Бұзаулардың ұлтабары мен ішектерінің қабаттаса қабынуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ауруды ғылыми негізде тану.
2. Күйіс қайыратын малдардың төлдерінің ас қорыту жүйесінің анатомо- физиологиялық ерекшелктері.
3. Бұзаулардың ұлтабары мен ішектерінің қабаттаса қабынуы.
4. Бұзаулардағы жұқпалы емес ас қорыту жолдарының ауруларын анықтау тәсілдері және арнайы ветеринариялық іс шаралар
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Ас қорыту жүйесінің ауруларының себептері жиі малдардың қоректенуімен тікелей байланысты. Сондықтанда ол аурулар тамақтандырудың дұрыс болмауынан жиі болып тұрады. Олар: рационның құрамының дұрыс болмауы; төлдерді бір азық түрінен екінші түріне кенеттен ауыстыру; рационның құрамында бөгде заттардың - пестицидтердің болуы.
Бұл ауру ішек пен қарынның кілегей қабығының ғана емес, одан да терең орналасқан қабаттарының қабынуымен сипатталады. Қарынның, ашы және тоқ ішектердің қабатының жарақаттануы гастроэнтероколит деп аталды.
Қабынудың түрлеріне қарай қатаральді, геморрагиялық, крупозды, фибринозды, дефтериялық болып бөлінеді. Бұл ауру бұзауларда сүтке қосымша басқа да азықтар жей бастаған уақытта жиі кездеседі.

Негізгі бөлім
Гастроэнтериттер (ұлтабары мен ішектерінің қабаттаса қабынуы)

Ішек-қарын қабықтарының қабынуы. Бұл ауру ішек пен қарынның тек қана кілегейлі қабығының ғана ауруы емес, онан да терең орналасқан қабаттарының қабынуымен сипатталады. Қарынның ащы және тоқ ішектердің барлық қабаттарының жарақаттануы гестроэнтероклит деп аталады.
Қабынудың түріне қарай катаральді, гемарагиялық, крупозды, дефтериялық болып бөлінеді. Бірақ олардың әрқайссын жеке-жеке тек өлексені тексергенде ғана ажыратуға болады. Бұл ауру бұзаулар мен торайларда сүтке қосымша басқа да тамақтар жей бастаған уақытта жиі кездеседі.
Себебі: Торайлар, қозылар және құлындар ерте баста аналық сүтіне жарымағандықтан қосымша тамақпен қоректенуге мәжбүр болуы. Қарыны аш малдың қосымша тамақты қомағайлана , ерте бастан пайдалануы ауруға шалдығуының бірден бір себебі. Бұл ауру аналық малды жиі жиі бұзылыған азықпен, ал жас төлдерді толық әзірленбеген азықпен қоректендіргенде пайда болады. Желіні қабынған аналық малдың сүтімен немесе бұзылған көк сүтпен төлдерді тамақтандырғанда өз әсерін тигізеді.Тіпті рационның құрамы өзгергенде де бұл аурудың болатынын байқауға болады. Ішек қарынның қабынуы әсіресе диспепсиямен қатты ауырып жазылған төлдердің арасында жиі кездеседі. Оған ондай ауруды дұрыстап емдемеу немесе емдеу жұмысын аяғына дейін жеткізбеу себеп болады.
Дамуы. Ас қорыту процесінің бұзылуының және ішектегі микрофлораның өзгеруінің салдарынан пайда болған немесе тамақпен бірге түскен улы заттар қарын мен ішектің кілегейлі қабығына өз әісерін тигізеді. Осының салдарынан қарын мен ішектің секреция және жиырылғыштық қызметтері бұзылады да, ол зат алмаудың өзгеруіне әкеп соғады. Қабыну реакциясы біліне бастайды; оның күшеюіне байланысты ауру малдың жалпы жағдайы да ауырлай түседі. Ішек қабырғасының сіңір қызметі бұзылып, оның кілегей қабығының тосқауылдық рөлі нашарлайды.Улы заттың ішектен қанға сіңіп, организмнің жалпы улану процессі басталады. Осыдан барып ішкі ағзалар мен нерв жүйесінің қызметтері бұзылады. Организмде зат алмасудың бұзылуының жалпы белгілері білінеді. арықтау, терінің сыртқы қабығының өзгеруі гиповитоминоздың белгілері, тәбеттің өзгеруі т.б жүрек жұмысы мен қан айналу процессі қанталап, оттегінің жетіспеушілігінен пайда болатын белгілер анықталады.
Өлекседегі өзгерістер. Өлексе өте арық. Жүннің сырты қылшығы былғанған. Қарында ұлтабарда толық алмаспаған иісі сасық тамақтың қалдығы және қоюланған жалқаяқ. Қарынның ұлтабар қабырғасы қалыңдаған, кілегей қабығы жиырылған, ісінген, әрбір жерлерінде қызарған, қан құйылған бөліктері бар. Ішектің іш қабығындағы өзгерістер әр түрлі болып келеді.
Катаральды гастроэнторитте ащы ішектің қабырғасы қалыңдаған, кілегейлі қабығы жиырылған, жалқақпен қапталған әр жерлері қызарған.
Геморрагиялық түрінде кілегей қабықтың ісінуі ғана ұлғая түсіп, түрі ақшыл қызылдан қара қошқылға айналып, көлемі жағынан әр түрлі көптеген қан құйылған жерлері байқалады.
Фибринозды түрінде ащы ішектің кілегейлі қабығы болбыр болып, бетінде фибрин пленкасы болады. Ал кілегей қабықпен біте байланысқан ұсақ бөлшектер кездессе ол дифтериялық түрінің белгісі. Егер ішектің кілегейлі қабығында формасы мен көлемі әр түрлі жаралар кездессе, ондай қабынуы жаралы қабыну деп атайды.
Шажырқайдың лимфа түйнектерінің инфильтрациясы құрсақ көк етінің висцеральды бөлігінің қызарғаны, кейде оның қабырғасының бетінде фибринді планканы байқауға болады.
Бауырдың көлемі үлкейген, балшық түстес, быжырланған, кескен кездегі суреті белгісіз болып келеді. Көкбауыр ісінген. Бүйрек пен жүрек еттерінде дегенеративтік өзгерістер байқалады.
Белгілері ауру жедел және созылмалы түрлерінде кездеседі. Мал әлсіреген t 40⁰ С-ке көтерілген. Егер өзгеріс тек қана қарында болса, онда қатпар пайда болады да, ол ішек жарақаттанған болса тұрақты іш өту болып - жалқаяқ, қан, фибрин пленкасы араласқан су бөлінді. Ішек микрофлорасы бұзылып малдың парқы солып не қампиып тұрады. Ішек-қарынның түйнегіне ұқсаған аурудың белгілері де уақ-уақ болып тұрады. Организм улануы басталады, сусызданады. Лейкоцит артады, тұтқырлығы жоғарлайды, ұюы жылдамдайды.
Зәр шығару азайуы, оның құрамынан белокты, ақ қан түйіршіктерін, бүйрекке тән эпителий клеткаларын табуға болады. Реакциясы қышқыл болып келеді.Аурудың созылмалы түрінде аурудың бұл белгілері біліне қоймайды. Ауруды дер кезінде емдеуге болады. Кейде зоогигиеналық жағдай дұрыс болса өкпе қабынуына мешел, тері аурулары т.б ауруларымен асқына түсуі мүмкін.
Анықтау. Аналық мал мен төлдің күтімі, азық құрамы, ауру белгілері, өлекседегі өзгерістерге көңіл аудару керек.
Саралау. Колибактериоз, сальмонеллез, стрептококкоз, пастереллез және басқа аурулардан лабораториялық зерттеулер арқылы ажыратуға болады.
Емі. Себептерін жою. Малды жартылай не толық ашықтыру керек, бірақ жылы таза суды үнемі береді. Торайларды6-18 сағ; қозы-6-8 сағат -18 сағат; бұзау 18-24 сағат ашықтырады. Шөп қайнатпасын, шайды беруге болады. Іш өткізетін дәрілерорта тұздар, клизма, майлар. Қарынды зондпен жуу. Күріш, зығыр, дәкі, сұлы не арпадан, картоп немесе крахмал дайындаған кілегейлі қайнатпалар береді. Микробтарға қарсы дәрілер қолданылады. Жүрек жұмысын қалпына келтіру үшін кофейн, комфари майын, наперстянка препараттарын жібереді.
Ішектегі микрофлораны жақсарту үшін ацидофильді препараттар (БК және ПАБК) ацидофильді сүт, ашытылған сүт.
Сақтандыру шаралары. Себептердің алдын алу. Зоогигиеналық, азық рационы т.б
Ас қорыту жүйесінің аурулары:
Жынның мес, тақия, жалбыршақ қарындарында кідірілуі мирофлора құрамын өзгертеді.
Улы заттар зат алмасуды бұзып ацидозды дамытады.
Организмнің улануы айқындала бастағанда мал жабығады.
Қанның морфологиялық құрамы қалыпты болады, регенеративті ығысқан түрде нейтрофильді лейкоцитоз жағына өзгереді.

Емі. Микробиалды үрдістерді қалыптастыру,
Улануды азайту
Мес қарынды 1% натрий сульфат немесе гидрокорбанат ерітіндісімен жуып-шаю 3040 литр
Тері астына КРС 0,001-0,003 карбохалин; МРС 0,002-0,0004 пилокарпин гидрохлоратын КРС-0,05-0,4, МРС 0,01-0,04 прозерин немесе физостетмин салицилатын
Холинэргиялық дәрілерді беруге- мес қарындағы бығып тығызданып қалған жынды жуып - шаю 5% натрий немесе мангий сульфат ерітінділерін КРС 400-700 г, МРС 40-80 г, беру арқылы сұйылтады.
Инфузория саны азайып, Гр+ бактерия түрі азаяды.
- Эмбринальдық жетілу
- Төлдер қоректенуіндегі қателіктер
- Қанда қоюланады, әсіресе капилярлардағы қан айналысы бұзылуы, ұлпаларда гипоксия дамиды. Эозонофильдер жоғалады, нейртрофилльдер көбейеді.
- Токсикалық диспепсия
Организімнен бөлінген судың орнын толтыру үшін физиологиялық ерітіндіні беру керек.
Ас қорыту процеснің қалыпты жағдайға келіп, су мен тұз алмасуының қалыптасуын, ішектегі микрофлораның қызметін түзеу.
Гастроэнтерит асқазан мен ішектердің бір уақытта, кілегей қабығы, кілегей қабығы асты, кей жағдайда бұлшық етті қабығы мен серозды қабаттарының қатар қабынуымен сипатталатын ауруды айтады. Сипатына қарай крупозды, дифтеритті, кілегейлі - мембраналы, геморрагиялық, флегмонозды, іріңді және басқа формаларын ажыратады.
Гастроэнтерит барлық жануарларда кездеседі, жиірек төлдерде, ірі жануарлардан жылқы жиі ауырады, сирек шошқа мен ірі қара малы ауырады. Гастроэнтерит өтуіне қарай жіті және созылмалы түрлерге бөлінеді.
Кейінгі гастроэнтериттер ішектердің бітелулерінде жиі кездеседі (химостаз, капростаз, обтурация, инвагинация, ішектердің тромбозы).
К.И. Вертинский дәлелдеуі бойынша, саңырауқұлақтар организмге түскеннен кейін асқорыту жүйесінің кілегейлі қабығын және басқа да безді органдардың қызметтерін бұзады. Ішектердің эпителийлерінің зақымдануы, алмасу қызметін атқарушы, ішекке токсиндердің келуін жылдамдатады. Микробтар мен белоктардың қан айналысына өтіп лимфа жүйесіне өтуіне қолайлы жағдай туады, дене температурасы көтеріледі. Токсиндердің организмде көбеюі қанның азаюына, нәтижесінде жүрек жұмысының, газ алмасуының, зат алмасуының нашарлауына, ұлпалардың трофикалық қаблетінің бұзылуына, соңында патологиялық процесстің дамуына әкеп соғады. [4,6]
Формасында қалың пленкалар немесе кілегей қабықтың бөліктері кездеседі, ал іріңді және флегмонозды формаларында - ірің, кілегей қабық бөлшектері, қан, және өлі еттенген ұлпалар кездеседі.
Өтуі және болжамдары. Гастроэнтерит шошқалар мен жылқыларда өте жылдам дамып, алғашқы үшінші күні летальды көрініс алады. Көп жағдайда ауру 7 - 15 күнге созылады. Гастроэнтерит гепатитпен, нефрозды нефритпен немесе миокардитпен дамыса көбінесе жануардың өлімімен аяқталады. Жіті гастроэнтерит кейде созылмалы гастроэнтериттке ауысады.
Диагноз. Аурудың кенеттен пайда болуы және жылдам дамуы, іш өту, шаншу құблысы, жалпы әлсіздік, жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуы, және т.б. белгілері, катаральды асқазан қабынуы, жүйке жүйесі тарапынан ешқандай өзгеріссіз өтетін, жүрек - қан тамырлар жүйесінің және басқа органдардың қызметтерінің бұзылуларынсыз өтетін жай дамитын түріне қарағанда диагноз қою оңайырақ.
Дифференциальды диагноз. Екінші реттік гастроэнтеритті сібір жарасынан, пастереллезден, шошқа обасынан, сиыр обасынан, ит обасынан ажырату керек. Бұл аурулардан негізгі белгілеріне қарап, эпизоотологиялық факторлары мен зерттеу нәтижелеріне қарап ажыратамыз. Улануға күдік туған жағдайда азығы мен нәжәсін улы заттарға қарсы тексереміз.
Емі. Ауру жануарларды жалпы табыннан бөліп алып, жеке ұстайды. Алғашқы тәулікте ашықтырып ұстау қажет. Суды шектемейді. Асқазандағы улы заттарды шығару үшін тері астына апоморфин жібіреді. Жылқылардың асқазанын міндетті түрде 0,85% натрий хлориді ерітіндісімен жуу керек. Ішектерді улы заттардан тазарту үшін ішке магний сульфатының 4% ерітіндісін береді, жылқыларға 200 - 400 г, ірі қараға 300 - 700 г, шошқаға 25 - 50 г мөлшерінде немесе ірі жануарларға күнбағыс, зығыр майларын беруге болады.
Асқазан мен ішектердің кілегейлі қабықтарының қабынуларында зығыр дәнінің, күріш, арпа, бидай ұнының қайнатпаларын, глюкоза, ихтиол, салол немесе бензофтолды қосып берген, 2 - 3 тауық жұмыртқасын 1 л суға араластырып бергеннің де нәтижесі жақсы. Қайнатпаны ірі жануарларға 1,5 - 2,5 л, ұсақ жануарларға 100 - 400 мл мөлшерінде, күніне 3 - 5 реттен береді.
Егер гастроэнтериттің геморрагиялық формасы дамыса ішке 10% - ды кальций хлорид ерітіндісін береді. Тері астына немесе ішке күнделікті С витаминін еңгізеді,
Дозасы: ірі жануарларға 0,5 - 2,0, ұсақ жануарларға 0,02 - 0,05 мөлшерінде. Гастроэнтерит гепатитпен байқалса ішке немесе бұлшық етке викасол тағайындайды. Сульфаниламидтер мен антибиотиктерді кеңінен пайдаланады (фталазол, синтомицин, биоветин т.б.). Іштің өтуіне қарсы еммен тамырының қайнатпасын, танальбинді ішке тағайындайды. Жіті энтеритте диеталық азықтар маңызды роль атқарады.
Ауырсынғанды басу үшін қарын аймағына жылулық басу керек, электрожылытқыш қолдануға болады, ұсақ жануарларда соллюкс лампасын қолдануға болады. Геморрагиялық гастроэнтеритте жылулық қолдануға болмайды. Қысқа мерзімді ауырсынғандықты басу үшін қарын аймағына платифилин, атропин немесе анальгин жібереді.
Жүрек жұмысының нашарлауына қарсы камфора майын тағайындайды, кофеин препаратын, наперстян немесе строфант қолданылады. Қан қысымы төмендесе тері астына эфедрин немесе адреналин жібереді.
Интоксикациямен күресу үшін венаға глюкоза ерітіндісін, натрий гидрокорбанатын, 5 - 10% натрий хлор ерітіндісін қолданады.
Егер гастроэнтериттің геморрагиялық формасы дамыса ішке 10% - ды кальций хлорид ерітіндісін береді. Тері астына немесе ішке күнделікті С витаминін еңгізеді, дозасы: ірі жануарларға 0,5 - 2,0, ұсақ жануарларға 0,02 - 0,05 мөлшерінде. Гастроэнтерит гепатитпен байқалса ішке немесе бұлшық етке викасол тағайындайды. Сульфаниламидтер мен антибиотиктерді кеңінен пайдаланады (фталазол, синтомицин, биоветин т.б.). Іштің өтуіне қарсы еммен тамырының қайнатпасын, танальбинді ішке тағайындайды. Жіті энтеритте диеталық азықтар маңызды роль атқарады.
Ауырсынғанды басу үшін қарын аймағына жылулық басу керек, электрожылытқыш қолдануға болады, ұсақ жануарларда соллюкс лампасын қолдануға болады. Геморрагиялық гастроэнтеритте жылулық қолдануға болмайды. Қысқа мерзімді ауырсынғандықты басу үшін қарын аймағына платифилин, атропин немесе анальгин жібереді.
Жүрек жұмысының нашарлауына қарсы камфора майын тағайындайды, кофеин препаратын, наперстян немесе строфант қолданылады. Қан қысымы төмендесе тері астына эфедрин немесе адреналин жібереді.
Интоксикациямен күресу үшін венаға глюкоза ерітіндісін, натрий гидрокорбанатын, 5 - 10% натрий хлор ерітіндісін қолданады.
Ірі қара малында шіру процесстерін тоқтату үшін сумен ихтиол немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.