жалпы бидай білу, уйрену өндірісінің арнайытексеру, апта
өндірісінің технологиясы: тақырыпта
жағдайы оқулық. 1-ші бөлімсөйлесу
[Мәтін]:
оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И.
Құтыш, С.Б.
Ермекбаев. –
Астана :
С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Ұн зауытындағы Зерделеу, оқып Бектурганова А.А. Реферат 6-7
астықты ұн тартуғабілу, уйрену Технология тексеру, апта
дайындау үрдісі. перерабатывающих тақырыпта
Астықты сұрыпты ұн производств: сөйлесу
тартуға дайындау. учебно-справочное
пособие. Часть 4
[Текст]: учебная
А.А. Бектурганова,
А.М.Омаралиева,
Ж.Е. Сафуани, Н.С.
Машанова.- Астана
: ТОО"Дәме",
2011.- 116 c.
Астықты ұн тартуғаЗерделеу, оқып Е.М.Бобликов, В.А.Реферат 8-9
дайындау үрдісіндебілу, уйрену Буханцова, тексеру, апта
қолданылатын Б.К.Маратов. тақырыпта
жабдықтар, олардың Технология сөйлесу
технологиялық және хранения зерна:
экономикалық Учебник для вузов:
тиімділігі Издательство
Лань. 2003. –
448с.
Білікті станоктың Зерделеу, оқып Ә.І.Ізтаев, Т.Ж. Реферат 10-11
технологиялық білу, уйрену Баярстанов, тексеру, апта
сипаттамасы,ұнтақт Т.Е.Омаров Астық тақырыпта
алған өнімді өнімдерінің сөйлесу
ірілігі бойынша технологиясы.
сорттау Оқулық. – Алматы :
СаГа баспасы,
2006 ж. – 256 бет.
Ұнның сапасына Зерделеу, оқып Филин, В.М. Реферат 12
әсер ететін білу, уйрену Оценка качества тексеру, апта
көрсеткіштер. зерна крупяных тақырыпта
Ұнның сортын түсі, культур на малых сөйлесу
күлділігі және предприятиях.-М.,2
ірілігі бойынша 003, 266 с.
анықтау
Бидайдан алынатын Зерделеу, оқып Б.К. Асенова, Г.Т.Реферат 13
ұн түрлері білу, уйрену Туменова, Г.Н. тексеру, апта
Нурымхан, тақырыпта
Г.Т.Кажибаева сөйлесу
Специальные
технологии
перерабатывающих
производств:
Учебное пособие
для студентов
спецальности
050728 –
Технология
перерабатывающих
производств
-Семей: СГУ
им.Шакарима, 2012
г.- 135 с.
Ұн зауыттарының Зерделеу, оқып 35. Устименко Реферат 14
технологиялық білу, уйрену Т.В., Филин В.М. тексеру, апта
сипаттамасы және примерная тақырыпта
олардың программа учебной сөйлесу
экономикалық дисциплины по
тиімділігі выбору студента
Новые методики и
оборудование в
товароведении
зерна и продуктов
его
переработки.-М.:
Издательский отдел
ИПР СПО.2004.
Ұн өнімдерінің Зерделеу, оқып Трисвятский Л.А., Конспект 15
биологиялық білу, уйрену Шатилов И.С. тексеру, апта
құндылығы Товароведение тақырыпта
2. Ұн өнімдерінің зерна и продуктов сөйлесу
тағамдық его
құндылығын переработки.-М.:
жоғарлату жолдары Колос,1992.
5 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІНІҢ КАРТАСЫ
Әдебиеттер тізімі
а. Негізгі әдебиет
№ Атауы Барлығы
кітап кафедрада оқытушыда
ханада
1 В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, 2 - -
С.В.Савченко. Технология
зерносушения. Учебник.
Изд.Алматинский технологический
институт. 2000 – 400 стр.
2 Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің 5 2 1
арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б.
Ермекбаев. – Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
3 Ізтаев Ғ.И. Астықтану және 8 - 2
диқаншылық негіздері [Мәтін] :
оқулык : оқу құралы Ғ.И. Ізтаев,
Б. Отыншиев.- Алматы, 1994.- 224
б.
4 Бектурганова А.А. Технология 9 3 -
перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4
[Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева,
Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.-
Астана : ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
5 Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, 4 - -
Б.К.Маратов. Технология хранения
зерна: Учебник для вузов:
Издательство Лань. 2003. – 448с.
6 Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін3 - -
тану. – А., 200676 233 б.
7 Филин, В.М. Оценка качества 6 - 1
зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
8 Филин В.М., Устименко Т.В. 7 - 1
Рис-зерно. Определение типового
состава и класса зерна.- М.: ДеЛи
принт, 2004.
9 35. Устименко Т.В., Филин В.М. 4 - -
примерная программа учебной
дисциплины по выбору студента
Новые методики и оборудование в
товароведении зерна и продуктов
его переработки.-М.: Издательский
отдел ИПР СПО.2004.
10 Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. 1 - -
Товароведение зерна и продуктов
его переработки.-М.: Колос,1992.
b. Қосымша әдебиет
№ Атауы Барлығы
кітап кітап кітап
ханада ханада ханада
1 Современные средства размола зерна 1 - -
А.И. Зотьев, А.Г. Аронов, И.П.
Петрухин, А.С. Цыплаков. - М.: Колос,
1982.-136с.
2 Цециновский В.М.,. Птушкин Г.Е. 6 - -
Технологическое оборудование
зерноперерабатывающей промышленности.
– М:, Колос, 1976.- 368с.
3 Демский А.Б., Берлекин М.А., Тамаров 2 - -
Е.В. и д.р. Справочник оборудования
для производства муки и крупы. - МВО:
Агропромиздат, 1990.- 220с.
6 Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы пәні бойынша
дәрістер жиыны
Тақырыптар атауы Сағат саны
№
1 Жарма дақылдарының технологиялық сипаттамасы 1
2 Жармалардың түрлері және олардың сапасының 1
көрсеткіштері
3 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
4 Астықты жармаға өңдеу технологиясы 2
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы 2
6 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы 2
7 Тары жармасын өндіру технологиясы 2
8 Сұлы жармасын өндіру технологиясы 1
9 Жарма сапасына қойылатын талаптар 1
10 Тағамдық концентраттар. Олардың ассортименті және 1
сақтау тәртібі
Барлығы 15
ДӘРІС 1
ЖАРМА ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
Жарма- дақыл тұқымдастарына жататын бидай, арпа, тары, күріш, жүгері
және қарақұмық дәндерін өңдеу арқылы алынатын өнім. Жарма ретінде бұршақ
тұқымдастарының дәндері де пайдаланылады. Жарманың тағамдық қасиеттері
жоғары және балалар мен науқас адамдар үшін ерекше жұғымды. Жарма крахмал
мен өсімдік ақуызының негізі болып табылады. Сонымен бірге жармада өз
мөлшерде дәрумендер, минералды заттар бар. Қазіргі кезде жарма өндіруге
арналған механикаландырылған кәсіпорындар бар. Олар дақылдарды бөтен
қоспадан тазалап, өлшемдері бойынша іріктеп, қабығы мен қауыздарынан
арылтып жарма дайындайды.
Күріш. Бұл дүние жүзіне кең тараған және ең құнды жарма алуға
қолданылатын дақылдардың бірі. Күріштен алынған жармалардан адам денесіне
жаұсы сіңетін жеңіл тағамдар дайындайды. Күріш дәнінің құрамына нәруыз 7-
11%, крахмал 65-70%, қант 1,5-3,2%, клетчатка 8,7-12%, май 2-5,2%,
минералдық заттар 4,7-7% т.б. болады. Клетчатка мен минералды заттар көбіне
қабығында орналасады. Күрішті қабығынан ақтағанда (одан босатқанда)
клетчатканың(1,1-1,3%) және минералдық заттар мөлшері азаяды да есесіне
крахмалдың, нәруыздың, т.б. органикалық заттардың мөлшері өседі.
Күріштің маңызды технологиялық айырмашылығы- одан алынатын жарманың
шығымы мен сапасына әсер ететін жарықшақтың көрсеткіші. Күріш дәнінде
жарықшақ су мен будың әсерінен пайда болады. Оған ору, сақтау, кептіру,
тазалаудың да әсер етеді.
Қарақұмық. Одан жарма (ядрица, продел) және диеталық ұн алады.
Қарақұмық құрылысының ерекшелігі- оның тұқым бүршігі дәнінің ортасында
орналасқан. Жармаға арналған қарақұмық таза ядросының мөлшеріне қарай үш
класқа бөлінеді: І класқа 77%-дан жоғары, ІІ класқа 74%-дан жоғары,ІІІ
класқа 71%-дан жоғары. Таза ядросы бар қарақұмық жармасының шығымы және
сапасы да жоғары болады.
Қарақұмық дәні 57-65% эндоспермнен, 10-15% тұқым бүршігінен, 3-5%
алейрон қабатынан, 1,5-2% тұқымдық қабыршағынан, 18-24% ұрықтық қабықтан
тұрады. Химиялық құрамы бойынша қарақұмық дәні 8-16% нәруыздан, 60-70%
крахмал, 0,4-0,8% қант, 10-17% клетчатка, 1,8-3,7% май және 2-2,5%
минералдық заттардан тұрады.
Тары. Тары жармасы қазақша сөк деп те аталады. Ол тағамдық сапасы
жағынан қарақұмық пен күріштен төменірек болса да, тамақ өнеркәсібінде
алатын орны ерекше.
Тарыны қауызының түсіне, сортына қарай төрт типке бөледі: ақшыл,
қызыл, сары және көкшіл түсті. Бірінші және екінші типті тарының дәндері
сапалы, технологиялық қасиеттері жоғары болып келеді. Олар жеңіл ақталады,
үгітілген дәндері аз болады. Үшінші және төртінші типке жататын тары
дәндері қиын ақталады және қауызы көп болады.
Тары эндоспермі құрылысына қарай шынылы, жартылай шынылы және ұн
тәрізді деп бөлінеді. Шынылы эндоспермді тары дәнінен көп жарма алынады.
Сөктің химиялық құрамы: нәруыз13,5%, крахмал 67,5%, қант 0,6%,
клетчатка 10,3%,май 4,2%, минералдық заттар 3,9% болады.
Сұлы. Сұлы дәнін ұнтақталмаған жарма алуға, жапалақ сұлы (геркулес)
жармасын, жұқартылған жарма алуға қолданылады. Сұлы дәнінің түрі мен түсіне
қарай екі типке бөлінеді. Жарма алуға көбінесе бірінші типті пайдаланады.
Сұлы дәні өзінің құрылысы бойынша 49-53% эндоспермнен, 10-12% алейрон
қабатынан, 3-4% тұқымдық және ұрықтық қабыршақтардан, 26-30% гүл қабығынан
және 3-4% тұқым бүршігінен тұрады. Эндоспермнің мөлшері үлкен, ішкі дәні
(ядросы) ірі, жақсы толған, қауызы аз сұлы дәні жарма алу үшін құнды
болады.
Химиялық құрамы бойынша сұлы дәні 13,3% нәруыз, 40,1% крахмал, 12%
пентозан, 2,4% қант, 13,2% клетчатка, 4,6% май, 4,1% минералдық затардан
тұрады. Бидайға қарағанда сұлы дәнінде көптеген амин қышқылдары және В
тобына жататын дәрумендер көп болады. Олар сұлының аспаздық құнын асыра
түседі.
Арпа. Арпа дәнін арпа жармасын алу үшін пайдаланады. Арпа дәнінде 63-
69% эндосперм болады. Ол шынылы, жартылай шынылы және ұн тәрізді болады.
Жарма алу үшін көбінесе шынылы арпаны пайдаланады. Ұрықтық қабықшақтарының
мөлшері 3,5-4%, тұқымдық қабықтары 2-2,5%, гүлдік қабықтарының мөлшері 10-
12% болады. Қабықтарының мөлшеріне қарай арпа үш топқа бөлінеді: қауызы аз-
10%-ға дейін; орташа қауызды 10-12, қауызы көп -12%-дан артық. Жарма алуға
қауызы аз арпаны қолданған жөн. Арпаның ұрығының мөлшері 2,5-3%-дан
аспайды.
Арпаның химиялық құрамы: нәруыз -12-14%, крахмал 55-65%, клетчатка
5-8%, пентозандар 9-12%, май 2-2,5%, минералды заттар 2,5-3%.
Жармалық бидай. Бидайдан әр түрлі жармалар алынады. Жарма алуға екінші
типті қатты және бірінші, төртінші типтік шынылы дәнді жұмсақ бидай
пайдаланылады. Өйткені олардан көп әрі сапалы жарма алынады.
Жүгері. Жарма зауыттары жүгеріден сырты қырылған жарма, ірі жарма,
жапалақ ұсақ жарма, түтікшелер алады.
Жүгері түр- түсіне қарай сегіз типке бөлінеді. Жарма жасау үшін
екінші, төртінші, алтыншы және жетінші типт жүгері дәндерін пайдаланады.
Олардан жоғары сапалы жармалар шығаруға болады.
Жүгерінің құрамында эндосперм 70-81%, қабыршақтар 4-5%, ұрығы 8-15%
болады. Олардың химиялық құрамында 10-14% нәруыз, 65-75% крахмал, 1,7-
2,6% қант, 6,4-8% май, 1,2-1,6 минералдық заттар, 6-8% пентозандар болады.
Май көбінесе ұрықта орналасады, онда оның мөлшері 30-35% дейін болады.
Жүгері ұрығының қант пен дәрімендер де көп болады.
Бұршақ (ноқат). Одан ақталған тұтас және ақталған жартыкел бұршақ
жармасын алады. Бұршақ жарма алуға жарамдылығына қарай екі типке бөлінеді:
тағамдық бұршақ және жемдік бұршақ.
Бұршақтың құрамында 27,8% нәруыз, 48,7%крахмал, 4,8% қант, 5,7%
клетчатка, 1,4% май, 3,2% минералдық заттар болады.
Бұршақ құрамының өзгешелігі- нәруыздың көп мөлшерде болуына
байланысты. Сондықтан бұршақ жармасының тағамдық құны өте жоғары деп
есептелінеді.
Қолданылған әдебиеттер;
1. Әрінов Қ. және басқалары Ауыл шаруашылық өнімдерін сақтау және
өндеу технологиясы. Ақмола – 1994 жылы.
2. Жүргенов Ж.С. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өндеу
технологиясы. Алматы – 2009 жылы Әдістемелік
3. Л.А.Трисвятский, Б.В. Лесик, В.Н.Кудрина Хранение и технология
сельскохозяйственных продуктов. М., 1991 г
ДӘРІС 2
ЖАРМАЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ САПАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТІКТЕРІ
Барлық жарма дақылдары дәндерін екі үлкен топқа бөлуге болады. Бірінші
топқа, қабығы ядромен тығыз байланыспаған дақылдар жатады. Бұлардан көбіне
бүтін түрінде (тары, күріш, сұлы, қарақұмық) жармалар алынады. Екінші
топқа, қабығы ядросымен тыңыз байланысқан дақылдар жатады. Олардан көбіне
ұсақталған жармалар алынады. Тек, қана бұршақтан жартылай және тұтас
жармалара тепе- тең алынады. Ал арнайы шығарылған- баданақ, сұлы ұны,
диеталық ұн, тағы басқалардың өзіндік ерекшеліктері бар.
Қазіргі зауыттарда көбіне сегіз түрлі дақылдан жарма шығарады. Олардың
жалпы сипаттамасы кестеде берілген.
Тарыдан, қарақұмықтан, күріштен, сұлыдан ұнтақталмаған ядродан тұратын
жарма өндіреді, ал жарма өндірерде алынған ұнтақталған жарманы тағамға
(күріш ұнтағы, қарақұмқ ұнтағы) немесе жемге (тары мен сұлының ұнтақтарын)
жатқызады.
Тұтас ядродан жарманы сапасына қарай екі- үш сортқа бөледі, ал
ұнтақталған жармалар сортқа бөлінбейді.
Жармалардың негізгі көрсеткіші- тұтас жоғары бағалы ядроның мөлшері.
Жармада органикалық және тас- балшық, темір қоспалары, ақталмаған дәндер,
тұтас жармалардағы ұнтақталмаған жармалардың шамасы белгіленген шектен
аспауы қажет.
1-кесте. Жармалардың негізгі көрсеткіштері
Дақыл Жармалардың түрлері
Тары Тары жармасы (пшено)
Қарақұмық Ядрица, жылдам пісетін ядрица; Продел (ұсатылған жарма)
Сұлы Ұнтақталмаған сұлы жармасы, жұқартылған жарма, жапалақ
Күріш Ажарланған күріш жармасы, жылтырылған күріш жармасы,
ұсақталған күріш жармасы
Арпа Перловка, арпа жармалары
Бидай Полтава және Артек жармалары
Бұршақ Ақталған, жылтыратылған тұтас бұршақ жармасы, ақталған
жылтыратылған жартылай бұршақ жармасы
Жүгері Ажарланған жүгері жармасы, юадырақ алуға арналған жүгері
жармасы, түтікшеге арналған жүгері жармасы
Нөмірлі ұсақталған жарманың көрсеткіші- біркелкілігі, немесе
біркелкі бөлшектердің мөлшері.
Кейбір жармаларда қосымша алынған заттардың да мөлшері көрсетіледі,
мысалыға, күріш жармасында, сарғайған, жабысқақ жармалар, қуыруға арналған
жүгеріде- қышқылдылығы және күлділігі, арпа жармасында- ақталмаған дәндер
мен ұнтақ және басқалары.
Жарманың ылғалдылығы күнделікті қолданылатын жарма мен ұзақ уақыт
сақталатын жармалардың түріне байланысты.
Жарманың тағамдық құндылығы жарма дақылдарының химиялық сапасы, табиғи
қасиеті және өңдеу технологиясына байланысты. Ол жарманың химиялық құрамы
мен сіңімділігіне негізделген.
Жарманың химиялык құрамы (% құрғақ зат): көмірсу - 60-86; белок -8-15
(бұршақта 27); май - 1-7; минералды заттар - 0,6-3; тиамин - 0,08-9,0;
рибофлавин – 0,04-0,2.
Тағамдық құндылығын құрамына кіретін химиялық заттары бойынша ғана
емес олардың балансы бойынша анықтайды. Крахмалдың ерекшелігі, амин
қышқылдардың қатынасы бойынша белок құрамы, липидтердің май қышқылдық
құрамы, әр минералды заттардың мөлшері мен өзара қатынасы, биологиялық
активті заттардың мөлшері маңызды орын алады.
Көмірсулар барлық жармалардың негізгі құрам бірлігі. Олар тек энергия
көзі ғана емес, сонымен қатар жарманың аспаздық касиеттері мен сіңімділігін
қамтамасыз етеді. Көмірсу қүрамының өзгеруі жарма сапасынын, төмендеуін
көрсетеді. Крахмал жарма түріне байланысты 64-тен 74%-ға дейін ауытқиды.
Пісірілген ботқа консистенциясы крахмал құрамындағы амилоза мен амилопектин
қатынасына тәуелді. Қант аз мөлшерде болады – 1,1-3,4%, олар тағамңың
дәмдік қасиетіне әсер етеді. Клетчатка үлесіне 0,2-1,2% тиеді. Ол жарманың
сіңімділігі мен аспаздық қасиетіне әсер етеді. Жалпы жарма көмірсуларының
94-96%-ы сіңеді.
Амин қышқылдық құрамы бойынша белоктар теңестірілмеген, лимиттелген
амин қышқылдар (триптофан, лизин, метионин) қатынасы оптималды қатынасқа
(1:3:3) сәйкес емес. Төменде көрсетілген мәліметтерден барлық жармада аз
екені, ал тары жармасында метионин мен лизин аз екенін көруге болады.
Жармадағы май мөлшері 0,7-1,6% құрайды, салыстырмалы түрде ол арпа
жармасында (7%) көп. Майлар жармада байланысқан және бос күйінде болады.
Негізгі бөлігі бос күйіндегі майлар, олар жарма сақталуына әсер ететін
қанықпаған май қышқылдарының көп мөлшерімен сипатталады. Байланысқан майлар
белок және көмірсумен комплексті қосылысы түрінде кездеседі. Ең маңыздысы —
фосфолипидтер. Майлардың 93%-ы сіңеді.
Минералды заттар фосфордың жоғары мөлшерімен және кальцийдің
салыстырмалы аз мөлшерімен сипатталады (олардын, қатынасы 5:1, ал оптималды
қатынасы 2:1 болу керек). Сонымен қатар фосфордың біраз бөлігі фитин
құрамына кіреді, ол кальцийдің сіңірілуін тежейді. Жармалардың көп түрі
калий, магний, темір және микроэлементтердің негізгі көзі болып табылады.
Жармада В1, В2 жөне РР витаминдері және аз мөлшерде каратиноидтар мен
токоферолдар болады. Көп мөлшерде олар бұршақ, сұлы, қарақұмық және тары
жармаларында кездеседі. Жүгері, ұнтақ және күріш жармаларында витаминдер
аз. Витаминдердің жетіспеушілігін жарма бетін синтетикалық препараттармен
шашыратып толтыруға болады.
Қолданылған әдебиеттер;
1. Әрінов Қ. және басқалары Ауыл шаруашылық өнімдерін сақтау және
өндеу технологиясы. Ақмола – 1994 жылы.
2. Жүргенов Ж.С. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өндеу
технологиясы. Алматы – 2009 жылы Әдістемелік
3. Л.А.Трисвятский, Б.В. Лесик, В.Н.Кудрина Хранение и технология
сельскохозяйственных продуктов. М., 1991 г
ДӘРІС 3
ЖАРМА ДАҚЫЛДАРЫН ӨҢДЕУГЕ ДАЙЫНДАУ
Жарма зауыттарына түсетін дақылдарға қойылатын шарттар. Жарма
зауыттарына түсетін дақылдарға мемлекеттік стандартта және техникалық
шарттарды көрсетілген талаптар қойылады. Жарма алуға қолданылатын дән
бүлінбеген, иіссіз болуы тиіс. Кейбір дәндердің ылғалдылығы элеваторда
кептіргіш қондырғының бар немесе жоқтығына байланысты 15,5-16%-дан аспауы
керек. Кептірілген астықтың (күріш, тары) төменгі шектік ылғалдылығы: күріш
үшін 14%,тары үшін 13%-ға тең болу керек.
Жарма дақылдарында шөп- шалаңның және бөтен дақылдардың қоспалары
белгілі нормадан аспауы керек. Қоспалар тарыда көбірек, ал күріш, арпа,
бұршақ дәндерінде азырақ болуы тиіс. Қарақұмық, тары және сұлы дақылдарында
ядроның мөлшері аз болады.
Жарма дақылдарын дайындаудың және бөтен қалдықтардан тазалаудың
жалпы шарттары. Астықты жарма алуға дайындау сұлбасын дәннің табиғи
құрылысына, түріне, мөлшеріне, әр түрлі технологиялық тәсілдер қолданудың
ерекшеліктеріне қарай жасайды. Негізгі технологиялық операциялар-
қалдықтардан тазалау; дәнді ылғалдау немесе булау және алдын ала ақтау
болып табылады.
Егер бірінші операцияны барлық жарма дақылдарын дайындағанда
қолдану керек болса, екінші және үшінші операциялар тек кейбір дақылдарға
ғана қолданылады. Қалдыұтарды негізінен диірмендерде қолданылатын
технологиялық жабдықтар арқылы айырып, тазалайды. Тек астықтың мөлшеріне
және түріне қарай кейбір жабдықтарға керекті өзгерістер енгізіледі.
Астықты тазалау сұлбасының құрамы 2-3 ауалы елек сеператорларынан
тұрады. Електердің тесіктері дәннің мөлшері мен түріне қарай және
қоспаларға байланысты алынады. Егер дін домалақ болса, тесігі дөңгелек
бөлгіш електі, егер дәннің түрі ұзынша болса, тесігі ұзын електң қолданады.
Сеператордың төменгі қабатына елегіш қабілеті жоғары ұзын електі қояды.
Електің кинематикалық көрсеткіштерін дәннің түріне, мөлшеріне,
сусымалдығына байланысты таңдайды.
Ауалы- електі сеператорда ірі қоспалар толық, аса уақ және жеңіл
қоспалардың 95%-ы алынуы тиіс. Өйткені, олар ақталмайды, ал ақталмаған
дәнді жармадан бөліп алу өте қиын болады. Дақылдардан уақ дәндерін бөліп
алу үшін әр түрлі елеуіш маштналарды қолданады.
Қысқа қоспаларды- қарашықты бөлгіш, ұзын қоспаларды- қара сұлыны
бөлгіш машиналарды қолданып тазалайды. Қарашықты бөлгіште 90%- дан астам,
қара сұлыны бөлгіште 80%-дан астам қысқа немесе ұзын қоспалар бөлініп
алынады. Күрішті, бұршақты, жүгеріні дайындағанда бұл машиналарды
қолданбайды.
Минерал қалдықтардан тазалау үшін Р3-БКТ, АІ-БОК,АІ-БКВ,АІ-БКР,
т.б. маркілі бөлгіштерді қолданылады.
Ылғалдау мен булауды екі тәсіл бойынша жүргізеді: бірінші- булау,
кептіру, суыту (қарақұмыз, сұлы және бұршақты дайындағанда); екінші-
лғалдау және қорапта сақтау (бидай мен жүгері үшін).
Сұлыдан қосақтасқан дәндерді, ал күріш дәнінің қылтанағын айырудың
амалын алдын ала жасайды, ал арпа мен бидайды дауындау барысында ақтайды.
Жармалық дақылдарды булау мен ылғалдау. Жарма дақылдарын ылғалдау мен
булаудың мақсаты- олардың технологиялық қасиеттерін керекті бағытқа қарай
өзгертіп, жарма шығымын және сақтау төзімділігін арттыруға, тағамдық
сапасын жақсартуға мүмкіндік тудыру.
Көптеген зерттеулер дәнінің технологиялық қасиеттерін, сапасын,
керек бағытқа қарай өзгертуде ылғалдаудың және булаулың мүмкіндігінің
экономикалық пайдасының зор екенін көрсетеді.
Дәннің табиғи құрылысына байланысты ылғалдау немесе булау кезінде
оның құрамы тек физикалық және механикалық өзгерістерге ғана емес сонымен
қатар терең биохимиялық згерістерге де ұшырайды.
Жарма дақылдарын ылғалдау және булау дәннің анатомиялық құрылысына
әсер ететін болғандықтан, оның эндоспермі берік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы ______________
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін
Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6
Астана, 2016
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы пәнінің оқу жұмыс
бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті АҚ Ғылыми
Кеңесінің шешімі бойынша 201___жылғы ____________, №___хаттама,
бекітілген Өңдеу өндірістерінің технологиясы мамандығының оқу жұмыс
жоспарына сәйкес жасалды
Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технологиялық факультеті білім беру бағдарламалары бойынша Комитетінің
отырысында 201__жылғы ____________, №___хаттама, мақұлданды
Төрағасы _______________________ Тарабаев Б.К.
Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технология және стандарттау кафедрасының отырысында 201___жылғы
____________, №___хаттама, талқыланды
Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева
Құрастырғандар: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.
___________________ оқытушы, магистр Каржаспекова
Н.М.
СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПӘНДІ ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы ________
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін
Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6
Астана, 2016
Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Жарма және
тағамдық концентраттар технологиясы пәнінің оқу жұмыс бағдарламасына
сәйкес жасалды
Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Қазақ технология
және бизнес университеті АҚ Технология және стандарттау кафедрасының
отырысында 201__жылғы ______________, №___хаттама, талқыланды
Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева
Құрастырған: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.
___________________ оқытушы магистр Каржаспекова
Н.М.
1. ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
Аға оқытушы, б.ғ.к., Асанова Ж.К.
Кафедра: Технология және стандарттау, ауд. 215
Кеңес беру уақыты: жұма, сағ. 10°°-12°° сағ.
2. ПӘН ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
Пәннің атауы Кредитсағат Дәріс Семинар БАОӨЖ БАӨЖ
саны саны (тәжірибелік)СОӨЖ СӨЖ
сабақтар
Жарма және 3 135 15 30 15 75
тағамдық
концентраттар
технологиясы
3. ПРЕРЕКВИЗИТТЕР
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы курсын жақсы игеруге
өңдеу өндірістерінің теориялық негіздері және өсімдік шаруашылығы
негізіндегі астықтану пәндерінен алған білімдері көмегін тигізеді.
4. ПОСТРЕКВИЗИТТЕР
Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы курсы бойынша алған білім
дипломдық жұмысты орындауда қажет.
Пәнді зерделеу барысында студент тиісті:
- дәріс және семинар (ТӘЖІРИБЕЛІК) сабақтарға қатысып, дәрістердің қысқаша
жазбасын жасап, тапсырмаларын орындауға
- теориялық мәселелерді зерделеуге
- семинар сабақтарда алынған білімді ғылыми, публицистикалық мерзімді
басылымдармен, БАҚ арқылы толықтыруға
- білімін бақылау жұмыстары, тестілер арқылы тексеруге
- рефераттарды, курстық жұмыстарды жазу арқылы білімін тереңдетуге
- сараптама комиссиясының мүшесі ретінде тауар сапасына сараптама жасау
дағдыларына ие болуға
5. ПӘННІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Пәнді оқып-үйрену мақсаты:
Курс негізгі пәндер циклының құрамды бөлігі болып, Өңдеу
өндірістерінің технологиясы мамандығында оқитын студенттерге арналған.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді маңызды ақпаратпен қамтамасыз етіп, жарма сапасының
сараптама әдістемесін ұсынады. Жұмыс оқу жоспарымен, курстың тақырыптық
жоспарымен танысып, пәннің зерделеуіне кірісуге болады. Аталмыш оқу курсы
Өңдеу өндірістерінің теориялық негіздері курсы бойынша оқу бағдарламасына
сәйкес әзірленген.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді жарманы өңдеу технологиясының теориясымен
таныстырады. Бұл пәнде жармалардың түрлері және олардың сапалық
көрсеткіштері, астықты жармаға өңдеудің технологиялық жалпы сипаттамасы,
жарманың тағамдық құндылығы және сапасы қарастырылған.
Оқу - әдістемелік материалдарда барлық қаралатын тақырыптар бойынша
сұрақтар, өздігінен орындау үшін тапсырмалар берілген.
Пәнді оқып-үйрену міндеттері:
- астықы жармаға өңдеу жалпы технологиясы;
- жарманы өңдеу кезіндегі оның технологиялық қасиеттері;
- жармалардың түрлері және олардың сапасының көрсеткіштері ;
- күріш жармасын өндіру технологиясы;
- қарақұмық жармасын өндіру технологиясы;
- жарма зауыттарының технологиялық және экономикалық тиімділігі;
- тары жармасын өндіру технологиясы;
- жарманы сақтау талаптары;
- жарманың және тағамдық концентраттардың тағамдық құндылығы және т.б.
Құзыреті (оқытудың нәтижесі)
Пәнді оқу нәтижесінде студент:
- жарма түрлерінің технологиясын;
- жарманы өндірудің технологиялық ағымында компоненттер арасындағы
әрекеттердің әсерін білуі;
- өндірістің технологиялық сұлбасын істей алуы;
- дәріс материалдарын тәжірибеде қолдануда дағдысы болуы;
- болашақ кәсіптік әрекетте жағдайда пәнді меңгеру барысында алған білімін
қолдану құзыреті болуы тиіс.
6. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
а. Дәріс сабақтардың тақырыптары
Тақырыптар атауы Сағат
№ саны
1 Жарма дақылдарының технологиялық сипаттамасы 1
2 Жармалардың түрлері және олардың сапасының көрсеткіштері 1
3 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
4 Астықты жармаға өңдеу технологиясы 2
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы 2
6 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы 2
7 Тары жармасын өндіру технологиясы 2
8 Сұлы жармасын өндіру технологиясы 1
9 Жарма сапасына қойылатын талаптар 1
10 Тағамдық концентраттар. Олардың ассортименті және сақтау 1
тәртібі
Барлығы 15
b. Тәжірибелік (семинар) сабақтардың тақырыптары
Тақырыптың атауы Сағат
№ саны
Жарма бөлгіш машиналардың технологиялық тиімділіктерін 3
анықтау
Жарма бөлгіш машиналардың жұмысын оқып үйрену 3
Жарма зауытының технологиялық жабдықтарын есептеу және 3
таңдау әдістемеліктерін оқып үйрену
Күріш жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Күріш жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Перловка жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Сұлы жапалақтарын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Сұлы зауытындағы технологиялық үрдістің сандық балансын 3
құру
Тары жармасын өндіру технологиясын оқып үйрену 3
Қарақұмықтың ақталған және ақталмаған дәндерін ажырату 3
үрдісін оқып үйрену
Барлығы 30
d. БАОӨЖ тақырыптары
№ Тақырыптары Сағат
саны
1 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
2 Жарма дақылдарын өңдеу және ондағы қолданылатын жабдықтар 1
3 Жарманың химиялық құрамы тағамдық құндылығы 1
4 Сұлы жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
6 Арпа жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
7 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
8 Жүгері жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
9 Тары жармасын өндіру технологиясы және оның сапалық 1
көрсеткіштері
10 Жарма зауыттарына түсетін дақылдарға қойылатын шарттар 1
11 Ядроны ажарлау және жарманы жылтырату 1
12 Жарманы ақтау бөлімінің технологиялық операциялары 1
13 Жармалық дақылдарды булау мен ылғалдау 1
14 Өңдеу процесінде жарма сапасының қалыптасуы 1
15 Жарма дақылдарын дайындаудың және бөтен қалдықтардан 1
тазалаудың жалпы шарттары
Барлығы 15
e. БАӨЖ тақырыптары
№ Тақырыптары Сағат
саны
1 Жарма ассортименті олардың ерекшеліктері 5
2 Жарманы өңдеудің түрлері 5
3 Жарманы өңдеуге дайындау үрдісінде қолданылатын 5
жабдықтардың жалпы сипаттамасы
4 Жарманың барлық түрлерін өндіру технологиясы және олардың 5
сапалық көрсеткіштері
5 Жарма дақылдарын өңдеу және соның ішінде жылтырату үрдісі 5
6 Жарма дақылдарын өңдеу және соның ішінде ажарлау үрдісі 5
7 Геркулес хлопьясын өндіру технологиясы 5
8 Жылдам қайнататын жарма технологиясы 5
9 Сұлы жармасынан талщық алу технологиясы 5
10 Қайнауды қажет етпейтін жарма технологиясы 5
11 Сұла жармасының арнайы технологиясы. 5
12 Жармалардың химиялық құрамы 5
13 Жарма сапасына қойылатын талаптар 5
14 Жүгері бадырағын өндіру 5
15 Тағамдық концентраттардың сипаттамасы, оларды сақтау 5
Барлығы 75
7. ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
а. Негізгі әдебиеттер
№
Атаулары
Б.Қ.Әсенова, С.Қ. Қасымов Астық түйірді сақтау және өңдеу
технологиясы: Оқу құралы, 2013 ж. 110 бет.
Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін тану. – А., 200676 233 б.
Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е. Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
Бектурганова А.А. Технология перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4 [Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева, Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.- Астана
: ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения
зерна: Учебник для вузов: Издательство Лань. 2003. – 448с.
Ә.І.Ізтаев, Т.Ж. Баярстанов, Т.Е.Омаров Астық өнімдерінің
технологиясы. Оқулық. – Алматы : СаГа баспасы, 2006 ж. – 256 бет.
Филин, В.М. Оценка качества зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
Б.К. Асенова, Г.Т. Туменова, Г.Н. Нурымхан, Г.Т.Кажибаева
Специальные технологии перерабатывающих производств: Учебное
пособие для студентов спецальности 050728 – Технология
перерабатывающих производств -Семей: СГУ им.Шакарима, 2012 г.- 135
с.
35. Устименко Т.В., Филин В.М. примерная программа учебной
дисциплины по выбору студента Новые методики и оборудование в
товароведении зерна и продуктов его переработки.-М.: Издательский
отдел ИПР СПО.2004.
Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. Товароведение зерна и продуктов его
переработки.-М.: Колос,1992.
Хайтмазова Е.Ф. Практикум по товароведению зерна и продуктов его
переработки.- М.: Агропромиздат, 1992.
Галицкий Р.Р. Оборудование зерноперерабатывающих предприятий. – М.:
Агропромиздат, 1990.-184с.
Смольникова Ф.Х., Асенова Б.К., Нурымхан Г.Н., Касымов С.К.
Обработка и хранение продукции растениеводства: учеб. пособие для
специальности 5В072800, 6М072800 "Технология перерабатывающих
производств" Гос. ун-т им.Шакарима г.Семей.- Семей, 2014.- 207с.
b. Қосымша әдебиеттер
№ Атаулары
1 Фирсов, И.П. Технология растениеводства: учебник для студентов
вузов И.П. Фирсов; А.М.Соловьев, М.Ф.Трифонова.
2 Матюхина З.П., Королькова Э.П. Товароведение пищевых продуктов:
Учебник. – 2
3 Агробиологические основы производства, хранения и переработки
продукции растениеводства: учеб. пособ. под ред. Г.И.Баздырева.
8. БАҒАЛАУ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
8.1. Бағалау өлшемдері
Тапсырмалар тақырып бойынша доклад, реферат, ауызша презентация
түрінде болуы мүмкін. Курсты игеру кезінде тестілік және ауызша сауалнама
жасау арқылы жүзеге асырылады. Оқитын студенттердің магистранттардың
білімінің қадағалануын күшейту мақсатында арнайы техникалық құралдар
қолданған жөн. Зертханалық жұмыстар мазмұнына нақты өнімдерді зерттеу,
олардың физикалық қасиеттерін, т.б. игеру кіреді, жұмыстар зерттеу
мақсатында (СҒЗЖ МҒЗЖ және ОҒЗЖ жүйесі) болуы мүмкін, сондай-ақ
өндірістік жағдайда өткізілуі мүмкін. Зертханалық жұмыстар арнайы
әдістемелік нұсқаулар бойынша орындалады, есеп беру мен қорғау арқылы
рәсімделеді.
Студенттің магистранттың білімін бағалау баллды-рейтингті жүйе
бойынша жүзеге асырылады, 60%-ы рейтингтік бақылауға, 40%-ы нәтижелік
бақылауға бөлінеді.
Баллдар шкаласы
Әріптер жүйесі Балдар Пайыздық Дәстүрлі жүйе бойынша
бойынша баға мазмұны бағасы
А 4,0 95-100 Өте жақсы
А- 3,67 90-94 Өте жақсы
В+ 3,33 85-89 Жақсы
В 3,0 80-84 Жақсы
В- 2,67 75-79 Жақсы
С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық
С 2,0 65-69 Қанағаттанарлық
С- 1,67 60-64 Қанағаттанарлық
D+ 1,33 55-59 Қанағаттанарлық
D- 1,0 50-54 Қанағаттанарлық
F 0 0-49 Қанағаттанарлықсыз
Пәннен алынған емтихан бағасы рубеж бақылаудың максималды оқу көрсету
жалпы саны – 60% және аралық аттестация (емтихан) – 40% барлығы 100%, жиын
бағасы формуламен анықталады:
И=((Р1+Р22))·0,6+Э·0,4
Р1 – бірінші трейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Р2 – екінші рейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Э – емтихан бағаның цифралық эквиваленті.
9.2 Студенттердің магистранттардың тәртіп саясаты және процедурасы
▪ Сабаққа кешікпеу, оқытушының рұқсатынсыз қоңырау соққанша
аудиториядан шықпау;
▪ Сабақ кезінде сөйлеспеу, басқа әдебиетті оқымау;
▪ Телефон арқылы сөлеспеу, ұялы телефонды өшіріп тастау;
▪ Бақылау жұмысы жүріп жатқанда дәріс конспектілерін қолданбау,
көшірмеу
▪ Сабаққа сыртқы киіммен, бас киіммен кірмеу;
▪ Ұқыпты болу, қоқыс тастамау, жиһазды бүлдірмеу;
▪ Себепсіз сабаққа қатыспаған жағдайда құқықты анықтама көрсету;
▪ Сабаққа қатыспай қалған жағдайда оқытушыны алдын ала ескерту
▪ Жіберіп алған сабақтарды оқытушы анықтаған уақытта қайта тапсыру
▪ Оқытушы мен студенттерге магистранттарға сыпайылық таныту
▪ Оқу процесіне белсенді қатысу, әр сабаққа дайындалу
▪ Сабақта кері байланысты ұстану
▪ Уақытында келіп, міндетті болу
▪ Аудиторияда темекі шекпеу, ішімдік ішпеу, балағат сөз айтпау
▪ Аппаратурамен пайдалану кезінде техника қауіпсіздігін орындау,
әдебиетті, көрнекі құралдарды орынды пайдалану
Жұмыстарды көрсетілген уақытта тапсыру керек. Емтихан сессиясына 3 күн
қалғанғадейін тапсырмалар алынады.
Тапсырмаларды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберімейді.
Қосымша балдар беріледі
+5 балл студенттік конференцияға қатынасса;
+3 балл топта ең жақсы жазба жұмыс үшін, берілген жұмыстарды ұздік
істеген үшін;
+2 балл жұмысты ерте берген үшін. Осылай штраф баллдар есептеледі;
-3 балл сабаққа келмей, тапсырманы істемеу үшін;
-2 балл тапсырма кеш берілсе әр-бір жұма бойы;
-1 балл дәрістік сабаққа кеш келсе.
8.2. Студент іс-әрекетінің саясаты мен рәсімі
Баллды - рейтинг жүйесі мыналардан тұрады: күнделікті бақылау, аралық
бақылау, өзіндік жұмысын бақылау және қорытынды бақылау.
Күнделікті бақылау әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК сабақта студенттердің өзіндік
жұмыстарын бақылау жолымен жүзеге асырылады. Ол үшін әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК оқу
сағатына жоспарлап есеп берілген, соларды толық орындаған студентке 1 балл,
толық орындамаса 1 баллдың бөлігі беріледі. Мысалы, 5 есеп берілсе, әрбір
дұрыс шығарылған есепке 0,2 баллдан келеді. Сабақтың соңында әрбір студент
өзі нәтижесін есептеп айтады, ол журналға белгіленеді. Күмәндігі
тексеріледі. Сонымен күнделікті бақылауға барлығы болып 30 балл беріледі.
Аралық бақылау 8-ші және 15-ші апталарда өткізіледі. Әр біреуіне 2
сағаттық жазба жұмысы орындалады. Оларды варианттарына өтілген
материалдардан теоретикалық және ТӘЖІРИБЕЛІК сұрақтар енгізіледі. Бірінші
бақылауға 7,5 балл, екінші аралық бақылауға 7,5 балл беріледі. Сонымен
аралық бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
Студенттердің өзіндік жұмыстары СӨЖ есепті-графикалық тапсырма
көрінісінде жазба түрде орындалып, 8-ші және 15-ші оқу апталарында
тапсырылады. Бірінші тапсырмаға 7,5 балл, екінші тапсырмаға 7,5 балл
беріледі. Сонымен СӨЖ-ді бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
8-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
СӨЖ-дің 1-ші тапсырмасы 7,5 баллдың есебінен, барлығы болып 30 баллдың
есебінен Р – бірінші рейтинг деканат журналына енгізіледі.
15-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
екінші аралық бақылау 7,5 баллдың есебінен, СӨЖ-дің 2-ші тапсырмасы 7,5
баллдың есебінен, барлығы болып 30 балл болады. Бұл 30 баллды бірінші
рейтингке қосып, 60 баллдың есебінен Р – екінші рейтинг деканат журналына
енгізіледі. Сабаққа қатыспай немесе қатысқанымен жақсы көңіл бөлмей,
өзіндік жұмыстарын орындамай жүрген студенттерге өздерінің еңбегіне сай
бағаланады. Оқу материалдарының игерілмей қалуы (жеткілікті білім алмау)
жауапкершілігі студенттің өзіне жүктеледі. Оған тиісті шаралар деканат пен
ректорат жағынан қолданылады
Студенттердің білімін бағалау және бақылау баллды-рейтингті жүйемен
өткізеді.
Рубеждік бақылау – 60%, жиынтық бақылау -40%.
4 ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАНЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ
№ Жұмыстың Тапсырма Ұсынылған Бақылау Тапсы
атауы мақсаты, әдебиеттер түрі ру
мазмұны мерзі
мі
Жаңа жиналған Зерделеу, оқып Б.Қ.Әсенова, С.Қ. Реферат 1
астықтың білу, уйрену Қасымов Астық тексеру, апта
физикалық, түйірді сақтау тақырыпта
химиялық және өңдеу сөйлесу
қасиеттері мен технологиясы: Оқу
сапасын білу құралы, 2013 ж.
110 бет.
Ұн өндірісінің Зерделеу, оқып Күзембаев, Қ. Реферат 2-3
жалпы сипаттамасы білу, уйрену Азық-түлік тексеру, апта
мен тарихына шолу өнімдерін тану. – тақырыпта
А., 2006, 233 б. сөйлесу
Қазақстандағы Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. ӨңдеуРеферат 4-5
жалпы бидай білу, уйрену өндірісінің арнайытексеру, апта
өндірісінің технологиясы: тақырыпта
жағдайы оқулық. 1-ші бөлімсөйлесу
[Мәтін]:
оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И.
Құтыш, С.Б.
Ермекбаев. –
Астана :
С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Ұн зауытындағы Зерделеу, оқып Бектурганова А.А. Реферат 6-7
астықты ұн тартуғабілу, уйрену Технология тексеру, апта
дайындау үрдісі. перерабатывающих тақырыпта
Астықты сұрыпты ұн производств: сөйлесу
тартуға дайындау. учебно-справочное
пособие. Часть 4
[Текст]: учебная
А.А. Бектурганова,
А.М.Омаралиева,
Ж.Е. Сафуани, Н.С.
Машанова.- Астана
: ТОО"Дәме",
2011.- 116 c.
Астықты ұн тартуғаЗерделеу, оқып Е.М.Бобликов, В.А.Реферат 8-9
дайындау үрдісіндебілу, уйрену Буханцова, тексеру, апта
қолданылатын Б.К.Маратов. тақырыпта
жабдықтар, олардың Технология сөйлесу
технологиялық және хранения зерна:
экономикалық Учебник для вузов:
тиімділігі Издательство
Лань. 2003. –
448с.
Білікті станоктың Зерделеу, оқып Ә.І.Ізтаев, Т.Ж. Реферат 10-11
технологиялық білу, уйрену Баярстанов, тексеру, апта
сипаттамасы,ұнтақт Т.Е.Омаров Астық тақырыпта
алған өнімді өнімдерінің сөйлесу
ірілігі бойынша технологиясы.
сорттау Оқулық. – Алматы :
СаГа баспасы,
2006 ж. – 256 бет.
Ұнның сапасына Зерделеу, оқып Филин, В.М. Реферат 12
әсер ететін білу, уйрену Оценка качества тексеру, апта
көрсеткіштер. зерна крупяных тақырыпта
Ұнның сортын түсі, культур на малых сөйлесу
күлділігі және предприятиях.-М.,2
ірілігі бойынша 003, 266 с.
анықтау
Бидайдан алынатын Зерделеу, оқып Б.К. Асенова, Г.Т.Реферат 13
ұн түрлері білу, уйрену Туменова, Г.Н. тексеру, апта
Нурымхан, тақырыпта
Г.Т.Кажибаева сөйлесу
Специальные
технологии
перерабатывающих
производств:
Учебное пособие
для студентов
спецальности
050728 –
Технология
перерабатывающих
производств
-Семей: СГУ
им.Шакарима, 2012
г.- 135 с.
Ұн зауыттарының Зерделеу, оқып 35. Устименко Реферат 14
технологиялық білу, уйрену Т.В., Филин В.М. тексеру, апта
сипаттамасы және примерная тақырыпта
олардың программа учебной сөйлесу
экономикалық дисциплины по
тиімділігі выбору студента
Новые методики и
оборудование в
товароведении
зерна и продуктов
его
переработки.-М.:
Издательский отдел
ИПР СПО.2004.
Ұн өнімдерінің Зерделеу, оқып Трисвятский Л.А., Конспект 15
биологиялық білу, уйрену Шатилов И.С. тексеру, апта
құндылығы Товароведение тақырыпта
2. Ұн өнімдерінің зерна и продуктов сөйлесу
тағамдық его
құндылығын переработки.-М.:
жоғарлату жолдары Колос,1992.
5 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІНІҢ КАРТАСЫ
Әдебиеттер тізімі
а. Негізгі әдебиет
№ Атауы Барлығы
кітап кафедрада оқытушыда
ханада
1 В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, 2 - -
С.В.Савченко. Технология
зерносушения. Учебник.
Изд.Алматинский технологический
институт. 2000 – 400 стр.
2 Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің 5 2 1
арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б.
Ермекбаев. – Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
3 Ізтаев Ғ.И. Астықтану және 8 - 2
диқаншылық негіздері [Мәтін] :
оқулык : оқу құралы Ғ.И. Ізтаев,
Б. Отыншиев.- Алматы, 1994.- 224
б.
4 Бектурганова А.А. Технология 9 3 -
перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4
[Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева,
Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.-
Астана : ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
5 Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, 4 - -
Б.К.Маратов. Технология хранения
зерна: Учебник для вузов:
Издательство Лань. 2003. – 448с.
6 Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін3 - -
тану. – А., 200676 233 б.
7 Филин, В.М. Оценка качества 6 - 1
зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
8 Филин В.М., Устименко Т.В. 7 - 1
Рис-зерно. Определение типового
состава и класса зерна.- М.: ДеЛи
принт, 2004.
9 35. Устименко Т.В., Филин В.М. 4 - -
примерная программа учебной
дисциплины по выбору студента
Новые методики и оборудование в
товароведении зерна и продуктов
его переработки.-М.: Издательский
отдел ИПР СПО.2004.
10 Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. 1 - -
Товароведение зерна и продуктов
его переработки.-М.: Колос,1992.
b. Қосымша әдебиет
№ Атауы Барлығы
кітап кітап кітап
ханада ханада ханада
1 Современные средства размола зерна 1 - -
А.И. Зотьев, А.Г. Аронов, И.П.
Петрухин, А.С. Цыплаков. - М.: Колос,
1982.-136с.
2 Цециновский В.М.,. Птушкин Г.Е. 6 - -
Технологическое оборудование
зерноперерабатывающей промышленности.
– М:, Колос, 1976.- 368с.
3 Демский А.Б., Берлекин М.А., Тамаров 2 - -
Е.В. и д.р. Справочник оборудования
для производства муки и крупы. - МВО:
Агропромиздат, 1990.- 220с.
6 Жарма және тағамдық концентраттар технологиясы пәні бойынша
дәрістер жиыны
Тақырыптар атауы Сағат саны
№
1 Жарма дақылдарының технологиялық сипаттамасы 1
2 Жармалардың түрлері және олардың сапасының 1
көрсеткіштері
3 Жарма дақылдарын өңдеуге дайындау 1
4 Астықты жармаға өңдеу технологиясы 2
5 Күріш жармасын өндіру технологиясы 2
6 Қарақұмық жармасын өндіру технологиясы 2
7 Тары жармасын өндіру технологиясы 2
8 Сұлы жармасын өндіру технологиясы 1
9 Жарма сапасына қойылатын талаптар 1
10 Тағамдық концентраттар. Олардың ассортименті және 1
сақтау тәртібі
Барлығы 15
ДӘРІС 1
ЖАРМА ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
Жарма- дақыл тұқымдастарына жататын бидай, арпа, тары, күріш, жүгері
және қарақұмық дәндерін өңдеу арқылы алынатын өнім. Жарма ретінде бұршақ
тұқымдастарының дәндері де пайдаланылады. Жарманың тағамдық қасиеттері
жоғары және балалар мен науқас адамдар үшін ерекше жұғымды. Жарма крахмал
мен өсімдік ақуызының негізі болып табылады. Сонымен бірге жармада өз
мөлшерде дәрумендер, минералды заттар бар. Қазіргі кезде жарма өндіруге
арналған механикаландырылған кәсіпорындар бар. Олар дақылдарды бөтен
қоспадан тазалап, өлшемдері бойынша іріктеп, қабығы мен қауыздарынан
арылтып жарма дайындайды.
Күріш. Бұл дүние жүзіне кең тараған және ең құнды жарма алуға
қолданылатын дақылдардың бірі. Күріштен алынған жармалардан адам денесіне
жаұсы сіңетін жеңіл тағамдар дайындайды. Күріш дәнінің құрамына нәруыз 7-
11%, крахмал 65-70%, қант 1,5-3,2%, клетчатка 8,7-12%, май 2-5,2%,
минералдық заттар 4,7-7% т.б. болады. Клетчатка мен минералды заттар көбіне
қабығында орналасады. Күрішті қабығынан ақтағанда (одан босатқанда)
клетчатканың(1,1-1,3%) және минералдық заттар мөлшері азаяды да есесіне
крахмалдың, нәруыздың, т.б. органикалық заттардың мөлшері өседі.
Күріштің маңызды технологиялық айырмашылығы- одан алынатын жарманың
шығымы мен сапасына әсер ететін жарықшақтың көрсеткіші. Күріш дәнінде
жарықшақ су мен будың әсерінен пайда болады. Оған ору, сақтау, кептіру,
тазалаудың да әсер етеді.
Қарақұмық. Одан жарма (ядрица, продел) және диеталық ұн алады.
Қарақұмық құрылысының ерекшелігі- оның тұқым бүршігі дәнінің ортасында
орналасқан. Жармаға арналған қарақұмық таза ядросының мөлшеріне қарай үш
класқа бөлінеді: І класқа 77%-дан жоғары, ІІ класқа 74%-дан жоғары,ІІІ
класқа 71%-дан жоғары. Таза ядросы бар қарақұмық жармасының шығымы және
сапасы да жоғары болады.
Қарақұмық дәні 57-65% эндоспермнен, 10-15% тұқым бүршігінен, 3-5%
алейрон қабатынан, 1,5-2% тұқымдық қабыршағынан, 18-24% ұрықтық қабықтан
тұрады. Химиялық құрамы бойынша қарақұмық дәні 8-16% нәруыздан, 60-70%
крахмал, 0,4-0,8% қант, 10-17% клетчатка, 1,8-3,7% май және 2-2,5%
минералдық заттардан тұрады.
Тары. Тары жармасы қазақша сөк деп те аталады. Ол тағамдық сапасы
жағынан қарақұмық пен күріштен төменірек болса да, тамақ өнеркәсібінде
алатын орны ерекше.
Тарыны қауызының түсіне, сортына қарай төрт типке бөледі: ақшыл,
қызыл, сары және көкшіл түсті. Бірінші және екінші типті тарының дәндері
сапалы, технологиялық қасиеттері жоғары болып келеді. Олар жеңіл ақталады,
үгітілген дәндері аз болады. Үшінші және төртінші типке жататын тары
дәндері қиын ақталады және қауызы көп болады.
Тары эндоспермі құрылысына қарай шынылы, жартылай шынылы және ұн
тәрізді деп бөлінеді. Шынылы эндоспермді тары дәнінен көп жарма алынады.
Сөктің химиялық құрамы: нәруыз13,5%, крахмал 67,5%, қант 0,6%,
клетчатка 10,3%,май 4,2%, минералдық заттар 3,9% болады.
Сұлы. Сұлы дәнін ұнтақталмаған жарма алуға, жапалақ сұлы (геркулес)
жармасын, жұқартылған жарма алуға қолданылады. Сұлы дәнінің түрі мен түсіне
қарай екі типке бөлінеді. Жарма алуға көбінесе бірінші типті пайдаланады.
Сұлы дәні өзінің құрылысы бойынша 49-53% эндоспермнен, 10-12% алейрон
қабатынан, 3-4% тұқымдық және ұрықтық қабыршақтардан, 26-30% гүл қабығынан
және 3-4% тұқым бүршігінен тұрады. Эндоспермнің мөлшері үлкен, ішкі дәні
(ядросы) ірі, жақсы толған, қауызы аз сұлы дәні жарма алу үшін құнды
болады.
Химиялық құрамы бойынша сұлы дәні 13,3% нәруыз, 40,1% крахмал, 12%
пентозан, 2,4% қант, 13,2% клетчатка, 4,6% май, 4,1% минералдық затардан
тұрады. Бидайға қарағанда сұлы дәнінде көптеген амин қышқылдары және В
тобына жататын дәрумендер көп болады. Олар сұлының аспаздық құнын асыра
түседі.
Арпа. Арпа дәнін арпа жармасын алу үшін пайдаланады. Арпа дәнінде 63-
69% эндосперм болады. Ол шынылы, жартылай шынылы және ұн тәрізді болады.
Жарма алу үшін көбінесе шынылы арпаны пайдаланады. Ұрықтық қабықшақтарының
мөлшері 3,5-4%, тұқымдық қабықтары 2-2,5%, гүлдік қабықтарының мөлшері 10-
12% болады. Қабықтарының мөлшеріне қарай арпа үш топқа бөлінеді: қауызы аз-
10%-ға дейін; орташа қауызды 10-12, қауызы көп -12%-дан артық. Жарма алуға
қауызы аз арпаны қолданған жөн. Арпаның ұрығының мөлшері 2,5-3%-дан
аспайды.
Арпаның химиялық құрамы: нәруыз -12-14%, крахмал 55-65%, клетчатка
5-8%, пентозандар 9-12%, май 2-2,5%, минералды заттар 2,5-3%.
Жармалық бидай. Бидайдан әр түрлі жармалар алынады. Жарма алуға екінші
типті қатты және бірінші, төртінші типтік шынылы дәнді жұмсақ бидай
пайдаланылады. Өйткені олардан көп әрі сапалы жарма алынады.
Жүгері. Жарма зауыттары жүгеріден сырты қырылған жарма, ірі жарма,
жапалақ ұсақ жарма, түтікшелер алады.
Жүгері түр- түсіне қарай сегіз типке бөлінеді. Жарма жасау үшін
екінші, төртінші, алтыншы және жетінші типт жүгері дәндерін пайдаланады.
Олардан жоғары сапалы жармалар шығаруға болады.
Жүгерінің құрамында эндосперм 70-81%, қабыршақтар 4-5%, ұрығы 8-15%
болады. Олардың химиялық құрамында 10-14% нәруыз, 65-75% крахмал, 1,7-
2,6% қант, 6,4-8% май, 1,2-1,6 минералдық заттар, 6-8% пентозандар болады.
Май көбінесе ұрықта орналасады, онда оның мөлшері 30-35% дейін болады.
Жүгері ұрығының қант пен дәрімендер де көп болады.
Бұршақ (ноқат). Одан ақталған тұтас және ақталған жартыкел бұршақ
жармасын алады. Бұршақ жарма алуға жарамдылығына қарай екі типке бөлінеді:
тағамдық бұршақ және жемдік бұршақ.
Бұршақтың құрамында 27,8% нәруыз, 48,7%крахмал, 4,8% қант, 5,7%
клетчатка, 1,4% май, 3,2% минералдық заттар болады.
Бұршақ құрамының өзгешелігі- нәруыздың көп мөлшерде болуына
байланысты. Сондықтан бұршақ жармасының тағамдық құны өте жоғары деп
есептелінеді.
Қолданылған әдебиеттер;
1. Әрінов Қ. және басқалары Ауыл шаруашылық өнімдерін сақтау және
өндеу технологиясы. Ақмола – 1994 жылы.
2. Жүргенов Ж.С. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өндеу
технологиясы. Алматы – 2009 жылы Әдістемелік
3. Л.А.Трисвятский, Б.В. Лесик, В.Н.Кудрина Хранение и технология
сельскохозяйственных продуктов. М., 1991 г
ДӘРІС 2
ЖАРМАЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ САПАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШТІКТЕРІ
Барлық жарма дақылдары дәндерін екі үлкен топқа бөлуге болады. Бірінші
топқа, қабығы ядромен тығыз байланыспаған дақылдар жатады. Бұлардан көбіне
бүтін түрінде (тары, күріш, сұлы, қарақұмық) жармалар алынады. Екінші
топқа, қабығы ядросымен тыңыз байланысқан дақылдар жатады. Олардан көбіне
ұсақталған жармалар алынады. Тек, қана бұршақтан жартылай және тұтас
жармалара тепе- тең алынады. Ал арнайы шығарылған- баданақ, сұлы ұны,
диеталық ұн, тағы басқалардың өзіндік ерекшеліктері бар.
Қазіргі зауыттарда көбіне сегіз түрлі дақылдан жарма шығарады. Олардың
жалпы сипаттамасы кестеде берілген.
Тарыдан, қарақұмықтан, күріштен, сұлыдан ұнтақталмаған ядродан тұратын
жарма өндіреді, ал жарма өндірерде алынған ұнтақталған жарманы тағамға
(күріш ұнтағы, қарақұмқ ұнтағы) немесе жемге (тары мен сұлының ұнтақтарын)
жатқызады.
Тұтас ядродан жарманы сапасына қарай екі- үш сортқа бөледі, ал
ұнтақталған жармалар сортқа бөлінбейді.
Жармалардың негізгі көрсеткіші- тұтас жоғары бағалы ядроның мөлшері.
Жармада органикалық және тас- балшық, темір қоспалары, ақталмаған дәндер,
тұтас жармалардағы ұнтақталмаған жармалардың шамасы белгіленген шектен
аспауы қажет.
1-кесте. Жармалардың негізгі көрсеткіштері
Дақыл Жармалардың түрлері
Тары Тары жармасы (пшено)
Қарақұмық Ядрица, жылдам пісетін ядрица; Продел (ұсатылған жарма)
Сұлы Ұнтақталмаған сұлы жармасы, жұқартылған жарма, жапалақ
Күріш Ажарланған күріш жармасы, жылтырылған күріш жармасы,
ұсақталған күріш жармасы
Арпа Перловка, арпа жармалары
Бидай Полтава және Артек жармалары
Бұршақ Ақталған, жылтыратылған тұтас бұршақ жармасы, ақталған
жылтыратылған жартылай бұршақ жармасы
Жүгері Ажарланған жүгері жармасы, юадырақ алуға арналған жүгері
жармасы, түтікшеге арналған жүгері жармасы
Нөмірлі ұсақталған жарманың көрсеткіші- біркелкілігі, немесе
біркелкі бөлшектердің мөлшері.
Кейбір жармаларда қосымша алынған заттардың да мөлшері көрсетіледі,
мысалыға, күріш жармасында, сарғайған, жабысқақ жармалар, қуыруға арналған
жүгеріде- қышқылдылығы және күлділігі, арпа жармасында- ақталмаған дәндер
мен ұнтақ және басқалары.
Жарманың ылғалдылығы күнделікті қолданылатын жарма мен ұзақ уақыт
сақталатын жармалардың түріне байланысты.
Жарманың тағамдық құндылығы жарма дақылдарының химиялық сапасы, табиғи
қасиеті және өңдеу технологиясына байланысты. Ол жарманың химиялық құрамы
мен сіңімділігіне негізделген.
Жарманың химиялык құрамы (% құрғақ зат): көмірсу - 60-86; белок -8-15
(бұршақта 27); май - 1-7; минералды заттар - 0,6-3; тиамин - 0,08-9,0;
рибофлавин – 0,04-0,2.
Тағамдық құндылығын құрамына кіретін химиялық заттары бойынша ғана
емес олардың балансы бойынша анықтайды. Крахмалдың ерекшелігі, амин
қышқылдардың қатынасы бойынша белок құрамы, липидтердің май қышқылдық
құрамы, әр минералды заттардың мөлшері мен өзара қатынасы, биологиялық
активті заттардың мөлшері маңызды орын алады.
Көмірсулар барлық жармалардың негізгі құрам бірлігі. Олар тек энергия
көзі ғана емес, сонымен қатар жарманың аспаздық касиеттері мен сіңімділігін
қамтамасыз етеді. Көмірсу қүрамының өзгеруі жарма сапасынын, төмендеуін
көрсетеді. Крахмал жарма түріне байланысты 64-тен 74%-ға дейін ауытқиды.
Пісірілген ботқа консистенциясы крахмал құрамындағы амилоза мен амилопектин
қатынасына тәуелді. Қант аз мөлшерде болады – 1,1-3,4%, олар тағамңың
дәмдік қасиетіне әсер етеді. Клетчатка үлесіне 0,2-1,2% тиеді. Ол жарманың
сіңімділігі мен аспаздық қасиетіне әсер етеді. Жалпы жарма көмірсуларының
94-96%-ы сіңеді.
Амин қышқылдық құрамы бойынша белоктар теңестірілмеген, лимиттелген
амин қышқылдар (триптофан, лизин, метионин) қатынасы оптималды қатынасқа
(1:3:3) сәйкес емес. Төменде көрсетілген мәліметтерден барлық жармада аз
екені, ал тары жармасында метионин мен лизин аз екенін көруге болады.
Жармадағы май мөлшері 0,7-1,6% құрайды, салыстырмалы түрде ол арпа
жармасында (7%) көп. Майлар жармада байланысқан және бос күйінде болады.
Негізгі бөлігі бос күйіндегі майлар, олар жарма сақталуына әсер ететін
қанықпаған май қышқылдарының көп мөлшерімен сипатталады. Байланысқан майлар
белок және көмірсумен комплексті қосылысы түрінде кездеседі. Ең маңыздысы —
фосфолипидтер. Майлардың 93%-ы сіңеді.
Минералды заттар фосфордың жоғары мөлшерімен және кальцийдің
салыстырмалы аз мөлшерімен сипатталады (олардын, қатынасы 5:1, ал оптималды
қатынасы 2:1 болу керек). Сонымен қатар фосфордың біраз бөлігі фитин
құрамына кіреді, ол кальцийдің сіңірілуін тежейді. Жармалардың көп түрі
калий, магний, темір және микроэлементтердің негізгі көзі болып табылады.
Жармада В1, В2 жөне РР витаминдері және аз мөлшерде каратиноидтар мен
токоферолдар болады. Көп мөлшерде олар бұршақ, сұлы, қарақұмық және тары
жармаларында кездеседі. Жүгері, ұнтақ және күріш жармаларында витаминдер
аз. Витаминдердің жетіспеушілігін жарма бетін синтетикалық препараттармен
шашыратып толтыруға болады.
Қолданылған әдебиеттер;
1. Әрінов Қ. және басқалары Ауыл шаруашылық өнімдерін сақтау және
өндеу технологиясы. Ақмола – 1994 жылы.
2. Жүргенов Ж.С. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өндеу
технологиясы. Алматы – 2009 жылы Әдістемелік
3. Л.А.Трисвятский, Б.В. Лесик, В.Н.Кудрина Хранение и технология
сельскохозяйственных продуктов. М., 1991 г
ДӘРІС 3
ЖАРМА ДАҚЫЛДАРЫН ӨҢДЕУГЕ ДАЙЫНДАУ
Жарма зауыттарына түсетін дақылдарға қойылатын шарттар. Жарма
зауыттарына түсетін дақылдарға мемлекеттік стандартта және техникалық
шарттарды көрсетілген талаптар қойылады. Жарма алуға қолданылатын дән
бүлінбеген, иіссіз болуы тиіс. Кейбір дәндердің ылғалдылығы элеваторда
кептіргіш қондырғының бар немесе жоқтығына байланысты 15,5-16%-дан аспауы
керек. Кептірілген астықтың (күріш, тары) төменгі шектік ылғалдылығы: күріш
үшін 14%,тары үшін 13%-ға тең болу керек.
Жарма дақылдарында шөп- шалаңның және бөтен дақылдардың қоспалары
белгілі нормадан аспауы керек. Қоспалар тарыда көбірек, ал күріш, арпа,
бұршақ дәндерінде азырақ болуы тиіс. Қарақұмық, тары және сұлы дақылдарында
ядроның мөлшері аз болады.
Жарма дақылдарын дайындаудың және бөтен қалдықтардан тазалаудың
жалпы шарттары. Астықты жарма алуға дайындау сұлбасын дәннің табиғи
құрылысына, түріне, мөлшеріне, әр түрлі технологиялық тәсілдер қолданудың
ерекшеліктеріне қарай жасайды. Негізгі технологиялық операциялар-
қалдықтардан тазалау; дәнді ылғалдау немесе булау және алдын ала ақтау
болып табылады.
Егер бірінші операцияны барлық жарма дақылдарын дайындағанда
қолдану керек болса, екінші және үшінші операциялар тек кейбір дақылдарға
ғана қолданылады. Қалдыұтарды негізінен диірмендерде қолданылатын
технологиялық жабдықтар арқылы айырып, тазалайды. Тек астықтың мөлшеріне
және түріне қарай кейбір жабдықтарға керекті өзгерістер енгізіледі.
Астықты тазалау сұлбасының құрамы 2-3 ауалы елек сеператорларынан
тұрады. Електердің тесіктері дәннің мөлшері мен түріне қарай және
қоспаларға байланысты алынады. Егер дін домалақ болса, тесігі дөңгелек
бөлгіш електі, егер дәннің түрі ұзынша болса, тесігі ұзын електң қолданады.
Сеператордың төменгі қабатына елегіш қабілеті жоғары ұзын електі қояды.
Електің кинематикалық көрсеткіштерін дәннің түріне, мөлшеріне,
сусымалдығына байланысты таңдайды.
Ауалы- електі сеператорда ірі қоспалар толық, аса уақ және жеңіл
қоспалардың 95%-ы алынуы тиіс. Өйткені, олар ақталмайды, ал ақталмаған
дәнді жармадан бөліп алу өте қиын болады. Дақылдардан уақ дәндерін бөліп
алу үшін әр түрлі елеуіш маштналарды қолданады.
Қысқа қоспаларды- қарашықты бөлгіш, ұзын қоспаларды- қара сұлыны
бөлгіш машиналарды қолданып тазалайды. Қарашықты бөлгіште 90%- дан астам,
қара сұлыны бөлгіште 80%-дан астам қысқа немесе ұзын қоспалар бөлініп
алынады. Күрішті, бұршақты, жүгеріні дайындағанда бұл машиналарды
қолданбайды.
Минерал қалдықтардан тазалау үшін Р3-БКТ, АІ-БОК,АІ-БКВ,АІ-БКР,
т.б. маркілі бөлгіштерді қолданылады.
Ылғалдау мен булауды екі тәсіл бойынша жүргізеді: бірінші- булау,
кептіру, суыту (қарақұмыз, сұлы және бұршақты дайындағанда); екінші-
лғалдау және қорапта сақтау (бидай мен жүгері үшін).
Сұлыдан қосақтасқан дәндерді, ал күріш дәнінің қылтанағын айырудың
амалын алдын ала жасайды, ал арпа мен бидайды дауындау барысында ақтайды.
Жармалық дақылдарды булау мен ылғалдау. Жарма дақылдарын ылғалдау мен
булаудың мақсаты- олардың технологиялық қасиеттерін керекті бағытқа қарай
өзгертіп, жарма шығымын және сақтау төзімділігін арттыруға, тағамдық
сапасын жақсартуға мүмкіндік тудыру.
Көптеген зерттеулер дәнінің технологиялық қасиеттерін, сапасын,
керек бағытқа қарай өзгертуде ылғалдаудың және булаулың мүмкіндігінің
экономикалық пайдасының зор екенін көрсетеді.
Дәннің табиғи құрылысына байланысты ылғалдау немесе булау кезінде
оның құрамы тек физикалық және механикалық өзгерістерге ғана емес сонымен
қатар терең биохимиялық згерістерге де ұшырайды.
Жарма дақылдарын ылғалдау және булау дәннің анатомиялық құрылысына
әсер ететін болғандықтан, оның эндоспермі берік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz