Көздері электромагниттік сәулелену

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Реферат

Тақырыбы: Электромагниттік сәулелену

Пәні: Еңбекті қорғау

Тексерген:

Орындаған:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

1. Электрлік техникалық құралдардағы электромагниттік толқындардың желісі . . . 4

2. Электромагниттік толқынның адам организміне . . . 5

3. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕНІҢ АДАМҒА ӘСЕРІ . . . 7

4. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕ . . . 11

5. Электромагниттік өріс және оның сипаттамасы . . . 11

6. Көздері электромагниттік сәулелену . . . 12

7. Әсер ету механизмі электромагниттік сәулелену . . . 13

8. Электромагниттік сәулелену . . . 15

9. Электромагниттік сәулеленудің атмосферамен әрекеттесуі . . . 18

Қорытынды . . . 22

Әдебиеттер тізімі . . . 23

Кіріспе

Секундына 300 мың километр жылдамдықпен қозғалатын электромагниттік сәулелену бізді айнала қоршап жатыр. Ол тіпті ғарыштық вакуумда да бар, өйткені ол таралуға орта талғамайды. Электромагниттік сәулеленудің жылдамдығы = 3x108м/с. Бұл - жарық жылдамдығы Оның сәулелену ошағындағы электрондар қозғалысынан пайда болатын энергиясы электр және магнит өрісі ретінде тарайды.

Бұл өрістер бір-біріне перпендикуляр тербеліп, көлденең толқын бойымен қозғалады, яғни олар қозғалыс бағытына перпендикуляр. Толқын ұзындығының диапазоны өте үлкен. Ол атом өлшемінен басталып, мыңдаған километрге дейін жетеді. Бұл электромагниттік спектр деп аталады. Электромагниттік спектр

Спектрдегі толқындар өздерінің толқын ұзындықтарымен немесе жиіліктерімен, яғни, бір секундтағы толқын санымен сипатталады. Ең ұзыннан ең қысқасына дейінгі қатар мынадай: радиотолқындар, микротолқындар, инфрақызыл сәулелер, көрінетін жарық, ультракүлгін сәулелер, рентген сәулелері және гамма сәулелер.

Жұлдыз, Күн сияқты электромагниттік сәулеленудің табиғи көздері де бар. Микротолқын мен радиотолқын секілді, сәулеленуді өткізетін көптеген жасанды көздер де жасалып, жетілдірілді. Электромагниттік сәулеленуден пайда болған энергияны көп мақсатта қолдануға болады. Толқын ұзындығы қысқарған сайын, жиілік те толқын тасымалдайтын энергия мөлшерімен қатар өседі. Жоғары жиілікті ультракүлгін, рентген және гамма сәулелері атом не молекуладан электрондарды босата алатындай белсенді болады. Бұл иондалу деп аталады. Атомдар зарядталған иондарға айналып, әртүрлі қасиеттерге ие болуы мүмкін.

Табиғи және техногенді көздерден бастау алатын электромагниттік сәулеленудің тіршілік үшін маңызы зор.

Электромагниттік сәулелердің электромагниттік спектріндегі алатын шегі өте үлкен. Бұл сәулелер қайдан келеді және оның жиіліктері мен толқын ұзындықтары қалай өзгереді? Маңызды деректер

Электромагниттік сәулелер біздің айналамызды қоршап тұрады және оның қуаты қатты өзгереді. Электромагниттік сәулелену электромагниттік спектрде өлшенеді. Табиғи және жасанды электромагниттік сәулелер болады. Ол бізге пайдалы, зиянсыз немесе қауіпті де болуы мүмкін.

Электромагниттік толқындар айнымалы электр өрісінің айнымалы магнит өрісін тудыруының арқасында пайда болды. Осы айнымалы магнит өрісі өз кезегінде айнымалы электр өрісін тудырады.

Электромагниттік өріс (ЭМӨ) - жеке өрісі-қозғалыстағы электр зарядтары, онда жүзеге асырылады өзара іс-қимыл олардың арасында. Жеке көріністері ЭМӨ - электр және магниттік өрістер. Өйткені өзгеретін электр және магнит өрісінің туындатады көрші нүктелерінде кеңістік, тиісінше, магниттік және электрлік өріс, бұл екеуі де бір-бірімен өзара байланысты өріс қолданылады түріндегі біртұтас ЭМӨ.

Электрлік техникалық құралдардағы электромагниттік толқындардың желісі

Адамзат гравитациялық өріс, радиоактивті сәулелер және электромагниттік сәулелер мұхитында өмір сүріп келеді. Әлемдік өркениеттің дамуы сыртқы ортаның табиғи өріс көздеріне жасанды сәуле шығарудың көздерін қосты. Электромагниттік сәуле шығарудың табиғи және жасанды түрлері бар. Табиғи электромагниттік өрістерге атмосфераның, Күн мен жұлдыздардың радиосәулеленуі, Жердің электр және магнит өрістері жатады. Біз күнделікті өмірде қолданатын электр құралдардың өз денсаулығымызға қаншалықты зиян келтіретінін кейде білмей де қаламыз. Мен осы өзімнің таңдаған тақырыбым арқылы жұртқа ұялы телефонның, микротолқынды пештің, компьютердің шығаратын электромагниттік толқындарының адам ағзасына қаншалықты зияны бар екенін ашып айтқым келеді. Электромагниттік толқындар кез келген үйде, мекемеде жалпы адам өмір сүретін барлық ортада бар. Электромагниттік толқындарды тұрғын үйдің теледидарында, өтегінде, мұздатқыштарында, микротолқынды пеште, шаңсорғыштарда, компьютерде, ұялы телефондарда болады. Электромагниттік толқындардың 1000 мГц таралу керек болса, электро техникалық құрылғыларда кейде одан көп асып кетеді. Мысалы: өтекті қосқан кезде 25 см қашықтықта одан 0, 2мкТл электромагниттік толқындар бөлінеді. «Tefal» шәйнегінде 20см-0, 6мкТл. Кір жуғыш машина 50Гц, ал теледидардың пульті 1 метрде 1мкТл болады. Микротолқынды пеште 30см қашықтықта 50Гц магниттік өрісі 10, 3-8мкТл болады. Ал ер адамдар электр қыздырғыш қолданған кезде өздерін әдемілей отырып, беттерінен ток жүргізеді себебі: Электр қырынғыш 100мкТл (микро Тесла) есептеледі екен. Компьютерде 60Гц болады. Ал ұялы телефонды алатын болсақ оның маркасына қарай олардың электромагниттік толқындарының қуаты да әртүрлі болады. Көп елдерде электромагниттік толқындардың қуаты 1, 6 Вт/кг. болатындай көлем алынған. Ұялы телефонның электомагниттік толқынының қуаты аз болғаны жақсы. Қазіргі кезде SAR ұялы телефонының қуаты 2ВТ/кг- нан аспайды. Осыдан 7-8 жылдан бұрын шығарылған AMPS-800, DAMPS-800, NMT-450 ұялы телефондардың қуаты бұл көрсеткіштен анағұрлым көп болған, ал қазір олардың қуаттары 1, 5Вт/кг, және 0, 5Вт/кг аспайды. Ең аз қуат көрсеткіші CDMA құралында, оның қуаты 0, 1Вт/кг. - нан аспайды. Барлық ұялы телефондарда аз қуатты қондырғылар орнатылған. Автокөліктердің ішіндегі ұялы телефонның қондырғы қуаты 3 ватт, ал қарапайым ұялы телефондарда барлығы 0, 75 - 1ваттқа тең. Қондырғылар ұялы телефонның антенасының жанында орналасқан. Радиоқондырғылар антеналардың функциясы ғарышқа радиотолқындарды жіберіп тұру үшін арналған.

Электромагниттік радиация магниттік энергиядан және электромагниттік толқындар арқылы пайда болады. Барлық электромагниттік энергия электромагниттік спектрге түседі, олар өте төменгі радиацияның жиілігінен ренгендік және гамма-сәулелеріне дейін өзгереді. Көп адамдар ұялы телефонмен сөйлескенде оны тым қатты бастарына тақалтады, осыдан адамның миына көп радиация әсер етеді.

Электромагниттік толқынның адам организміне

Электромагниттік толқынның адам организмімен қалай әсерге түсетіндігін қарастырайық. Ғалымдар электромагниттік сәулелердің адам организміне әсерінің бірнеше түрін анықтады. Біріншіден, адам организмі денеден өткен электр тогына сезімтал. Адамға мұндай әсерді қуатты магнит өрісін тудыратын кез келген электр құрылғылары (фен, электр желілері, тұрмыстық техникалар) көрсете алады . Екіншіден, адам денесіндегі кейбір микроэлементтер қоршаған ортадағы жиіліктері әртүрлі электромагниттік энергияны жұта алады. Электромагниттік сәулеленудің ең қауіпті - үшінші түрі, адам ағзасы тірі клеткалардан құралған. Әрбір клетканың ішінде химиялық процестер жүреді. Химиялық реакцияның нәтижесінде клеткалар ток тудырады. Электр тогы өз кезегінде әрбір клетканың маңайында электромагниттік өріс жасайды. Ал, барлық клеткалар құралып, адам денесінің айналасында электромагниттік өріс - аураны құрайды. Егер адам сыртқы электромагниттік сәулеленуге ұшыраса, онда адамның өзіндік өрісі - аурасы бүлінеді. Мұның әсерінен клеткалардағы химиялық процестер бұзылады.

Жасанды электромагниттік өріс көздеріне телерадиостанциялар, трансформаторлар, радиолокаторлар, электр желісінің жүйелері, микротолқынды пеш, электрпісіргіштер, өлшеуіш құралдар, теледидар, ұялы телефон және т. б. жатады. Бұл өрістердің тірі ағзаларға әсер ету белсенділігі олардың интенсивтілігіне және тербеліс жиілігіне байланысты әртүрлі болады (1-сызба) . Мысалы, микротолқынды пештегі өрісте тауық етін тез пісіруге болады, ал осы кезде ыдыс сол суық күйінде қала береді. Жасанды электромагниттік сәулелену ортасы тұрақты электр және магнит өрістерінен төменгі жиілікті электромагниттік өрістерден және 30 кГц пен 300ГГц диапазондық аралықтағы радиотолқындардан тұрады. Статикалық өріс тірі организмдерге жақын аумақта ғана әсер етеді, өйткені оның энергиясы ағынының тығыздығы арақашықтықтың квадратына кері пропорционал кемиді.

Электр өрісінің кернеулігінің адамдар үшін санитарлық шекті мәні 1кВ/м-ге тең. Жоғары кернеулі электр жеткізу жүйелерінде бұл шекті деңгей ондаған, тіпті жүздеген метр аралыққа дейін ауытқиды. Арнайы жүргізілген зерттеулер алты күн бойы электр желісінің астында күніне 3 рет 15 мин-тан тұрғанның өзінде невралгиялық сипаттағы өзгерістерді, мидың жұмыс істеу қабілеттілігінің төмендеуін тудыратынын көрсетті. Қуатты электромагниттік өріс көздеріне өнеркәсіпте пайдаланылатын жиіліктегі токтарды жатқызуға болады. Жоғары кернеулі электр желісі бар аумақтардағы электр өрісінің кернеулігі 1 метрге шаққанда бірнеше мың вольтқа жетуі мүмкін. Мысалы, кернеуі 330 кВ электр жеткізу торабындағы кернеулік 5000 В/м-ге дейін жетеді. Дегенмен топырақ электромагниттік толқындарды жақсы жұтатын болғандықтан, электр желісінен 100 м қашықтықта өріс кернеулігі жүздеген вольтқа дейін кемиді. Сондай-ақ ғимараттар, ағаштар, жердің бедері өріске тосқауыл болады.

Радио мен теледидардағы жоғары жиіліктегі электромагниттік толқындардың адам организміне әсері оның тербеліс жиілігіне байланысты. Жиілік жоғары болғанда, яғни толқын ұзындығы қысқарақ болса, зиянды әсері күшейе түседі. Электромагниттік толқындар алысқа тарала алады, сондықтан олардың адамға әсерінің қауіптілігі сақталады.

Айнымалы электромагниттік толқындар адам денесіне өтіп, ондағы су молекулалары толқынның таралу жағына қарай бағытталады. Сіңір, шеміршек сияқты диэлектриктің айнымалы полярлануы және өткізгіш токтың пайда болу есебінен ағза клеткаларының қызуын туғызады. Электромагниттік толқындар судың мөлшері көбірек болатын адам денесінің көз, ми, бүйрек, асқазан және т. б. мүшелеріне күштірек әсер етеді. Көз жанарының көмескіленуін тудырады, бұл әсер бірнеше жетіден кейін ғана байқалуы мүмкін. Тұрақты магнит және электростатикалық өрістердің қуаты шекті деңгейден асқанда, тыныс алу, ас қорыту мүшелерінің, жүрек-тамыр жүйесінің зақымдануын тудырады. Жоғары жиілікті ультрадыбыстар, лазерлік сәулелер және электромагниттік толқындар адам миына өте күшті әсер етеді. Бейбіт мақсаттарға пайдаланбаған жағдайларда мұндай психотропты қарулардың әсерінен мидың қызметі өзгереді, ойлау, есте сақтау, өзін-өзі ұстау қабілеттілігі төмендейді, миға жаңа мәліметтер енгізілуі мүмкін. Осындай әсердің нәтижесінде адам ерік-жігерін жоғалтады, өз еркіне тәуелсіз нұсқау бойынша күліп, жылап, айғайлай бастайды.

Қазіргі кезде мұндай психотропты қаруды қолданбау мәселесі көтерілуде. Жоғары жиілікті электромагниттік толқындардың адам ағзасына зиянды әсерін ескере отырып, олардан қорғану жолдары жүзеге асырылады. Қысқа толқынды қуаты радиостанциялар елдімекеннен алысырақ салынуы тиіс. Телеорталық, радиолокаторлық станциялардың айналасында арнайы санитарлық қорғаныс аймақтары құрылады. Кернеуі 750 кВ-тан жоғары болатын электр жеткізу тораптары тұрғын үйлерден кем дегенде 300 м қашықтықта орналасуы тиіс. Жоғары жиілікті желілер орналасқан жердің бәрінде де қорғаныс шаралары ескерілуі тиіс. Компьютер мен теледидардың киноскоптарында арнайы қорғаныс қабаттары ескерілгенімен, электромагниттік сәуле шығару тұрғысынан олар әлі де қауіп көзі болып табылады. Күн суыта келе жұртшылық түрлі жылыту құралдарын, қысқа толқынды пештерді көп қолдана бастайды, теледидар алдында жиі отырады. Сондай-ақ кейінгі жылдары тұрмысымызда компьютерлер, көбейту, көшірме құралдары, ойын автоматтары, емдеу-профилактикалық мекемелеріндегі төмен және жоғары жиіліктегі физиотерапевттік электроқондырғылар, тұрғын үйлердің, мекемелердің төбесіне орнатылған қабылдау-тасымалдау мобильді, спутниктік байланыс антенналары, тұрмыстық техникалар т. б. электромагниттік өріс туындататын құрылғылар үнемі қолданыста болып келеді. Аталған құрал-жабдықтар арқылы қоршаған ортаға берілетін үзілісті, үзіліссіз толқындар биоэкосистемаға әсер етеді. Оның белгілі дәрежеде адам ағзасына да тигізетін зияны бар, ол толқынның жиілігіне және қуатына тікелей байланысты. Мысалы, электромагниттік өріс толқынының үзіліссіз аз мөлшерінің өзі ағзаның орталық жүйке жүйесіне, қорғаныш статусына, көзге кері әсер етеді, көру, есте сақтау қабілетін төмендетумен қатар жыныстық органдардың және эмбрионның дамып жетілуі мен қызметіне де теріс ықпалын тигізеді.

ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘУЛЕНІҢ АДАМҒА ӘСЕРІ.

ӨНЕРКӘСІП ЖИІЛІГІНДЕГІ (50 ГЦ) ЭЛЕКРОМАГНИТТІК ӨРІС
Биообъектілерге зиянды әсер ететін антропогендік факторлардың арасында электромагниттік өріс (ЭМӨ) ерекше орын алады. Бұл жағдайда адам тек антропогендік емес, сондай-ақ табиғи электромагнитті әсерге ұшырайды.
Жердің электрлік және магниттік өрістері адамзат тарихында үнемі жеке биологиялық түрлер ретінде әрекет ететін фактор болып табылады және бұл өрістер тіршілік ортасының ажырамас факторы болып табылады. Адам өмір сүрген кезде оның табиғаттың электромагниттік әсеріне бейімделуі орын алады. Дегенмен, ғылым мен техниканың дамуы ЭМӨ- ке өте жоғары қарқындылықпен және табиғи өндірістен басқаша болады. ЭМӨ-ні қоса алғанда, пайдалану қағидаты, соның ішінде генерациялау қағидаты, құрылғыларды құру мүмкіндіктері Максвеллдің 1869 жылы атауын алған атақты теңдеулерден кейін пайда болған. Айта кету керек, бұл теңдеулер бірден толығымен түсінікті болмады. Олардың түсініктемелері мен оларда баяндалған принциптерді практикалық қолдану өте ұзақ уақытқа созылды [37, 45, 46, 48] .
ХХ ғасырдың ортасына қарай қуатты қондырғылар құрылды, олардың жұмысы жаңа мәселенің пайда болуына әкелді - ЭМӨ адам мен басқа да биологиялық объектілерге әсері болды. Бұл әсерлердің бірінші салдары Құрама Штаттарда 1945 жылы қуатты радиолокациялық станциялар сәулеленудің нәтижесінде

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.