Азық құрамы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Технология және биоресурстар факультеті
___________________________________ ______________ кафедрасы

Тақырыбы: Дайындалған азықтар бойынша азықтық
қоры анықтау

Орындаған:

Тексерген:

Алматы 2019 жыл
Жоспар
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Мал азықтандыру
2.2. Мал азықтарының жіктелуі, бағалануы
2.3. Азықтандыру түрлері
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

І. Кіріспе
Азық қоректілігі туралы ұғым, мал мұқтажын энергиямен, протеинмен, кӛмірсулармен, минералды заттармен және витаминдермен қанағаттандыру. Азық қоректілігін оның химиялық құрамы арқылы бағалау. Азықтың зоотехникалық талдау схемасы (үлгісі). Мал азықтандыруда азық құрамындағы су, кӛмірсулар, май, протеин (ақзат), минералды тұздардың зат алмасу барысындағы физиологиялық маңызы. Азық құрамындағы органикалық заттар- энергия кӛзі, мал денесінде ақзат пен май түзге жұмсалатын материал. Азықтың химиялық құрамы- азық қоректілігінің алғашқы кӛрсеткіші. Кӛпжылдық шӛп, жүгері, арпа, картоп, асбұршақ, азықтық қызылша сияты негізгі азықтық дқылдардың әр гектарынан алынған түсімді бағалау, сол түсім құрамындағы құрғақ зат, протеин, клетчатка, май және азотсыз экстрактивті заттарды жалпы мӛлшері. Азық қоректілігін қорытылатын қоректік заттар арқылы бағалау. Азықтың қорытылуы- мал қоректенуінің алғашқы сатысы. Азық құрамындағы қорытылатын қоректік заттарды анықтау тәсілері. Қорыту коэффициенттері туралы ұғым. Қоректік заттар қорытылуын ұлғайту жолдары. Азықтың қорытылу дәрежесіне әсер ететін факторлар. Қорытылатын қоректік заттар қосындысы мен қорытылатын энергия мӛлшеріазықтың энергиялық қоректілігінің кӛрсеткіші. Протеиндік қатынас. Мал денесінде зат, энергия алмасу деңгейін анықтау тәсілдері. Зат және энергия алмасуы- мал денесіндегі тіршілік үрдістері және малдан мол ӛнім алу негізі. Азықтандыру арқылы мал денесіндегі материалдық ӛзгерістерді зерттеу, осы мақсатта қолданылатын тәсілдер. Мал азықтандыру арқылы ғылыми- шаруашылық және теңгермелік тәжірибелер жасау. Денедегі азот пен кӛміртегі тепе-теңдігін анықтау. Респираторлық тәжірибе (тыныс алдыру) арқылы денедегі энергия тепе-теңдігін анықтау. Таңбаланған атом тәсілі. Азықтың жалпы энергиялық қоректілігін баалау. Азықтың энергиялық қоректілігі туралы түсінік. Азықтың жалпы қоректілігін бағалау тарихы мен оның дамуы. Энергиялық қоректілікті бағалау бірлігі (ӛлшем), қорытылатын қоректік заттар қосындысы (ҚҚЗҚ), скандинавиялық азық бірлігі (ӛлшемі), крахмал эквиваленті, сұлы азық ӛлшемі. Азықтың энергиялық қоректілігін бағалау тәсілдері. Мал шаруашылығын азық энергиясымен қамтамасыз ету негізі- азықтық дақылдар ӛнімділігін арттыру және табиғи азық ӛнім түсімділігін арттыру.

ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Мал азықтандыру
Халық шаруашылығының маңызды саласы -- мал шаруашылығы. Ол халық шаруашылығының басқа салаларының дамуына елеулі әсер етеді. Қоғамның материалдық қажеттілігін қамтамасыз ету мал шаруашылығының даму деңгейіне байланысты. Ал мал шаруашылырын өркендетуде азық қорын дамытудың және азықтандыруды ғылыми тұрғыдан ұйымдастырудың маңызы
өте зор.
Бүгінгі шаруа қожалары, фермерлер, мал мамандары азықтандыруда қолданылатын негізгі азықтар түрін, химиялық құрамын, қоректілігін және, т.б. көптеген қасиеттерін нақтылы білулері қажет. Сонымен бірге, малдан мол және сапалы өнім алу мақсатымен, әр түрлі малдарды толық құнды азықтандыра білу -- бүгінгі заманда өзекті мәселе. Азық құрамы. Мал шаруашылығын тиімді жүргізудің басты шарты -- мал азығы қорын дұрыс ұйымдастыру және әрбір малдың барынша өнімді болуына, азықты неғұрлым аз жұмсап, жоғары сапалы өнім алуға мүмкіндік беретін азықтандыру болып табылады.
Ғылыми тұрғыдан балансталып берілген азық малдың ағзасында органикалық заттар (протеин, май, крахмал, жасұнық, қант), минералдық заттар (кальций, фосфор, калий, натрий, күкірт, магний, темір, мырыш, мыс, марганец, йод, кобальт, және, т.б.), биологиялық белсенді заттардың (гормондар, ферменттер, дәрумендер) тиімді пайдаланылуына мүмкіндік жасайды. Су. Мал азығының қоспалары (90-95 %) су және құрғақ заттан тұрады. Су азық құрамы 60-65 °С-та кептіру нәтижесінде анықталатын бастапқы ылғал мөлшері мен гигроскопиялық ылғалдылықтан тұрады. Бастапқы ылғалдың азықтағы бос, әр түрлі қоректік заттардың ерітіндісі түрінде, гигроскопиялық ылғалдық түрлі органикалық қосылыстармен аралас күйінде кездеседі. Су мал ағзасына ішкен суы, азықтар қүрамындағы су, жасуша аралық су арқылы барады. Мал денесінің ішкі температурасының түрақтылығын реттеу, ағзадағы бар-лың химиялық-физикалың қүбылыстар, ас қорыту сөлінің, сілекейдің бөлінуі -- судың ңатысуымен жүреді.
Қцреац зат. Қүрғақ зат органикалың және органика-лың емес (минералды) бөліктерден түрады. Минералды заттар немесе күл жемшөпті жаңңаннан кейінгі қалдың. Азыңтардың қүрғаң затының органикалың бөлігі азот-ты (протеин) және азотсыз заттар мен витаминдерден түрады. Протеиннің қүрамына
аңуыздар мен амидтер кіреді.
Амидтер. Зоотехникалың түрғыдан ңарағанда, амид-тер қүрамына бос амин қышқылдарынан түратын азот-ты органикалық және минералдық қосылыстар, амин ңышңылдарының амиді, аммоний түздары, нитраттар мен нитриттер кіреді.
Шикі протеин амидінің көп бөлігі өсімдіктерде аңуыз-дың аммиактан толық түзілмеген өнімі түрінде, ал ке-лесі бөлімі аңуыздардың ферменттер мен бактериялар әсерінен ыдырауы нәтижесінде пайда болады. Жас көк өсімдіктер протеиніндегі амидтің мөлшері протеиннің 30% -ға дейін болады, себебі онда фотосин-тез процесі тез жүреді. Тамыр-түйнек жемісті азыңтар-да, картопта шикі протеиннің жартысына дейіні амид-тен түрады, бүл азықтарды саңтау барысында амидтер мөлшері көбейеді, ферменттер мен микроағзалардың әсерінен көк өсімдіктерді сүрлегенде және күйіс ңайы-ратын малдардың ас ңорыту жолдарында азыңтың ңоры-тылуы нәтижесінде аңуыздар 40 % -дан 60%
-ға дейін амидтерге ыдырайды.
Азоттың ңосындылардың аңуызсыз түрлерінің қоректік қүндылығы ауыліпаруашылық малдарының барлығы үшін бірдей емес. Үй малының барлың түрлері тек бос және амидті амин ңышңылдарын ғана пайдала-на алады, ал шошңалар мен қүстар жөне жай ңарынды малдар түрлері аммиак түзын, нитраттар мен нитрит-терді азоттың азың ретінде пайдалана алмайды, себебі олар шамадан тыс көп мөлшерде қанға өтсе, малдардың улануына әкеліп соғады.
Кейбір азықтар амидінің ңүрамында улы заттар, глю-козидтер кездеседі, мүндай азыңтарды алдын ала өңдейді немесе малды азыңтандыруға пайдаланбайды.
Протеин. Мал ағзасының дене тіндер негізін аңуыз-дар ңүрайтындыңтан, азыңтағы аңуызды заттардың ма-ңызы өте зор. Азықтағы протеин жас мал денесінің өсуі-не, тозған тіндеріның қайта жетілуіне ңажет. Барлық ферменттер, гормондар, иммунды денелер аңуыздан түрады.
Азықтың азоты бар заттардың бүкіл кешенін (оларға ақуыздарды да ңосып есептегенде) протеин деп атайды. Азың протеинінің мал бойына сіңетін бөлігі ңорытыла-тын протеин деп аталады. Азыңтағы протеиннің биоло-гиялық қоректілігі оның қүрамындағы амин ңышқыл-дарына байланысты. Ағзада кейбір амин қышңылдары жаңа амин ңышңылын түзуге қатысады, бүл процесс бір амин ңышқылдарының, амин топтарының екінші амин ңышқылдарына қосылуынан пайда болады. Малдар әдетте мүндай амин қышңылдарының жеткіліксіздігіне зәру болмайды, дегенмен кейбір амин ңышңылдары ағзада аз түзіледі, я болмаса мүлдем түзілмейді. Олардың ңатарына лизин, метионин, триптофан, лейцин, изолейцин, треонин, гистидин, валин, аргининин, фенилаланин жатады. Бүл амин ңышқылдар тобы алмаспайтын
аминңышқылдары деп аталады.
Майлар. Олар өсімдік және жануар тектес азықтар ңүрамына кіреді және мал үшін маңызы зор энергия көзі болып табылады. Майлар -- глицирин мен май қышңыл-дарының қосындысы. Басқа көмірсутегі қосылыстары-на қарағанда 2,25-2,30 есе көп энергия шығаратындық-тан азықтардың энергиясын арттыратын маңызды мате-риал болып табылады. Мал денелерінде май ең алдымен көмірсутегіден (крахмал, қант) сондай-ақ азықтағы май протеин есебінен пайда болады. Өздерінің физикалық және химиялық касиеттері жағынан майлар біркелкі болмайды, ол май қүрамына кіретін май қышқылдары-ның әр түрлі ара қатынасына байланысты. Май қыш-ңылдары қанықңан және қаныңпаған болып екіге бөлінеді. Қаныңңан май ңышңылдарының еру нүктесі өте жоғары, ал ңаныңпаған май қышқылдарының еру нүктесі төмен болып келеді. Көптеген өсімдік майлары-ның сүйың болып келуі, ңүрамында ңанықпаған май ңышқылдарының көптеп кездесуіне байланысты болады.
Малды азыңтандырғанда рацион ңүрамында линол, арахидон жөне линолен сияқты ңанықпаған қышңыл-дардың тиісті мөлшерде болуын қадағалау керек. Бүл май қышқылдары мал ағзасында түзілмейді, сондыңтан алмаспайтын май
ңышңылдар деп есептеледі.
Май мал денесіндегі жылу көзі ғана болып табылмай-ды, сонымен бірге май арқылы ағзаға майда еритін вита-миндер (А, Д, Е, К) пайда болуына септігін тигізеді. Қүрамында ңаныңпаған май ңышңылдары өте аз азық-пен қоректенген малдың үрьщтануы ңиын жағдайда өтеді, көбінесе ңысыр ңалады, төлді әдеттегіден үзаң көтереді.

2.2. Мал азықтарының жіктелуі, бағалануы.
Мал азығына жануарларды қоректік заттармен қамтамасыз ететін тіршілігі мен өнім сапасына зиянсыз өсімдік пен жануар тектес өнімдер, түрлі химиялық, микробиологиялық және минералдық қосындылар жатады. Мал азығын түріне, қоректілігіне, физикалық жағдайына тағы басқа қасиеттеріне қарай топтастырып жіктейді. Ең алдымен олар табиғи және жасанды болып бөлінеді. Табиғи азықтар тегі бойынша өсімдік және жануар тектес болып бөлінеді. Жасанды азықтарға химия өндірісінің және микробиологиялық түзудің өнімдері кіреді.
Өсімдік тектес азықтар. Өсімдік тектес азықтар физикалық жағдайы мен құрамында қоректік заттар шоғырлану дәрежесіне сәйкес аумақты және құнарлы топқа бөлінеді. Аумақты азықтарға 1 кг құрғақ затында 0,5 кг - нан төмен қорытылатын қоректік заттар шоғырланған, құрамында ылғалдылығы немесе клетчаткасы мол азықтар жатады. 1кг құрғақ затының қуаттылығы 0,65 азық өлшемімен, яғни, 7,1 мДЖ-ден аспайды. Соған қарамастан олар шаруашылық азық қорының негізін құрастырады. Өйткені бұл топқа барлық көк ірі және шырынды жемшөп кіреді.
Ірі азық құрғақ затында 19 пайыздан астам клетчатка болады. Оларға барлық пішен түрлері: сабан, қырман қалдықтары жатады. Қырман қалдықтарында қорытылмайтын заттар көп болғандықтан, малға берер алдында арнайы дайындықтан өтеді.
Ылғалды (шырынды) азық құрамында 40 пайыздан астам ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.