Әлеуметтік - экономикалық жоспарлау экономиканы мемлекеттік реттеудің құралы ретінде

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік-экономикалық жоспарлау экономиканы мемлекеттік реттеудің құралы ретінде.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің маңызды алғышарты болжамдарды әзірлеу болып табылады. Мемлекеттік болжау елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының қандай да бір бағыттары туралы ғылыми негізделген көзқарастар жүйесін білдіреді. Нарықтық қатынастарға көшу жағдайында болжау өте үлкен мәнге ие болады және басқарудың барлық жүйесінің бастапқы кезеңіне, негізіне айналады. Бұл нарық жағдайында даму траекториясының өзгеруімен, оның нұсқаларының баламалылығы өсуімен, жағымсыз, жағымсыз жағдайлардан шығу жолдарын іздеу қарқындылығы күшеюімен байланысты.
Баламалы болжамдардың дамыған жүйесі ықтимал нұсқаларды салыстыруға, салыстыруға, олардың оңтайлы таңдауын таңдауға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, нарықтық экономикада дербес, өзінің жауапкершілігімен сол немесе басқа да шешімдерді қабылдайтын субъектілердің саны ұлғаюда (мемлекеттік кәсіпорындар мен шетелдік инвестициялары бар кәсіпорындар, кооперативтер, фермерлік шаруашылықтар, республикалардың, өлкелердің, облыстардың жергілікті билік органдары). Осы субъектілердің әрқайсысына нарықтық конъюнктураның өзгерістерін, өз шешімдерінің ықтимал салдарын алдын ала болжауы қажет.
Мемлекеттік болжау даму перспективаларын болжауға мүмкіндік беріп қана қоймай, кәсіпорындарға, компанияларға мемлекеттің ниеті туралы ақпарат береді, реттеудің барлық басқа нысандары үшін үйлестіруші буын болып табылады. Болжам нарыққа мақсатты даму береді.
Бірде-бір шаруашылық, оның ішінде стратегиялық шешім олардың салдарын алдын ала болжаусыз, стратегиялық және тактикалық басымдықтарды, оларды іске асыру жөніндегі мақсатты іс-қимылдарды таңдаусыз қабылданбайды және орындалуы мүмкін емес. Бұл үшін елдің және оның өңірлерінің әлеуметтік-экономикалық дамуын болжау, стратегиялық және индикативтік жоспарлау және бағдарламалау сияқты сыналған құралдар пайдаланылады. Осылайша мемлекет экономикалық өмірді жалпы реттеу функциясын ғана емес, сонымен қатар елдің даму перспективаларын және оның әлемдік шаруашылықтағы орнын ескере отырып, құрылымдық ілгерілеулер мен инновациялық дамудың бағыттарын айқындайтын өзінің стратегиялық-инновациялық функциясын да орындайды.
Болжаумен, яғни болашақ дамуды алдын ала болжаумен және микро және макродеңгейлердегі экономикадағы ықтимал жылжулар салдарларын шаруашылық өмірдің әрбір агенті айналысады. Бұл жағдайда мемлекеттік болжау-басқарудың әртүрлі деңгейлерінде мемлекеттік және муниципалдық органдар айналысатын болашақты болжау туралы сөз болады.

Экономикалық және әлеуметтік даму көп қырлы, көпфакторлы және қарама-қайшы. Сондықтан болжамдар әдетте бірнеше нұсқаларда (сценарийлерде) жасалады. Бұл әсіресе, экономикалық жүйенің дамуындағы өтпелі, дағдарыстық кезеңдер жағдайында, ол тұрақсыз болған кезде және жағдай күрт өзгеріп кетуі үшін мән-жайлардың кездейсоқ тоғысуы кезінде өте маңызды. Дәл осындай жағдай Ресейде және 90-шы жылдары басқа да посткеңестік елдерде қалыптасты [1].
Орталықтандырылған-жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу болжаудың рөлі мен маңыздылығын айтарлықтай арттырды. Бұрын негізгі шешімдерді одақтық орталықта қабылдаған, ол ғылыми-техникалық прогрестің кешенді бағдарламасы және оның 20 жылға арналған әлеуметтік-экономикалық салдарлары, елдің өндіргіш күштерін 15 жылға орналастырудың және дамытудың бас схемасы сияқты ұзақ мерзімді болжамдарға сүйенген. Енді ауырлық орталығы шаруашылық шешімдерді қабылдайтын және олардың орындалуы мен салдары үшін жауапты болатын кәсіпорын, ұйым, банк, холдинг деңгейінде тұр. Сапалы болжамдарға сұраныс күрт өсті. Олар енді барлық нарық агенттеріне қажет. Алайда, әрбір кәсіпкерге ұлттық және әлемдік шаруашылықтағы алда болатын өзгерістерді алдын ала болжай білу күшінде емес. Мемлекеттік органдар мен ғылыми ұйымдардың болжамдардың негізділігі мен сенімділігі, олардың кәсіпкерлерді қамтамасыз етуі үшін рөлі мен жауапкершілігі артты.
Болжамдар мемлекеттік органдарға ең алдымен ұзақ мерзімді және орта мерзімді кезеңдерге арналған стратегиялар мен даму басымдықтарын негіздеу үшін, яғни стратегиялық жоспарлау үшін қажет. Нарықтық экономикада стратегиялық жоспарлаудың үш негізгі функциясын бөліп көрсетеді. Біріншіден, ішкі қажеттіліктерді, даму кезеңдері мен өзгеруін ескере отырып, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының перспективалы мақсаттарын, сондай-ақ әлемдік өркениет кеңістігіндегі, жаһанданған экономикадағы орнын айқындау. Екіншіден, мемлекеттің шектеулі ресурстары мен мүмкіндіктерін ескере отырып, перспективада әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық, инновациялық және экологиялық даму мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік беретін стратегиялық басымдықтарды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.