Жасанды жарықтандыру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Реферат

Тақырыбы: Жасанды жарық түрлері
Пәні: Еңбекті қорғау

Тексерген:
Орындаған:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Табиғи жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2. Бірлестірілген жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
3. Жасанды жарықтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
4. Өндірістік жарықтандыруды өлшеу және нормалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
5. Өндірістік жарықтандыруға арналған шырағдандар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
6. Жарықты өлшейтін аспаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
7. Жасанды жарықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
8. Апаттық жарық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
9. Эвакуациялық жарык ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
10. Прожекторлық жарықталу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Кіріспе

Жасанды жарық конструкциялық орындалуы бойынша екі түрде болуы мүмкін: жалпы және комбинирленген. Жалпы жарық жүйесін алаң бойымен бір типті жүмыстар орындалатын бөлмелерде қолданады, сондай-ақ әкімшілік, кеңселік және қойма бөлмелерінде қолданады. Тағы да екі түрі бар: жалпы бір келкі жарық (жарық жұмыр орындарының орналасуын есепке алмай алаң бойына бірқалыпты таралады) және жалпы локальды жарық (жұмыс орындарының орналасуын есепке ала отырып).
Тікелей көзбен көру жұмыстарын (мысалыга, слесарлық, токарлық, бақылау) орындаган кезде жабдықтар терең, кенет көлеңке түсіретін немесе жұмыс беттері тігінен орналасқан жерлерде жалпы жарық пен бірге жергілікті жарықты қолданады. Жергілікті және жалпы жарықтардың жиынтығын комбинирленген жарық деп атайды.
Функционалды тағайындалуы бойынша жасанды жарықты жұмысшы, апаттық және арнайы болып бөлінеді, олар сақшы, кезекші, эвакуациялық, бактерицидты және т.б. болуы мүмкін.
Жумыс жарығы өндірістік процестің, адамдардың өтуі көлік
қозғалысының қалыпты орындалуын қамтамасыз ету үшін арналған және барлық өндірістік бөлмелер үшін міндетті болып келеді.
Жасанды жарықты қолданғанда жарықтану СНиП II-4-79 бойынша реттеледі.
Жасанды жарықтандыру табиғи жарық жетіспейтін немесе табиғи жарық жоқ кезде қолданылады. Бүкіл өндіріс біртекті шырақтармен жарықтандырылады және бірдей қуаттағы шамдармен жарақталады. орынды бір қалыпты жарықтандыруды, кенеттен өзгеріссіз және пульсациясыз, жарықтық қолайлы спектралды құрамы және жеткілікті жарықтығы қарастырылған. Функционалдық қызметіне қарай жасанды жарықтандыру жұмыстық кезекшілік және авариялық болып бөлінеді.
Жасанды жарықтандыру жарық беретін электірлік қондырғылардың екі түрі арқылы орындалады: қыздыру лампалары (ДРЛ, жоғары қысымдағы сынап лампалары, натрийлық, ксенондық, вакуумды, газтолтырылған, биспиралды) мен люминесцентті лампалар. Қыздыру лампаларына қарағанда артықшылығы анағұрлым көбірек люминесценттік лампаларды қолданады:
- жарықтың спектральды құрамы бойынша олар күндізгі табиғи жарыққа жақынырақ;
- анағүрлым жоғары пайдалы коэффициентке (ПК) ие, ол қыздыру лампаларының ПК-нен 1,5 -2 есе жоғары және қызмет көрсету мерзімінің үзақтығы.
Жұмыс орнын жарықтандыру үшін пайдаланылатын электр лампасына қоса түрлі құрал-жабдықтар пайдаланылады. Олар жарық төбесінің бағытына қарай аз шығын жұмсалып алатын электр лампасына, сонымен қатар жұмысшылардың көздерін зақымдайтын жарықтан сақтау үшін, кейбір жағдайларда жарық көздерінің спектрлі құрамын өзгерту үшін пайдаланылады.

Табиғи жарықтандыру

Табиғи деп атайды жарықтандыру үй-жайлар жарық аспан (тікелей немесе көрсетілген), проникающим арқылы жарық сыртқы қоршайтын конструкцияларындағы ойықтар. Міндетті болып табылатын өндірістік үй-жайлардағы адамдар тұрақты (ерекшелік - үй-жайларға (белгіленген тәртіппен) үшін белгілі бір жұмыс түрлерінің және үй-жайлар орналастыруға рұқсат етілген жертөле және цокольдық қабаттарда, ғимараттардың және құрылыстардың көліктік туннелдер, электрощитовые, желдеткіш камералары, светокопировальные және фотомастерские, жолдар, өтпелер және т. б.). Интенсивтілігі табиғи жарық үй-жайларды байланысты, тәулік уақыты мен жыл, атмосфералық құбылыстардың бағдар ғимараттар - Ю, В - 3, биіктік, қашықтық және бояу көрші ғимараттар, көлемі мен нысаны терезелер, ішкі әрлеу (бояу) мен тереңдігін үй-жайларды және т. б.
Табиғи деп (тікелей немесе шағылысқан) сыртқы қоршайтын конструкцияларындағы жарық ойықтары арқылы енетін аспан түстес үй-жайларды жарықтандыруды атайды. Өндірістік үй-жайлар үшін тұрақты адамдармен (белгілі бір жұмыс түрлері мен үй-жайлары үшін арналған (белгіленген тәртіпте) үй-жайларды қосқанда, ғимараттар мен құрылыстардың - көліктік туннелдер, электр қорғағыш, желдеткіш камералары, жарықпен көшіргіш және фотомастерлік жолдар, өтпелер және т. б. жертөлелері және цокольдық қабаттарда рұқсат етілген орналастыру табылады, т.б.) міндетті болып табылады. Үй-жайларды табиғи жарықтандырудың интенсивтілігі тәуліктік және жылдық уақытына, атмосфералық құбылыстарға, С - Ю, В - 3 бағдар ғимараттар, көрші ғимараттардың биіктігі, қашықтығы және бояуына, терезелердің көлемі мен нысанына, үй-жайларды ішкі әрлеу (бояу) мен тереңдігіне және т. б. байланысты.
Ең қолайлы жарықтандыруға ғимараттардың оңтүстік жарты қабатын бағдарлау кезінде, ғимараттар арасындағы қашықтықтар ғимараттың биіктігінен кем болмауы тиіс кезінде, ғимаратты ашық түсті тонмен бояу кезінде, терезенің жоғарғы жиегінен еденге дейін еселенген арақашықтықтан аспайтын бөлме тереңдігінен орнату кезінде қол жеткізіледі.
Жарық ойықтарының жеңіл металл жақтауларын орнату кезінде 5 - 10% табиғи жарық жоғалады; ағаш жақтауларында бұл шығындар 35 - 40 % - ға дейін өседі. Қарапайым терезе әйнегі 8 - 15 % күндізгі жарықты, оның ішінде биологиялық белсенді УК сәулелерін жұтады. Қысқы қос шынылау 25% - ға дейінгі жарықты жұтады. Терезе әйнектерінің ластануы 50% - ға дейін жарық сәулесінің шығындарын арттырады. Тюль шымылдықтар тағы 20-30 % -ға дейінгі жарықты жұтады.Қабырғалар мен төбелердің ақшыл бояуы үй-жайлардың жарықтандыруын күшейтеді, т. б. жарық, ашық түсті бетке беріліп, бірнеше рет шағылады. Табиғи жарықтың құрылымдық жүйесін: бүйір - жарық түсетін ойықтары қабырғада; орналасқан; жоғарғы жағы - төбедегі мөлдір жабындар және жарық шамдары; біріктірілген - бір мезгілде қабырғалар мен жабындардағы жарық ойықтар.

Бірлестірілген жарықтандыру

Бірлестірілген деп нормалар бойынша табиғи жарықтандыру жеткіліксіз болған жағдайда жасандымен толықтырылатын жарықтандыруды атайды. I - III разрядтардағы жұмыстарды орындау үшін, яғни дәлдігі ең жоғары, өте жоғары және жоғары болған кезде, негізінен бірлестірілген жарықтандыру жеткіліксіздігіне байланысты табиғи жарықтандыру қолданады.

Жасанды жарықтандыру

Жасанды жарықтандыру электрлік жарық көзін орындайды. Функционалдық түрлері жасанды жарық: жұмыстық (34) барлық өндірістік процестер үшін міндетті; апаттық (34) апат жағдайында жұмысшы жарықтандыру ажыратылған кезде жұмысты жалғастыру үшін. эвакуациялық (34) апаттық жұмыс жарықтандыруының кезінде үй-жайлардан адамдарды эвакуациялауға арналған; жарықтандыру негізгі өту жолдарының және қосалқы шығу есіктері еденнен кемінде 0,5 лк деңгейінде болуы тиіс, ашық аумақтарда кемінде 0,2 лк; күзет ("қараңғы уақытта жарықтандыру") (34) қорғалатын аумақтар шекарасын бойлай орындайды; белгі беру - қауіпті аймақтардың шекараларын тіркеу үшін, эвакуациялаудың қауіпсіз жолын көрсетеді.
Жасанды жарықтандырудың құрылымдық жүйелері: орналасқан жұмыс орнын есепке алмағанда жалпы жарық көздері біркелкі бөлінген; жалпы оқшауландырылған (34) жарықты шамдарды жұмыс беттерге жақын орналастыру арқылы ұлғайту үшін; жергілікті (34) үшін жұмыс орнын жарықтандыру (үстел үстіндегі шам) үшін; бір жергілікті жарықтандыру өндірістік ғимараттардың ішінде тыйым салынған, яғни көздің көруі нашарлайды, жарақат алу қауіптілігі құрылады; аралас - жалпы және жергілікті жарықтандыру (көру жұмыстарын орындау үшін міндетті түрде жоғары дәлдікті аралас жарықтандыру қажет).

Өндірістік жарықтандыруды өлшеу және нормалау

Нормалау - қауіпсіз (ағза үшін) мәндер шектерін және қасиеттеріне әсер ететін факторларды белгілеу.
Табиғи және жасанды жарықтандыруды нормалау талаптарын ескере отырып, еңбек гигиенасы және қауіпсіздік техникасы, электр энергиясының және басқа да ресурстардың ең аз шығындары кезінде, сондай-ақ құрастыру және жарықтандыру қондырғыларын пайдалануда еңбек шығындарын орындайды.
Табиғи және жасанды жарықтандыруды бағалау және нормалауды көру жұмысының сипатын ескере отырып (ажырату объектісінің ең аз өлшемімен анықталады) жүргізеді.
Жарықтандыруды гигиеналық бағалау үшін негізгі абсолютті көрсеткіші - жарықтандыру Е, лк (және кейбір көмекші көрсеткіштері: жарықтық, берілген пульс беру коэффициенті) және салыстырмалы көрсеткіші - табиғи жарықтандыру коэффициент ТЖК, % қолданылады.

КЕО =Еішкі Есыртқы *100%,
(14.2)

ТЖК үй-жайлардың берілген нүктесіне табиғи жарықтың қандай үлесі түсетінің көрсетеді. ТЖК шамасы жылдық, тәулік уақытына, ауа-райы шарттарына тәуелді емес, бірақ ол жарық ойықтарының мөлшерімен және орналасуымен, терезе әйнектерінің мөлдірлігімен(тазалығымен), үй-жайлардың қабырғаларының бояуымен және т. б. анықталады. Жот жарық ойықтарының, ұмыс бетіжарық ойықтарынан алыс орналасқан сайын, ТЖК-нің аз мәні орын алады. Нормаланған ТЖК шамасы көру жұмысының разрядымен: разряд жоғары болған сайын, соғұрлым жоғары ТЖК - нің талап етілетін мәнімен айқындалады.
Шағын үй-жайларды біржақты бүйірлік табиғи жарықтандыру кезінде үй-жайдың сипатты разрезінің тік жазықтықтың қиылысында орналасқан нүктесінде қабырғадан 1м қашықтықтағы шартты жұмыс бетінен және жарық ойықтарынан ең алыс орналасқан нүктелерде; екі жақты бүйірлік табиғи жарықтандыруда - үй-жайлардың ортаңғы нүктесінде ТЖК-нің ең төменгі мәні нормаланады.
Жұмыс беті - жарықтандыруды өлшейтін және нормалау жүргізетін беті.
Үй-жайларға тән разрез - үй-жайдың ортасындағы көлденең қима разрезі, жазықтық, оның жарық ойықтарының шынылау жазықтығына перпендикуляр (бүйірлік жарықтандыру кезінде) немесе бойлық остік аралық үй-жайлар. Үй-жайларға тән разрез жұмыс орындарының ең көп учаскелеріне түсуі тиіс, сондай-ақ жұмыс аймағының нүктелері жарық ойықтарынан неғұрлым алыстатылған.
Жоғарғы және құрамдас табиғи жарықтандыру кезінде ТЖК - нің орташа мәні үй-жайлардың сипатты разрезі мен шартты жұмыс бетінің (немесе еденнен) тік жазықтығының қиылысында орналасқан нүктелерінде нормаланады. Бірінші және соңғы нүктелері қабырғалар бетінен (аралық қабырғаларды) немесе колонналардың осьтерінен 1м қашықтықта қабылдайды.
I - III разрядтардағы көру жұмысымен өндірістік үй-жайларда бірлестірілген жарықтандыруды орындау қажет.
Әр түрлі аудандарда орналасқан ғимараттар үшін нормаланған ТЖК мәні мына формула бойынша анықталады:

(14.3)

мұнда N - табиғи жарықпен қамтамасыз етілу нөмірі;
eH - ТЖК мәні (әкімшілік аудан);
mN - жарықтық климаттың коэффициенті.
14.3 формуласы бойынша алынған мәнді ондық үлеске дейін дөңгелектейміз.
Жарықтық климаттың сипаттамасында бір жыл ішінде күн сәулесінің арқасында үй-жайға жарық өткелдері арқылы жіберілетін жарық ағыны, сәулет-конструктивті шешімге және көлденең жақтаулар бойынша жарық өткелдерін бағдарлау ескеріледі.
Жарықтандыруды бақылау 23 - 05 - 951 Құрылыс нормалары мен ережелерінің талаптарына сәйкес люксметрдің көмегімен орындайды.
Үй-жайларды табиғи жарықтандыруды бағалауды ТЖК (%) көрсеткіші бойынша жүргізеді; осы мақсатта үй-жай жиһаздардан және басқа да жарық экрандардан толық босатылады, терезелер (перде, және т. б.) мұқият жуылады. Нормаланатын нүктелеріндегі жарықтандыруды (лк) люксметрмен анықтайды. ТЖК (%) 14.2 формуласы бойынша есептеледі. ТЖК-нің алынған мәніy қалыптасқан мәндермен салыстырады.
Есте сақтау қажет: I - III разрядтардағы жұмыстарды орындау үшін міндетті түрде табиғи жарықтандырудың жеткіліксіздігіне байланысты бірлестірілген жарықтандыруды қолданады. Үй-жайларда және жұмыс беттерінде бірлестірілген жарықтандыруды бағалау ТЖК (%)көрсеткіші бойынша жүргізеді.
Фотоэлектрлік люксметр жарықтандыруды (лк) өлшеуге арналған. Аспаптың әрекетінің ұстанымы фотоэлектрлік әсер құбылысына негізделген. Тұйық тізбекте, фотоэлемент және өлшеуіштен тұратын селен фотоэлементін жарықтандыру кезінде (спектралдық сипаттамалары бойынша адамның көру сезімталдығына жақын) жарық ағынына пропорционалды берілетін ток туындайды. Аспап көлеңкейленген жарық сүзгісі бар, жарықтандыру өлшеу диапазонының 5-тен 50000 лк-ке дейін және одан да көп ұлғаюымен жабдықталған.

14.2.1 - сурет - Люксметр

Люксметрдің қателігі шкаланың басында максималды шамаға ие, сондықтан жоғары дәлдікті өлшеу мперметр бағыттамаларының шағын ауытқулары кезінде төменгі өлшеу шегіне өту қажет.

Өндірістік жарықтандыруға арналған шырағдандар.

Шырағдандар -арматураға бекітілген жарық көздері, арматура - жарық ағымын дұрыс

анықтауға және көздің жарық көзінің шектен тыс жарықберуінен қорғауға арналған. Арматура жарық көзін механикалық зақымдалудан, сонымен қатар түтіннен, шаңнан, күйеден, ылғалдан қорғайды, мықтап бекітуді және қорек көзіне қосуды қамтамасыз етеді.
Жарықты таратуына қарай шырағдандарды тік, шашыраңқы және шағылысқан жарық шырағдандарына бөледі. Т і к ж а р ы қ ш ы р а ғ д а н д а р ы жарық ағымының 80%- нан астамын ішкі шағылыстырғыш эмальды немесе тегістелген беткейінің есебінен төменгі жартышарға бағыттайды. Ш а ш ы р а ң қ ы ж а р ы қ ш ы р а ғ д а н- д а р ы - жарық ағымын екі жартышарға да бөледі: оның бірі 40-60% жарық ағымы төмен, басқалары 60-80% жоғары шашырайды. Шағылысқан жарық шырағдандары, жарық ағымының 80% астамын жоғары төбеге бағыттайды, ал одан шағылысқан жарық төмен жұмыс аумағына түседі. Олардың гигиеналық артықшылығына (біркелкілігі, жарқылдың болмауы және т.б.) қарамастан өндірістік жағдайларда олар сирек қолданылады, себебі олар үшін төбенің жоғары шағылысу кофефициенті және таза ауаны талап етеді, ол болса өндіріс жағдайында әрдайым мүмкін бола бермейді.
Көзді, шамның жарқырайтын беткейлерінің жарқылынан қорғау үшін,
шырағданның қорғаныс бұрышы қолданылады , ол - шамның бетінен
көлденең (жарқырайтын жіптің шеті) және арматураның шетінен өтетін
сызықпен түзілетін бұрыш. өндіріістік жарықтандыру үшін ең көп
қолданылатын шырағдандардың түрлері (22- суреттерде) көрсетілген.
Тік жарық шырағдандары (Терең сәулелендіргіш, қорғаныс бұрышы 30-35°) төбесі нашар шағылыстыратын, ауасы біршама лас, биік цехтарда (ұсталық, болат құю цехтары және т.б.) қолданады, ал аласа цехтарда (металлды суық өңдеу цехтары) - Әмбебап тектес шырағдандар (қорғаныс бұрышы 15°) қолданылады. Шашыраңқы жарық шырағдандары төбесі мен қабырғалары ашық түсті, ауасы таза, биіктігі шектеулі цехтарда қолданады.
Люминисцентті шамдарға арналған шырағдандар негізінен, жарықты тік таратады. Тік жарқылдан қорғау шарасына қорғаныс бұрышы, экрандаушы (тосқауыл) торлар, мөлдір пластмассадан немесе әйнектен жасалған шашыратқыштар жатады. Тағайындалуына байланысты құрастырылымдық, орындалуына қарай шырағдандарды шаңнан, ылғалдан, химиялық агрессивті заттардан қорғау дәрежесі бойынша бөледі және тағайындалуына байланысты даттанбайтын материалдардан герметикалы етіп жасайды. Ашық, жабық, шаң өткізбейтін (шаңнан герметизацияланған), ылғалдан қорғалған (тоқ әкелуші сымдары ылғалға төзімді корпусқа, патронға арналған материалдармен оқшауланған), жарылыстан қорғалған (ұшқындардың түзілуін болдырмау шаралары қарастырылған) және химиялық белсенді орта үшін даттануға қарсы материалдар қолданылады. Жарықтандырғыш қондырғылардың тиімділігі пайдалану барысында төмендеуі мүмкін, сондықтан да олардың жағдайына жүйелі түрде қадағалау жасап отыру қажет, арматурасын, шамдарын шаңнан, күйеден және әйнектелген беткейлерін уақтылы тазалап тұру керек, қондырғыны, қабырғаларды, төбені бояу керек.

22-сурет.Жарық орнатқыштар арматурасы. а-қызатын шамдарға;
1-Әмбе бап; 2- түбін сәулелетіндер;б- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.