ҚАЗАҚСТАНДА CLIL ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

А. О. Нурахамбаева

«Әлеум. педагог. және өзін-өзі тану» бағыт. 4 курс студенті e-mail:nurakhambaeva@bk. ru Б. E. Caбыpбaй, әлеум. ғыл. маг., ғылыми қызметкер e-mail: b. e. sabyrbay@mail. ru Академик E. A. Бөкeтoв aтындaғы ҚарМУ, Қарағанды қ.

ҚАЗАҚСТАНДА CLIL ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Аннотация: Бұл мақалада Қазақстандағы CLIL технологиясының маңызды да өзекті тұстары туралы айтылатын болады. Қазақстандағы Шет тілдерін оқытудағы тиімді әдіс тәсіл екендігі айтылған. Сонымен қатар CLIL технологиясы қолданылатын сабақта тіл енді мақсат емес, бірақ басқа пәндерді оқып үйрену құралы, яғни студенттер ағылшын тілінің көмегімен жаңа және пайдалы ақпаратты ала аладтындығы қарастырылған.

Кілт сөздер: CLIL (Content and Language Integrated Learning), Content, Communication, Cognition, Culture.

Қазақстан Республикасының 2016-2019 жж. арнайы білім беру мен ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасының негізгі міндеттерінің бірі - орта білім берудің мазмұнын жаңарту болып табылады, ол білім беру жүйелерін және білім беру технологияларын дамыту бағдарламаларын әзірлеуді және іске асыруды талап етеді. Осыған байланысты, ең көп таралған пән мен тілді кіріктіріп оқыту технологиясы - CLIL (Content and Language Integrated Learning) .

CLIL - шетел тілін үйренудің ең қызықты және соңғы уақытта танымал тәсілдерінің бірі болып табылады. CLIL термині алғаш рет 1994 жылы Дэвид Марш пен Анна Мауллердің шетел тілінде тілдік емес пәндерді оқыту әдістемесі ретінде ұсынды. Бұл тәсіл оқыту құралы ретінде шетел тілін пайдаланудың әртүрлі формаларын қамтиды, болашақта дұрыс сәтті күтпестен, оқушыларға жаңа тілдік дағдыларды дәл осы уақытта іс жүзінде пайдалануға мүмкіндік береді. Осылайша, ағылшын тілін үйрену пәнаралық сипатқа ие қылады және басқа пәндермен тығыз байланыстырады [1, 74-79] .

CLIL технологиясы үш негізгі міндеттерді қарастырады:

1. Тіл дағдыларын дамыту.

2. Ойлау дағдыларын дамыту.

3. Осыған дейінгі алынған білімдер мен тілдерді белсендіру.

Осы әдіс бойынша оқу курсын құрастырған кезде CLIL 4 «С» әдісін қарастыру қажет:

Content - оқытылатын пәннің шеңберінде білімді, дағдыларды және қабілеттерді меңгеру үдерісі. Оқытушы зерттелетін пән бойынша жаңа білім мен дағдыларды үйрену үдерісін ынталандыруы керек.

Үш тілдік оқыту үлгісі негізінде әзірленген Интеграцияланған білім беру бағдарламасына сәйкес, тіл тілдің өзі үшін емес, нақты білімді алу үшін зерттелмейді. Яғни, тілдік дағдылар тілдік пәндерде ғана емес, сонымен қатар басқа да тақырыптық салаларда дамиды.

Communication - пән бойынша білім алу үшін шет тілін үйрену. Бұл кезең балаларға шет тілін үйрену құралдарын толық пайдалануға мүмкіндік береді. Тіл өз бетінше емес, байланыс құралы. CLIL-дің негізгі мақсаты - оқытушының көмегімен және өзгелердің қатысуымен шет тілін қарым-қатынас құралы ретінде пайдалануда сабақта белсенді түрде қолданылуы үшін оқытушының сөйлеу уақытын қысқарту және студенттің сөйлеу уақытын арттыру болып табылады. Талқылауға, дебаттарға, форумдарға қатысу мотивацияның өсуіне ықпал етеді, ақыл-ойды талап етеді және талқылау барысында және мәселелерді талқылау барысында студенттердің сөйлеу белсенділігін ынталандырады.

Cognition - ойлау. Оқытушы студенттердің тілдік қабілеттерін барынша арттыруға тырысады. Сараптамалық сын тұрғысынан ойлауды, міндеттерді және салыстыру бойынша жаттығуларды, тапсырманы табуды, негізгі табуды және т. б. міндеттері осы мақсатқа қол жеткізуге ықпал етеді.

Culture - өзінің қазақ және шет тілдерінің мәдениетін түсінуге, өз орындарын және рөлін анықтауға, басқа да мәдениеттерге оң көзқарас қалыптастыруға бағытталған мәдени білімдер CLIL-дің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл принцип қазақ тілінде пәндерді орыс тілінде сабақ ретінде оқығанда, орыс тілінде пәндерді қазақ тілінде оқытатын сыныптарда және орта мектепте ағылшын тілінде оқытылатын пәндердің көпшілігін оқығанда оқитын тілі ретінде жүзеге асырылады. [2, 226-229] .

СLIL концептуализацияға әсер етуі мүмкін. Әртүрлі тілдерде бір нәрсе туралы ойлау қабілеті тұжырымдаманы түсінуімізге және біздің тұжырымдамалық көрсету құралдарын кеңейтуге көмектеседі. CLIL технологиясы қолданылатын сабақта тіл енді мақсат емес, бірақ басқа пәндерді оқып үйрену құралы, яғни студенттер ағылшын тілінің көмегімен жаңа және пайдалы ақпаратты ала алады. Тіл үйренудің маңызы арта түседі, себебі ол жерде және қазір нақты мәселелерді шешуде қолданылады [3, 288-292] .

Бұл модельді қолданудың артықшылықтары:

+ Студент көп тілдік материалдарды меңгереді, яғни табиғи тіл ортасында толығымен батыру.

+ Әртүрлі тақырыптар бойынша жұмыс сізге белгілі бір терминдерді, белгілі бір тілдік конструкцияларды үйренуге мүмкіндік береді, ол пән терминологиямен толықтырылуына көмектеседі және оны әрі қарай оқуға және алынған білімдер мен дағдыларды қолдануға дайындайды.

+ Тілді кіріктіру әдісі материалды стандартты ұсынудан алшақ кетуге және болашақта кәсіби және күнделікті қарым-қатынасқа пайдалы болатындай кең көлемде білім алуға мүмкіндік береді. Студенттер өздерінің тілдік қабілеттерін ғана емес, өмірдің түрлі салаларында да: медицина, өнер, бизнес және т. б.

Бұл технологияның негізгі кемшіліктері - белгілі бір пән бойынша оқытушының шет тілі бойынша жеткілікті білімінің болмауы. Онымен қоса теріс аспектілерге ағылшын тіліндегі кейбір оқулықтардың жетілмегендігі және білім беру бағдарламасына сәйкес зерттеулер саны жеткіліксіз. Және де, техниканы қолдану студенттердің шет тілін меңгерудің әртүрлі деңгейіне жетуіне кедергі келтіреді, мұның өзі оқу жүктемесінің артуына және, тиісінше, бірқатар психологиялық және психосоматикалық мәселелерге алып келуі мүмкін. Оқытушы, өз кезегінде, белгілі бір талаптарға жауап беруі тиіс: тәрбиелік материалды ұсынудың және білім беру ісін ұйымдастырудың әртүрлі формалары мен әдістерін қолдану, студенттердің жеке қабілеттерін ескеріп, үнемі шығармашылық іздестіруге қатысу.

Сонымен қатар, CLIL технологиясы негізінде оқу материалын жоспарлау кезінде оқытушы білім алушылврдың жасын, шет тіліндегі біліктілік дәрежесін және шет тіліндегі оқу материалдарын қабылдауға дайындығын ескеру маңызды. Техника бес негізгі принциптерге негізделеді, оларды қолдану кезінде ескеру керек. Бұл дегеніміз келесі аспектілер:

оқытушы;
тілдік;
мәдени;
әлеуметтік;
пәндік[4, 88-101] .

Үш негізгі курс үлгілері бар:

1) Тілдік білім беруді кеңейту - аптасына бір-екі сағат тақырыптың немесе бірнеше пәннің жеке тақырыптары бойынша материалдармен жұмыс жасауға арналған.

2) Модульдік оқыту - оқу үрдісінің әртүрлі кезеңдерінде, шет тілінде бір немесе бірнеше пәндерді оқып үйрену үшін модульдер енгізілген.

3) Пәннің ішінара жалғануы - 50% дейін шет тілі сабақтарының CLIL технологиясы бойынша жүргізіледі. Оқу материалының мазмұны пән бойынша негізгі сабақтарда қарастырылған материалды қайталайды немесе толықтыра алады.

Жоғарыда аталған барлық факторларды ескере отырып, CLIL технологиясына негізделген курс келесі білім беру мақсаттары мен міндеттерін шешуге мүмкіндік береді:

Шет тілін үйренуге ынталандыру.
Студенттерді шет тілін саналы түрде және күнделікті коммуникациялық тапсырмаларды еркін шешуге үйрету.
Студенттердің білімін және басқа да мәдениеттерді түсіну.
Студенттердің білімін жалғастыруға және жаһандық контекстте жұмыс істеуге мүмкіндік беру.
Шет тілін табиғи және заманауи түрде пайдалану арқылы лингвистикалық және коммуникативтік құзыреттерді дамыту.

CLIL сабағы оқытушының келесі ұстанымдарды сақтауды талап етеді: