Неврологиялық аурулар
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Невроздар
2. Эпилепсия дамуы,себептері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Ұзақ уақыт организмге әсер еткен күшті стресс организмнің қорғаныстық қабілетін нашарлатады. Соның себебінен ми қыртысындағы, оның астыңғы қабаты мен вегетативтік орталылығындағы қозу мен тежелу процесінің ырғағы бұзылады. Адекватты емес тітіркендіргіштердің, әсіресе зат алмасу процесінің бұзылуы мен уланудың салдарынан жүйке жасушаларының қалыптағы функциональдік реактивтілігінің бүлінуінен жүйке процестерінің өзгерген патологиялық түрлері пайда болады (өзгеру қабілетінің жоғарылауы, не төмендеуі, тепе-теңдуіктің болмауы т.б.). Ми қыртысының, оның астындағы қабат пен вегетативті орталықтың әдеттегі қызметінің невроз кезінде зақымдалуы жүрек пен қантамыр, азық қорыту, эндокрин және басқа да жүйелердің бұзылуына әкеліп соғады. Мінез-құлқының өзгеруі: иттерді дұрыс үйретпеу және қолайсыз жағдайда ұстаудан. Дұрыс күтіп ұстамаудан иттің бейімделу қабілеті төмендейді. Мидың органикалық бұзылулары: лимбиялық жүйеде патологялық өзгерістер. Гиперкинезия - ми жүйесінде катахоламинді өзгерістер (туа біткен, тұқымдық), метаболитикалық және дегенеративті энцефалопатия болады.
Функционалды жүйке аурулары
Невроздар-(Neuroses) - жүйкенің функциональдық тобына жататын, психикалық жарақаттың әсерінен пайда болатын жоғарғы жүйке жүйесінің динамикалық қалпына келе алатын өзгерістер. Оларды негізінен: жалпы невроздар (мидың психикалық қызметінің бұзылуы) және вегетативтік (вегетативті реттеудің бұзылуы) деп бөледі. Невроздар сәндік иттерде кездеседі.
Себептері. Невроздарды пайда болу себебіне қарай спонтандық (эксплуатациялық-пайдалану) және экспериментальдық (тәжірибелік) деп бөледі. Соған қарай олардың себептері де әртүрлі болады.
Эксплуатациялық невроздар итті пайдалану жүйесінің өрескел бұзылуынан (аң аулайтын иттерді күзетке пайдалану т.б.), жаттығу ережесін дөрекі бұзу, иесінің ауысуы, ұзақ ауырту себептерінен болады.
Экспериментальдық невроздарды иттерге судың тасуын, күшті дыбыс әсерін қолдан жасау арқылы туғызуға болады. Невроздың дамуына В витамины топтарының жетіспеуі, ұзақ улану, індет аурулары, аллергиялық жағдай, мидың шайқалуы көмектеседі.
Холерик, меланхолик типтес иттер неврозға тезірек шалдығады.
Дамуы. Ұзақ уақыт организмге әсер еткен күшті стресс организмнің қорғаныстық қабілетін нашарлатады. Соның себебінен ми қыртысындағы, оның астыңғы қабаты мен вегетативтік орталылығындағы қозу мен тежелу процесінің ырғағы бұзылады. Адекватты емес тітіркендіргіштердің, әсіресе зат алмасу процесінің бұзылуы мен уланудың салдарынан жүйке жасушаларының қалыптағы функциональдік реактивтілігінің бүлінуінен жүйке процестерінің өзгерген патологиялық түрлері пайда болады (өзгеру қабілетінің жоғарылауы, не төмендеуі, тепе-теңдуіктің болмауы т.б.). Ми қыртысының, оның астындағы қабат пен вегетативті орталықтың әдеттегі қызметінің невроз кезінде зақымдалуы жүрек пен қантамыр, азық қорыту, эндокрин және басқа да жүйелердің бұзылуына әкеліп соғады.
Симптомдары. Аурудың клиникалық белгілері негізінен ауру себептерінің күшіне, жануарлардың жоғарғы жүйке жүйесінің типіне байланысты және ұзаққа созылады. Асау (безудержный) типті ауырған иттерде гиперстения (сезімталдылық күшеюі) белгілері қозғыштығының жоғарылауы, жарық пен дыбысты жақтырмауы, мазасыздану, иесіне бағынбау, ылғи алға қарай жүру т.б.) басым болады, ал жүйке жүйесінің осал (тежелу) типіне астеникалық (әлсіздік белгілері) қорқу, бұрышқа тығылу, дірілдеу, қорыққан кезде зәрдің шығып кетуі т.б.) пайда болады. Невроздың барлық түрінде шартсыз рефлекстің күшейіп, шартты рефлекстердің табиғи болмай бұзылғанын, орталық жүйке жүйесінің шаршағыш, ұйқының мазасыз болғанын байқауға болады.
Ауру иттер жаттығу кезінде тез шаршайды. Орталық жүйке жүйесінің зақымдалуымен қатар вегетативтік қызметтің де бұзылуы байқалады: аритмиялық тамыр соғуы, жүрек сазының күшеюі, терлеудің тұрақтылығы, еріксіз зәрдің шығуы болады.
Балау. Ауруды анықтау анамнез бен клиникалық белгілерге сүйенеді, ал дербестеу кезінде ми мен оның қабықтарының органикалық бүлінуін (менингоэнцефалит, мидың зақымдалуы мен қозғалуы), созылмалы жұқпалы аурулардан, уланудан пайда болған мидың зақымдалуы, невропатиядан (іштен туа пайда болған жүйке жүйесінің кемістігінен) айыра білу қажет.
Емі. Невроздың жеңіл кезінде ауру себебін жойып, бағып күту мен пайдалануды дұрыстағаннан кейін ит дәрі-дәрмексіз жазылады. Жүйке жүйесі қызметінің бұзылуы тұрақты болған кезде қозу мен тежелу процестерін қалпына келтіру үшін бромидтерді, кофеин, ұйықтататын, тыныштандыратын: бромурол, барбамил, барбитол натрийі, гексабарбитал, бромкамфора, иттерге валокардин, валокармид, Зеленин тамшысы т.б. сол сияқты дәрілер: 3-4 күн бойы тиамин, рибофлавин, цианкобаламин, аскорбин қышқылы, лецитин беріледі.
Сақтандыру шаралары. Жаттықтыру, үйрету ережелерін, пайдалану, бағу, өсіру технологиясын, бұлжытпай орындау жатады.
Неврологиялық аурулар.
Себептері. Мінез-құлқының өзгеруі: иттерді дұрыс үйретпеу және қолайсыз жағдайда ұстаудан. Дұрыс күтіп ұстамаудан иттің бейімделу қабілеті төмендейді.
Мидың органикалық бұзылулары: лимбиялық жүйеде патологялық өзгерістер. Гиперкинезия - ми жүйесінде катахоламинді өзгерістер (туа біткен, тұқымдық), метаболитикалық және дегенеративті энцефалопатия болады.
Емі. Иттің мінез-құлқын өзгертетін шаралар қолданады (иттің иесінің қатысуымен), химиотерапевтік немесе гормональды ем қолданады. Хирургиялық шаралар эндокринді бұзылулардан бөлек жануарларды қорғау заңына сәйкес жүргізуге болмайды.
Иттің мінез-құлқын өзгерту белгісі фактілеуге негізделген. Иттерді кәрі болғанға дейін жағымсыз мінез-құлықтан арылтуға болатынын ескерген жөн.
Иттің мінез-құлқының ауытқуына көбінесе оның иесі кінәлі болады. Сол себепті емді осы критикалық фактордан бастау қажет.
Емдеу кезінде оның мінез-құлқын ескереді (итті жақсы көреді ме; иттен қорқама, итке қарсылық білдіреме). Тікелей жүргізілетін итпен оның иесінің байланыста болуы (конфронтация). Ол итке адекватты амалдар арқылы бақылау жүргізуді қайтып қалыпқа келтіру.
Жанама жүргізілетін ем: сипаламау, назар аудармау, мадақтамау, қателігін мойындату қасіреттің кілтін табу арқылы тәжірибе жинақтау және этапты десенсибилизациялау маманның этиологиялық ақауды орнына келтіруге арналған қосымша амалдарына жатады.
Иттің иесі өзін иттен басым ұстауы қажет. Көптеген мінез-құлықтың қалыпты жағдайлары - таңбалау, ізіне түсу және агрессивтілік, бұлар артық және қолайсыз жағдайлар болып табылады.
Иттің иесі оның қажеттіліктерінің орнын оған күтім жасау, қимылды күшейту, тамақтандыру немесе тамақтану уақытын өзгертуді ж.т.б. реттеу арқылы орнын толтырып отырады.
Мінез-құлықтың ақауын өзгертудің кейбір үлгілері: басым болу үшін агрессивтілік көрсету. Ит иесі мен жанұя мүшелерінің альфа-жағдайын қамтамасыз ету үшін мақалада иерархиялық жағдайды бекіту. Жанамалап, иттің берген бұйрықты орындамауында кей жағдайларда оған тәтті тағам беруді тоқтатады. Егерде ит берген бұйрықты орындаса, онда оны мадақтап отыру қажет. Бұл тәртіпті жанұя мүшелерінің бәрі орындаулары керек.
Қорқудан болған агрессивтілік немесе фобия. Қорқынышты туғызатын нысанға, құбылысқа немесе адамға біртіндеп десенсибилизациялау жолымен сөз айту немесе материалды мадақтаумен үйрету. Алғашқыда көмектесу үшін психотропты препараттар қолдануға болады. Қорқыныш мылтықтың атылған дыбысынан, шуылдан болады. Қорқыныш туғызатын дыбысқа десенсибилизациялайды (ол үшін мылтықтың атылған дыбысын пленкаға жазып алып, оны алғашқыда дыбысын жайлап шығарып, біртіндеп оны күшейтеді). Соңында оны мадақтайды (тәтті тағам береді).
Жыныстық агрессия. Төбеттің басқа төбетке мінез-құлқының агрессивтілігі: пішу немесе гестагендермен емдеу. Ажырапқалудан қорқу. Жиі симптомдарына шектен тыс үре беру, кейде вандализм жатады. Ажырасу мерзімін ұзарту, жанама қасіреттің кілтін табу арқылы десенсибилизациялайды: қорқыныш туғызатын факторларды дистанционды реттеп отырады (су, шуыл ж.т.б.). Егерде ит бұйрықты орындаса, онда оны мадақтап отырады.
Жоғары белсенділік. Айтқан бұйрықты қабылдамау, шектен тыс үре беру. Үру арқылы иттер байланысады және оны реттеу қиынға түседі. Онымен күресу үшін иттің мойнына қондырғысы бар қарғы байлайды, ол ит қатты үрген кезде шошытатын дыбыс дистанционды немесе қосқан кезде береді. Егерде ит тынышталса, онда оны мадақтайды. Итке электрлі қарғы байлауға мүлдем болмайды.
Бұралқылық. Бұл иттің еркін қорғалуына, жемтік тауып жеуіне мүмкіндік береді. Егерде кезбелік сексуальді жағдайға байланысты болса, онда оларды пішеді немесе гестагенді препараттармен емдейді. Адам мен ит арасындағы байланысты өзгерту қажет. Ал итті жазалау оң нәтиже бере бермейді, керісінше теріс әсер етеді.
Түйсік маркировкасының бұзылуын несеп белгісімен бөлмеде белгілеу.
Жеке сасық иіс белгісінің қалуы ол иттің мінез-құлқында табиғи болып табылады. Оны сасық химиялық әдістермен шығарғанда тағы бір сасық иіс белгісі қалады, ал ит ол иістен арылғысы келеді.
Егерде жас иттің бөлмесі таза болмаса, онда тәрбиелік жұмыстар жүргізу қажет. Итті әрбір тамақтанғаннан, су ішкеннен, ұйықтағаннан кейін сыртқа серуенге шығару және ол бұйрықты орындаса, онда оны қызықтыру қажет.
Психикалық аурулар және мінез-құлықтық ақаулары. Бөлменің таза болмауы аурудың себептеріне жатуы мүмкін, мысалы иттің жасына байланысты еріксіз несеп шығаруы (шыжың), бүйрек пен қуықтың аурулары, диабет ж.т.б. немесе мінез-құлықтың басым болуы.
Уйде несеп шығару. Бұл жас иттерде бағыныштылық белгісінен немесе аулаға үйренуден болуы мүмкін. Бірінші түрін емдеу үшін оның өзін еркін ұстауын дамыту және болған іске жазаламау керек. Екінші жағдайда тек итті пішкен немесе гестагенді препараттармен емдеу нәтиже береді.
Копрофагия. Бұл итті дұрыс тамақтандырмау себебінен болуы мүмкін немесе біріңғай, дәмсіз тамақ мінез-құлықтың ақауы итті оқшаулаудан, зерігуден немесе оның иесінің көңіл бөлмеуінен болады. Тәрбиелеуді қызықтыру және қателігін мойындату арқылы жүзеге асырады. Сонымен қатар, итпен көбірек байланыста болу қажет. Сексуалды мінез-құлықтың бұзылуы, әсіресе адамға тап беру және жағымсыз қылықтан кезекпен жазалау немесе гестагендермен емдеу арқылы арылтады. Иттің күшіктеріне бейғамдықпен қарауынан ол өз күшіктерін жеп қоюы, олардың тіршілікке бейімсіздігінен болады. Көп жағдайда иттен күшіктерін ажыратып бөлек ұстап өсіреді.
Жалған буаздық - бұл гормондар әсерінен болатын, сонымен қатар иттің мінез-құлқының ауытқуы. Қажетті ұсынылған дәрі-дәрмектерден бөлек итті үйрету қажет (фетиштерді алып тастау; ішін сипаламау және итті жиі серуенге шығару). Сонымен қатар, қосымша иттің мінез-құлқын дәрі-дәрмектермен емдеп реттеу қажет.
Агрессиялық - бұл сексуалды жағдайдың жоғарылауы: 12,5-50 мг күніне 2 рет әр 5 күн сайын ішке ципротерон береді, бір ай бойы бұлшық етке 0,5-3,0 мл енгізеді. 1 кг дене массасына 1,5-3,0 мг бұлшық етке гестаген (кристалды суспензия) енгізеді.
Генетикалық жағдайдан болған агрессиялық: бұлшық етке айына 1-3 рет 0,3-2 мл флуфенациндекаоат енгізеді. Ит үрейленген және қозған кезде: транквилизаторларды аз мөлшерде береді - 1 кг дене массасына 0,2-1,0 мг диазепамды ішке береді, бұлшық етке енгізеді, 10 кг дене массасына 150 мг (0,2-0,4 г тәулігіне 2-3 рет) мепробаматты ішке береді.
Транквилизаторларды көп мөлшерде береді: 1 кг дене массасына 0,1-0,3 мг венаға проприонимпромазин, бұлшық етке 0,5 мг ацепромазин енгізеді немесе ішке 1,0-2,0 мгкг ішкізеді. Бұлшық етке 1 кг дене массасына 2,0-8,0 трифлурпромазин енгізеді немесе 4,0-8,0 мгкг ішке береді.
Эпилепсия - қайта-қайта талмасы ұстауымен сипатталатын және әртүрлі клиникалық және параклиникалық симптомдармен өтетін созылмалы жүйкелік-психологиялық ауру.
Себептері, дамуы. Эпилепсияның туындауына оған бейімділік және мидың органикалық зақымдануы жатады (күшіктердің іште өсіп-жетілуінің бұзылуы, туған кезде тұншығу, күшіктеу кезінде механикалық зақымдану, инфекция, бас сүйектегі мидың зақымдануы ж.т.б.). Сол себепті эпилепсияны (қояншықты) генуинді (тұқымнан болған) және симптоматикалық (мидың ошақты қабынуының нәтижесі) деп бөлу тиімді емес. Эпилепсиялық ұстама эпилепсиялық белсенді ошақтан шектен тыс нейронды разрядтардың немесе оның аздаған бөлігінің миға (генерилизацияланған ұстама) таралуымен байқалады.
Мидың жіті ауруларында эпилепсиялық ошақ қысқа мерзімге тууы мүмкін, ал оны кездейсоқ эпилепсиялық ұстама деп атайды. Созылмалы ми ауруларында эпилепсиялық ошақ тұрақты, сол себепті эпилепсиялық ошақ қайталана береді (эпилепсиялық синдром).
Эпилепсияда қайталанатын ұстама тұрақты эпилепсиялық ошақтың пайда болуы эпилепсиялық ұстаманың склерозды атрофиялық фокус түрінде болуының қорытындысы. Дамуының негізгі бөлігіне құрылымдардың функциональды белсенділігінің төмендеуінен антиэпилепсиялық әсері жиі-жиі эпилепсиялық қозуға душар етеді, яғни эпилепсиялық ұстамаға душар етеді. Эпилептогенді зақымдану жиі мидың медиальді-базальді бөлігінде пайда болады (самайлы эпилепсия).
Симптомдары және өтуі. Фокальді электр разрядтары әсерінен бұлшық еттің кейбір топтары жиырылады; бір аяқтың тоникалық-клоникалық тырыспасы, белдің бүгілуі ж.т.б. болады, кейде жануардың мінез-құлқы өзгереді және оларда елес пайда болады (шыбын қағу, құйрығын тістеу, қабағандық, үрку, психометрлі ұстама) немесе вегетативті бұзылулар болады, мысалы: сілекей бөлу, іш өту. Сирек жағдайда эпилепсиялық ұстама генерализацияланған түрге (Браве-Джэксон эпилепсиясына) ауысады.
Идиопатиялық эпилепсия. Эпилепсияның бұл түрінде жануардың жалпы жағдайында өзгерістер болмайды. Қан мен ликвордың құрамы мен морфологиялық өзгерістері байқалмайды.
Ауруға балауды ауруларды жоққа шығарумен қояды. Аурудың бұл түрінен иттер 1 жастан 4 жасқа дейін және иттердің кейбір тұқымдары (шнауцерлер, пудельдер, коккер-спаниельдер ж.т.б.) ауырады.
Туындаған эпилепсия. Олар интра- және экстракраниальді болады. Оларды емдеу үшін аурудың себептерін жояды, сол себепті ауруды тудыратын себептерді ұқыпты зерттейді. 8 жасқа келген иттерде туындаған эпилепсия негізгісіне қарағанда жиі кездеседі. Интракраниальді эпилепсия себептері: жарақаттану, мидың ісігі және оның қабықтарының қабынуы (энцефалит, менингит, менингоэнцефалит). Жануардың жалпы жағдайы қалыпты болады. Белгілеріне неврологиялық өзгерістер және ликвор құрамының өзгеруі жатады. Туындаған эпилепсияның экстракраниальді себептеріне - зат алмасуының бұзылуы, улану, дәрі-дәрмектердің әсері ... жалғасы
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Невроздар
2. Эпилепсия дамуы,себептері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Ұзақ уақыт организмге әсер еткен күшті стресс организмнің қорғаныстық қабілетін нашарлатады. Соның себебінен ми қыртысындағы, оның астыңғы қабаты мен вегетативтік орталылығындағы қозу мен тежелу процесінің ырғағы бұзылады. Адекватты емес тітіркендіргіштердің, әсіресе зат алмасу процесінің бұзылуы мен уланудың салдарынан жүйке жасушаларының қалыптағы функциональдік реактивтілігінің бүлінуінен жүйке процестерінің өзгерген патологиялық түрлері пайда болады (өзгеру қабілетінің жоғарылауы, не төмендеуі, тепе-теңдуіктің болмауы т.б.). Ми қыртысының, оның астындағы қабат пен вегетативті орталықтың әдеттегі қызметінің невроз кезінде зақымдалуы жүрек пен қантамыр, азық қорыту, эндокрин және басқа да жүйелердің бұзылуына әкеліп соғады. Мінез-құлқының өзгеруі: иттерді дұрыс үйретпеу және қолайсыз жағдайда ұстаудан. Дұрыс күтіп ұстамаудан иттің бейімделу қабілеті төмендейді. Мидың органикалық бұзылулары: лимбиялық жүйеде патологялық өзгерістер. Гиперкинезия - ми жүйесінде катахоламинді өзгерістер (туа біткен, тұқымдық), метаболитикалық және дегенеративті энцефалопатия болады.
Функционалды жүйке аурулары
Невроздар-(Neuroses) - жүйкенің функциональдық тобына жататын, психикалық жарақаттың әсерінен пайда болатын жоғарғы жүйке жүйесінің динамикалық қалпына келе алатын өзгерістер. Оларды негізінен: жалпы невроздар (мидың психикалық қызметінің бұзылуы) және вегетативтік (вегетативті реттеудің бұзылуы) деп бөледі. Невроздар сәндік иттерде кездеседі.
Себептері. Невроздарды пайда болу себебіне қарай спонтандық (эксплуатациялық-пайдалану) және экспериментальдық (тәжірибелік) деп бөледі. Соған қарай олардың себептері де әртүрлі болады.
Эксплуатациялық невроздар итті пайдалану жүйесінің өрескел бұзылуынан (аң аулайтын иттерді күзетке пайдалану т.б.), жаттығу ережесін дөрекі бұзу, иесінің ауысуы, ұзақ ауырту себептерінен болады.
Экспериментальдық невроздарды иттерге судың тасуын, күшті дыбыс әсерін қолдан жасау арқылы туғызуға болады. Невроздың дамуына В витамины топтарының жетіспеуі, ұзақ улану, індет аурулары, аллергиялық жағдай, мидың шайқалуы көмектеседі.
Холерик, меланхолик типтес иттер неврозға тезірек шалдығады.
Дамуы. Ұзақ уақыт организмге әсер еткен күшті стресс организмнің қорғаныстық қабілетін нашарлатады. Соның себебінен ми қыртысындағы, оның астыңғы қабаты мен вегетативтік орталылығындағы қозу мен тежелу процесінің ырғағы бұзылады. Адекватты емес тітіркендіргіштердің, әсіресе зат алмасу процесінің бұзылуы мен уланудың салдарынан жүйке жасушаларының қалыптағы функциональдік реактивтілігінің бүлінуінен жүйке процестерінің өзгерген патологиялық түрлері пайда болады (өзгеру қабілетінің жоғарылауы, не төмендеуі, тепе-теңдуіктің болмауы т.б.). Ми қыртысының, оның астындағы қабат пен вегетативті орталықтың әдеттегі қызметінің невроз кезінде зақымдалуы жүрек пен қантамыр, азық қорыту, эндокрин және басқа да жүйелердің бұзылуына әкеліп соғады.
Симптомдары. Аурудың клиникалық белгілері негізінен ауру себептерінің күшіне, жануарлардың жоғарғы жүйке жүйесінің типіне байланысты және ұзаққа созылады. Асау (безудержный) типті ауырған иттерде гиперстения (сезімталдылық күшеюі) белгілері қозғыштығының жоғарылауы, жарық пен дыбысты жақтырмауы, мазасыздану, иесіне бағынбау, ылғи алға қарай жүру т.б.) басым болады, ал жүйке жүйесінің осал (тежелу) типіне астеникалық (әлсіздік белгілері) қорқу, бұрышқа тығылу, дірілдеу, қорыққан кезде зәрдің шығып кетуі т.б.) пайда болады. Невроздың барлық түрінде шартсыз рефлекстің күшейіп, шартты рефлекстердің табиғи болмай бұзылғанын, орталық жүйке жүйесінің шаршағыш, ұйқының мазасыз болғанын байқауға болады.
Ауру иттер жаттығу кезінде тез шаршайды. Орталық жүйке жүйесінің зақымдалуымен қатар вегетативтік қызметтің де бұзылуы байқалады: аритмиялық тамыр соғуы, жүрек сазының күшеюі, терлеудің тұрақтылығы, еріксіз зәрдің шығуы болады.
Балау. Ауруды анықтау анамнез бен клиникалық белгілерге сүйенеді, ал дербестеу кезінде ми мен оның қабықтарының органикалық бүлінуін (менингоэнцефалит, мидың зақымдалуы мен қозғалуы), созылмалы жұқпалы аурулардан, уланудан пайда болған мидың зақымдалуы, невропатиядан (іштен туа пайда болған жүйке жүйесінің кемістігінен) айыра білу қажет.
Емі. Невроздың жеңіл кезінде ауру себебін жойып, бағып күту мен пайдалануды дұрыстағаннан кейін ит дәрі-дәрмексіз жазылады. Жүйке жүйесі қызметінің бұзылуы тұрақты болған кезде қозу мен тежелу процестерін қалпына келтіру үшін бромидтерді, кофеин, ұйықтататын, тыныштандыратын: бромурол, барбамил, барбитол натрийі, гексабарбитал, бромкамфора, иттерге валокардин, валокармид, Зеленин тамшысы т.б. сол сияқты дәрілер: 3-4 күн бойы тиамин, рибофлавин, цианкобаламин, аскорбин қышқылы, лецитин беріледі.
Сақтандыру шаралары. Жаттықтыру, үйрету ережелерін, пайдалану, бағу, өсіру технологиясын, бұлжытпай орындау жатады.
Неврологиялық аурулар.
Себептері. Мінез-құлқының өзгеруі: иттерді дұрыс үйретпеу және қолайсыз жағдайда ұстаудан. Дұрыс күтіп ұстамаудан иттің бейімделу қабілеті төмендейді.
Мидың органикалық бұзылулары: лимбиялық жүйеде патологялық өзгерістер. Гиперкинезия - ми жүйесінде катахоламинді өзгерістер (туа біткен, тұқымдық), метаболитикалық және дегенеративті энцефалопатия болады.
Емі. Иттің мінез-құлқын өзгертетін шаралар қолданады (иттің иесінің қатысуымен), химиотерапевтік немесе гормональды ем қолданады. Хирургиялық шаралар эндокринді бұзылулардан бөлек жануарларды қорғау заңына сәйкес жүргізуге болмайды.
Иттің мінез-құлқын өзгерту белгісі фактілеуге негізделген. Иттерді кәрі болғанға дейін жағымсыз мінез-құлықтан арылтуға болатынын ескерген жөн.
Иттің мінез-құлқының ауытқуына көбінесе оның иесі кінәлі болады. Сол себепті емді осы критикалық фактордан бастау қажет.
Емдеу кезінде оның мінез-құлқын ескереді (итті жақсы көреді ме; иттен қорқама, итке қарсылық білдіреме). Тікелей жүргізілетін итпен оның иесінің байланыста болуы (конфронтация). Ол итке адекватты амалдар арқылы бақылау жүргізуді қайтып қалыпқа келтіру.
Жанама жүргізілетін ем: сипаламау, назар аудармау, мадақтамау, қателігін мойындату қасіреттің кілтін табу арқылы тәжірибе жинақтау және этапты десенсибилизациялау маманның этиологиялық ақауды орнына келтіруге арналған қосымша амалдарына жатады.
Иттің иесі өзін иттен басым ұстауы қажет. Көптеген мінез-құлықтың қалыпты жағдайлары - таңбалау, ізіне түсу және агрессивтілік, бұлар артық және қолайсыз жағдайлар болып табылады.
Иттің иесі оның қажеттіліктерінің орнын оған күтім жасау, қимылды күшейту, тамақтандыру немесе тамақтану уақытын өзгертуді ж.т.б. реттеу арқылы орнын толтырып отырады.
Мінез-құлықтың ақауын өзгертудің кейбір үлгілері: басым болу үшін агрессивтілік көрсету. Ит иесі мен жанұя мүшелерінің альфа-жағдайын қамтамасыз ету үшін мақалада иерархиялық жағдайды бекіту. Жанамалап, иттің берген бұйрықты орындамауында кей жағдайларда оған тәтті тағам беруді тоқтатады. Егерде ит берген бұйрықты орындаса, онда оны мадақтап отыру қажет. Бұл тәртіпті жанұя мүшелерінің бәрі орындаулары керек.
Қорқудан болған агрессивтілік немесе фобия. Қорқынышты туғызатын нысанға, құбылысқа немесе адамға біртіндеп десенсибилизациялау жолымен сөз айту немесе материалды мадақтаумен үйрету. Алғашқыда көмектесу үшін психотропты препараттар қолдануға болады. Қорқыныш мылтықтың атылған дыбысынан, шуылдан болады. Қорқыныш туғызатын дыбысқа десенсибилизациялайды (ол үшін мылтықтың атылған дыбысын пленкаға жазып алып, оны алғашқыда дыбысын жайлап шығарып, біртіндеп оны күшейтеді). Соңында оны мадақтайды (тәтті тағам береді).
Жыныстық агрессия. Төбеттің басқа төбетке мінез-құлқының агрессивтілігі: пішу немесе гестагендермен емдеу. Ажырапқалудан қорқу. Жиі симптомдарына шектен тыс үре беру, кейде вандализм жатады. Ажырасу мерзімін ұзарту, жанама қасіреттің кілтін табу арқылы десенсибилизациялайды: қорқыныш туғызатын факторларды дистанционды реттеп отырады (су, шуыл ж.т.б.). Егерде ит бұйрықты орындаса, онда оны мадақтап отырады.
Жоғары белсенділік. Айтқан бұйрықты қабылдамау, шектен тыс үре беру. Үру арқылы иттер байланысады және оны реттеу қиынға түседі. Онымен күресу үшін иттің мойнына қондырғысы бар қарғы байлайды, ол ит қатты үрген кезде шошытатын дыбыс дистанционды немесе қосқан кезде береді. Егерде ит тынышталса, онда оны мадақтайды. Итке электрлі қарғы байлауға мүлдем болмайды.
Бұралқылық. Бұл иттің еркін қорғалуына, жемтік тауып жеуіне мүмкіндік береді. Егерде кезбелік сексуальді жағдайға байланысты болса, онда оларды пішеді немесе гестагенді препараттармен емдейді. Адам мен ит арасындағы байланысты өзгерту қажет. Ал итті жазалау оң нәтиже бере бермейді, керісінше теріс әсер етеді.
Түйсік маркировкасының бұзылуын несеп белгісімен бөлмеде белгілеу.
Жеке сасық иіс белгісінің қалуы ол иттің мінез-құлқында табиғи болып табылады. Оны сасық химиялық әдістермен шығарғанда тағы бір сасық иіс белгісі қалады, ал ит ол иістен арылғысы келеді.
Егерде жас иттің бөлмесі таза болмаса, онда тәрбиелік жұмыстар жүргізу қажет. Итті әрбір тамақтанғаннан, су ішкеннен, ұйықтағаннан кейін сыртқа серуенге шығару және ол бұйрықты орындаса, онда оны қызықтыру қажет.
Психикалық аурулар және мінез-құлықтық ақаулары. Бөлменің таза болмауы аурудың себептеріне жатуы мүмкін, мысалы иттің жасына байланысты еріксіз несеп шығаруы (шыжың), бүйрек пен қуықтың аурулары, диабет ж.т.б. немесе мінез-құлықтың басым болуы.
Уйде несеп шығару. Бұл жас иттерде бағыныштылық белгісінен немесе аулаға үйренуден болуы мүмкін. Бірінші түрін емдеу үшін оның өзін еркін ұстауын дамыту және болған іске жазаламау керек. Екінші жағдайда тек итті пішкен немесе гестагенді препараттармен емдеу нәтиже береді.
Копрофагия. Бұл итті дұрыс тамақтандырмау себебінен болуы мүмкін немесе біріңғай, дәмсіз тамақ мінез-құлықтың ақауы итті оқшаулаудан, зерігуден немесе оның иесінің көңіл бөлмеуінен болады. Тәрбиелеуді қызықтыру және қателігін мойындату арқылы жүзеге асырады. Сонымен қатар, итпен көбірек байланыста болу қажет. Сексуалды мінез-құлықтың бұзылуы, әсіресе адамға тап беру және жағымсыз қылықтан кезекпен жазалау немесе гестагендермен емдеу арқылы арылтады. Иттің күшіктеріне бейғамдықпен қарауынан ол өз күшіктерін жеп қоюы, олардың тіршілікке бейімсіздігінен болады. Көп жағдайда иттен күшіктерін ажыратып бөлек ұстап өсіреді.
Жалған буаздық - бұл гормондар әсерінен болатын, сонымен қатар иттің мінез-құлқының ауытқуы. Қажетті ұсынылған дәрі-дәрмектерден бөлек итті үйрету қажет (фетиштерді алып тастау; ішін сипаламау және итті жиі серуенге шығару). Сонымен қатар, қосымша иттің мінез-құлқын дәрі-дәрмектермен емдеп реттеу қажет.
Агрессиялық - бұл сексуалды жағдайдың жоғарылауы: 12,5-50 мг күніне 2 рет әр 5 күн сайын ішке ципротерон береді, бір ай бойы бұлшық етке 0,5-3,0 мл енгізеді. 1 кг дене массасына 1,5-3,0 мг бұлшық етке гестаген (кристалды суспензия) енгізеді.
Генетикалық жағдайдан болған агрессиялық: бұлшық етке айына 1-3 рет 0,3-2 мл флуфенациндекаоат енгізеді. Ит үрейленген және қозған кезде: транквилизаторларды аз мөлшерде береді - 1 кг дене массасына 0,2-1,0 мг диазепамды ішке береді, бұлшық етке енгізеді, 10 кг дене массасына 150 мг (0,2-0,4 г тәулігіне 2-3 рет) мепробаматты ішке береді.
Транквилизаторларды көп мөлшерде береді: 1 кг дене массасына 0,1-0,3 мг венаға проприонимпромазин, бұлшық етке 0,5 мг ацепромазин енгізеді немесе ішке 1,0-2,0 мгкг ішкізеді. Бұлшық етке 1 кг дене массасына 2,0-8,0 трифлурпромазин енгізеді немесе 4,0-8,0 мгкг ішке береді.
Эпилепсия - қайта-қайта талмасы ұстауымен сипатталатын және әртүрлі клиникалық және параклиникалық симптомдармен өтетін созылмалы жүйкелік-психологиялық ауру.
Себептері, дамуы. Эпилепсияның туындауына оған бейімділік және мидың органикалық зақымдануы жатады (күшіктердің іште өсіп-жетілуінің бұзылуы, туған кезде тұншығу, күшіктеу кезінде механикалық зақымдану, инфекция, бас сүйектегі мидың зақымдануы ж.т.б.). Сол себепті эпилепсияны (қояншықты) генуинді (тұқымнан болған) және симптоматикалық (мидың ошақты қабынуының нәтижесі) деп бөлу тиімді емес. Эпилепсиялық ұстама эпилепсиялық белсенді ошақтан шектен тыс нейронды разрядтардың немесе оның аздаған бөлігінің миға (генерилизацияланған ұстама) таралуымен байқалады.
Мидың жіті ауруларында эпилепсиялық ошақ қысқа мерзімге тууы мүмкін, ал оны кездейсоқ эпилепсиялық ұстама деп атайды. Созылмалы ми ауруларында эпилепсиялық ошақ тұрақты, сол себепті эпилепсиялық ошақ қайталана береді (эпилепсиялық синдром).
Эпилепсияда қайталанатын ұстама тұрақты эпилепсиялық ошақтың пайда болуы эпилепсиялық ұстаманың склерозды атрофиялық фокус түрінде болуының қорытындысы. Дамуының негізгі бөлігіне құрылымдардың функциональды белсенділігінің төмендеуінен антиэпилепсиялық әсері жиі-жиі эпилепсиялық қозуға душар етеді, яғни эпилепсиялық ұстамаға душар етеді. Эпилептогенді зақымдану жиі мидың медиальді-базальді бөлігінде пайда болады (самайлы эпилепсия).
Симптомдары және өтуі. Фокальді электр разрядтары әсерінен бұлшық еттің кейбір топтары жиырылады; бір аяқтың тоникалық-клоникалық тырыспасы, белдің бүгілуі ж.т.б. болады, кейде жануардың мінез-құлқы өзгереді және оларда елес пайда болады (шыбын қағу, құйрығын тістеу, қабағандық, үрку, психометрлі ұстама) немесе вегетативті бұзылулар болады, мысалы: сілекей бөлу, іш өту. Сирек жағдайда эпилепсиялық ұстама генерализацияланған түрге (Браве-Джэксон эпилепсиясына) ауысады.
Идиопатиялық эпилепсия. Эпилепсияның бұл түрінде жануардың жалпы жағдайында өзгерістер болмайды. Қан мен ликвордың құрамы мен морфологиялық өзгерістері байқалмайды.
Ауруға балауды ауруларды жоққа шығарумен қояды. Аурудың бұл түрінен иттер 1 жастан 4 жасқа дейін және иттердің кейбір тұқымдары (шнауцерлер, пудельдер, коккер-спаниельдер ж.т.б.) ауырады.
Туындаған эпилепсия. Олар интра- және экстракраниальді болады. Оларды емдеу үшін аурудың себептерін жояды, сол себепті ауруды тудыратын себептерді ұқыпты зерттейді. 8 жасқа келген иттерде туындаған эпилепсия негізгісіне қарағанда жиі кездеседі. Интракраниальді эпилепсия себептері: жарақаттану, мидың ісігі және оның қабықтарының қабынуы (энцефалит, менингит, менингоэнцефалит). Жануардың жалпы жағдайы қалыпты болады. Белгілеріне неврологиялық өзгерістер және ликвор құрамының өзгеруі жатады. Туындаған эпилепсияның экстракраниальді себептеріне - зат алмасуының бұзылуы, улану, дәрі-дәрмектердің әсері ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz