Мочевина туындыларымен улану

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Малдың уланулары пәнінен Зооцидтерден улану себептері, белгілері,
патанатомиялық өзгерістері мен сақтандыру шаралары тақырыбы бойынша
жазылған бұл курстық жұмыста аталған химиялық заттардың қасиеті,
организнің улануы, клиникалық белгілері, емдеу және алдын алу шаралары
қарастырылған курстық жұмыс 24 беттен тұрады.

Белгілер мен қысқартулар

Г-грамм
Сағ-сағат
Мм-миллиметр
Квт-киловольт
Кг-килограмм
СКЖЗ-синтетикалық кір жуғыш зат
О-градус
Мкм-микрометр
Км-километр
Т-тонна
Мс-метрсекунд
ПВС-поливинилді спирт
БӘБ- бақа әсер бірлігі
МӘБ - мысық әсер бірлігі
КӘБ -көккептер әсер бірлігі
ӘБ- әсер бірлігі

Анықтамалар

Карбамид немесе синтетикалы мочевина [(NH2)2, Со]-суда жақсы еритін,
құрамында 46 % -тей азот бар, қышқыл дәмді, иіссіз зат.
Азот - (Nitrogenium), N - жер шары атмосферасын құрайтын газ тәрізді
заттардың ішінде бірінші орын алатын газ (75.5%).
Гербицидтер арам шөптерді жою үшін қолданылатын жеке дара улы химикаттар
тобына жатады.
Пиретроидтар - құрамында циклопропан карбон қышқылының цинерин, пиретрин
секілді әсер етуші туындылары бар күрделі эфир.
Авермектиндер - streptomyces avermitilis санырауқұлағынан алынатын өнім.

Ивермектиндер - авермектиндердің химиялық дереваты (ыдырау өнімі).
Фтор (Fluorum) F - қалыпты жағдайда өзіне тән иісі пар, ақшыл сарғыш
газ, галоген тобына жатады

Нормативтік сілтемелер

Осы курстық жұмыста келесі нормативтік құжаттарды қолдануға
сілтемелер жасалған:
МЖМБС 2.102 -68 КҚБЖ (ЕСКД). Конструкторлық құжаттардың түрлері мен
комплектілігі.
МЖМБС 2.104 -68 КҚБЖ (ЕСКД).Негізгі жазбалар.
МЖМБС 2.01-80 КҚБЖ (ЕСКД).Бұйымдар мен конструкторлық құжаттарды
белгілеу.
МЖМБС 2.301 -68 КҚБЖ (ЕСКД).Форматтар.
МЖМБС 2.601 -95 КҚБЖ (ЕСКД).Пайдалану құжаттары.
МЖМБС 2.304-81 КҚБЖ (ЕСКД).Сызбалық шрифттер.
МЖМБС 2.701-84 КҚБЖ (ЕСКД).Схемалар.Түрлері мен типтері.Орындауға
қойылатын жалпы талаптар.
МЖМБС 2.321-84 КҚБЖ (ЕСКД).Әріптік белгілеу.
МК (ГК) ҚР 04-2003 Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімдердің
классификаторы (ЭҚТБӨК)
МемСТ 12.1.008-76 Еңбекті қорғаудың стандартты жүйесі. Биологиялық
қауіпсіздігі
МемСТ 26668 – 95 – Сынама алу
МемСТ 7636 – 85 – Сынама алу әдістері. Сынаманы зерттеуге дайындау
МемСТ 7631–85– Сапаны бағалаудың органолептикалық көрсеткіштері

Мазмұны

Аннотация
Белгілер мен қысқартулар
Анықтамалар
Нормативтік сілтемелер
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.1Зооцидтермен
улану ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..8
1.2Мочевина туындыларымен
улану ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.3Хлораттармен
улану ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 13
1.4Фенол туындыларымен
улану ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.5Азықтың құрамындағы нитратпен
улану ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..17
2 Өзіндік
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .19
3Техникалық
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Пайданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.. 26

Кіріспе

Зооцидтер- қора жайылымдарда, қамбаларда және егістіктерде тышқан
тәрізді кеміргіштерге қарсы қолданылатын препараттар. Зооцидтер химиялық
құрамына байланысты 2ге бөлінеді: Органикалық зооцидтерге- зоокумарин,
ратиндан, бактокумарин, крисыд,глифтор және т.б жатады. Бейорганикалық
зооцидтерге- барий карбанаты, мырыш фосфиті және т.б. Олардың ішінде
зоокумарин, бактокумарин, ратиндан, мырыш фосфиті кеңінен таралған. Олардан
улану көбінесе шошқалармен құстарда жиі кездеседі, сонымен қатар уланған
кеміргіш өлекселерді жеген ит- мысықтар кездеседі.
Зоокумарин – ақ түсті, иіссіз, дәмсіз,суда нашар ериді, спиртте,
ацетонда жақсы ериді, ұзақ сақталатын ұнтақ . Өте уытты. Зоокумарин
–кумулятивті антикоагулянт, өсімдіктерге ұқсас , қанның ұюын төмендетеді.
Бактокумарин- құрамында зоокумариннің натрилі тұзы және сүзек ауруының
бактериалды культураларымен өңделген дәндерден тұратын кешенді препарат,
зооцид ретінде жиі қолданылады, ауыл шаруашылық малдары үшін қауіптілігі
онша емес.
Қанның ұюын нашарлатады, ақ түсті, иіссіз, кристальды ұнтақ, уытты әсері
бар. Күшті әсер ететін кумулятивті зооцит. Әсер етуі мен емі зоокумаринге
ұқсас.

1 Негізгі бөлім

1. Зооцидтермен улану

Қора-жайларда, қамбаларда және егістіктсрде тышқан тәрізді кеміргіштерді
жою үшін көптеген химиялық препараттар қолданылады. Олардың ішінде
көмірқышқылды барий, зоокумарин, бактумарин, ратиндан, мырыш фосфиді
кеңінен тараған. Олардан улану көбінесе шошқалар мен құстарда жиі
кездеседі, сонымен қатар, ит-мысықтар кеміргіштермен уланған өлекселерді
жегенде кездеседі.
Көмірқышқылды барий, барий карбонаты, ВаСО-сумен спиртте нашар еритін,
дәмі жоқ және иіссіз ақ түсті ұнтақ коөірқышқылды барийдің зооцид ретінде
уыттылығы жоғары емес дегенмен, көмірқышқылды барий кей кездерде малдарда
улану туғызуы мүмкін.
Оның құстар үшін уытты мөлшері 0,4-0,7 г, ал тышқандар үшін 0,12-0,2 г.
Көмірқышқылды барийдің тұз қышқылымен әрекеттесуінен пайда болған барий
хлориді өте уытты. Ірі қара мал үшін өте уытты мөлшері 15-30г болса, ал қой
мен шошқалар үшін 5-15г.
ІІатогенезі. Қарында барии карбонаты мен тұз қышқылының әрекеттесуінен
пайда болған барий хлориді кілегейлі қабық арқылы қанға тез сінеді.
Барий иондары ішкі мүшелердің бірінғай саласы бұлшық еттерінің тонусын
жоғарылатып, ал жүрекке оймақ гүл тәрізді әсер етеді. Осыған байланысты
жүрек-қан тамыр, ас қорыту жүйесі қызметі бұзылады.
Клиникалық белгілері. Әртүрлі малдарда көп жағдайда бірдей белгілері
байқалады. Яғни, үрейлену, кілекей ағу, құрсақ қуыстарында ауырсынулар,
жалпы қозу, іш өту, жұтынудың қиындауы, бұлшық еттердің дірілі, тыныс
алудың бұзылуы, талықсулар байқалады. Өте жіті түрінде жүректің салдануынан
аяқ асты өлім тууы мүмкін, ал құстарда уланулардың ешқандай белгілері
байқалмайды, өлімге ұшырау аз кездеседі.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Негізігі ішектің, қуыктың және
жүректің систола кезінде омырылуымен сипатталады. Кілегейлі қабықта нүктелі
қанталаулар кездеседі. Сонымен қатар, өте созылмалы түрінде ішкі мүшелердін
дистрофиялық өзгерулерін байқауға болады.
Балау - қиын. Шешуші мәліметті химико-аналитикалық тексеруден
кейін алуға болады.
Емі. Антидот ретінде қолданылатын натрий немесе магний сульфатының 1 %-
ды ертіндісімен қарынды тазалап алып, артынан көп мөлшерде сумен
араластырып ішке береді. Сонымен ішке мүмкіндігінше 5-10%-ды натрий
сульфаты ерітіндісін ішкізіледі. Улануды жылдам емдеу мақсатында кілегейлі
заттар мен сүт берген жөн.
Зоокумарин (варфарин) - ақ түсті, иіссіз, дәмсіз, суда нашар, спиртте,
ацетонда жақсы еритін, ұзақ сақталынатын ұнтақ. Зоокумарин - өте уытты.
Оның 6 мгкг мөлшері итті, 50 мгкг - күйіс қайтаратын малдарды, 1-1,2
мгкг шошқаларды өлімге ұшыратады.
Зоокумарин - кумулятивті антикоагулянт, әсіресе өсімдіктерге ұқсас,
қанның ұюын төмендетеді. Патогенезі, клиникалық белгілері патологиялық-
анатомиялық өзгерістері, емі түйежоңышқамен уланғанға ұксас.
Бактокумарин - құрамында зоокумариінің натрилі тұзы және
сүзек ауруының бактериалды кулътураларымен өнделген дәндерден тұратын
кешенді препарат, ретінде жиі қолданылады, ауыл шаруашылық малдары үшін
қауіптілігі онша емес.
Қанның ұюын нашарлататын препараттар қатарына ақ түсті, иіссіз,
кристаллы түйіршікті ұнтақ дифиназинді де жатқызуға болады. Олар 0,5%
немесе 0,18%-ды ұнтақ түрінде шығарылады. Өте уытты әсер етеді. Тышқандар
үшін ЛД-63,4 мгкг. Күшті әсер ететін кумулятивті зооцид. Әсер етуі мен емі
зоокумаринге ұқсас.
Басқа топ қосындылары Бромды метил (бромды метил) - инсектицид немесе
зооцид ретінде қолданылады. Ұшпалы түссіз, органикалық қосындыларда еритін,
ал суда ерімейтін сұйықтық. Ыстық температурада бромды сутегіне онай
айналады. Сонымен бірге тұқымдық дәндерді, элева-торды, кемелерді
фумигациялау үшін қолданылады.
Бромды метил өте уытты заттар қатарына жатады. Жануарлардың ағзасына
түскен бромды метил орталық жүйке жүйесін белсендіріп, бауыр, бүйрек, өкпе
жұмысын жақсартады.
Токсикологияда бромды метилдің рөлін метаболизма заттар атқарады
(құмырсқа қышқылы, метанол, формальдегид, бромид.
Бромды метилдің әсерінен ақзаттардың функционалды топтарының белсенді
метилдердің болуы. (сульфгидрильді, амидті) жануарлар организміне
негізінен тыныс алу мүшелері арқылы келеді. Орта өлімді көпцинтрацил
тышқандар үшін 30 минутта-6,6 гм, антилман үшін 11 гм, қояндар үшін 29
гм.
Уланудың патогенезінде маңызды рөлді қышқылды қайта қалпына келтіру және
организмнің нейтроэндрокринді регуляциясының бұзылуы алады. Бромды метил
негізінен ақзаттардың функционалды топтары мен ферменттерді метилдейді. Бұл
уытты концентрациялы препарат (бос сульфгидриль және карбон) қан мен
бауырда бос сульфгидриль және карбоксил топтарының мөлшері төмендейді.
Клиникалық белгілеріне келетін болсақ, малдың күйі төмендеп, тәлтіректеп
жүреді, талықсу мен жүрек жұмысы әлсіреп, көздің кілегейлі қабығының
қабынуы мен тыныс алу мүшелерінің қабынуы байқалады.
Сойып зерттеу кезінде өкпе торшаларының гиперемиясы мен қанға толған
ошақтарды көруге болады. Бауыр, бүйрек, мидың қан тамырларының қанға толуын
байқаймыз.
Уды қайтару мақсатында цистеин қолданылады. Бұл амин қышқылы ақзаттардың
құрамының бұзылуынан қорғайтын бромды метилдің функционалды топтарынан
тұрады. Цистеин ұнтақ түрінде қатты тығындалған 10г пробирка мен флаконда
шығарылады.
Ерітіндіні қолданар алдында дайындайды. Тәуліктік дозасы малдың ішіне
1,0-10 кг. Күніне 2-3 рет 100 кт- 0,3-0,5 г
Натрий үшхлорацетаты - суда жақсы еритін, сары кристалл. Гербицид
ретінде картоп, қырыққабат қызылша өсетін жерлерге қолданылады. Жерге
арналған мөлшері 23-50 кгга, мақта үшін 100-200 кгга. Бұл препарат уытты
әсері төмен пестицидтер қатарына жатады. ЛД атжалман үшін 3-5 гкг.
Жергілікті жерге әсер ету қабілеті бар. Малдардың улануы жайылымды
өңдегеннен кейін байқалады. өндірістік пириден активті гербицид
ретінде кеңінен танымал. Оның ішінде практикалық маңыздыларына
жататындар реглон мен гиракват. Гиракват уыттылығына байланысты біздің елде
қолданалмайды. Реглон - ақ түсті, сумен спиртте жақсы еритін кристаллды
зат. Ол жоғары токсикалық пестицидтердің тобына жатады. Күшті электрант.
Арамшөптермен күрес үшін 5-15-кгга, қант қызылшасын егетін жерді тыңайту
үшін қолданылады. Орташа улану дозасы тышқандар үшін-80 мгкг, теңіз
шошқасы үшін 124, қояндар үшін 228, атжалмандар үшін 282 мгкг. Бұл
препарат теріге резорбтивті уытты әсер етеді. Топырақта 2 кун сақталады.
Десикацияны күріш, соя, мақта, картошқа, күнбағысты егер алдында
жүргізеді.
Реглон ферментті у болып табылады. Мал организміне түскенде каталаздық
белсенділігін өзгертеді, сонымен бірге периксидаза мен коферменттерін, қыш-
қыддану процестерін бұзады.
Реглонның комулятивті және канцерогенді қабілеті болмайды. Организмнен
ішек пен бүйрек арқылы бөлінеді.
Клиникалық белгілері. Жаппай мазасыздану, азыққа тәбеті болмайды,
арықтаған, іші өтуі байқалады. Қанда эритроциттердің, лейкоциттердің, және
бос сульфгидрильді топтардың мөлшері көбейеді. Сойып-зерттеу кезіндс қарын
мен ішектің кілегейлі қабаты қабынып, қанға толған, бауыр мен өкпе көлемі
ұлғайған. Қуықтолы, жүрек бұлшықеті солған, ми қан тамырлары қанға толған.
Антидотты емі жоқ.
Күкіртті ангидрид - газ тәрізді тұңшықтырғыш иісті, суда жақсы еритін
ұнтақ. Қоймаларды, бау-бақшаларды өңдеу үшін қолданылады. Малдардың
организміне тыныс алу мүшелері арқылы енеді, өлімге ұшырататын
концентрациясы барлық малдар үшін (0,1-0,3 мгкг)
Патогенезі. Күкіртті антигидрид патогенезінде өкпе уланады және тыныс
алу органдарының кілегейлі қабығының қабынуымен сипатталады, сонымен бірге
қышқылды альбуминат, күкіртті және күкірт қышқылының әртүрлі сульфаттарының
түзілуі және кокарбоксилаза ферменттерінің тежелуі байқалады.
Клиникалык белгілері. Конъюктивт, ларингит, тұңшығу, жүрісі бұзылады,
кілегейлі қабықтың цианозы, талықсу байқалады. Патоморфологиясы тыныс алу
мүшелерінің зақымдануымен сипатталады.
Емі. Симптоматикалық. Жергілікті жерге натрий гидрокарбонаты
қолданылады.
Формальдегид. (40% формалиннің ертіндісі) спороцид, бактерицид,
фугицидтерге қарсы дезинфекциялық зат ретінде қолданылады. Формалин өткір
иісті. Ерітінді құрамы метанол мен ацетоннан тұрады. Қораларды
дезинфекциялау үшін қолданылады. Орташа уытты пестицидтерге жатады. ЛМ50
тышқандарға -38-2,24 мгкг, ауылшаруашылық малдары үшін жоғары уытты: ЛМ50-
60 мгкг.
Патогенезі. Торша протоплазмасы ақзатының коогуляциясы процесі
байқалады. Сонымен қатар, орталық жүйке жүйесінің қызметі бұзылады, тыныс
алудың рефлекторының токтауы және бүйрек салдануымен сипатталады.
Клиникалық белгілері. Кілегейлі қабаттардың қабынуы, іш өту, жөтел,
тұңшығу, талықсу, гемотурексия, анурия байқалады.
Уланған жануарларға емдік мақсатта ішке әлсіз амиак ерітіндісін (0,5-
1%), ішкізеді, осының әсерінен формалин гексаметилентетраминге ауысады.
Анабазин сульфат - суда жақсы еритін, ашық сұйықтық. Техникалық
препараты қоңыр түсті 30% анабазин қосындыларынан тұрады. Активті инсекто-
акарицид. Өте уытты әсер ететін дозасы ЛМ50 тышқандарға 4,4мгкг.
Патогенезінде ең алғаш анабизин орталық жүйке жүйесіне әсері етеді.
Сонымен бірге аденозинүш-фосфор қышқылының синтезі жинақталып,
эритроциттердің мөлшері төмендеп, қандағы қан сарысуы мен калийдің мөлшері
артады.
Анабизиннің төменгі дозасы орталық жүйке жүйесі мен тыныс орталығын
қоздырып, соңынан салдандырады. Вегетативті ганглийдегі жүйке
импульстарының берілуін тежейді. Эсер ету механизіміне қарай никотин,
цитизин, лобелинге жақын. Емі ретінде ішке тұздың әлсіз ерітіндісі және
талықсуға қарсы препараттар қолданады. Сонымен қатар емен қайнатпалары
қолданылады.
Никотин сульфат - темекі иісіндей, қоңыр түсті сұйықтық. Органикалық
ерітінділерде жақсы ериді, сумен оңай араласады. Инсектоакарацид ретінде
қолданылады.
Ауылшаруашылық малдары үшін өте уытты. Орталық және мен вегетативті
жүйке жүйелерін зақымдайды. Төменгі дозасы қоздырып, ал үлкен дозасы жүйке
ганлийларының функциясын тежейді.
Клиникалық белгілері. Жүйкелік бұзылулар (бұлшық тітіркеніп, талу
байқалады) саливация, тұңшығу, жүректік ақдулар, тер көп мөлшерде бөлініп,
іші өтеді, дене температурасы көтеріледі, соңынан тыныс алу тоқтайды.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Күйіс қайыратын малдардың
қатпаршағының қалдықтармен толуы, трахея, бронх, өкпеде қан аралас сұйықтық
толуымен сипатталады.
Емі. Никотинмен уланған малды емдеуді бірден жүргізу керек. Егер де
никотин-сульфатының аз мөлшері қарын мен ішектен қанға өтпеген жағдайда,
тез арада ірі қараға 0,5% танин ертіндісін 1л мөлшерде және басқа
препараттар қолданылады. Сонымен қатар калий перманганатының 0,1-0,2%
ерітіндісі ірі қараға - 25-40 мл қолданылады. Сонымен қатар адсорбенттер,
әлсіз тұздар, барбитураттар, бромидтер қолданылады.

1.2Мочевина туындыларымен улану

Бау-бақша өнімдерін және мақта, картоп, қант қызылшасы, дәнді бұршақ
еккен кезде химиялық өңдеу үшін және өнделмеген жердегі арамшөпті жою үшін
пайдаланылады. Бұларға арезин, гербан, дикуран, диурон, дихлораль мочевина
(ДХМ), дезанекс, поротан, линурон, патфан, тепсин-м, тенфан, феурон,
метурин, монурон, небурон тәрізді гербиц-идтер жатады. Олардың бәрі
ұнтактар, суда наашар, органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Сыртқы ортада
екі жылға дейін сақталады. Жануарлар үшін уьптылығы томен, бірақ
кумулятивті әсері күшті, кейбіреуі тітіркеңдіріп әсер етеді.
Патогенезі. Ішке түскенде асқазанның кілеигейлі қабықтарын тітіркендіруі
мүмкін. Қанға сіңгеіннен кейін, қалқанша безінің қызметін бұзады. Алдымен
ОЖЖ қоздырып, кейіннен тежейді. Гемодинамикалық ауытқулар болады (кілегейлі
қабықтар мен террінің көгеруі). Мочевина туындылары ақуыз қүрылысын бұзатын
(дихлоральмочевина, диурон, которан,т.б.), денатурациялаушы агенттерге
жатады. Бұл толптың гербинидтері ыдыраған кезінде агзаға уытты әсер ететін
бауырда метаболиттер түзеді де, ағзаға улы әсер етеді. Мысалы:
хлоранилин кқан морфологиясын бұзады, диурон - қандағы эритроцидтердің
санын азайтады. Дихлормочевина әсерінен қанның формалық элементтері азаяды,
эритроцидтердің шөгу жылдамдығы жылдамдайды.
Құрамында фтор қосылыстары бар которанның ыдыруынан көмірсу алмасуы
бұзылып, фторлимон қышқылы түзілуі әсерінен Кребс циклінің бірден-бір
маңызды ферменті-аконитаза блокадаланылады. Оған қоса, жүректің
биоэлектрлік белсенділігі өзгереді.Ағзаға метуриннің көп түсуі нәтижесінде
витаминдер алмасуы бұзылады. Мысалы: бауыр, бүйректе асқорбин қышқылы 50%-
ға кемиді. Гемоглобин, эритроцит санының кемуі салдарынан таяқша және
сегментядролы лейкоциттер саны көбейеді. Монурон әсерінен бауырдағы
гликолиз бұзылып, гексогиназа және фосфор фруктогиназа белсенділігі
төмендейді. Бауыр митохондриясында никотин-амид коферменттеріннің саны
азайып, гликолиздің бұзылуына әкеп соғады. Фенурон ағзаның өсіп-өну
функциясын бұзады.
Клиникалық белгілері. Алдымен жануарлар қозады, содан кейін тынышталады.
Тәбеті төмендейді. Аз қозғалып, өсіп-дамуы баяулайды. Күйістілер ирасындағы
буаз малдар іш тастауы мүмкін. Мочевина туындыларына әсіресе, тауық
сезімтал, олар әлсіреп, қанаты салбырап, әрең қозғалады. Қояндарға
линуронды бір рет пайдаланғанда 1000 мгкг жабығу, демікпе, жүрек
қызметінің өзгеруі білінеді. 10 күн бойы пайдаланса, жүдеу, диарея,
қозғалыс координациясының бұзылуы байқалады. Тауықтарда 3000-5000мгкг
жалпы күйдің тез нашарлауы, демігу, айдары мен сырғалығының көгеруі, өлім-
жетім болады. 250мгкг мөлшердегі линуронды 30-күн бойы азықпен бергенде,
олар арықтап және жұмыртқа беруі тоқтағаны байқалган. Линуронның әсерінен
(30-күн бойы 100мгкг мөлшерде) қойлардың қандагы лейкоцидтің саны көбейіп,
250мгкг линурон мөлшерінің әсерінен жалпы күйдің төмендеуі, бұлшық ет
дірілі, жүрістің бұзылуы, кейіннен бұлшық ет тонусы әлсіреп, қабықгың
сарғаюы мен гематурия болады.
Патолологиялық-анатомиялық өзгерістер. Ішкі мүшелер қанға толған, мидың
преваскулярлы және перицеллюларлы, домбығуы білініп, қалқанша без канға
толады. Фолликулярлы эпителий проферацияға ұшыраған. Бауыр, өкпе
зақымданған. Ленурон, фенурон және тағы басқа препараттардың әсерінен
бауыр, бүйрек, кілегейлі қабықтар, талақ зақымдалып, өкпе, эндокард пен
перикардтың қанга толганын көруге болады. Текоранмен уланса, тері және
шажырақай қан тамырлары қанға толып, миокард дистрофияланады. Тоқ ішек және
аш ішектердегі қатаралды қабыну білінеді. Дихлормочевина әсерінен уланган
өлексені сойып көргенде бауырдың майлы дистрофиялануы байқалады. Қалқанша
без ашық қызыл түсті және көлемінің ұлғайғанын байқауға болады.
Балау. Анамнездік деректер жинап, клиникалық және патанатомиялық
белгілерге коңіл боліп, азықты химиялық-токсикологиялық талдаудан өткізеді.
Емдеу және алдын-алу. Синтетикалық мочевина туындыларын пайдалану
барысында техникалық кауіпсіздік ережелерін мұқият сақтаған жөн. Емдік
мақсатта мочевинаның ыдырау өнімдерін бейтараптау үшін формалин ерітіндісін
пайдаланады. Ми және өкпедегі домбыққан ісікті кетіру үшін, қалыпты
мөлшердегі кальций хлоридін пайдаланады. Сонымен қатар, аскорбин қышқылы
мен глюкозаны да пайдалануға болады. Алдын-алу үшін мочевина препараттары
арнайы, қауіпсіз орындарда сақталынып, өз керегінше қолданылуы керек.
Которонның мөлшері азықта 4 мгкг-нан аспауы керек.

1.3Хлораттармен улану

Әсері күшті дефолиант ретінде магний хлоратын, калций хлоратын, кальций
хлорат-хлоридін, натрий хлоратын қолданады. Мақта, соя, картоп, қант
қызылшасы, қарасора, жүзім алқаптарында қолданылады (7-35кгга). Магний
хлораты - ақ түсті кристалл ұнтақ, суда жақсы ериді. Құрамында 60% магний
гидраты, магний хлориді бар. Уытты мөлшері тышқандарға ЛД50-620мгкг, теңіз
тышқанына-1000мгкг-нан асады. Кумулятивті әсері әлсіз байқалады. Мал
қанындағы магнийдің орташа мөлшері - сиыр қанында 2-Змг% (болады, ал
3,2мг%-дан асып кетсе, гипермагнемия қалыптасады. Магний ионының антогонисі
- кальций ионы. Кальций хлораты - ақтүсті, кристаллды ұнтақ, суда жақсы
ериді, зертханалық жануарларға уыттылығы төмен. Тышқандарға лм50-1112
мгкг.
Кальций хлорат-хлориді - ақ түсті, өте ұсақ, женіл, жұмсақ ұнтақ, суда
оңай ериді. Белсенді дефолиант. Уыттылығы төмен пестицид. Құрамындағы
кальций хлораты мен кальций хлоридінің ара қатынасы 1:2. Натрий
хлораты - ақ түсті, майда, жұмсақ ұнтақ зат, суда жақсы ериді, жарылғыш
зат. Химиялық өндеу үшін қолданылады.
Патогенезі. Ағзаға сіңгеннен кейін торшалық және субторшалық деңгейде
зат алмасуға әсер етеді. Қалқанша безінің ингибиторы (тежегіші),
натрий, калий, магний, кальций иондары биологиялық мем-бранадан ешқандай
қиындықсыз өтіп, торшадағы зат алмасудың соңғы өнімдерін сыртқа
шығаратыны белгілі. Сөйтіп, натрий-калий алмасуы бұзылуы ағзаға елеулі
әсерін тигізеді. Хлораттар жергілікті жерге тітіркендіріп әсер етеді.
Магний хлораты әсерінен баурдың ақзат түзу қызметі, көмірсу, май алмасу,
ұйқы безі ферменттерінің (трипеин, симпаза, липаза) белсенділігі бұзылады.
Нәтижесінде, адинамия, тыныс алудан бұзылуы, гематоэнцефалиялық және басқа
да барьерлердің өткізгіштігі өзгереді, гемоглобин мөлшері кемиді.
Лейкоциттердің фагоцидтік белсенділігі төмендеп, өсіп-өну функциясы, бүйрек
қызметі тежеледі (бүйректен қан кету). Өлексені сойып зерттегенде
кілегейлі қабыөтардың зақымданғанын, ішектің қатаралды қабынғаның, ас қорту
жолының кілегей ас қабығының домбығуы мен инфильтрациясын байқауға болады.
Ішкі ағзалар қанға толып, дистросфиялық өзгерістер пайда болады.
Емдеу және алдын-алу. Пестицидтерді сақтау, қолдану ережелерін қатан
сақтау. Асқазанды адсорбенттер (белсендірілген көмір) және жүмсартқыш
заттар қосылған жылы сумен шаю. Натрий хлориді изотониялық ерітіндісі,
глюкоза, адреналин ерітіңдісін (11000), эфедрин(5% ) 1 мл-ден тері астына
жіберуге болады. Антидот ретінде кальций хлориді қолданылады (10%-ды
ерітінді, 0,5мгкг). қалыпты жағдайдағы магний мөлшері - магний хлораты,
натрий хлораты, натрий хлораты және хлоридімен уланғанда Магний
препараттары антидот бола алады.

1.4 Фенол туындыларымен улану

Фенол туындылары екі топқа бөлінеді. Хлор туындылары (пентахлорфенол,
натрий пентахлорфеноляты) және нитро туындылары (динитрофенол,
динитроорторезол, нитрофен, динитрофенил карбонат). Бұларды әмбебап
пестицид, инсектицид, акарицид, фунгицид, бактериоцид, гербицид ретінде кең
қолданылады. Бірақ олардың барлығы жануарлар үшін өте уытты.
Пентахлорфенол (ПХФ) - әлсіз, фенолға тән иісі бар, кристалды зат, суда
нашар, органикалық еріткіш пен майда жақсы ериді, сақтауға төзімді, ұшқыр.
Мақта, соя, картоп, қызылша алқаптарында инсектицид, фунгицид, гербицид,
десикант, дефолиант ретінде 20-30 кгга мөлшерінде пайдаланады. Жануарлар
үшін өте уытты, тышқан үшін ЛМ50-187 мгкг, атжалманға-
125, қояндарға өлтіріп әсер ететін мөлшері 70-160 мгкг, 20% майлы ерітінді
түрінде шығарады. Түсі қоңыр, ішке түссе, асқазан, ішек. бауыр, бүйрек
қызметтері бұзылып, гипохромды анемия дамып, дене қызуы көтеріледі.
Кумулятивті әсері орташа, тері және кілегейлі қабықтарды тітіркендіреді.
Натрий пентахорфеноляты - қоңыр түсті ұнтақ 15-25 кгга мөлшерінде
гербицид ретінде пайдаланылады. Зертханалық жануарлар үшін өте уытты.
Кумулятивті әсері орташа, кілегейлі қабықпен теріні тітіркендіреді. Суда
ериді. Жүгері, соя, картоп көктемей тұрып, арамшөптерге қарсы (беде,
жоңышқа) пайдаланылады.
Динитрофенол - сары түсті кристалды зат, суда ериді, жарылғыш зат,
инсектицидтік қасиеті бар. Жануарларға өте уытты. Атжалман үшін орташа
өлтіріп әсер ететін мөлшері 40мгкг, қояндарға-200, итке-25 мгкг.
Жергілікті жерді тітіркендіріп әсер етеді. Динитроортокрезол (ДНОК) -
жағымсыз иісті, нашар еритін сары түсті кристалл зат. Құрамында 25-40 %-ды
дуст немесе суспензия түріндегі әсер етуші заты бар аммоний тұзы күйінде
шығарылады. Қысқа төзімді зиянкестермен арамшөптерге қарсы, бау-
бақшалармен жүзім алқаптарын өндеу мақсатындағы инсектицид және фунгицид
ретінде қолданылады. Қолдану мөлшері астық тұкымдастар үшін 3-5кгга, бау-
бакшалармен жүзім алқаптарында 10-20кгга.
ДНОК жануарларға өте уытты. Тышқанға ЛД100-40мгкг, атжалманға-85,
мысыққа-60, қойға-200 мгкг. Тері мен кілегей қабыққа тез сіңеді.
Препараттың гонадотропты, эмбриотоксикалық әсері бар. Нитрофен қою қоңыр,
паста тәрізді, өткір иісті, 70% әсер ететін заты бар масса. Нәтижелілігі
жоғары фунгицид, инсектицид, акарацид, гербицид ретінде бақшаларда,
алқаптарда қолданады. (40-75кгга мөлшерде). Жануарларға улылығы орташа.
Тышқанға ЛД50-450мгкг, атжалманға 700-800, мысыққа 250 мгкг. Кілегей
қабықты тітіркендіреді.
Дихлорфеноксисірке қышқылы (2-Д) - таза күйдегі, фенолдың әлсіз иісі
бар, суда нашар еритін, түйіршікті зат. Сақтауға төзімді. Шабындықтар мен
жайылымдардағы арам шөптерді жою үшін және арборицид ретінде, 10%-äû ұнтақ
түрінде, 10-12 кгга мөлшерінде қолданылады. ЁÄ50 - иттерге 100 мгкг;
тышқан, үй қояндары және теңіз шошқалары үшіи 300-1000; тауықтарға - 2000-
4000; балапандарға - 360-820; мүйізді ірі қараларға 500 - 2000 мгкг.
Қойлар өте сезімтал келеді (1000 мгкг). Эмбриоуытты әсер етеді. Ірі
қаралар мен қойларға төменгі уытты мөлшері - 100 мгкг. Сиырларға күніне 10
мгкг мөлшерінде 4 апта әсер етсе, сүттің мөлшері күрт төмендейді.
Торайларға күніне 200 мгкг-нан беріп отырса 3 айдан кейіи жаппай қырылып
қалады. Егер шошқаларға күніне 500 мгкг мөлшерінде қолданса, төлінің дамуы
баяулайды Туылған торайларда қан аздық, әлсіздік, салмақсыздық (100г)
байқалады. Көпшілігі туылғаннан кейінгі алғашқы күндері-ақ өлім-жітімге
ұшырайды. Препарат балықтар мен аралар үшін өте уытты.
Дихлорфенокисірке қышқылының аминді тұзы (2,4-ДА) - 40-50 %-ды суда
еритін дайын қоспа (концентрат) түрінде шығарылатын, өткір иісті, күңгірт
сұйықтық. Сауда тараптарында 10 %-ды "аминді ерітінді" деген атпен белгілі.
Арборицид ретінде бидай, күріш, жүгері және тары алқаптарын арам ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.