Қазақтың ұлттық тағамдары

Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Оның құнарлығы өте жоғары
1. Ұннан жасалатын
Ересек ер кісі күніне 300-400 грамға жуық, ал ауыр дене жұмысын атқарған
кезде 600-800 грамға дейін нан жейді. Нанда 40 пайыздан 50 пайызға дейін
углевод, сондай-ақ белок пен аздаған май бар. Бұл – нан күніне 600-1000
килокалория энергияны қамтамасыз етеді деген сөз. Демек, адам тіршілік
қызметіне қажетті бүкіл энергияның ¼ бөлігінен 13 бөлігіне дейінін наннан
алады. Нанның әртүрлі сорттарында 5 пайыздан 8 пайызға дейін белок бар.
Адам нанды көп жейтін болғандықтан, оның құрамындағы өсімдік белоктары
адамның белок жөніндегі жалпы қажетінің кемінде 20-30 пайызын қамтамасыз
етеді.

Нан – ас атасы. Ол бидай ұнынан жасалады. Нанды жерге тастамайды, үстінен
аттамайды, үстіне ешбір затты қоймайды. Нанды бір қолмен үзіп жемейді.
Қазақтар нанды қасиетті санайды. Мыжыма – ыстық нанды үзіп-үзіп сары маймен
шарада араластырып жасайтын тағам. Ашығып келгенде тамақ піскенше мыжыма
жеп алсаң, қарның тоқ.

Қиықша – қамырын жұқа илеп, жалпақтау әрі қиық-шалап кесіп алып, бауырсақ
тәрізді майға пісіреді. Қиық-шамен шай ішсең дәмі қан-дай тәтті десеңші.

Шелпек – Айт күндерінде, аруақтарды еске алғанда, ас бергенде пісіріледі.
Қамырды жұқалап әзірлеп, майға пісіреді. Шелпек жеті нан, тоғыз нан болады.

Таба нан – тапаға салып пісіріледі. Пісірер алдында қамыр бетіне бармақпен
басып ойық жасайды. Қалыпқа салып пісірген наннан таба нан әлдеқайда дәмді
де құнарлы.

Төп – тарының шикі, піскен сөгінен, талқанынан, күріштен әзірленетін дәмді
тағам. Қазанға су құйылып, тұз салынып пісіріледі де үстіне шыжық, май
қосып әкелінеді.

Бөртпе – күріштен, піскен сөктен сүтке қайнатып, дайын болған соң ортасына
май салып әкеледі.

Қазанжаппа - ұннан қа- мыр илеп, оны жұқалап, дөңгелек етіп жасайды да
ыстық қазанға жапсырады. Піскен соң үстіне не май, не қаймақ жағады.

Жарма – қуырылған бидайды, піскен сөкті диірменге өте ұнтақтамай тартып,
жарма жасап, сүтке, қаймаққа, майға, айранға былғап әзірлейді.

Күлше – қатты иленген қамырды домалақтап, сопақшалап қызуы мол қоламтаға
көміп, 15-20 минуттан соң алып, жейді.

Төңкерме – қызған қа-занға бидай ұнын себелеп қуырып, басқа ыдысқа салып
алып, қазанға мал майын турап шыжғырып, үстіне су, сүт құяды.
Қуырылған ұнды қосып, тұз салып, араластырады да дастарханға қояды.
Быламық – ұннан, тал-қаннан, бидай жармасынан жасалатын тағам. Ұнды,
жарманы қазанға аздап қуырып алып, қойдың шыжғырылған іш майын қосып,
үстіне су құйып, үздіксіз араластырып жасайды. Көбінесе қарттарға, сәбиге
береді.

Нан салма – етке салатын 2-3 нан жайманы суға қайнатып пісіріп алады да
алдын-ала сары майға қуы-рылған жұмыртқаны үстіне салып дайындайды.

Қолдама – сүтке немесе сорпаға иленген нанды майлы сорпаға салып пісіреді.

Сылқ етер - жайма наннан жасалады. Суға піскен жұмыртқаны үстіне турап
салып, әкеледі. Бүркеме – жаңа піскен ақ ірімшікті қамырға орап, бетіне май
жағып, табаға салып, қоламтада пісіреді.

Ботқа – дәнді дақылды суға қайнатып жасайды. Олар: күріш, бидай, жүгері,
қарақұмық, лобия, тары, ноқат т.б. Бір немесе бірнеше дән түрлерінің қою
қайнатысынан әзірлейді. Бауырсақ – бидай ұнын ашытып, әртүрлі үлгіде жасап
майға пісіреді. Қазақтың той, мереке дастарханында міндетті түрде бауырсақ
болуға тиісті. Ыстық бауырсаққа сары ма жағып жесең, өте дәмді. Құймақ -
ұнға жұмыртқа, қант, май, сүт қосып, суға араластырып, сұйық күйінде
қазандағы майға пісіріп әзір-лейді. Оны шаймен жейді. Қонаққа құймақ құйып
берсең, қатты риза болып қалады. Боза – дәнді дақылдардан ашытып жасайтын
сусын. Олар: жас боза, қорланған боза, уытсыз, жай ашытылған мақсым боза.

2. Сүттен жасалатын
Сүт – барлық жастағы адамдар үшін жұғымдылығы жоғары оңай сіңетін өнім. 100
грамм сүтте 3 грамға жуық белок, 3,2 грамм эмуль-гацияланған оңай сіңетін
май, көптеген мөлшерде оңай сіңірілген кальций мен фосфор қосындылары,
сондай-ақ белгілі мөлшерде А1, В2, Д дәрумендері (витаминдері) бар және де
жазғы уақытта сиыр сүтіндегі бұл дәрумендер қыстағыдан едеуір көп болады.
100 грамм сүт организмге 60-қа жуық килокалория береді. Сүт белогы
негізінен, казеиннен (2,7 %), лактальбуминнен (0,4 %) және лактоглобулиннен
(0,1%) тұ-рады. Сүт белогының 75-96 пайызы организмге сіңімді келеді.
Құрамындағы лактоза не сүт қанты тез ашиды. Бұл қасиетті сүт ашытуда
пайдаланылады. Минерал заттары органикалық және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.