Тері астылық

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

1 Негізгі бөлім.

1. 1 Абцесс(этиологиясы, клиникасы, емі)

1. 2 Шиқан сыздауық (фурункул) және көр шиқан (фурункулез

1. 3 Шиқанның клиникалық белгілері

1. 4 Карбункул

2. Қорытынды

3. Пайданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Мемлекетіміздің мал шаруашылығын, оның ішінде -мал, құс және басқа жануарлардан өнім алуды дамыта отырып, елімізде қажетті азық-түлік, өндіріске керекті шикізаттар алу үшін жануарларды тиімді пайдалану бүгінгі күннің өзекті мәселесі.

Сондықтан да жедел ветеринарлық жәрдемнің тез көрсетілуінің, мамандардың қажетті жабдықтармен және ауру мал мен жануардың организміне әсер ететін дәрілермен қамтамасыз етілуінің маңызы зор. Алғашқы жедел ветеринарлық көмек басқа да ветеринария жұмыстармен қоса мал дәрігерлік емдеу ісінің негізін қалайды. Алғашқы ветеринарлық жедел жәрдем мал тұрған жерде көрсетіледі; ветеринарлық мекемеге әкелінген мал мен жануарларға күрделі оперативтік ем қажет болған кезде емдеу мекемесінде стационар жағдайында жәрдем жасалады. Мал мен жануар ауырып, жалпы жағдайы төмендегенде оларға жедел де, сапалы да, әрі тиімді кемек, көбінесе үлкен қалаларда көрсетіледі. Мұндай қалаларда арнаулы авто-көліктерде жабдықталған ветеринарлық жәрдем керсетілетін ветстанциялар бар, ол мал дәрігерлерін, орта және кіші буындағы ветфельшерлерді (веттехниктерді) ауырған малға тез жеткізеді.

Жергілікті іріңді теріде және шелде пайда болатын аурулар жатады. Өздерінің саны да көп. Оларға шиқан, сыздауық (фурункул), көршиқан (фурункулез), сом (карбункул), іріңдік (абсцесс), шелдің қабынуы (флегмона) аурулар жатады.

Абцесс(этиологиясы, клиникасы, емі)

Абсцесс - деп ұлпалардың шектелген іріңді қабынуын айтады. Ірің жиылған жерде патогендік қабық болады да, осы қабықтың сыртына ірің шыға алмайды, жайылуына мүмкіндік жоқ. Жоғарыда айтылған шиқан, көршиқан, аурулары асқына келе абсцесс жағдайына әкелуі мүмкін. Сонымен қатар кенеттен қабыну процесіне шалынған мүшенің арасында абсцесс пайда болуы ғажап емес. Мысалы, өкпеге суық тиіп, ол кенеттен қабыну процесіне шалдығып қалса, өкпе арасында абсцесс пайда болуы мүмкін. Сол сияқты жарақаттану салдарынан тері астына, ағзаларға қан құйылса және әртүрлі себептерге байланысты сол жерге микробтар түсе қалса, құйылған қан іріңдеп, бір жерге жиналып тұрып алады. Асептика заңын сақтамай, дәріні қайнатылмаған ине-щприцпен денеге енгізгенде, сол иненің ұшы жеткен жерде ірің пайда болуы мүмкін. Жарақаттану, жаралану кезінде тері бұзылып, соның астыңғы қабаттарына микробтар ену арқылы қабыну процесіне жол ашылады. Кейбір жағдайларда мал сепсис ауруына ұшырағанда қанмен бірге таратылып жатқан микробтар ағзаға қонып, сол жерлерде абсцесс пайда болуына себепші болады. Мысалы, мұндай ауруларда кенеттен өкпе абсцессі, бауыр абсцесі пайда болуы мүмкін.

Этиологиясы . Стерптакокк, стафилакокк.

Клиникасы . Домбығу, қызару болады. Жергілікті қызу болады, жұмысы болады.

Абцесстің жіктелуі:

Тері астылық
Шандыр асты
Бұлшықет іші
Кульпиярлы
Ыстық, суы.
Залалды, залалсыз.
Асептикалық іріңді абцесс
Скепиралық абцесс
Беткейлік, терілік

Абцесстің емі үшеу:

Тілу
Асперация жасау
экстрипация

Асперация- шприцтті алып өзегі кең инені жалғап, жұмсақ жерге пункция жасаймыз. Инемен іріңді сорып аламыз. Бітеу жараны шприцпен алып сорып, антисептикалық ерітінді жасаймыз. Ең бастысы - жануарды емдеу үшін барлық әрекеттерді уайымдамай және дәйекті орындамау.

Ең алдымен аурудың қай сатысында орналасқанын анықтау қажет. Егер бастапқы сатыда абсцесс табылған болса, онда жылы компрессорлар жасалуы керек. Іріңді процестің локализациясының жылынуы оның жетілуін жеделдетеді. Егер үй жануарының жағдайы ауыр болса, бұл ауыр сезім. Ауырсынуды жеңілдету үшін, сіз «Novocain» пирамидасын жасай аласыз.
Егер абсцесс әлдеқайда күрделі кезеңде болса және өте қабынған болса, онда қыздыру мүмкін емес. Не істеу? Абсцесс неғұрлым ілгері кезеңде болғанда, сіз кесек жасаңыз. Бұл процедура міндетті түрде жасалуы керек, өйткені оны басқа тіндерге көшіруге болады, егер оны сыртқа шығармаса.
Кесу жасау үшін стерильді инені, ұстараны немесе скальпельді алыңыз. Егер абсцесс кішкентай болса, онда ине сəйкес келеді. Үлкендер үшін ұстараны немесе скальпельді қолдану керек. Процедура қолғаппен орындалуы керек. Сізге де дәке майлықтары, сутегі пероксиді, марганец және антибиотиктер қажет.
Мысықтың қозғалмалы жағдайын қалай қамтамасыз ету туралы ойлану керек. Мұны істеу үшін сізге көмек сұраңыз немесе алдын-ала кесу процесінде жануарды қалай ұстау керектігін түсінуіңіз керек.
Кесекке барар алдында сіз «Новокаин» немесе «Лидокаин» препаратымен жергілікті анестезияны жасауыңыз керек. Абсцессдің орнын кесу қажет. Одан кейін, сіз анальгетикалық препаратқа уақыт бөліңіз, шамамен 10 минут.
Әрі қарай, кесу керек, сұйықтықты жарадан шығарып, оны антибиотиктермен емдеңіз.
Содан кейін уақытты жоғарыламай, оны антибиотиктермен емдеу үшін жараны бақылап отыру керек. Бинт еркін болуы керек.

Жануарлардың тері астындағы іріңді түзілу деп аталатын абсцесс. Бұл абсцесс инфекцияға байланысты болады. Мысықтардағы абсцесс емдеу керек. Көзге көрінетіндей, тері жоғары және оның астында білім бар. Абсцессдің мәні жануардың және оның терісінің бұлшық еттерінің арасында пайда болатынын білдіреді. Жануардың денесінің қандай да бір бөлігінде жарақаттанған болса, ол пайда болуы мүмкін. Тұмсығы бойынша, бетіне немесе көзіне айналады абсцесс. Қабынудың бұл түрі стоматологиялық аурулармен байланысты. , абсцесс екі түрге бөлінеді. Біріншісі жарақат алғаннан кейін пайда болатын жарақат деп саналады. Екінші түрі стоматологиялық болып табылады. Абсцесстің бұл түрі тіс қабынуының салдары болып табылады. Абсцесстер аурудың өту түріне қарай жіктелуі мүмкін.

Суық. Бұл ауру кезінде бұл аурудың созылмалы ағымы. Бұл абсцесс тереңдіктің көптеген қайталануларын білдіретіндігімен ерекшеленеді. Суық бірнеше жылдан бері жануарға қауіп төндіруі мүмкін.
Мысықтарда беткейлік абсцесс. Абсцесстің бұл түрі тері астына тікелей жатады. Ол өзін бұзады және ешқашан асқыну тудырады.
Терең абсцесс. Жиі білім берудің себебі - ита. Осының салдарынан шағын, бірақ терең жарақат бар. Бұл тіндердің жарылуы тереңдікке еніп, ыстығы бар. Көздің қабынуы көзге соғылмайды, бірақ тығыздау сезіледі. Бұл абсцесс беткейлікке қарағанда әлдеқайда қатал. Ол сондай-ақ мұқият емдеуді талап етеді.
Мысықта өткір абсцесс. Емдеу дереу талап етіледі. Өйткені, бұл түр өзгереді, ол тез дамып келеді, әдетте ол өздігінен ашылады.
Мысықта мінсіз абсцесс. Қабыну процесі ақ немесе сарғыш түсу кезінде пайда болады. Олар іріңді емес, оларда жағымсыз иіс жоқ. Әдетте, бұл абсцесс тез өтеді.
Қатерлі абсцесс. Аурудың бұл түрі иммундық жүйе арқылы жануардың әлсірегенін көрсетеді. Қабыну процесі көршілес ұлпаларға созылады. Егер ауру мышықтың аузына соғылса, онда аузынан жағымсыз иіс шығады.

Шиқан сыздауық (фурункул) және көр шиқан (фурункулез)

Шиқан терінің жүнді, түкті жерінде пайда болады. Алтын түстес немесе ақ түрлі стафилакокк микробы терідегі жүннің түбіне, қуыс-қуысына еніп алады да, содан барып қабыну процесі басталады. Жүннің әр тал түбінен басталған қабыну май безіне шауып айналасындағы ұлпаларды да қабыну шалдықтырады. Дененің жүнді немесе түкті жерлерінде (қол және баста, сан және желке төрінде) пайда болған қабынуларды фурункулез немесе көршиқан деп атайды. Терінің қабыну процесіне шалынатын аурулардың ішінде шиқан мен көршиқан өте көп кездеседі. Мұндай аурулар дене тері тазалығының онша сақтамағандығынан пайда болады.

Патологоанатомдық өзгерістері. Ауру ең басында іріңді безеуден (пустула) басталады. Іріңді безеу құрамында нейтрофильдік лейкоциттер, стафилококк микробтары және фибрин (қанның белокты талшығы) болады. Стафилококк микробы өсіп-өніп, бара-бара төңірегіндегі ұлпаларға жайылып тері бүртіктеріне дейін жетіп, қабыну инфильтратына ұрындырмақ. Инфильтрат айналасындағы ұлпалар өліеттену, шіру жағдайына жеткенде бұл ұлпалар да іріңдей бастайды. Іріңді сұйық зат тері қыртысының қабатына жиналып, бір тал жүннің түбін іріңмен зақымдайды. Күн өткен сайын жүн талы өліксе жағдайға ұшырап, теңірегіндегі іріңдеген ұлпалармен терінің сыртына желі (стержень) тартады. Оны шиқан пісті дейді. Іріңдеген желінің сыртқа шығуына байланысты, оның орнында үнірейген жара қалады да, біраздан соң сол ара грануляциалық ұлпалармен жетіліп, ал шиқан шыққан жер тыртық боп бітеді.

Шиқанның клиникалық белгілері

Терідегі жүннің бір талында және оның төңірегінде іріңді безеу пайда болып, түйін білінеді. Осы түйін әуелі шанышқылап ауырады да, сонан соң қыши бастайды. Бұл бастамасы ғана. Бір-екі тәулік өткен соң, әлгі жерде домбығу пайда болады. Ауру күшейе түседі де, терісі қызарып тұрады. Ісік ұшында ірің көрініп ұлпа қарайып, нүкте (өліксі) тәрізді боп көрінеді. Жүн талының төңірегінде пайда болған инфильтрат ұлғая түсіп, шамамен 5-6 күн, кейде 8 күннен соң іріңдеп, шіріп кеткен жүн талшығымен қоса сыртқа шығады. Соған байланысты, жара төңірегіндегі ісік кішірейіп, инфильтрат көлемі тарылады, ауру сезімі сап тыйылады. Ал көршиқанмен ауырғанда дененің жер-жерінен шиқан шығады. Ол кейде бірден пайда болады, кейде бірі жазылып жатса, екіншісі көріне бастайды. Кей кездері ондай шиқандар бірнеше ай бойы немесе жылдар бойы шыға береді. Мұндай жағдайы созылмалы немесе қайталанып келетін көршиқан ауруы дейді.

Шиқан дененің жүні жоқ жеріне шықпайды. Мысалы, шиқан ұлтан, саусақтардың іш жағына, аяқ саусақтарының төменгі жақтарына шықпайды. Шиқан жуылмайтын, кірлі жерлерге көп ұшырасады. Шиқан көбінесе иық, желке, бел және арқада, сондай-ақ сан терлерінде, құйрық, жамбас төңіректерінде кездеседі. Ал қабыну процесі, яғни іріңді ауру танау, немесе құлақ ішінде пайда болса, жануардың тынышы кетіп, ауру сезімі үдей түседі. Шиқан жануардың үстіңгі ерніне, маңдайына шықса сол жердегі домбықпа ісік біраз жерге жайылып кетеді. Шиқан жануардың бетіне, үстіңгі ерніне, танауына және танаудың айналасына, көздің төңірегіне шықса, жануардың жалпы жағдайы нашарлап, домбықса ісік тез жайылады, дене қызуы күрт жоғары көтеріліп, 41-42 градусқа жетеді. Шиқан төңірегіндегі қан тамырлары қатайып, қол тигізбейді, ауру сезімі күшейе түседі. Бет төңірегіне шыққан шиқан салдарынан сырқаттың мойын бездері шошып жануардың басын еңкейту қиынға соғады.

Шиқан ауруы жеңіл ауру емес. Ол жануар ағзасын, неше түрлі өзгерістерге шалдықтыруы мүмкін. Соның ішінде жиі кездесетіндері лимфаденит, тез байқалатын тромбофлебит аурулары. Шиқан тері астында жататын ірі күре тамырлар төңірегінде болса, бара-бара тромбофлебит, ал бет төңірегінде болса, сепсис жағдайына әкеп ұрындырады. Шиқан буын төңірегіне шықса, оның іріңі буын қуыстарына шауып, іріңді артрит жағдайына ұшыратуы мүмкін. Асқынбаған шиқан 7-10 күн емдеген соң із тұзы қалмай жоғалып кетеді.

Шиқан мен көршиқанды емдеу. Шиқанға қолданылатын амал - жергілікті емдеу мен жалпы емдеу. Жергілікті емдеу кезінде шиқан төңірегіндегі теріні 70 пайыз спиртпен сүртеді, 2 пайыз салицил спиртімен, немесе 1-3 пайыз спирттелген көк метилен ертіндісімен, немесе спирттелген бриллиант жасыл сұйығымен тәптіштей жуылады. Шиқан пайда болған жердің төңірегіндегі жүнді қырып тастайды. Жаңа басталған, яғни сыздап, ашытып қызара бастаған шиқан кішігірім кезінде йод жаға қойса, ол әрі қарай асқынбай, тоқтап қалуы да мүмкін. Жылулар (Минин лампасы, соллюкс-лампа, құрғақ грелка) және УВЧ сәулесі де аурудың бетін қайыратын шаралар. Сыздап, ісініп тұрған шиқанға әртүрлі майлы дәрілер жағуға болмайды. Аузы ашылып, іріңі сыртқа шыққаннан кейін ғана, жара бетіне тұзды суға малынған дәке қойып, байлап тастау керек. Денені қаптап кеткен немесе дененің әр жеріне пайда болмаған көршиқанды емдеу үшін пенициллин дәрісін новокаин дәрісімен араластырып енгізеді. Жалпы ем де қолданылады. Бұл бір кез жануарды көп жүргізбей, қораға жатқызып қою керек. Дене қызуы болса, антибиотиктер тағайындап, оған сульфаниламидтық дәрілерін қосқан жөн. Шиқан ісігін операция жолымен алып тастау әдісі ете сирек қолданылады.

Бір жердегі шиқан жазылып, дененің екінші жерінеде тағы пайда болса, сөйтіп ол жиі-жиі қайталап, созылмалы ауруға айналса, мұндай жануардың күре тамырынан 15-20 мл, қан алып оны жамбас терісіне енгізу керек.

Карбункул

Егер шиқан шыққанда бір тал жүннің түбі қабыну процесіне шалдықса, карбункул бүкіл жүн біткеннің түптерін бүлдіруі мүмкін. Жүннің қабыну процесіне шалынған бірнеше түбі өзара қосылып, сол процесс төңірегіндегі май бездері де қабынып, көлемі едәуір жайылған жалпы инфильтрат пайда болады. Карбункул ауруына шалынған жердегі тері мен шел торшалары өлі-некроз жағдайына ұшырап, көп уақытқа дейін жазылмайтын іріңді жараға айналады. Жануардың терісінде пайда болатын бұл пәле көбінесе желке маңайында, жауырын аралығы немесе жауырын аймағында, бел және құйрық төңірегінде жиі кездеседі. Жүдеген әлсіреген басқадай созылмалы аурудан айыға алмай жүрген жануарға аталмыш ауру жабысқақ келеді. Ондай жануардың ағзасында микробқа қарсы тұратын күші төмен, зат алмасу процесі нашар. Тек стафилоккок микробтары ғана емес, стрептоккок микробы жүн талшықтарында қабыну процесін қоздыруға әсер етеді. Қабыну процесін кейде стафилоккок және стрептококк микробтары араласып та туғызады. Карбункул процесі басталған жердің патологиялық өзгерістерін де білген жөн. Бірнеше жүннің түптері қабыну процесіне бірден ұшырағандық-тан, сол жердегі тері мен шел торшаларында қабынған инфильтрат қалыптасады. Осы инфильтрат астынан өтетін қан тамырларының қызметі нашарлап, коректік зат, оттегі дер кезінде жеткізілмегендіктен, сол жерлердегі ұлпалар өліксе жағдайына ұшырап, ақырында жайылып кеткен жалпы өліеттенген ұлпалардан құралған үлкен іріңді жара орнында тыртық қалады. Өліеттену процесі теріден, шел торшалардан да әрмен тереңдей түсіп, кейде қара ет немесе бұлшық еттерді жауып тұратын фасцияны да ерітіп, шірітіп жіберетін қауіпі бар екенін есте сақтау керек.

Клиникалық сипаты мен белгілері. Ауру ең алғаш түймедей ісіктен басталады. Бірақ ісік күн сайын жайылып, көлемі ұлғая түседі де, шыдатқызбай, сыздап, солқылдап, әкете береді. Қол тигізе алмайсыз. Ісік пайда болған жердің терісі қара-күрең тарта ісініп, қатайып кетеді. Терінің эпидермис атты қабығында шұрық-шұрық тесіктер пайда болып, сол тесіктерден елек көздерінен түскен ұн сияқты, жасыл қошқыл қою ірің аға бастайды. Терең үңіліп, қадағалап қарайтын болсақ, сол тесіктер түбінен өліеттену жағдайына ұшыраған ұлпалар көрінер еді. Біраздан соң, осы кішігірім тесіктер өзара қосылып, тері бетінде көлемі үлкен жара пайда болады да, сол жарадан ірің, өліеттенген ұлпалар шыға бастамақ. Карбункул ауруына шалдыққан жануардың жалпы хал-жағдайы нашарлап, бүкіл ағзада жалпы өзгерістер байқалады. Жануарды жай-күйін тексерген дәрігер, оның дене қызуы 41 градусқа дейін көтерілген, тамыр соғуының жиілегенін, денесін суық қара тер басқанын, кейде есінен айырылып қалады. Жарадан ірің өліеттенген ұлпалар тері сыртына шыға бастаған күннен бастап, жануардың жалпы жағдайы жақсара түспек.

Дененің басқа жерлерінде пайда болса, ол лимфаденит, лимфангит, тромбофлейбит, сепсис, іріңді менингит жағдайына ұрындыруы мүмкін. Стафилоккок немесе стрептококк микробтарының салдарынан пайда болған карбункул ауруын топалаң ауруынан айыра білу керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.