Астықтың технологиялық қасиеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

БЕКІТЕМІН
Университеттің оқу-әдістемелік
кеңесінің
төрағасы
_______ М.Х. Танкибаева
_________________201__ж.

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

Ұн өндірісінің технологиясы TMP 2303
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін

Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6

Астана, 2016
МАЗМҰНЫ

1. Пәннің типтік оқу бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
2. Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
3. Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus)
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Пән бойынша тапсырманың орындалу және өткізілу
кестесі ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6. Дәрістер жиыны (қарастырылатын сұрақтар, дәріс тезистері,
иллюстрациялық және үлестірмелі материал, ұсынылатын әдебиеттер
тізімі) ... ... ... .
7. Семинар (тәжірибелік) сабақтардың жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8. Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9. Типтік есептеулер, есептік-графикалық, зертханалық жұмыстар, курс
жобалары (жұмыстары) бойынша әдістемелік ұсыныстар мен
нұсқаулар ... ... ... ... ... ... ... ... .
10. Білім алушының өздік жұмысына арналған материалдар: үй
тапсырмасының мәтінін теру, әр тақырып бойынша өзін-өзі бақылау
материалдары, ағымдық жұмыс түрлерінің, рефераттардың және әдебиеттері
мен күрделілігі көрсетілген басқа да үй тапсырмаларының орындалуы
бойынша тапсырмалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
11. Білім алушының оқу жетістіктерін бақылау және бағалау материалдары
(жазба бақылау тапсырмалары, тест тапсырмалары, өзін-өзі тексеру
сұрақтары, емтихан билеттері және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ..
12. Оқу сабақтарын бағдарламалық және мультимедиалық қамтамасыз ету
(пәннің мазмұнына байланысты) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
13. Арнайы кабинеттер, кеңселер мен зертханалардың
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қосымша А. Кезеңдік тексерулерді есепке алу парағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша Б. Толықтырулар мен өзгертулерді тіркеу парағы ... ... ... ... ... ... ... ... ...

пәннің оқу жұмыс жоспары

Ұн өндірісінің технологиясы TMP 2303
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін

Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6

Астана, 2016

Ұн өндірісінің технологиясы пәнінің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ
технология және бизнес университеті АҚ Ғылыми Кеңесінің шешімі бойынша
201___жылғы ____________, №___хаттама, бекітілген Өңдеу өндірістерінің
технологиясы мамандығының оқу жұмыс жоспарына сәйкес жасалды

Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технологиялық факультеті білім беру бағдарламалары бойынша Комитетінің
отырысында 201__жылғы ____________, №___хаттама, мақұлданды

Төрағасы _______________________ Тарабаев Б.К.

Пәннің оқу жұмыс бағдарламасы Қазақ технология және бизнес университеті
АҚ Технология және стандарттау кафедрасының отырысында 201___жылғы
____________, №___хаттама, талқыланды

Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева

Құрастырғандар: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.

___________________ магистр Каржаспекова Н.М.

СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПӘНДІ ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)

Ұн өндірісінің технологиясы TMP 2303
5В072800 Өңдеу өндірістерінің технологиясы
мамандықта оқитын білім алушылар үшін

Оқу түрі – күндізгі
Курс 3 семестр 6

Астана, 2016
Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Ұн өндірісінің
технологиясы пәнінің оқу жұмыс бағдарламасына сәйкес жасалды

Студентке арналған пәнді оқыту бағдарламасы (Syllabus) Қазақ технология
және бизнес университеті АҚ Технология және стандарттау кафедрасының
отырысында 201__жылғы ______________, №___хаттама, талқыланды

Кафедра меңгерушісі: ____________________ А.М. Омаралиева

Құрастырған: ___________________ б.ғ.к., Асанова Ж.К.

___________________ магистр Каржаспекова Н.М.

1. ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ

Аға оқытушы, б.ғ.к., Асанова Ж.К.
Кафедра: Технология және стандарттау, ауд. 215
Кеңес беру уақыты: жұма, сағ. 10°°-12°° сағ.

2. ПӘН ТУРАЛЫ АҚПАРАТ

Пәннің атауы Кредитсағат Дәріс Семинар БАОӨЖ БАӨЖ
саны саны (тәжірибелік) СОӨЖ СӨЖ
сабақтар
Ұн өндірісінің3 135 15 30 15 75
технологиясы

3. ПРЕРЕКВИЗИТТЕР
Ұн өндірісінің технологиясы курсын жақсы игеруге өңдеу өндірістерінің
теориялық негіздері және өсімдік шаруашылығы негізіндегі астықтану
пәндерінен алған білімдері көмегін тигізеді.

4. ПОСТРЕКВИЗИТТЕР
Ұн өндірісінің технологиясы курсы бойынша алған білім дипломдық жұмысты
орындауда қажет.
Пәнді зерделеу барысында студент тиісті:
- дәріс және семинар (ТӘЖІРИБЕЛІК) сабақтарға қатысып, дәрістердің қысқаша
жазбасын жасап, тапсырмаларын орындауға
- теориялық мәселелерді зерделеуге
- семинар сабақтарда алынған білімді ғылыми, публицистикалық мерзімді
басылымдармен, БАҚ арқылы толықтыруға
- білімін бақылау жұмыстары, тестілер арқылы тексеруге
- рефераттарды, курстық жұмыстарды жазу арқылы білімін тереңдетуге
- сараптама комиссиясының мүшесі ретінде тауар сапасына сараптама жасау
дағдыларына ие болуға

5. ПӘННІҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
Пәнді оқып-үйрену мақсаты:
Курс негізгі пәндер циклының құрамды бөлігі болып, Өңдеу
өндірістерінің технологиясы мамандығында оқитын студенттерге арналған.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді маңызды ақпаратпен қамтамасыз етіп, ұн сапасының
сараптама әдістемесін ұсынады. Жұмыс оқу жоспарымен, курстың тақырыптық
жоспарымен танысып, пәннің зерделеуіне кірісуге болады. Аталмыш оқу курсы
Өңдеу өндірістерінің теориялық негіздері курсы бойынша оқу бағдарламасына
сәйкес әзірленген.
Пәннің негізгі бөлімдері бойынша дәрістер курсы түріндегі теориялық
материал студенттерді астықты ұнға өңдеу технологиясының теориясымен
таныстырады. Бұл пәнде ұн өндірісінің тарихы мен жалпы бидай өндірісіндегі
даму тенденциялары, ұн зауытындағы астықты ұнтақтау үрдісінің технологиялық
жалпы сипаттамасы, ұн өнімдерінің тағамдық құндылығы және сапасы
қарастырылған.
Оқу - әдістемелік материалдарда барлық қаралатын тақырыптар бойынша
сұрақтар, өздігінен орындау үшін тапсырмалар берілген.
Пәнді оқып-үйрену міндеттері:
- астықты жəне одан алынған өнімді өңдеу;
- астықты ұнға өңдеу кезіндегі оның технологиялық қасиеттері;
- астықтың ұндық қасиеттері;
- ұнның наубайханалық құндылығы;
- астықты сұрыпты ұн тартуға дайындау;
- ұн зауыттарының технологиялық және экономикалық тиімділігі;
- ұн зауытындағы астықты ұнтақтау үрдісі;
- ұнды сақтау талаптары;
- ұнның тағамдық құндылығы және т.б.

Құзыреті (оқытудың нәтижесі)
Пәнді оқу нәтижесінде студент:
- ұн өнімдерінің технологиясын;
- ұнды өндірудің технологиялық ағымында компоненттер арасындағы
әрекеттердің әсерін білуі;
- өндірістің технологиялық сұлбасын істей алуы;
- дәріс материалдарын тәжірибеде қолдануда дағдысы болуы;
- болашақ кәсіптік әрекетте жағдайда пәнді меңгеру барысында алған білімін
қолдану құзыреті болуы тиіс.

6. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ

а. Дәріс сабақтардың тақырыптары

Тақырыптар атауы Сағат
№ саны
1 Астықты ұнға өңдеу технологиясы. Астықтың технологиялық 1
қасиеттері.
2 Ұн өндірісінің жалпы сипаттамасы және тарихы. 1
3 Қазақстанның жалпы бидай өндірісіндегі даму тенденциялары. 1
4 Ұн зауытындағы астықты ұн тартуға дайындау үрдісінің 2
технологиялық сипаттамасы.
5 Ұн зауытындағы астықты ұнтақтау үрдісінің технологиялық 2
сипаттамасы.
6 Ұн сапасына қойылатын талаптар. 2
7 Ұнның арнайы технологиясы. 2
8 Ұн қасиетін жақсарту жолдары. 1
8 Ұнды сақтау кезінде жүретін үрдістер. 1
9 Ұнның химиялық құрамы. Бидай және қара бидай ұнының 1
наубайханалық қасиеттері.
10 Ұн өнімдерінің тағамдық құндылығын және сапасын жоғарлату 1
жолдары.
Барлығы 15

b. Тәжірибелік (семинар) сабақтардың тақырыптары

Тақырыптың атауы Сағат
№ саны
Астық өңдеу кәсіпорындарындағы өндірістік технологиялық 3
зертханаларда толтырылатын журналдар
Ұн зауыттарындағы дайындау бөлімінің технологиялық үрдістерін 3
бақылау
Ұн зауыттарындағы майдалау бөлімінің технологиялық үрдістерін 3
бақылау
Ұн тарту партияларының рецептурасын есептеу әдістерін оқып 3
үйрену
Бидайдың қарапайым ұн тарту технологиялық үрдісін оқып үйрену3
Қара бидайдың бір сортты обдирлі ұн тартуын оқып үйрену 3
Бидайдың көп сортты наубайханалық ұн тартуын жүргізу 3
Ұн зауытының майдалау бөліміндегі жабдықтарды таңдау әдістерін3
оқып үйрену
Ұнның сапасын бақылау 3
Ұнның сақталуы мен тұтынушыларға жіберілуін қадағалау 3
Барлығы 30

d. БАОӨЖ тақырыптары

№ Тақырыптары Сағат
саны
1 Астықтың технологиялық және ұндық қасиеттері 1
2 Астықты қабылдау және ұн тартуға дайындау 1
3 Астықтың ұн тартуға әсер ететін көрсеткіштері 1
4 Астықты сұрыпты ұн тартуға дайындау 1
5 Ұнның наубайханалық құндылығы 1
6 Ұн тарту партияларының рецептурасын есептеу 1
7 Ұн зауыттарындағы дайындау бөлімінің технологиялық үрдістері 1
8 Ұнтақталған өнімдерді ірілігі бойынша сорттау 1
9 Ұнның сапасына қойылатын талаптар 1
10 Ұнның витаминдендірілуі және ұн қасиетін жақсарту жолдары 1
11 Ұн өнімдерінің биологиялық құндылығын жақсарту жолдары 1
12 Жүгері ұнының технологиясы 1
13 Ұн зауыттарының технологиялық сипаттамасы және олардың 1
экономикалық тиімділігі
14 Жоғары ақуызды ұнның технологиясы 1
15 Астықты ұнтақтауға дайындаудың эффективтілігі 1
Барлығы 15

e. БАӨЖ тақырыптары

№ Тақырыптардың негізгі мазмұны Сағат
саны
1 Астықтың ұндық қасиеттері, бидай және қарабидай дәндерінің 7
технологиялық қасиеттері
2 Бидай мен қарабидайды жай ұн тартуға дайындау 8
технологиясының жүйесі
3 Бидайды сортты ұн тартуға дайындаудың технологиялық жүйесі 7
4 Ұн зауытындағы астықты ұн тартуға дайындау үрдісі. Астықты 8
сұрыпты ұн тартуға дайындау.
5 Астықты қабылдау және ұн тартуға дайындау 7
6 Астықтың ұн тартуға әсер ететін көрсеткіштері 8
7 Диірменнің ұнтақтау бөліміне жіберілген астықтың сапасы 7
8 Ұнның витаминдендірілуі және ұн қасиетін жақсарту жолдары 8
9 Астықты тазарту және ұнтақтау қондырғылары 7
10 Ұнды сақтау кезінде жүретін үрдістер, ұнның жетілуі 8
Барлығы 75

7. ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

а. Негізгі әдебиеттер

№
Атаулары
В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, С.В.Савченко. Технология зерносушения.
Учебник. Изд.Алматинский технологический институт. 2000 – 400 стр.
Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші бөлім
[Мәтін]: оқулықГ.Е. Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б. Ермекбаев. – Астана :
С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
Ізтаев Ғ.И. Астықтану және диқаншылық негіздері [Мәтін] : оқулык : оқу
құралы Ғ.И. Ізтаев, Б. Отыншиев.- Алматы, 1994.- 224 б.
Бектурганова А.А. Технология перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4 [Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева, Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.- Астана :
ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, Б.К.Маратов. Технология хранения зерна:
Учебник для вузов: Издательство Лань. 2003. – 448с.
Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін тану. – А., 200676 233 б.
Филин, В.М. Оценка качества зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
Филин В.М., Устименко Т.В. Рис-зерно. Определение типового состава и
класса зерна.- М.: ДеЛи принт, 2004.
35. Устименко Т.В., Филин В.М. примерная программа учебной дисциплины
по выбору студента Новые методики и оборудование в товароведении
зерна и продуктов его переработки.-М.: Издательский отдел ИПР
СПО.2004.
Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. Товароведение зерна и продуктов его
переработки.-М.: Колос,1992.
Хайтмазова Е.Ф. Практикум по товароведению зерна и продуктов его
переработки.- М.: Агропромиздат, 1992.
Галицкий Р.Р. Оборудование зерноперерабатывающих предпри-ятий. – М.:
Агропромиздат, 1990.-184с.

b. Қосымша әдебиеттер

№ Атаулары
1 Современные средства размола зерна А.И. Зотьев, А.Г. Аронов, И.П.
Петрухин, А.С. Цыплаков. - М.: Колос, 1982.-136с.
2 Цециновский В.М.,. Птушкин Г.Е. Технологическое оборудование
зерноперерабатывающей промышленности. – М:, Колос, 1976.- 368с.
3 Демский А.Б., Берлекин М.А., Тамаров Е.В. и д.р. Справочник
оборудования для производства муки и крупы. - МВО: Агропромиздат,
1990.- 220с.

8. БАҒАЛАУ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ
8.1. Бағалау өлшемдері

Тапсырмалар тақырып бойынша доклад, реферат, ауызша презентация
түрінде болуы мүмкін. Курсты игеру кезінде тестілік және ауызша сауалнама
жасау арқылы жүзеге асырылады. Оқитын студенттердің магистранттардың
білімінің қадағалануын күшейту мақсатында арнайы техникалық құралдар
қолданған жөн. Зертханалық жұмыстар мазмұнына нақты өнімдерді зерттеу,
олардың физикалық қасиеттерін, т.б. игеру кіреді, жұмыстар зерттеу
мақсатында (СҒЗЖ МҒЗЖ және ОҒЗЖ жүйесі) болуы мүмкін, сондай-ақ
өндірістік жағдайда өткізілуі мүмкін. Зертханалық жұмыстар арнайы
әдістемелік нұсқаулар бойынша орындалады, есеп беру мен қорғау арқылы
рәсімделеді.
Студенттің магистранттың білімін бағалау баллды-рейтингті жүйе
бойынша жүзеге асырылады, 60%-ы рейтингтік бақылауға, 40%-ы нәтижелік
бақылауға бөлінеді.
Баллдар шкаласы
Әріптер жүйесі Балдар Пайыздық Дәстүрлі жүйе бойынша
бойынша баға мазмұны бағасы
А 4,0 95-100 Өте жақсы
А- 3,67 90-94 Өте жақсы
В+ 3,33 85-89 Жақсы
В 3,0 80-84 Жақсы
В- 2,67 75-79 Жақсы
С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық
С 2,0 65-69 Қанағаттанарлық
С- 1,67 60-64 Қанағаттанарлық
D+ 1,33 55-59 Қанағаттанарлық
D- 1,0 50-54 Қанағаттанарлық
F 0 0-49 Қанағаттанарлықсыз

Пәннен алынған емтихан бағасы рубеж бақылаудың максималды оқу көрсету
жалпы саны – 60% және аралық аттестация (емтихан) – 40% барлығы 100%, жиын
бағасы формуламен анықталады:
И=((Р1+Р22))·0,6+Э·0,4
Р1 – бірінші трейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Р2 – екінші рейтингтің бағаның цифралық эквиваленті;
Э – емтихан бағаның цифралық эквиваленті.
9.2 Студенттердің магистранттардың тәртіп саясаты және процедурасы
▪ Сабаққа кешікпеу, оқытушының рұқсатынсыз қоңырау соққанша
аудиториядан шықпау;
▪ Сабақ кезінде сөйлеспеу, басқа әдебиетті оқымау;
▪ Телефон арқылы сөлеспеу, ұялы телефонды өшіріп тастау;
▪ Бақылау жұмысы жүріп жатқанда дәріс конспектілерін қолданбау,
көшірмеу
▪ Сабаққа сыртқы киіммен, бас киіммен кірмеу;
▪ Ұқыпты болу, қоқыс тастамау, жиһазды бүлдірмеу;
▪ Себепсіз сабаққа қатыспаған жағдайда құқықты анықтама көрсету;
▪ Сабаққа қатыспай қалған жағдайда оқытушыны алдын ала ескерту
▪ Жіберіп алған сабақтарды оқытушы анықтаған уақытта қайта тапсыру
▪ Оқытушы мен студенттерге магистранттарға сыпайылық таныту
▪ Оқу процесіне белсенді қатысу, әр сабаққа дайындалу
▪ Сабақта кері байланысты ұстану
▪ Уақытында келіп, міндетті болу
▪ Аудиторияда темекі шекпеу, ішімдік ішпеу, балағат сөз айтпау
▪ Аппаратурамен пайдалану кезінде техника қауіпсіздігін орындау,
әдебиетті, көрнекі құралдарды орынды пайдалану
Жұмыстарды көрсетілген уақытта тапсыру керек. Емтихан сессиясына 3 күн
қалғанғадейін тапсырмалар алынады.
Тапсырмаларды тапсырмаған студенттер емтиханға жіберімейді.
Қосымша балдар беріледі
+5 балл студенттік конференцияға қатынасса;
+3 балл топта ең жақсы жазба жұмыс үшін, берілген жұмыстарды ұздік
істеген үшін;
+2 балл жұмысты ерте берген үшін. Осылай штраф баллдар есептеледі;
-3 балл сабаққа келмей, тапсырманы істемеу үшін;
-2 балл тапсырма кеш берілсе әр-бір жұма бойы;
-1 балл дәрістік сабаққа кеш келсе.

8.2. Студент іс-әрекетінің саясаты мен рәсімі
Баллды - рейтинг жүйесі мыналардан тұрады: күнделікті бақылау, аралық
бақылау, өзіндік жұмысын бақылау және қорытынды бақылау.
Күнделікті бақылау әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК сабақта студенттердің өзіндік
жұмыстарын бақылау жолымен жүзеге асырылады. Ол үшін әрбір ТӘЖІРИБЕЛІК оқу
сағатына жоспарлап есеп берілген, соларды толық орындаған студентке 1 балл,
толық орындамаса 1 баллдың бөлігі беріледі. Мысалы, 5 есеп берілсе, әрбір
дұрыс шығарылған есепке 0,2 баллдан келеді. Сабақтың соңында әрбір студент
өзі нәтижесін есептеп айтады, ол журналға белгіленеді. Күмәндігі
тексеріледі. Сонымен күнделікті бақылауға барлығы болып 30 балл беріледі.
Аралық бақылау 8-ші және 15-ші апталарда өткізіледі. Әр біреуіне 2
сағаттық жазба жұмысы орындалады. Оларды варианттарына өтілген
материалдардан теоретикалық және ТӘЖІРИБЕЛІК сұрақтар енгізіледі. Бірінші
бақылауға 7,5 балл, екінші аралық бақылауға 7,5 балл беріледі. Сонымен
аралық бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
Студенттердің өзіндік жұмыстары СӨЖ есепті-графикалық тапсырма
көрінісінде жазба түрде орындалып, 8-ші және 15-ші оқу апталарында
тапсырылады. Бірінші тапсырмаға 7,5 балл, екінші тапсырмаға 7,5 балл
беріледі. Сонымен СӨЖ-ді бақылауға барлығы болып 15 балл беріледі.
8-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
СӨЖ-дің 1-ші тапсырмасы 7,5 баллдың есебінен, барлығы болып 30 баллдың
есебінен Р – бірінші рейтинг деканат журналына енгізіледі.
15-ші оқу аптасының соңында күнделікті бақылау 15 баллдың есебінен,
екінші аралық бақылау 7,5 баллдың есебінен, СӨЖ-дің 2-ші тапсырмасы 7,5
баллдың есебінен, барлығы болып 30 балл болады. Бұл 30 баллды бірінші
рейтингке қосып, 60 баллдың есебінен Р – екінші рейтинг деканат журналына
енгізіледі. Сабаққа қатыспай немесе қатысқанымен жақсы көңіл бөлмей,
өзіндік жұмыстарын орындамай жүрген студенттерге өздерінің еңбегіне сай
бағаланады. Оқу материалдарының игерілмей қалуы (жеткілікті білім алмау)
жауапкершілігі студенттің өзіне жүктеледі. Оған тиісті шаралар деканат пен
ректорат жағынан қолданылады
Студенттердің білімін бағалау және бақылау баллды-рейтингті жүйемен
өткізеді.
Рубеждік бақылау – 60%, жиынтық бақылау -40%.

4 ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАНЫ ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ

№ Жұмыстың Тапсырма Ұсынылған Бақылау Тапсыру
атауы мақсаты, әдебиеттер түрі мерзімі
мазмұны (апта)
Жаңа жиналған Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. Өңдеу Реферат 1 апта
астықтың білу, уйрену өндірісінің арнайы тексеру,
физикалық, технологиясы: тақырыпта
химиялық оқулық. 1-ші бөлім сөйлесу
қасиеттері мен [Мәтін]: оқулықГ.Е.
сапасын білу Есіркеп, М.И. Құтыш,
С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Ұн өндірісінің Зерделеу, оқып Ізтаев Ғ.И. Реферат 2-3 апта
жалпы сипаттамасы білу, уйрену Астықтану және тексеру,
мен тарихына шолу диқаншылық негіздерітақырыпта
[Мәтін] : оқулык : сөйлесу
оқу құралы Ғ.И.
Ізтаев, Б.
Отыншиев.- Алматы,
1994.- 224 б.
Қазақстандағы Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. Өңдеу Реферат 4-5 апта
жалпы бидай білу, уйрену өндірісінің арнайы тексеру,
өндірісінің технологиясы: тақырыпта
жағдайы оқулық. 1-ші бөлім сөйлесу
[Мәтін]: оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И. Құтыш,
С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Ұн зауытындағы Зерделеу, оқып Ізтаев Ғ.И. Реферат 6-7 апта
астықты ұн тартуғабілу, уйрену Астықтану және тексеру,
дайындау үрдісі. диқаншылық негіздерітақырыпта
Астықты сұрыпты ұн [Мәтін] : оқулык : сөйлесу
тартуға дайындау. оқу құралы Ғ.И.
Ізтаев, Б.
Отыншиев.- Алматы,
1994.- 224 б.
Астықты ұн тартуғаЗерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. Өңдеу Реферат 8-9 апта
дайындау үрдісіндебілу, уйрену өндірісінің арнайы тексеру,
қолданылатын технологиясы: тақырыпта
жабдықтар, олардың оқулық. 1-ші бөлім сөйлесу
технологиялық және [Мәтін]: оқулықГ.Е.
экономикалық Есіркеп, М.И. Құтыш,
тиімділігі С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Білікті станоктың Зерделеу, оқып Ізтаев Ғ.И. Реферат 10-11
технологиялық білу, уйрену Астықтану және тексеру, апта
сипаттамасы,ұнтақт диқаншылық негіздерітақырыпта
алған өнімді [Мәтін] : оқулык : сөйлесу
ірілігі бойынша оқу құралы Ғ.И.
сорттау Ізтаев, Б.
Отыншиев.- Алматы,
1994.- 224 б.
Ұнның сапасына Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. Өңдеу Реферат 12 апта
әсер ететін білу, уйрену өндірісінің арнайы тексеру,
көрсеткіштер. технологиясы: тақырыпта
Ұнның сортын түсі, оқулық. 1-ші бөлім сөйлесу
күлділігі және [Мәтін]: оқулықГ.Е.
ірілігі бойынша Есіркеп, М.И. Құтыш,
анықтау С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Бидайдан алынатын Зерделеу, оқып Ізтаев Ғ.И. Реферат 13 апта
ұн түрлері білу, уйрену Астықтану және тексеру,
диқаншылық негіздерітақырыпта
[Мәтін] : оқулык : сөйлесу
оқу құралы Ғ.И.
Ізтаев, Б.
Отыншиев.- Алматы,
1994.- 224 б.
Ұн зауыттарының Зерделеу, оқып Есіркеп Г.Е. Өңдеу Реферат 14 апта
технологиялық білу, уйрену өндірісінің арнайы тексеру,
сипаттамасы және технологиясы: тақырыпта
олардың оқулық. 1-ші бөлім сөйлесу
экономикалық [Мәтін]: оқулықГ.Е.
тиімділігі Есіркеп, М.И. Құтыш,
С.Б. Ермекбаев. –
Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ,
2013. – 169 б.
Ұн өнімдерінің Зерделеу, оқып Ізтаев Ғ.И. Конспект 15 апта
биологиялық білу, уйрену Астықтану және тексеру,
құндылығы диқаншылық негіздерітақырыпта
2. Ұн өнімдерінің [Мәтін] : оқулык : сөйлесу
тағамдық оқу құралы Ғ.И.
құндылығын Ізтаев, Б.
жоғарлату жолдары Отыншиев.- Алматы,
1994.- 224 б.

5 ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІНІҢ КАРТАСЫ

Әдебиеттер тізімі

а. Негізгі әдебиет

№ Атауы Барлығы
кітап кафедрада оқытушыда
ханада
1 В.А. Резчиков, О.Н.Налеев, 2 - -
С.В.Савченко. Технология
зерносушения. Учебник.
Изд.Алматинский технологический
институт. 2000 – 400 стр.
2 Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің 5 2 1
арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е.
Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б.
Ермекбаев. – Астана : С.Сейфуллин
атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
3 Ізтаев Ғ.И. Астықтану және 8 - 2
диқаншылық негіздері [Мәтін] :
оқулык : оқу құралы Ғ.И. Ізтаев,
Б. Отыншиев.- Алматы, 1994.- 224
б.
4 Бектурганова А.А. Технология 9 3 -
перерабатывающих производств:
учебно-справочное пособие. Часть 4
[Текст]: учебная А.А.
Бектурганова, А.М.Омаралиева,
Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.-
Астана : ТОО"Дәме", 2011.- 116 c.
5 Е.М.Бобликов, В.А. Буханцова, 4 - -
Б.К.Маратов. Технология хранения
зерна: Учебник для вузов:
Издательство Лань. 2003. – 448с.
6 Күзембаев, Қ. Азық-түлік өнімдерін3 - -
тану. – А., 200676 233 б.
7 Филин, В.М. Оценка качества 6 - 1
зерна крупяных культур на малых
предприятиях.-М.,2003, 266 с.
8 Филин В.М., Устименко Т.В. 7 - 1
Рис-зерно. Определение типового
состава и класса зерна.- М.: ДеЛи
принт, 2004.
9 35. Устименко Т.В., Филин В.М. 4 - -
примерная программа учебной
дисциплины по выбору студента
Новые методики и оборудование в
товароведении зерна и продуктов
его переработки.-М.: Издательский
отдел ИПР СПО.2004.
10 Трисвятский Л.А., Шатилов И.С. 1 - -
Товароведение зерна и продуктов
его переработки.-М.: Колос,1992.

b. Қосымша әдебиет

№ Атауы Барлығы
кітап кітап кітап ханада
ханада ханада
1 Современные средства размола зерна 1 - -
А.И. Зотьев, А.Г. Аронов, И.П.
Петрухин, А.С. Цыплаков. - М.: Колос,
1982.-136с.
2 Цециновский В.М.,. Птушкин Г.Е. 6 - -
Технологическое оборудование
зерноперерабатывающей промышленности.
– М:, Колос, 1976.- 368с.
3 Демский А.Б., Берлекин М.А., Тамаров 2 - -
Е.В. и д.р. Справочник оборудования
для производства муки и крупы. - МВО:
Агропромиздат, 1990.- 220с.

6 Ұн өндірісінің технологиясы пәні бойынша дәрістер жиыны

Тақырыптар атауы Сағат
№ саны
1 Астықты ұнға өңдеу технологиясы. Астықтың технологиялық 1
қасиеттері.
2 Ұн өндірісінің жалпы сипаттамасы және тарихы. 1
3 Қазақстанның жалпы бидай өндірісіндегі даму тенденциялары. 1
4 Ұн зауытындағы астықты ұн тартуға дайындау үрдісінің 2
технологиялық сипаттамасы.
5 Ұн зауытындағы астықты ұнтақтау үрдісінің технологиялық 2
сипаттамасы.
6 Ұн сапасына қойылатын талаптар. 2
7 Ұнның арнайы технологиясы. 2
8 Ұн қасиетін жақсарту жолдары. 1
8 Ұнды сақтау кезінде жүретін үрдістер. 1
9 Ұнның химиялық құрамы. Бидай және қара бидай ұнының 1
наубайханалық қасиеттері.
10 Ұн өнімдерінің тағамдық құндылығын және сапасын жоғарлату 1
жолдары.
Барлығы 15

ДӘРІС 1
АСТЫҚТЫ ҰНҒА ӨҢДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ. АСТЫҚТЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ
Жоспар:

1. Астықтың технологиялық қасиеттері: астықтың ұндық қасиеттері, ұнның
наубайханалық құндылығы.
2. Астықтың технологиялық қасиеттеріне баға беретін көрсеткіштер
3. Дәннің ұн тартуға әсер ететін көрсеткіштері

1. Астықтың технологиялық қасиеттері: астықтың ұндық қасиеттері,
ұнның наубайханалық құндылығы
Астық – дәнді –дақылдардың бір жылдық жемісі. Астық өндіру – ауыл
шаруашылығының маңызды саласы, себебі дәнді-дақылдар күнделікті өмірдегі
тамақтануда маңызды орын алады және де мал шаруашылығының жемдік базалық
негізі болып табылады. Тек жай тамақтануда адам жылына 140 кг жуық дәнді-
дақылдарды пайдаланады. Жалпы алғанда, дәнді-дақылдардың 100-ге жуық
түрлері бар, алайда маңыздысы 9-10 түрі.
Ұн алу үшін көбінесе бидайды, қара бидайды және аз мөлшерде жүгері,
күріш және арпа дәндерін пайдаланады.
Астықтың технологиялық қасиеттері деп – дәннің барлық физикалық,
химиялық қасиеттері мен сапасын, оның ұнға айналу кезіндегі сипаттамасын,
ұнның жалпы шығымын және оның сапасын айтады, сондай-ақ энергия шығыны
жатады.
Астықты қабылдау және ұн тартуға дайындау кездерінде бидайдың күшіне
едәуір көңіл бөлінеді. Өйткені күшті бидайдан сапалы және наубайханалық
қасиеттері жоғары ұн алуға болады. Осындай ұнды наубайханалық қасиеттері
төмен ұндарды жақсарту үшін пайдаланылады. Бидайдың күштілігін көбіне
дәннің және ұнның наубайханалық күшіне қарай жұмсақ бидай күшті, орташа
және нашар деп үш топқа бөлінеді. Профессор Е.Д. Казаков бұл үш топқа
мынадай баға берген.
Күшті бидайдан алынған ұннан қамыр илегенде ол суды көп сіңіреді. Осы
қамырдан пісірілген нан сапалы, көлемі үлкен болады. Ол ашып жетілу үшін
көп уақытты қажет етеді, нанның қабығы жұқа болады.
Күшті орташа бидайдан да наубайханалық сапасы жақсы ұн алуға болады.
Күшті нашар бидай ұнының наубайханалық қасиетін жақсарту үшін күшті
бидайдың ұнын қосу қажет.
Дәннің шынылылығы мен басқа көптеген қасиеттері оның наубайханалық
сапасын бағалайтын көрсеткіштер. Дәннің шынылығымен оның проценттік мөлшері
бидайдың сортты ұн тартуға жарамдылығын және тартқанда жүретін процестердің
ырғағын ретімен анықтайды.

2. Астықтың технологиялық қасиеттеріне баға беретін көрсеткіштер
Астықтың технологиялық қасиеттері негізінде үш топқа жататын
көрсеткіштер арқылы бағаланады:
1. Астықтың жалпы сапалық көрсеткіштері – дәмі, иісі, түрі-түсі,
ылғалдылығы, сондай-ақ шөп-шалаң, жұқпалы аурулармен және зиянды
жәндіктермен зақымданған дәндердің мөлшері, 2,0х20 мм електен өткен заттар.

2. Дәнді ұнтақтауға әсерін тигізетін көрсеткішет – дәннің шынылығы,
ірілігі, біркелкілігі, көлемділік өлшемі, 1000 дәннің салмағы, күлділігі,
тығыздығы.
3. Наубайханалық көрсеткіштер – мөлшері мен сапасы, газ шығару және
ұстап тұру қабілеті, еленген ұнның қасиеттері, сынақ нанның бағалары, т.б.
қаситтері.
1-кесте. Бидайға және қара бидайға қойлыған негізгі (тұрақты) талап
көрсеткіштері (% есебімен)

Көрсеткіштер Бидай Қара бидай
Ылғалдылығы 14,5 14,5
Дәннің күлділігі 1,97 1,97
Шөп-шалаң қоспалары 1,0 1,0
Оның ішінде: 0,1 0,1
тас-балшық
зиянды қоспалар 0,1 0,1
Дәнді қоспалар 1,0 1,0
Көлемдік өлшемі, гл 750 750

3. Дәннің ұн тартуға әсер ететін көрсеткіштері
Төменде көрсетілген бұл көрсеткіштер дәнді ұнтақтап, ұнға айналдыру
кезінде ұнның шығымы мен сапасына, электр энергиясының шығынына улкен әсер
етеді. Олар мыналар.
Дәннің шынылығы. Бидай мен қара бидайдың эндоспермінің құрамы дәннің
құрылысына едәуір әсер етеді. Ал дәннің құрылысы өз кезегінде ұн тартуға
дайындауда, ұнның түсіміне көп әсер етеді. Эндоспермнің құраына байланысты
бидай дәні шынылығына қарай үш топқа бөлінеді:
1. Шынылығы 60%- тен жоғары;
2. 40%-тен 60%-ке дейін;
3. 40%-тен төмен астық партиялары.
Бірінші топқа жататын дәндер салыстырмалы түрде қаттылау болады да оны
ұстату үшін көп энергия жұмсалады, одан ұнтақтау жүйесінде көп және сапасы
жоғары жарма алынады. Ал шынылығы үшінші топқа жататын дәндер жұмсақ
болғандықтан, жеңіл ұнтақталады, электр энергиясы аз жұмсалады, ұнның
шығымы өседі. Астықты ұн тартуға дайындау кезінде шынылығы әртүрлі астық
партияларын араластырып, шынылығы орташа 50-60% қоспа ұн тартылатын
партиялар дайындайды.
Дәннің ірілігі және біркелкілігі. Ұсақ дәнге қарағанда ірі дәнде
нәруыздың мөлшері көптеу, сапасы жоғарылау болады. Ұсақ дәнмен
салыстырғанда ірі дәннің күлділігі төмендеу эндоспермінің қөлемі үлкен
болады. Ұнтақтау кезінде ірі дәннен жоғары сапалы көп жарма алынады.
Ірілігі бойынша біркелкі дәндерді тазалау және ұн тартуға дайындау,
ұнтақтау едәуір жеңіл болады. Сонымен қатар олар диірменнен жақсы өтеді.
Салмағы жоғары бидай мен қара бидайдың дәндері ірі, толық, біркелкі,
эндосперм мөлшері үлкен болады. Ондай дәндерден ұнтақтау кезінде көп
мөлшерде жоғары сапалы ұн алынады. Сондықтан бұл көрсеткішті шығымды
есептеп анықтау үшін қолданылады.
1000 дәннің салмағы.Бұл көрсеткіш дәннің ірілігін, біркелкілігін
көрсетеді. Сондықтан оны дәннің ұнға айналу қасиетінің көрсеткіші деп
есептейді. Егер 1000 дәннің салмағы жоғары болса, онда одан алынатын сапалы
ұнның түсімі де көп болады.
Дәннің тығыздығы. Дәннің тығыздығы, ірілігі, 1000 дәннің салмағы және
оның химиялық құрамымен тығыз байланысты. Сондықтан дәннің технологиялық
қасиеттерінің көрсеткіші қатарында өзіндік орны бар.
Дәннің күлділігі. Бұл көрсеткіш дәннің құрамындағы минералдық заттардың
мөлшелерін көрсетеді. Дәнде минералдық заттар әр түрлі орналасады. Көбіне
олар дәннің алейрон қабатында, қабыршақтарында, тұқым бүршігінде
орналасады, ал эндоспермде олардың мөлшері аз болады. Бұл заттар дәнді
ұнтақтаған кезде қабыршақтармен бірге кебекке шығып кетеді де ұнның
күлділігі төмендейді. Сондықтан ұнның сапасын оның күлділігі арқылы
бағалайды. Бұл тек жорамал баға болып есептеледі.
Дәннің күлділігі дақыл өскен топырақтың химиялық құрамына, ауа райына
және дәнің сортына байланысты өзгеріп тұрады. Жұмсақ және қатты бидайдың
күлділігі 1,44 – 2,10 % арасында болса, алейрон қабаты мен қабыршақтарының
күлділігі 5,76 – 9,12% арлығында болады. Дәннің эндоспермасының күлділігі
(бидай) – 0,36-0,60% болса, қара бидайдікі 0,36 – 0,7% болады. Дәнді
тартудағы негізгі міндет – эндоспермасын таза бөліп, күлділігі төмен ұн
алу. Қазіргі уақытта диірменде 70% ке дейін, күлділігі эндоспермнің
күлділігіне жақын, жоғары сапалы ұн тартылады.
Қара бидайды диірменде тарту көрсеткіштері бидайға қарағанда едәуір
төмен. Қара бидайдың шынылығы 15 – 40 %, салыстырмалы тығыздығы 1000
дәнінің салмағы 10 – 40г, яғни бидайға қарағанда аз. Сондықтан оны ұнтақтау
кезінде қабыршықтарынан айырып алу өте қиын және энергияны көп қажет етеді.
Қара бидайдан алынатын ұн мөлшері мен сапасы да бидайдікінен төмен.
Дәннің наубайханалық қасиеттерін бағалайтын көрсеткіштер. Олар дәннің
технологиялық қасиеттерін бағалауға керекті көрсеткіштердің ішіндегі,
ерекше маңызыдысы. Ол көрсеткіштер мына төменгі сапалық межелер арқылы
сипатталады.
Сағыздың мөлшері мен сапасы.Дәннің сағызы нәруыздың суға ерімейтін
бөлшектерінен тұрады. Оның құрамында нәруызбен мықты байланысқан аздаған
крахмал, май және басқа заттар бар. Сағыз көбіне нәруыздан тұратын
болғандықтан, ұнның мөлшері мен сапасы сағыздың мөлшері мен сапасымен тығыз
байланысты.
Ұндағы сағыздың сапасына қарай бидай төрт топқп бөлінеді:
1) сағыздың мөлшері жоғары – 30% -тен астам;
2) орташа – 26 %-тен 30%-ке дейін;
3) сағыздың мөлшері ортадан төмен – 20 %-тен 25%-ке дейін;
4) сағыз мөлшері өте аз – 20 % -тен төмен.
Еліміздің кейбір бағалы күшті бидайларында сағыздың мөлшері 45% -ке
дейін жетеді.
Дәннің ұндық қасиеттеріне және нанның сапасына сағыздың сапасымен қатар
оның түсі, тығыздығы, серпімділігі әсер етеді. Сондықтан дән серпімді және
сапасы өте төмен деп бөлінеді.
Сағыздың мөлшері мен сапасын бидайды диірменге жіберер кезінде
ескереді. Жоғары бағалы ұн тартуға арнап диірменге жіберілетін дәнде
сағыздың мөлшері 25%-тен, ал жай ұн тартуға арналған дәнде – 20 %-тен, ал
сапасы екінші топтан төмен болмауы керек. Сондықтан диірменге жіберілетін
астықты жинақтағанда сағызының мөлшері мен сапасын әрдайым ескереді.

Бақылау сұрақтары:
1. Астықтың технологиялық қасиеттері неше топқа бөледі?
2. Астықтың ұн тартуға әсер ететін көрсеткіштерін атаңыз.
3. Астықтың сағыздылық қасиеті қалай әсер етеді?

Қолданылатын әдебиет
1. Есіркеп Г.Е. Өңдеу өндірісінің арнайы технологиясы: оқулық. 1-ші
бөлім [Мәтін]: оқулықГ.Е. Есіркеп, М.И. Құтыш, С.Б. Ермекбаев. – Астана :
С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ, 2013. – 169 б.
2. Бектурганова А.А. Технология перерабатывающих производств: учебно-
справочное пособие. Часть 4 [Текст]: учебная А.А. Бектурганова,
А.М.Омаралиева, Ж.Е. Сафуани, Н.С. Машанова.- Астана : ТОО"Дәме", 2011.-
116 c.
3. Ізтаев Ғ.И. Астықтану және диқаншылық негіздері [Мәтін] : оқулык :
оқу құралы Ғ.И. Ізтаев, Б. Отыншиев.- Алматы, 1994.- 224 б.
ДӘРІС 2
Ұн өндірісінің жалпы сипаттамасы және тарихы.

Жоспар
1. Ұн өндірісінің сипаттамасы
2. Ұн өндірісінің қысқаша тарихы

Ұн өндіру адам баласына ежелгіден белгілі. Көптеген жылдар бойы ұн
техникасы және технологиясы дамуда және жетілдірілуде. Теориямен
практиканың дамуына екі жағдай әсерін тигізді. Бірінші - өнімдерді өндіру
өмір талабы; екінші - ұнтақтау процесінің жоғары энергия сиымдылығы.
Сондықтан диірмен техникалық ойдың обьектісі. Басқа өндірістерге қарағанда,
диірмен өндіріс түрін ертерек қабылдады. Барлық техникалық жаңалықтар,
сонымен қатар энергия ошақтары, алдымен диірмендерде жүзеге асырылды. Осы
замандағы жаңа ғылым-кибернетиканың пайда болуы ұн тарту практикасына
борышты.
Желді және сулы қозғалтқыштардың (двигательдер) пайда болуы бұрынғы
библиялық уақыттан, қол диірменнен механикалық әдіске көшуін революциялық
өзгеріспен сипаттауға болады. Сол заманнан бастап тас диірмен машинамен
алмастырылды. Су диірменді жаңа эрадан шамамен 20 ж. бұрын рим архитекторы
Витрувит жазып түсіндірді, сол уақыттан бастап жел диірмен пайда болды. Осы
диірмендер Ресейде IX ғасырда, ал XII жүзжылдықта барлық жерде кеңінен орын
алды.
Бу диірмені Ресейде 1818 жылы салынды, бертін келе бұл диірмендердің
саны 690-ға жетті. Диірмендерде ішкі жаңғыш двигательдер кеңінен қолдана
басталды. 1914 ж. Санкт-Петербургте қара бидайдан еленген ұн алатын
диірменінде бірінші рет электр қозғалтқыш пайдаланды.
Инженерлік ойдың дамуына байланысты техника мен технология жаңара
бастады. 1783 ж. американдық инженер Эванс барлық операциялар толық
механикаландырылған диірменді жобалап жүзеге асырды. Бұл диірменде кол
жұмысы толык механикаландырылды. Жел жэне сумен жүретін тас диірмендерде
ауыр жұмыстар механизацияланды.
Білікті станоктарды ойлап табу диірмен дамуында өте зор роль атқарды.
Ресейде бүл станоктар 1822ж. қолданды. 1880 ж. Волга бойыңдағы диірмендер
толығымен білікті станоктарға көшті. Қазіргі кезде ұнтактау үшін негізінен
осы станоктар қолдануда. Рассевтермен желді елек машиналары технологиялык
процесті, әсіресе аралық өнімдерді құрамына ажырату үшін таптырмайтын
жабдықтар.
Техника мен технологияның баяғыдан үздіксіз дамуы астық дәнін
пайдаланудың жоғары нәтижелерін қамтамасыз етуде. Тіпті құл дәуірі
кезіндегі анайы техника мен технологиясы бар тас диірмендерде әжептеуір
нәтижелер алынды. Мысалы, жаңа эраның X ғасырында, Плиныйдың жазуы бойынша,
бидайдан бірнеше сортты ұн алынған. Плиный бойынша, астыққа процентпен
есептегенде, ұнның шығымы:
жоғары сорт ұны 15,7%; орта сортты ұн - 48,3%; жармадан алған ұн -
28,1%; күңгірт түсті ұн - 4,6%.
Қазіргі кезде бидайдан шығымы 75...80% әртүрлі сортты ұн алады. Бәсеке
жағдайы кейбір диірмендерде бестен, ал кейде 12-ден көп ұнның түрлі
сорттарын шығаруды талап етуде.
Күрделі техника және технология ғалымдардың назарын аудартты.
М.В.Ломоносов диірмен үлгісімен тісті доңғалақ жұмысын зерттеп, үйкелістің
машинадағы ролін дәлелдеді және су диірмені бойынша гидравлика аймағында
классикалық ізденістер жүргізді.
Ұн зауыттарын жобалап салуда жэне оларды іске қосуда арнайы
оқулықтардың қажеттілігі анықталды. Осы мәселелер бойынша бірінші рет
1812ж. В.Левшиннің инженерлік нұсқаулары жарыққа шықты. Осыдан кейін
осындай оқулықтар әрдайым басылып тұрды. Д.И.Менделеевтің "Технологии"
жұмысында диірмен өндірісіне елеулі көңіл бөлінді.
1876ж. бірінші инженер-мукомол, Санкт-Петербург технологиялық
институтының профессоры ГІ.А. Афанасьев "Курс мукомольных мельниц"
оқулығын баспадан шығарды, ал 1884ж. оның оқушысы профессор К.А.
Зворыкин "Курс мукомольных мельниц" кітабын шығарды. Осы
традицияны одан ары жалғастырған профессор П.А.Козьмин 1912ж. "Мукомольное
производство" оқулығын шығарып, одан кейін оның бірнеше рет жаңарған түрі
баспадан жарық көрді, сондай-ақ ол ағылшын тіліне аударылды. Осы оқулық
1950ж. дейін жоғары оқу орындарында негізгі оқулық болып саналды.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.