Қоймаларды көкөністерді сақтауға дайындау
Тақырыбы: 350 тонналық көкөніс сақтауға арналған стационарлық қойма
МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Стационарлық қоймалар туралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.2. Көкөніс сақтау қоймасының (300т) құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3. 300 т қоймаға көкөністі сақтауға орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ІV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...26
V. ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
КІРІСПЕ
Кәсіпорындағы өндірісті материалды- техникалық ресурстармен қамтамасыз ету, өнім өткізу және қойма шаруашылығын ұйымдастырудың міндетіне кәсіпорынның қызметіне қажетті шикізат қорын, материалдарды, сатып алынатын жартылай фабрикаттарды, аяқталмаған өндіріс өнімдерін және сатуға шығарған дайын өнімді сақтау және тұтынушыларға жіберу сияқты жұмыстар жиынтығы жатады.
Материалды құндылықтардың сақталуы, олармен өндірісті үздіксіз қамтамасыз ету, айналым қаржыларының айналу жылдамдығы, өнім сапасы мен құны қойма шаруашылығы жұмысының сапасын анықтайды.
Кәсіпорын қоймалары бірқатар белгілеріне қарай жіктеледі.
Қызмет көрсету саласына қарай қоймалар цехаралық (орталық кәсіпорынның барлық бөлімшелерін қамтуға арналған) және цехтың (яғни, дайын өнім сақтайтын қоймалар) болып бөлінеді.
Сақталатын материалды құндылықтар атауларына қарай қоймалар: әмбебап (көп атаулы немесе әртүрлі материалдарды сақтауға арналған) болып бөлінеді.
Қойма аумағына қарай ашық, жабық және жартылай жабық болып бөлінеді.
Қоймалардың құрылымы сақталатын материалдардың физико-химиялық талаптарына сай болып, қойма аумағы толығымен пайдалануы тиіс. Қойма жұмыстарын жүргізу барысында барлық өауіпсіздік шараларын орындалуы басты шарт болып табылады.
Қоймалардың аумағы сақталатын құндылықтардың максималды мөлшеріне қарай есептеледі. Қойманың жүк тұратын аумағында және өзге жалпы аумағының ішінде есіктер мен өту жолдары, сұрыптау аумақтары және тағы басқа орындары болуы тиіс.
Қойманың пайдалы аумағы дәл немесе шамамен есептеледі. Қойманың шамамен есептеген аумағы қоймадағы қордың максималды мөлшерінің 1 шаршы метр аумақтағы тоннамен есептелінетін жүк салмағына қатынасымен анықталады.
Қойма жұмыстарын ұйымдастыруда еңбекті көп қажет ететін жұмыс түрлерін, қол еңбегін азайту мақсатында қоймалардағы жетекші тасу- тиеу, ыдысқа салу, орау жұмыстарын техникалардың жаңа түрлерімен жабдықтау қажет.
Объектілер жанындағы қоймаларды материалдар, жартылай фабрикаттар, бұйымдар, конструкциялар және құрал-саймандарды уақытша сақтау үшін ұйымдастырады. Қоймалардың көлемі құрылыс түрі мен масштабына тәуелді.
Жұмысты ұйымдастыру тәсілдерінің тиімдісі болып - құрылыс алаңдарындағы жұмысты үзіліссіз қамтамасыз ету үшін сақтаулы тұрған материалдардың қоймадағы көлемі мен олардың онда тұру уақытының ең аз мөлшерде болуы саналады.
Монтаждау алаңдарындағы бұл сұранысқа тек ғимаратты транспортты құралдардың үстінен жинаған ұйымдастыру ғана жауап береді, бұл жағдайда объект жанындағы қоймаларда қосымша материалдар ғана сақталады, дегенмен мұндай жолмен тек шағын көлемді үймереттер ғана салынады.
Көп жағдайда құрылыс алаңдарында көлемі және номенклатурасы жағынан үлкен қоймалар ұйымдастырылады.
Қоймаларды жобалау жұмыстары келесі кезекте жүргізіледі:
- сақталатын ресурстардың қажетті көлемін анықтау;
- сақтау түрін таңдау (ашық, жабық және т.б.);
- сақтау түріне қарай ауданын есептеу;
- қойма түрін таңдау, алаңда қоймаларды орналастыру;
- қоймаларда құралдарды орналастыру
Қоймалардың жіктелуі. Қоймаларды арналуына, орналасуына және қолданылуына қарай бөледі:
1) базисті қоймалар (материалды-техникалық қамтамасыз етудің орталық базалары) - бірнеше құрылыс-монтаждық ұйымдарға қызмет етеді. Объект жанындағы қоймалар мен алаңдарындағы қоймаларға жіберілетін материалдар мен бұйымдарды қабылдауға және сақтауға арналған.
2) Учаскелік қоймалар (жалпы құрылыстық немесе арнайыланған бөлімнің қажеттілігіне арналған).
3) объекті жанындағы қоймалар - олар алаңшаларда орналастырылады. Олар монтажды механизмдердің жұмыс істеу зонасында орналасқан ашық қоймалық аудандарды және жабық жерде сақталатын материалдарға арналған шағын қоймалардан тұрады.
4) өндірістік өнеркәсіп қоймалары - өнеркәсіпке қажетті шикізатты сақтауға, көмекші материалдар мен дайын бұйымдарды сақтауға арналған.
5) Аспалы қоймалар - теміржол станцияларында немесе порттарда орналасады. Оларды объектілерге теміржол жолдары салынбаған жағдайда қажетті жерге автомобиль жолы арқылы жеткізеді.
Сақтау шарттарына қарай қоймалар ашық, жартылай жабық, жабық және арнайы болып бөлінеді.
1) ашық қоймалар - атмосфералық факторлардан зардап шекпейтін материалдарды сақтауға арналған (мысалы: бетон, темірбетон конструкциялары, кірпіш, керамикалық құбырлар және т.б.)
2) жартылай жабық қоймалар - (бастырмалар) - температура мен ауа ылғалдылығы өзгерісінен қасиеттерін өзгертпейтін, бірақ атмосфералық түсімдер мен тікелей күн көзіне төзбейтін материалдарды сақтауға арналған (мысалы, ағаш бұйымдар, рубероид, шифер және т.б.)
3) жабық қоймалар - ашық ауада бұзылатын және қымбат тұратын (цемент, әк, гипс, фанералар, шеге, арнайы киімдер және т.б.) материалдарды сақтауға арналған. Оларды жер бетінде немесе жер астында, бірқабатты немесе көпқабатты, жылытылатын немесе жылытылмайтын етіп құрастырады.
4) арнайы қоймалар - жанар-жағар май, жарылғыш заттарды, химиялық материалдарды сақтауға арналған.
Өндірістік қоймаларды анықтау. Қоймалардың ауданын анықтау үшін алдымен қоймаларда сақталатын бұйымдар мен материалдардың, конструкциялардың көлемін анықтап алу керек. Қор - құрылыс жұмыстарын үзіліссіз етуі керек және ол қанша көп болса, жұмыстың қамтамасыз етілуі соғұрлым сенімді болады. Алайда қордың көлеміне қоймалардың құрылуы мен оларды ұстауына кеткен шығынның деңгейі де байланысты болады.
Сондықтан, қоймадағы қордың көлемі минимальды, бірақ жұмысты үзіліссіз қамтамасыз етуге жеткілікті болуы керек.
Өндірістік қордың көлемі көптеген факторларға байланысты, олар: жұмыстардың ұйымдастырылуы, (транспорт үстінен монтаждау немесе қоймадан), транспорт түрі (су, теміржол, автомобильді және т.б.) және т.б. жергілікті жағдайлар.
Қоймалардағы қордың деңгейі нөлден бастап, құрылыстың барлық көлемін аларлықтай деңгейге дейін болуы мүмкін. Қоймалардағы қордың деңгейі - құрылыс жұмыстары транспорт үстінен монтаждалғанда нөлге тең болады. Ал, қоймадағы қордың көлемі - құрылыс жұмыстары алыс жерлерде (мысалы, қиыр солтүстікте) жүріп жатқанда бүкіл құрылыс көлемін аларлықтай болады.[1]
Өндірістік қорларды дайындықты, жүріп жатқан, сақтандыру және маусымдық деп бөледі.
1) дайындықты қор - жұмыстарды өз уақытында бастауға мүмкіндік береді. Ол жұмыстарға берілген уақыт - материалдарды сапалы түсіруге, тиеуге, өндірісте қолдануға дайындауға және қажетті жерге жеткізуге кетеді. Бұл операцияларға кеткен уақыт - рационалды технология мен ұйымдастыруды есепке алғандағы фактілік анализ негізінде жасалады.
2) жүріп жатқан қор. Қоймаға материалдар белгілі бір уақыт аралғында келеді, ол жүріп жатқан қор дегеніміз - сол екі түсірім аралығындағы қажеттілік. Идеалды жағдайда жүріп жатқан қор жұмысты толық қамтамасыз етуге жеткілікті. Алайда, жеткізілуінің жұмысы мен транспортты ұйымдастырудың жұмысының бұзылуы есепке сақтандыру қорын енгізуге әкеледі.
3) сақтандыру (кепіл) қор - бұл құрылыс жұмыстарына қажетті материалдардың барлығы біткен жағдайда, жұмысты тоқтатпай, үзіліссіз қамтамасыз ету үшін пайдаланылады. Сақтандыру қорының пайда болу себебі - бұл жеткізілуінің өз уақытында материалдарды толық жеткізбеуі. Сақтандыру қорының нормасы жүріп жатқан қордың 25-75%-н құрайды.
4) маусымдық (сезондық) қор - бұл қорды белгілі бір маусымда қолданады (мысалы: ағашты орманнан жаздың күні өзен арқылы жеткізеді, ал қыстың күні бұл мүмкін емес және т.с.с.). Маусымдық қордың көлемі - жеткізу сезонының соңғы периодында максималды мәніне жетеді және ол жаңа жеткізу уақытына дейін толық жетуі керек.
Тұрақты немесе күрделі, қоймалар көп мөлшерде жемістер мен көкөністерді ұзақ сақтауға арналған.
Күрделі сақтау орындарының қарапайым алдында даусыз артықшылықтары бар, өйткені оларда жемістер мен көкөністердің жай-күйін үнемі бақылауға болады, өнімді кез келген уақытта және кез келген партиялармен сатуға болады, қажет болған жағдайда сақтау орындарының ішінде сақтау режимін реттеуге, сондай-ақ еңбекті көп қажет ететін жұмыстарды механикаландыруға болады, ақырында олар берік және елдің кез келген ауданында салынуы мүмкін.
Жер үсті қоймалары. бірақ жер үсті, қоймалар жел мен сыртқы ауа температурасының әсеріне қатты бейім, олар қыста жеңіл салқындатылады, сондықтан оларды жылытумен жабдықтайды, қабырғалар мен жабындардың жылу оқшаулануын күшейтеді.
Тереңдетілген және жартылай тереңдетілген стационарлық қоймаларда жер үстімен салыстырғанда қыста көктемде тұрақты температуралық режим жасалады,ол сыртқы ауа температурасының күрт секіруі кезінде де аз ауытқиды. Бірақ оларды жер асты сулары төмен жерлерде (қойманың түбінен 2 м және одан да көп төмен), құрғақ, жақсы сүзілетін топырақтарда салуға болады.
Қабаттылығы бойынша сақтау орындары бар: бір қабатты, жертөлемен бір қабатты, екі және көп қабатты (сурет.1).
Сур.1 стационарлық сақтау орындарын жоспарлау схемасы:
а-қыртыс ойығы; б - жертөлесі бар бір қабатты; в - оқшауланған камералары бар жер үсті; г - орталық өтпе жолы бар жартылай жер; д-сол сияқты жаппай тиеу
Орналастыру тәсілі бойынша стационарлық картоп сақтау қоймалары жиектелген, тиіссіз және контейнерлік (ыдыстық) болады; көкөніс сақтау қоймалары -- жиектелген, стеллажды, аралас (жиектермен және стеллаждармен) және ыдыстық жеміс сақтау қоймалары -- тек қана жасанды суықты пайдаланатын ыдыстар. Қазіргі уақытта жеміс қоймасы - бұл негізінен қуатты заманауи тоңазытқыштар, онда өнімді сақтаудың қажетті режимі жасалады.
Тәсіліне немесе жүйесіне, температуралық-газды-ылғалдық режимді реттеуге байланысты: табиғи желдеткіші бар қоймалар; табиғи немесе жасанды салқындатылатын белсенді (мәжбүрлі) желдеткіші бар қоймалар; жасанды салқындатылатын тоңазытқыштар; реттелетін газ ортасы бар тоңазытқыш камералар (РГС) ажыратылады. [1]
Жемістер мен көкөністерді сақтауға арналған жасанды ох салқындатқыш қоймалар неғұрлым перспективалы болып табылады, өйткені жылдың кез келген уақытында және олардың сыртқы жағдайларына қарамастан сақталатын өнімнің биологиялық ерекшеліктеріне қатысты оңтайлы сақтау температурасын ұстап тұруға болады.
Жемістер мен көкөністерге арналған тоңазытқыштар әдетте 2-ден -2° С-ға дейінгі камералардағы ауа температурасына есептелген бір қабатты жер үсті типті (көп қабатты болуы мүмкін) салынады. Бұдан басқа, машина бөлімшесі және қосалқы үй-жайлар бар.
Көктемгі-жазғы кезеңде жеміс сатылғаннан кейін босатылатын тоңазытқыштар көкөністер мен картопты сақтау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Көкөністерге арналған арнайы салқындатқыш қоймалар жемістерге арналған тоңазытқыштардан айырмашылығы жоқ.
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Стационарлық қоймалар туралы
Қоймалар қарапайым және тұрақты болып бөлінеді. Қарапайым қоймаларға жер үсті немесе топыраққа тереңдетілген орлар, стационарларға - өндірістік және тұрғын үй ғимараттарының жертөле үй-жайлары және көкөністерді сақтау үшін арнайы жабдықталған: жерлендірілген, жартылай жертөле және жертөле (жертөлесіз) қоймалар жатады. Стационарлық қоймалар желдету тәсілі бойынша табиғи және белсенді желдеткіші бар қоймаларға бөлінеді. Қоршаған ортамен ауа алмасу табиғи желдеткіші бар үй-жайларда қоймадағы және оның шегінен тыс ауа температурасының әртүрлілігі есебінен жүргізіледі. Қоймаға сыртқы ауаның келіп түсуі ағынды люктер, терезелер, есік ойықтары арқылы жүзеге асырылады. Қоймадан жылы ауа шығарғыш люктер арқылы кетеді.[2]
Белсенді желдеткіші бар қоймаларда ауа алмасу желдеткіштермен желдету жүйесінің арналары бойынша неғұрлым суық сыртқы ауаны сақтау қоймасына айдау есебінен жүзеге асырылады. Белсенді желдеткіштің бір түрі-мәжбүрлі желдету. Бұл жағдайда көкөністер мен картопты сақтау орнына торлы еденге немесе контейнерлерге үйіп салады. Орталық, бүйір және тарату арналары бар желдету жүйесі еден астында құрастырылады және өнім төменнен жоғары суық ауамен үрленеді. Желдеткіштің мұндай түрі жақсы, өйткені өнімнің барлық массасын біркелкі салқындатуды қамтамасыз етеді. Тұтыну кооперациясының дайындау ұйымдарында табиғи және белсенді желдеткіші бар аз (500-600 т) көкөніс сақтау қоймалары басым.
Дайындау ұйымдарының және жеміс-көкөніс базаларының материалдық-техникалық базасын жаңғырту мәжбүрлі желдеткішпен немесе жасанды салқындатумен сыйымдылығы 10о, 2000, 3000 т ірі стационарлық қоймаларды салу жолымен жүріп жатыр. Жобалық ұйымдар көкөністердің жекелеген түрлерін сақтаудың оңтайлы жағдайларын қамтамасыз ететін елдің түрлі климаттық аймақтары үшін қоймалардың үлгілік жобаларын әзірледі.[2]
Қарапайым сақтау орындары көкөністер мен картопты қысқа мерзімді немесе ұзақ қысқы сақтауға арналған. Олар егістікте немесе жеміс-көкөніс базалары мен қабылдау пункттерінің аумағында жабдықталады. Траншеяларда әдетте картоп сақталады! тамыржемістілер, ал бурттарда-қысқы қырыққабат. Орлар мен бұрқақтардың өлшемдері көкөністердің нақты түріне қатысты ел аймақтары бойынша сараланған. Уақытша сақтау орындары арзан. Бірақ олар бірқатар елеулі кемшіліктерден айрылмаған: бурттар мен траншеяларда, әсіресе жылы қыс жағдайында оңтайлы температураны сақтау қиын. Қыс мезгілінде сақталатын өнімді ашу және шіріген ошақтар табылған жағдайда оны қайта алу мүмкін емес.
Соңғы уақытта бурттар мен траншеялардың белсенді желдеткіші енгізілуде. Осы мақсатта тұрақты бұрғылау алаңдары тармақталған желдету жүйесімен жабдықталады. Ауа әрбір жеке буртқа орталық және бүйір арналары арқылы беріледі. Белсенді желдеткішпен жабдықталған, табиғи желдеткіші бар бұрғыштарға қарағанда үлкен бұрғы өлшемдері: негіздің ені-3-3, 5 м, бұрта жотасының биіктігі-2 м дейін, ал табиғи желдеткіші бар бұрғы ені мен биіктігі-тиісінше 2-2, 5 және 1,5-1,7 м.
Тоңазытқыштар-көкөністерді сақтаудың оңтайлы режимін қамтамасыз ететін жасанды салқындатқыш Үй-жайлар. Тоңазытқыштар әдетте бір қабатты, бір немесе бірнеше тоңазытқыш камералары бар. Камералардың сыйымдылығы 100-150 т өнім, ал тоңазытқыштардың сыйымдылығы 500-600-ден бірнеше мың тоннаға дейін. Олардың компрессорлық тоңазытқыш қондырғылары бар машина залы және өнімді сұрыптауға және ыдысты сақтауға арналған қосалқы үй-жайлары бар. Тоңазыту камераларында көкөністердің түріне байланысты температуралық сақтау режимі 2-ден -2 °С аралығында берілген және автоматты түрде ұсталады. Камералардың қабырғалары мен төбесі сыртқы ортадан жылу және гидрооқшаулағыш материалдармен оқшауланады. Камераларды тиеу алдында өнімді сұрыптайды,ыдысқа салады және алдын ала резервтік камерада салқындатады. Камераларда көкөністерді жәшіктерде немесе контейнерлерде сақтайды, оларды қатарлап қояды (контейнерлер - 4-5 қабатта, жәшіктер - 12-15).
Сақтау кезінде көкөністердің сапасына әсер ететін факторлар.
Сақтау кезеңінің ұзақтығы бойынша көкөністер бірнеше топқа бөлінеді.
Бірінші топ ұзақ сақтау мерзімімен (6-10 ай) көкөністерді қамтиды.)- картоп, ас қызылшасы, сәбіз, қырыққабат, пияз, сарымсақ. Сақтаудың оңтайлы режимдерінде осы топтағы көкөністер қоректік заттарды дем алуға үнемді жұмсай отырып, тыныштық жағдайында болады. Олардың жатық қабілеттілігі, осылайша, биологиялық ерекшеліктерімен анықталады.
Екінші топқа орташа (бірнеше күннен бірнеше айға дейін) сақтау кезеңі - қызанақ және асқабақ көкөністері жатады. Олардың ішінде ұзақ уақыт сақтау кезеңінде қарбыз, асқабақ, қауын, әсіресе ортаазиялық сорттар бар. Қызанақтарда сақтау кезеңі жемістердің жетілу кезеңіне байланысты.
Үшінші топты сақтау мерзімі қысқа (2-3 күн) жапырақ жасыл және шалғам құрайды. Оларды нөлге жақын температурада полиэтилен қаптамасында сақтау керек.
Көкөністерді сақтауға өсіру жағдайлары үлкен әсер етеді. Мәселен, жаздың бірінші жартысындағы құрғақшылық жағдайында өсірілген картоп, қырыққабат, тамыржемістілер және вегетация соңында мол жауын-шашын азайған. Себебі көкөністерде өсу үрдістері аяқталмады, зат алмасу деңгейі жоғары және олар сақтау басында көп ылғал мен жылуды бөліп, тыныштық жағдайына бірден ауыспайды. Бұл өнімнің өздігінен қызуына және бүлінуіне әкеледі.
Сорттың ерекшеліктері сақталудағы көкөністердің жатық қабілеттілігі мен сапасына да әсер етеді. Қиярдың ерте пісетін сорттары қалың қабықтың арқасында ылғалды баяу жоғалтады және ұзақ сақталады. Пияздың өткір сорттары түбекті және тәтті сорттарға қарағанда жасанды салқындатқыш қоймаларда сақтау кезінде теріс температураны жақсы көтереді. Қырыққабат сорттарының арасында кеш пісетін өте жақсы және жақсы жатуға қабілетті және ауруларға төзімді. Тамыржемістілер мен картоптың барлық кеш пісетін сорттары ерте және орташа пісетіндерге қарағанда өте қабілетті,өйткені ұзақ тыныштық кезеңі бар, құрғақ заттар мен көмірсуларға бай.
Сақтаудағы көкөністердің сапасына сақтауға салар алдында тауарлық өңдеу және сақтау кезеңінде оңтайлы шарттарды сақтау үлкен әсер етеді. Сұрыпталмаған, механикалық зақымданулары бар, дымқыл, аурулармен зақымданған, жер көлемі көп өнімді ұзақ мерзімге сақтау мүмкін емес. Демек, сақтауға сапасы бойынша стандартты көкөністер мен картопты салу керек, ал сақтау барысында температура режимі мен ауаның салыстырмалы ылғалдылығының деңгейін қатаң сақтау керек.[4]
Қоймаларды көкөністерді сақтауға дайындау. Қарапайым қоймалар-дала бурттары мен траншеялар - егін жинауға дейін ашпайды, түбін және қабырғаларын тазалайды. Түнгі уақытта олар біртіндеп салқындатылады. Траншеялар мен бурттарды жер бедерінің ең жоғары учаскесінде алаң шетіне, елді мекендердің жақын маңына орналастыру керек. Көкөніс қабылдау пункттерінде бұрғы алаңдарын бірнеше рет пайдаланған кезде ескі бұрғы мен траншеяларды жаңаларын кесіп тастау керек. Өйткені, бұрын пайдаланылған қоймаларда әртүрлі фитопатогенді микроорганизмдер жиналады. Қарапайым сақтау орындарын дайындаумен бір мезгілде желдету құбырларын және сорып-шығаратын ағынды желдеткіш жабдықтарына арналған басқа да құрылғыларды құйған жөн.
Тұрақты қоймаларды өнімді салуға дайындау келесі іс-шараларды қамтиды: сақтау соңында, үй-жайларды көкөністерден босатқаннан кейін еден мен қабырғаларды қоқыстан және көкөністердің қалдықтарынан тазарту жүргізіледі; жазғы кезеңде сақтау орындарын күндізгі уақытта мұқият желдетіп, кептіру қажет. Өнімді салғанға дейін екі-үш апта бұрын төбені және қабырғаларды сөндірілген әктің 4-5% ерітіндісімен Ақтау, сондай-ақ күкіртті балғамен жағу немесе сұйылтылған күкіртті ангидридпен өңдеу жолымен қойманы газсыздандыру жүргізіледі.
2.2. Көкөніс сақтау қоймасының (300т) құрылысы
Қоймалар-көкөністер мен тамыржемістілерді жаңа піскен күйінде тұрақты немесе уақытша сақтауға арналған арнайы ғимараттар. Сондай-ақ қоймалар өнімді өңдеу және сұрыптау үшін де қолданылады. Мұндай тәсіл жинау кезеңінде тамыржемістілер мен көкөністердің жоғалу пайызын айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Заманауи технологиялар өсірілген көкөністерді қабылдауды, жинаудан кейінгі дайындауды, сақтауды және өңдеуді қамтамасыз етеді.
Көкөніс қоймасы-бұл жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау технологиясын қамтамасыз ететін жеке ғимарат немесе тұтас кешен. Көкөніс сақтау қоймасының сыйымдылығы 20 м3ден бастап агроөнеркәсіптік кешен ғимараттары үшін 10 мың тоннаға дейін жетеді. Бұл ретте жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау жөніндегі қызметтерді ресми ұсыну үшін жеке кәсіпкер немесе компанияның иесі болу керек.
Көкөніс сақтау қоймалары бөлінеді:
* көкөніс түрі бойынша,
* микроклимат бойынша,
* жинау тәсілі,
* тағайындау бойынша.
Ғимараттар арнайы, бір көкөніс дақылдары үшін немесе әмбебап, микроклиматқа ұқсас талаптар бар өнімдер үшін болады. Көкөністерді, картопты және жемістерді сақтау үшін әр түрлі режимдер жасайды:
* жасанды салқындату және ылғалдандыру,
* белсенді желдету,
* технологиялық жылыту,
* ылғалдылықты сақтау,
* газ құрамын реттеу.
Әр түрлі технологиялық және конструкторлық шешімдерді салыстыру бизнесті дамытудың экономикалық негізделген бағытын анықтауға көмектеседі.[6]
Көкөніс қоймалары және олардың түрлері қандай?
Көкөніс сақтау қоймалары агроөнімдерді қоймалау тәсілдері бойынша - ыдыста немесе шашылған күйінде ерекшеленеді. Соңғы әдіс, сондай-ақ үйінді сақтау ретінде белгілі. Оның артықшылықтары:
* бұл әдіс тараға шығындарды талап етпейді;
* үй-жайдың ішкі көлемі 70% - ға пайдаланылады.
Мұндай қоймаларда кемшіліктер бар:
* шашылып сақталған көкөністер механикалық зақымданудың көп пайызы бар (зақымдалған жемістерді жалпы массадан таңдау және уақытында алып тастау қиын);
* ақтауға түсіру үшін арнайы техника сатып алу қажет;
Үлкен көлемді (биіктігі 5 метрге дейін) бурттарда және үйінді астында сақтау кезінде ғимараттың сыртқы қабырғаларының конструкциясы бүйір қысымына ұшырайды, сондықтан күшейтуді талап етеді. Көкөністерді желдету жер асты немесе еден үсті жартылай дөңгелек каналдар - белсенді желдету әдісі арқылы ұйымдастырылады.
Көкөністерді контейнерлерде жинау құндылығы:
* өнімді оңтайлы желдету;
* зақымдалған жемістерді бақылау мүмкіндігі;
* ыдысты шағын механикаландыру құралдарымен тез жылжыту мүмкіндігі;
Бұл ретте ыдысты жинау үшін орын талап етіледі, оны сатып алуға кететін шығындар да өседі; контейнерлерді әрбір жаңа өнім партиясының алдында дезинфекциялау қажет. Бұл әдіс кемшіліктері бар.
Көкөніс қоймасының функционалдық мақсаты бойынша жіктелуі бар:
* өсірілген өнімді сақтау және өңдеу;
* тұқымды сақтау;
* азықтық немесе стандартты емес өнімдерді сақтау және өңдеу.
Құрылыстар жер үсті және жер асты (тереңдетілген) болып бөлінеді. Жер үсті көкөніс қоймасы ағаш, кірпіш немесе керамзит бетон блоктарынан тұрғызылады. Бүгінгі күні металлды тез тұрғызылатын ғимараттар - арка ангарлары мен қаңқалы құрылымдар ерекше танымал.
Ангарлық түрдегі көкөніс қоймасы
Үй жанындағы учаскеде немесе фермада өсірілген аздаған өнім көлемі үшін өз қолымен көкөніс сақтау қоймасын салу қиын емес. Жер үсті құрылысының артықшылығы - жер асты суларының деңгейі жоғары учаскеде салынуы мүмкін.[6]
Тиісті температуралық режимді сақтау үшін техникалық жабдықталған сэндвич-панельдермен жылытылған қаңқалы құрылыстар - жемістер мен көкөністерді сақтауға арналған ең жақсы нұсқа.
Жеңіл болат жұқа қабырғалы құрылымдар (ЛСТК) - қойма және ауыл шаруашылығы мақсатындағы ғимараттарды 2-3 ай ішінде ең аз салынымда салуға мүмкіндік беретін ең үнемді шешім. Біз ЛСТК-дан 100 тоннаға жеміс қоймасын сала аламыз, ол дәстүрлі баламаға қарағанда 40% -60% - ға арзан болады және бұл ретте барлық техникалық-пайдалану параметрлері бойынша монолитті құрылыстардан кем түспейді.
Дайындау бағасы (металл прокатының құны жоқ), тг, қосу. ҚҚС 18%
Количество
(тн)
қарапайым
тг
орташа
(тг)
күрделірек
(тг)
100-300
94681
123085
151489
300-600
93418
119930
145177
Жобалау
Әрбір болат ғимарат сіздің ауданыңыз үшін ерекше жобалық жүктемелер - қар-жел, сейсмикалық, статикалық ескере отырып, орнатылған орын үшін арнайы жобаланған. Конструкторлық бюроның инженерлері металл конструкцияларының есебін жасайды,барлық қажетті сызбаларды дайындайды.
Есептеу дәлдігі өнеркәсіптік құрылыс үшін ең тиімді құрама болат қаңқаларды математикалық модельдеу үшін автоматтандырылған жобалау (CAD) бағдарламасын пайдалануға негізделеді. Мұндай тәсіл ғимараттың металл сыйымдылығын оңтайландыру есебінен шығындарды қысқартуға мүмкіндік береді. Қосымша бонус - КМД құны жұмыс бағасына енгізілген.
Жемістерді сақтауға арналған жабдық жиынтығы (300 т))
Кеш сортты семекті жемістерді ұзақ сақтауға, сондай-ақ көктемгі-жазғы кезеңде жемістер мен жидектерді суыту және қысқа мерзімді ұстап тұруға арналған.
Қоршаған ауаның температурасы минус 30°С-қа дейін болғанда қарапайым геологиялық жағдайлары бар аудандарда қолданылады.
Қойма мынадай үй-жайлардан тұрады: үш камерадан, экспедициядан, жылыту бөлмесінен, мүкәммалдық, электр қалқаншадан, гардеробтан және екі қалқадан.
Кернеуі 220380 В жалпы электр желісінен электрмен жабдықтау, сумен жабдықтау және канализация-шаруашылық желісінен.
Технологиялық жабдықтар жиынтығына үш хмф-16 Тоңазытқыш-қыздыру қондырғысы, жылжымалы ұялы таразы ВП-500М, РП-1Г13 жылжымалы гир тауарлы таразы, ЭП-103 екі аккумуляторлы тиегіші ... жалғасы
МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Стационарлық қоймалар туралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.2. Көкөніс сақтау қоймасының (300т) құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3. 300 т қоймаға көкөністі сақтауға орналастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ІV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...26
V. ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
КІРІСПЕ
Кәсіпорындағы өндірісті материалды- техникалық ресурстармен қамтамасыз ету, өнім өткізу және қойма шаруашылығын ұйымдастырудың міндетіне кәсіпорынның қызметіне қажетті шикізат қорын, материалдарды, сатып алынатын жартылай фабрикаттарды, аяқталмаған өндіріс өнімдерін және сатуға шығарған дайын өнімді сақтау және тұтынушыларға жіберу сияқты жұмыстар жиынтығы жатады.
Материалды құндылықтардың сақталуы, олармен өндірісті үздіксіз қамтамасыз ету, айналым қаржыларының айналу жылдамдығы, өнім сапасы мен құны қойма шаруашылығы жұмысының сапасын анықтайды.
Кәсіпорын қоймалары бірқатар белгілеріне қарай жіктеледі.
Қызмет көрсету саласына қарай қоймалар цехаралық (орталық кәсіпорынның барлық бөлімшелерін қамтуға арналған) және цехтың (яғни, дайын өнім сақтайтын қоймалар) болып бөлінеді.
Сақталатын материалды құндылықтар атауларына қарай қоймалар: әмбебап (көп атаулы немесе әртүрлі материалдарды сақтауға арналған) болып бөлінеді.
Қойма аумағына қарай ашық, жабық және жартылай жабық болып бөлінеді.
Қоймалардың құрылымы сақталатын материалдардың физико-химиялық талаптарына сай болып, қойма аумағы толығымен пайдалануы тиіс. Қойма жұмыстарын жүргізу барысында барлық өауіпсіздік шараларын орындалуы басты шарт болып табылады.
Қоймалардың аумағы сақталатын құндылықтардың максималды мөлшеріне қарай есептеледі. Қойманың жүк тұратын аумағында және өзге жалпы аумағының ішінде есіктер мен өту жолдары, сұрыптау аумақтары және тағы басқа орындары болуы тиіс.
Қойманың пайдалы аумағы дәл немесе шамамен есептеледі. Қойманың шамамен есептеген аумағы қоймадағы қордың максималды мөлшерінің 1 шаршы метр аумақтағы тоннамен есептелінетін жүк салмағына қатынасымен анықталады.
Қойма жұмыстарын ұйымдастыруда еңбекті көп қажет ететін жұмыс түрлерін, қол еңбегін азайту мақсатында қоймалардағы жетекші тасу- тиеу, ыдысқа салу, орау жұмыстарын техникалардың жаңа түрлерімен жабдықтау қажет.
Объектілер жанындағы қоймаларды материалдар, жартылай фабрикаттар, бұйымдар, конструкциялар және құрал-саймандарды уақытша сақтау үшін ұйымдастырады. Қоймалардың көлемі құрылыс түрі мен масштабына тәуелді.
Жұмысты ұйымдастыру тәсілдерінің тиімдісі болып - құрылыс алаңдарындағы жұмысты үзіліссіз қамтамасыз ету үшін сақтаулы тұрған материалдардың қоймадағы көлемі мен олардың онда тұру уақытының ең аз мөлшерде болуы саналады.
Монтаждау алаңдарындағы бұл сұранысқа тек ғимаратты транспортты құралдардың үстінен жинаған ұйымдастыру ғана жауап береді, бұл жағдайда объект жанындағы қоймаларда қосымша материалдар ғана сақталады, дегенмен мұндай жолмен тек шағын көлемді үймереттер ғана салынады.
Көп жағдайда құрылыс алаңдарында көлемі және номенклатурасы жағынан үлкен қоймалар ұйымдастырылады.
Қоймаларды жобалау жұмыстары келесі кезекте жүргізіледі:
- сақталатын ресурстардың қажетті көлемін анықтау;
- сақтау түрін таңдау (ашық, жабық және т.б.);
- сақтау түріне қарай ауданын есептеу;
- қойма түрін таңдау, алаңда қоймаларды орналастыру;
- қоймаларда құралдарды орналастыру
Қоймалардың жіктелуі. Қоймаларды арналуына, орналасуына және қолданылуына қарай бөледі:
1) базисті қоймалар (материалды-техникалық қамтамасыз етудің орталық базалары) - бірнеше құрылыс-монтаждық ұйымдарға қызмет етеді. Объект жанындағы қоймалар мен алаңдарындағы қоймаларға жіберілетін материалдар мен бұйымдарды қабылдауға және сақтауға арналған.
2) Учаскелік қоймалар (жалпы құрылыстық немесе арнайыланған бөлімнің қажеттілігіне арналған).
3) объекті жанындағы қоймалар - олар алаңшаларда орналастырылады. Олар монтажды механизмдердің жұмыс істеу зонасында орналасқан ашық қоймалық аудандарды және жабық жерде сақталатын материалдарға арналған шағын қоймалардан тұрады.
4) өндірістік өнеркәсіп қоймалары - өнеркәсіпке қажетті шикізатты сақтауға, көмекші материалдар мен дайын бұйымдарды сақтауға арналған.
5) Аспалы қоймалар - теміржол станцияларында немесе порттарда орналасады. Оларды объектілерге теміржол жолдары салынбаған жағдайда қажетті жерге автомобиль жолы арқылы жеткізеді.
Сақтау шарттарына қарай қоймалар ашық, жартылай жабық, жабық және арнайы болып бөлінеді.
1) ашық қоймалар - атмосфералық факторлардан зардап шекпейтін материалдарды сақтауға арналған (мысалы: бетон, темірбетон конструкциялары, кірпіш, керамикалық құбырлар және т.б.)
2) жартылай жабық қоймалар - (бастырмалар) - температура мен ауа ылғалдылығы өзгерісінен қасиеттерін өзгертпейтін, бірақ атмосфералық түсімдер мен тікелей күн көзіне төзбейтін материалдарды сақтауға арналған (мысалы, ағаш бұйымдар, рубероид, шифер және т.б.)
3) жабық қоймалар - ашық ауада бұзылатын және қымбат тұратын (цемент, әк, гипс, фанералар, шеге, арнайы киімдер және т.б.) материалдарды сақтауға арналған. Оларды жер бетінде немесе жер астында, бірқабатты немесе көпқабатты, жылытылатын немесе жылытылмайтын етіп құрастырады.
4) арнайы қоймалар - жанар-жағар май, жарылғыш заттарды, химиялық материалдарды сақтауға арналған.
Өндірістік қоймаларды анықтау. Қоймалардың ауданын анықтау үшін алдымен қоймаларда сақталатын бұйымдар мен материалдардың, конструкциялардың көлемін анықтап алу керек. Қор - құрылыс жұмыстарын үзіліссіз етуі керек және ол қанша көп болса, жұмыстың қамтамасыз етілуі соғұрлым сенімді болады. Алайда қордың көлеміне қоймалардың құрылуы мен оларды ұстауына кеткен шығынның деңгейі де байланысты болады.
Сондықтан, қоймадағы қордың көлемі минимальды, бірақ жұмысты үзіліссіз қамтамасыз етуге жеткілікті болуы керек.
Өндірістік қордың көлемі көптеген факторларға байланысты, олар: жұмыстардың ұйымдастырылуы, (транспорт үстінен монтаждау немесе қоймадан), транспорт түрі (су, теміржол, автомобильді және т.б.) және т.б. жергілікті жағдайлар.
Қоймалардағы қордың деңгейі нөлден бастап, құрылыстың барлық көлемін аларлықтай деңгейге дейін болуы мүмкін. Қоймалардағы қордың деңгейі - құрылыс жұмыстары транспорт үстінен монтаждалғанда нөлге тең болады. Ал, қоймадағы қордың көлемі - құрылыс жұмыстары алыс жерлерде (мысалы, қиыр солтүстікте) жүріп жатқанда бүкіл құрылыс көлемін аларлықтай болады.[1]
Өндірістік қорларды дайындықты, жүріп жатқан, сақтандыру және маусымдық деп бөледі.
1) дайындықты қор - жұмыстарды өз уақытында бастауға мүмкіндік береді. Ол жұмыстарға берілген уақыт - материалдарды сапалы түсіруге, тиеуге, өндірісте қолдануға дайындауға және қажетті жерге жеткізуге кетеді. Бұл операцияларға кеткен уақыт - рационалды технология мен ұйымдастыруды есепке алғандағы фактілік анализ негізінде жасалады.
2) жүріп жатқан қор. Қоймаға материалдар белгілі бір уақыт аралғында келеді, ол жүріп жатқан қор дегеніміз - сол екі түсірім аралығындағы қажеттілік. Идеалды жағдайда жүріп жатқан қор жұмысты толық қамтамасыз етуге жеткілікті. Алайда, жеткізілуінің жұмысы мен транспортты ұйымдастырудың жұмысының бұзылуы есепке сақтандыру қорын енгізуге әкеледі.
3) сақтандыру (кепіл) қор - бұл құрылыс жұмыстарына қажетті материалдардың барлығы біткен жағдайда, жұмысты тоқтатпай, үзіліссіз қамтамасыз ету үшін пайдаланылады. Сақтандыру қорының пайда болу себебі - бұл жеткізілуінің өз уақытында материалдарды толық жеткізбеуі. Сақтандыру қорының нормасы жүріп жатқан қордың 25-75%-н құрайды.
4) маусымдық (сезондық) қор - бұл қорды белгілі бір маусымда қолданады (мысалы: ағашты орманнан жаздың күні өзен арқылы жеткізеді, ал қыстың күні бұл мүмкін емес және т.с.с.). Маусымдық қордың көлемі - жеткізу сезонының соңғы периодында максималды мәніне жетеді және ол жаңа жеткізу уақытына дейін толық жетуі керек.
Тұрақты немесе күрделі, қоймалар көп мөлшерде жемістер мен көкөністерді ұзақ сақтауға арналған.
Күрделі сақтау орындарының қарапайым алдында даусыз артықшылықтары бар, өйткені оларда жемістер мен көкөністердің жай-күйін үнемі бақылауға болады, өнімді кез келген уақытта және кез келген партиялармен сатуға болады, қажет болған жағдайда сақтау орындарының ішінде сақтау режимін реттеуге, сондай-ақ еңбекті көп қажет ететін жұмыстарды механикаландыруға болады, ақырында олар берік және елдің кез келген ауданында салынуы мүмкін.
Жер үсті қоймалары. бірақ жер үсті, қоймалар жел мен сыртқы ауа температурасының әсеріне қатты бейім, олар қыста жеңіл салқындатылады, сондықтан оларды жылытумен жабдықтайды, қабырғалар мен жабындардың жылу оқшаулануын күшейтеді.
Тереңдетілген және жартылай тереңдетілген стационарлық қоймаларда жер үстімен салыстырғанда қыста көктемде тұрақты температуралық режим жасалады,ол сыртқы ауа температурасының күрт секіруі кезінде де аз ауытқиды. Бірақ оларды жер асты сулары төмен жерлерде (қойманың түбінен 2 м және одан да көп төмен), құрғақ, жақсы сүзілетін топырақтарда салуға болады.
Қабаттылығы бойынша сақтау орындары бар: бір қабатты, жертөлемен бір қабатты, екі және көп қабатты (сурет.1).
Сур.1 стационарлық сақтау орындарын жоспарлау схемасы:
а-қыртыс ойығы; б - жертөлесі бар бір қабатты; в - оқшауланған камералары бар жер үсті; г - орталық өтпе жолы бар жартылай жер; д-сол сияқты жаппай тиеу
Орналастыру тәсілі бойынша стационарлық картоп сақтау қоймалары жиектелген, тиіссіз және контейнерлік (ыдыстық) болады; көкөніс сақтау қоймалары -- жиектелген, стеллажды, аралас (жиектермен және стеллаждармен) және ыдыстық жеміс сақтау қоймалары -- тек қана жасанды суықты пайдаланатын ыдыстар. Қазіргі уақытта жеміс қоймасы - бұл негізінен қуатты заманауи тоңазытқыштар, онда өнімді сақтаудың қажетті режимі жасалады.
Тәсіліне немесе жүйесіне, температуралық-газды-ылғалдық режимді реттеуге байланысты: табиғи желдеткіші бар қоймалар; табиғи немесе жасанды салқындатылатын белсенді (мәжбүрлі) желдеткіші бар қоймалар; жасанды салқындатылатын тоңазытқыштар; реттелетін газ ортасы бар тоңазытқыш камералар (РГС) ажыратылады. [1]
Жемістер мен көкөністерді сақтауға арналған жасанды ох салқындатқыш қоймалар неғұрлым перспективалы болып табылады, өйткені жылдың кез келген уақытында және олардың сыртқы жағдайларына қарамастан сақталатын өнімнің биологиялық ерекшеліктеріне қатысты оңтайлы сақтау температурасын ұстап тұруға болады.
Жемістер мен көкөністерге арналған тоңазытқыштар әдетте 2-ден -2° С-ға дейінгі камералардағы ауа температурасына есептелген бір қабатты жер үсті типті (көп қабатты болуы мүмкін) салынады. Бұдан басқа, машина бөлімшесі және қосалқы үй-жайлар бар.
Көктемгі-жазғы кезеңде жеміс сатылғаннан кейін босатылатын тоңазытқыштар көкөністер мен картопты сақтау үшін пайдаланылуы мүмкін.
Көкөністерге арналған арнайы салқындатқыш қоймалар жемістерге арналған тоңазытқыштардан айырмашылығы жоқ.
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Стационарлық қоймалар туралы
Қоймалар қарапайым және тұрақты болып бөлінеді. Қарапайым қоймаларға жер үсті немесе топыраққа тереңдетілген орлар, стационарларға - өндірістік және тұрғын үй ғимараттарының жертөле үй-жайлары және көкөністерді сақтау үшін арнайы жабдықталған: жерлендірілген, жартылай жертөле және жертөле (жертөлесіз) қоймалар жатады. Стационарлық қоймалар желдету тәсілі бойынша табиғи және белсенді желдеткіші бар қоймаларға бөлінеді. Қоршаған ортамен ауа алмасу табиғи желдеткіші бар үй-жайларда қоймадағы және оның шегінен тыс ауа температурасының әртүрлілігі есебінен жүргізіледі. Қоймаға сыртқы ауаның келіп түсуі ағынды люктер, терезелер, есік ойықтары арқылы жүзеге асырылады. Қоймадан жылы ауа шығарғыш люктер арқылы кетеді.[2]
Белсенді желдеткіші бар қоймаларда ауа алмасу желдеткіштермен желдету жүйесінің арналары бойынша неғұрлым суық сыртқы ауаны сақтау қоймасына айдау есебінен жүзеге асырылады. Белсенді желдеткіштің бір түрі-мәжбүрлі желдету. Бұл жағдайда көкөністер мен картопты сақтау орнына торлы еденге немесе контейнерлерге үйіп салады. Орталық, бүйір және тарату арналары бар желдету жүйесі еден астында құрастырылады және өнім төменнен жоғары суық ауамен үрленеді. Желдеткіштің мұндай түрі жақсы, өйткені өнімнің барлық массасын біркелкі салқындатуды қамтамасыз етеді. Тұтыну кооперациясының дайындау ұйымдарында табиғи және белсенді желдеткіші бар аз (500-600 т) көкөніс сақтау қоймалары басым.
Дайындау ұйымдарының және жеміс-көкөніс базаларының материалдық-техникалық базасын жаңғырту мәжбүрлі желдеткішпен немесе жасанды салқындатумен сыйымдылығы 10о, 2000, 3000 т ірі стационарлық қоймаларды салу жолымен жүріп жатыр. Жобалық ұйымдар көкөністердің жекелеген түрлерін сақтаудың оңтайлы жағдайларын қамтамасыз ететін елдің түрлі климаттық аймақтары үшін қоймалардың үлгілік жобаларын әзірледі.[2]
Қарапайым сақтау орындары көкөністер мен картопты қысқа мерзімді немесе ұзақ қысқы сақтауға арналған. Олар егістікте немесе жеміс-көкөніс базалары мен қабылдау пункттерінің аумағында жабдықталады. Траншеяларда әдетте картоп сақталады! тамыржемістілер, ал бурттарда-қысқы қырыққабат. Орлар мен бұрқақтардың өлшемдері көкөністердің нақты түріне қатысты ел аймақтары бойынша сараланған. Уақытша сақтау орындары арзан. Бірақ олар бірқатар елеулі кемшіліктерден айрылмаған: бурттар мен траншеяларда, әсіресе жылы қыс жағдайында оңтайлы температураны сақтау қиын. Қыс мезгілінде сақталатын өнімді ашу және шіріген ошақтар табылған жағдайда оны қайта алу мүмкін емес.
Соңғы уақытта бурттар мен траншеялардың белсенді желдеткіші енгізілуде. Осы мақсатта тұрақты бұрғылау алаңдары тармақталған желдету жүйесімен жабдықталады. Ауа әрбір жеке буртқа орталық және бүйір арналары арқылы беріледі. Белсенді желдеткішпен жабдықталған, табиғи желдеткіші бар бұрғыштарға қарағанда үлкен бұрғы өлшемдері: негіздің ені-3-3, 5 м, бұрта жотасының биіктігі-2 м дейін, ал табиғи желдеткіші бар бұрғы ені мен биіктігі-тиісінше 2-2, 5 және 1,5-1,7 м.
Тоңазытқыштар-көкөністерді сақтаудың оңтайлы режимін қамтамасыз ететін жасанды салқындатқыш Үй-жайлар. Тоңазытқыштар әдетте бір қабатты, бір немесе бірнеше тоңазытқыш камералары бар. Камералардың сыйымдылығы 100-150 т өнім, ал тоңазытқыштардың сыйымдылығы 500-600-ден бірнеше мың тоннаға дейін. Олардың компрессорлық тоңазытқыш қондырғылары бар машина залы және өнімді сұрыптауға және ыдысты сақтауға арналған қосалқы үй-жайлары бар. Тоңазыту камераларында көкөністердің түріне байланысты температуралық сақтау режимі 2-ден -2 °С аралығында берілген және автоматты түрде ұсталады. Камералардың қабырғалары мен төбесі сыртқы ортадан жылу және гидрооқшаулағыш материалдармен оқшауланады. Камераларды тиеу алдында өнімді сұрыптайды,ыдысқа салады және алдын ала резервтік камерада салқындатады. Камераларда көкөністерді жәшіктерде немесе контейнерлерде сақтайды, оларды қатарлап қояды (контейнерлер - 4-5 қабатта, жәшіктер - 12-15).
Сақтау кезінде көкөністердің сапасына әсер ететін факторлар.
Сақтау кезеңінің ұзақтығы бойынша көкөністер бірнеше топқа бөлінеді.
Бірінші топ ұзақ сақтау мерзімімен (6-10 ай) көкөністерді қамтиды.)- картоп, ас қызылшасы, сәбіз, қырыққабат, пияз, сарымсақ. Сақтаудың оңтайлы режимдерінде осы топтағы көкөністер қоректік заттарды дем алуға үнемді жұмсай отырып, тыныштық жағдайында болады. Олардың жатық қабілеттілігі, осылайша, биологиялық ерекшеліктерімен анықталады.
Екінші топқа орташа (бірнеше күннен бірнеше айға дейін) сақтау кезеңі - қызанақ және асқабақ көкөністері жатады. Олардың ішінде ұзақ уақыт сақтау кезеңінде қарбыз, асқабақ, қауын, әсіресе ортаазиялық сорттар бар. Қызанақтарда сақтау кезеңі жемістердің жетілу кезеңіне байланысты.
Үшінші топты сақтау мерзімі қысқа (2-3 күн) жапырақ жасыл және шалғам құрайды. Оларды нөлге жақын температурада полиэтилен қаптамасында сақтау керек.
Көкөністерді сақтауға өсіру жағдайлары үлкен әсер етеді. Мәселен, жаздың бірінші жартысындағы құрғақшылық жағдайында өсірілген картоп, қырыққабат, тамыржемістілер және вегетация соңында мол жауын-шашын азайған. Себебі көкөністерде өсу үрдістері аяқталмады, зат алмасу деңгейі жоғары және олар сақтау басында көп ылғал мен жылуды бөліп, тыныштық жағдайына бірден ауыспайды. Бұл өнімнің өздігінен қызуына және бүлінуіне әкеледі.
Сорттың ерекшеліктері сақталудағы көкөністердің жатық қабілеттілігі мен сапасына да әсер етеді. Қиярдың ерте пісетін сорттары қалың қабықтың арқасында ылғалды баяу жоғалтады және ұзақ сақталады. Пияздың өткір сорттары түбекті және тәтті сорттарға қарағанда жасанды салқындатқыш қоймаларда сақтау кезінде теріс температураны жақсы көтереді. Қырыққабат сорттарының арасында кеш пісетін өте жақсы және жақсы жатуға қабілетті және ауруларға төзімді. Тамыржемістілер мен картоптың барлық кеш пісетін сорттары ерте және орташа пісетіндерге қарағанда өте қабілетті,өйткені ұзақ тыныштық кезеңі бар, құрғақ заттар мен көмірсуларға бай.
Сақтаудағы көкөністердің сапасына сақтауға салар алдында тауарлық өңдеу және сақтау кезеңінде оңтайлы шарттарды сақтау үлкен әсер етеді. Сұрыпталмаған, механикалық зақымданулары бар, дымқыл, аурулармен зақымданған, жер көлемі көп өнімді ұзақ мерзімге сақтау мүмкін емес. Демек, сақтауға сапасы бойынша стандартты көкөністер мен картопты салу керек, ал сақтау барысында температура режимі мен ауаның салыстырмалы ылғалдылығының деңгейін қатаң сақтау керек.[4]
Қоймаларды көкөністерді сақтауға дайындау. Қарапайым қоймалар-дала бурттары мен траншеялар - егін жинауға дейін ашпайды, түбін және қабырғаларын тазалайды. Түнгі уақытта олар біртіндеп салқындатылады. Траншеялар мен бурттарды жер бедерінің ең жоғары учаскесінде алаң шетіне, елді мекендердің жақын маңына орналастыру керек. Көкөніс қабылдау пункттерінде бұрғы алаңдарын бірнеше рет пайдаланған кезде ескі бұрғы мен траншеяларды жаңаларын кесіп тастау керек. Өйткені, бұрын пайдаланылған қоймаларда әртүрлі фитопатогенді микроорганизмдер жиналады. Қарапайым сақтау орындарын дайындаумен бір мезгілде желдету құбырларын және сорып-шығаратын ағынды желдеткіш жабдықтарына арналған басқа да құрылғыларды құйған жөн.
Тұрақты қоймаларды өнімді салуға дайындау келесі іс-шараларды қамтиды: сақтау соңында, үй-жайларды көкөністерден босатқаннан кейін еден мен қабырғаларды қоқыстан және көкөністердің қалдықтарынан тазарту жүргізіледі; жазғы кезеңде сақтау орындарын күндізгі уақытта мұқият желдетіп, кептіру қажет. Өнімді салғанға дейін екі-үш апта бұрын төбені және қабырғаларды сөндірілген әктің 4-5% ерітіндісімен Ақтау, сондай-ақ күкіртті балғамен жағу немесе сұйылтылған күкіртті ангидридпен өңдеу жолымен қойманы газсыздандыру жүргізіледі.
2.2. Көкөніс сақтау қоймасының (300т) құрылысы
Қоймалар-көкөністер мен тамыржемістілерді жаңа піскен күйінде тұрақты немесе уақытша сақтауға арналған арнайы ғимараттар. Сондай-ақ қоймалар өнімді өңдеу және сұрыптау үшін де қолданылады. Мұндай тәсіл жинау кезеңінде тамыржемістілер мен көкөністердің жоғалу пайызын айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Заманауи технологиялар өсірілген көкөністерді қабылдауды, жинаудан кейінгі дайындауды, сақтауды және өңдеуді қамтамасыз етеді.
Көкөніс қоймасы-бұл жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау технологиясын қамтамасыз ететін жеке ғимарат немесе тұтас кешен. Көкөніс сақтау қоймасының сыйымдылығы 20 м3ден бастап агроөнеркәсіптік кешен ғимараттары үшін 10 мың тоннаға дейін жетеді. Бұл ретте жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау жөніндегі қызметтерді ресми ұсыну үшін жеке кәсіпкер немесе компанияның иесі болу керек.
Көкөніс сақтау қоймалары бөлінеді:
* көкөніс түрі бойынша,
* микроклимат бойынша,
* жинау тәсілі,
* тағайындау бойынша.
Ғимараттар арнайы, бір көкөніс дақылдары үшін немесе әмбебап, микроклиматқа ұқсас талаптар бар өнімдер үшін болады. Көкөністерді, картопты және жемістерді сақтау үшін әр түрлі режимдер жасайды:
* жасанды салқындату және ылғалдандыру,
* белсенді желдету,
* технологиялық жылыту,
* ылғалдылықты сақтау,
* газ құрамын реттеу.
Әр түрлі технологиялық және конструкторлық шешімдерді салыстыру бизнесті дамытудың экономикалық негізделген бағытын анықтауға көмектеседі.[6]
Көкөніс қоймалары және олардың түрлері қандай?
Көкөніс сақтау қоймалары агроөнімдерді қоймалау тәсілдері бойынша - ыдыста немесе шашылған күйінде ерекшеленеді. Соңғы әдіс, сондай-ақ үйінді сақтау ретінде белгілі. Оның артықшылықтары:
* бұл әдіс тараға шығындарды талап етпейді;
* үй-жайдың ішкі көлемі 70% - ға пайдаланылады.
Мұндай қоймаларда кемшіліктер бар:
* шашылып сақталған көкөністер механикалық зақымданудың көп пайызы бар (зақымдалған жемістерді жалпы массадан таңдау және уақытында алып тастау қиын);
* ақтауға түсіру үшін арнайы техника сатып алу қажет;
Үлкен көлемді (биіктігі 5 метрге дейін) бурттарда және үйінді астында сақтау кезінде ғимараттың сыртқы қабырғаларының конструкциясы бүйір қысымына ұшырайды, сондықтан күшейтуді талап етеді. Көкөністерді желдету жер асты немесе еден үсті жартылай дөңгелек каналдар - белсенді желдету әдісі арқылы ұйымдастырылады.
Көкөністерді контейнерлерде жинау құндылығы:
* өнімді оңтайлы желдету;
* зақымдалған жемістерді бақылау мүмкіндігі;
* ыдысты шағын механикаландыру құралдарымен тез жылжыту мүмкіндігі;
Бұл ретте ыдысты жинау үшін орын талап етіледі, оны сатып алуға кететін шығындар да өседі; контейнерлерді әрбір жаңа өнім партиясының алдында дезинфекциялау қажет. Бұл әдіс кемшіліктері бар.
Көкөніс қоймасының функционалдық мақсаты бойынша жіктелуі бар:
* өсірілген өнімді сақтау және өңдеу;
* тұқымды сақтау;
* азықтық немесе стандартты емес өнімдерді сақтау және өңдеу.
Құрылыстар жер үсті және жер асты (тереңдетілген) болып бөлінеді. Жер үсті көкөніс қоймасы ағаш, кірпіш немесе керамзит бетон блоктарынан тұрғызылады. Бүгінгі күні металлды тез тұрғызылатын ғимараттар - арка ангарлары мен қаңқалы құрылымдар ерекше танымал.
Ангарлық түрдегі көкөніс қоймасы
Үй жанындағы учаскеде немесе фермада өсірілген аздаған өнім көлемі үшін өз қолымен көкөніс сақтау қоймасын салу қиын емес. Жер үсті құрылысының артықшылығы - жер асты суларының деңгейі жоғары учаскеде салынуы мүмкін.[6]
Тиісті температуралық режимді сақтау үшін техникалық жабдықталған сэндвич-панельдермен жылытылған қаңқалы құрылыстар - жемістер мен көкөністерді сақтауға арналған ең жақсы нұсқа.
Жеңіл болат жұқа қабырғалы құрылымдар (ЛСТК) - қойма және ауыл шаруашылығы мақсатындағы ғимараттарды 2-3 ай ішінде ең аз салынымда салуға мүмкіндік беретін ең үнемді шешім. Біз ЛСТК-дан 100 тоннаға жеміс қоймасын сала аламыз, ол дәстүрлі баламаға қарағанда 40% -60% - ға арзан болады және бұл ретте барлық техникалық-пайдалану параметрлері бойынша монолитті құрылыстардан кем түспейді.
Дайындау бағасы (металл прокатының құны жоқ), тг, қосу. ҚҚС 18%
Количество
(тн)
қарапайым
тг
орташа
(тг)
күрделірек
(тг)
100-300
94681
123085
151489
300-600
93418
119930
145177
Жобалау
Әрбір болат ғимарат сіздің ауданыңыз үшін ерекше жобалық жүктемелер - қар-жел, сейсмикалық, статикалық ескере отырып, орнатылған орын үшін арнайы жобаланған. Конструкторлық бюроның инженерлері металл конструкцияларының есебін жасайды,барлық қажетті сызбаларды дайындайды.
Есептеу дәлдігі өнеркәсіптік құрылыс үшін ең тиімді құрама болат қаңқаларды математикалық модельдеу үшін автоматтандырылған жобалау (CAD) бағдарламасын пайдалануға негізделеді. Мұндай тәсіл ғимараттың металл сыйымдылығын оңтайландыру есебінен шығындарды қысқартуға мүмкіндік береді. Қосымша бонус - КМД құны жұмыс бағасына енгізілген.
Жемістерді сақтауға арналған жабдық жиынтығы (300 т))
Кеш сортты семекті жемістерді ұзақ сақтауға, сондай-ақ көктемгі-жазғы кезеңде жемістер мен жидектерді суыту және қысқа мерзімді ұстап тұруға арналған.
Қоршаған ауаның температурасы минус 30°С-қа дейін болғанда қарапайым геологиялық жағдайлары бар аудандарда қолданылады.
Қойма мынадай үй-жайлардан тұрады: үш камерадан, экспедициядан, жылыту бөлмесінен, мүкәммалдық, электр қалқаншадан, гардеробтан және екі қалқадан.
Кернеуі 220380 В жалпы электр желісінен электрмен жабдықтау, сумен жабдықтау және канализация-шаруашылық желісінен.
Технологиялық жабдықтар жиынтығына үш хмф-16 Тоңазытқыш-қыздыру қондырғысы, жылжымалы ұялы таразы ВП-500М, РП-1Г13 жылжымалы гир тауарлы таразы, ЭП-103 екі аккумуляторлы тиегіші ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz