Күйіктің емі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Күйіктер
1.1. Күйiктiң сатылары
1.2. Күйіктің емі
2. Үсіктер
2.1. Үсіктің дәрежелері
2.2. Үсіктің емі
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Физикалық (жоғары және төменгi температура, күн және басқа да сәулелер, электр тогы) және химиялық заттардың ұлпаларға әсер ету нәтижесiнде жануарлардың денесiнде күйiк патологиясы кездеседi.
Бұл жағдайда жануардың әр түрлі мүшелерi, ұлпалары және физиологиялық қажеттi жүйелерi бұзылады. Жануарлар қөбiнесе жоғарғы температураның (өрт, әр түрлі ыстық нәрселер) әсерiмен күйедi. Аталған патология -- мал қораларындағы, темiр жол вагондарындағы, автотранспорттағы, шым тезектегi және басқа жердегi өрт шығудан болады. Химиялық күйiктер- малды тасымалдап, оларды тиеп, түсiру жұмыстарында мұқият болмағандықтан қышқылдардың, сiлтiлердiң, ауыр металл тұздарының әсерiнен жиi кездеседi. Қойларды, ешкiлердi қырыққан соң , жайылымда жүрiп, күннiң, ультра күлгiн сәулелерiнен малдың жаппай күйiп жарақат алғаны жөнiнiде де деректер жеткiлiктi.

Негізгі бөлім
1. Күйіктер
Күйік -- жоғарғы температураның (термиялық күйік), химиялық заттың (химиялық күйік), рентген сәулесінің немесе ядролық бомба жарылған кездегі жарық сәулесінің (сәулелік күйік) әсерінен терінің зақымдануы.
* Термиялық күйік - денеге жалың, қайнаған су, жанып тұрған және ыстық сұйықтық пен газ, қызған және былқыған металдар, напалмдардың тікелей әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы әсер еткен температураның жоғарлығына, әсер етудің ұзақтылығына, зақымданудың көлемі аен жайылуына байланысты. Қатты күйіктер әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда болады. Аяқ - қол, көз, дененің басқа мүшелеріне қарағанда күйікке жиі ұшырайды.
* Химиялық күйік денеге жинақталған қышқылдардың (тұз, күкірт, азот, сірне, карбол) және сілтілердің (күйдіргіш калий мен күйдіргіш натрий, мүсәтір спирті, сөндірілмеген әк), фосфордың және ауыр металдардың кейбір тұздардың (ляпис, хлорлы мырыш, және т.б.) әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы мен тереңдігі химиялық заттың түрі мен жинақталуына, әсер ету созымдылығына, қай жер екендігіне байланысты. Химиялық заттардың әсеріне кілегейлі қабықша, тері жамылғысы мен мойын төтеп бере алмайды, ал табан мен алақан мейлінше төзімдірек.
* Сәулелік күю - ядролық жарылыстың жарық сәулесінен рентген мен күн сәулесінен пайда болады. Сәулелік күйіктің сырттай алғашқы белгілері зақымдау дәрежесіне сәйкес келмейді, зақымдау дәрежесі біршама кейінірек анықталады.

Мал түлiгiнен күйiктi әсiресе қой мен iрi қара көтере алмайды, ал шошқа мен жылқы көбiнесе шыдамдылық көрсетедi. Жас мал , күйiктi ересек малға қарағанда едәуiр ауырсынады, асқынулар болады. Аурудан жазылған, жарақаттанып қансыраған мал немесе тууы жақындаған жануарлар күйiктi қатты ауырсынады, ал патология кезiнде көбiнесе ауыр өтедi. Мал мүшелерiнде (бастың,шаптың, жыныс мүшелерiнiң, желiннiң, аяқтардың) күйiктерi әрi қауiптi және асқынып ауыр өтедi. Атап айтсақ, бас аумағы күйген кезде жануарлардың тынысы тарылып тұншығады,көмекейдiң кiлегей кабығының және кеңiрдектiң iсiнiп домбығуынан немесе олардың iрiңдеп қабынуынан асқынулар болып кейде өкпе қабынады. Жыныс мүшелерi мен шап аумағының күйiктен жарарақаттануы зәр мен шәует жүретін жолдардың бұзылуына ұшыратса, сүт безi тереңiрек жартылай iрiңдi патпроцестерге (желiнсау), ақыры сепсиске айналуы мүмкін.
Кеуде аумағының, торшалары көлемдiрек болып, терендеп көкiрек шандырын және өкпенi қабындырып iрiңдi қабынуға, ұшыратады. Мал аяғының күйген аумағы ластанып кейiннен iрiңдейдi, тырысып (контрактура) аяқтардың қысқарып, жаны кетiп салдануы мүмкін .
Клиникалық белгiлерi: Малдың патпроцесске қарсы қорғаныс күшiне және күйiктiң этиологиясына байланысты, күйiк төрт түрлі дәрежеге бөлiнедi. Кейбiр авторлар күйiктi бес дәрежеге бөлетiнi белгiлi.

1.1. Күйiктiң сатылары. Ауырсыну, iсiну, жүннiң күйгенi болса, ол күйiктiң бiрiншi дәрежесiне сай болады. Күйiктiң екiншi дәрежесiне iрi малдарда сәл iсiну бiлiнедi, ауырсыну байқалады, кейде терi бетiнде ұсақ дақ пайда болады. Ұсақ малдарда терiнiң күлдiреуi анық көрiнедi. Күйiктiң үшiншi дәрежесiнде көлемдi iсiну, ойылымдар пайда болып, панцирь тәрiздi қатайып өлiетке айналады. Төртiншi дәрежелi күйiктерде, оның тереңдiгi сүйекке дейiн жетуi де мүмкін. Күйiктiң бiрiншi дәрежесiнде, мал ыстық нәрсенiң әсерiнен күйгенде, терiнiң жүнi толық күймейдi, ауру онша елеулi болмай, мал күйген жерiн жалайды немесе басқа нәрсеге сүйкенедi. Күйiктiң екiншi дәрежесiнде терiнiң және терi астылық ұлпалардың iсiнуi 24 -- 48 сағаттан кейiн жойылып, одан әрi өсе бастайды. Күйген аумақтың шекаралары сарғылт күлгiн тамшы түрінде экссудаттанады, кебе келе ыдырап қопсыған қабыққа айналады. Күйген терiнiң жұқалау жерлерiнде мөлдiр күлгiн сұйықтанып, кейiннен күлдiреген көпiршiк терiнiң сыртына шығады. Шошқаның күйгенi ерекше болады, күйген аумақтың жүндерi ластанып, ұйысып қара жалқаяққа айналады. Терiсi тырысып шошқа мазасызданып жатып қалады. Аталған белгiлер күйiктiң екiншi дәрежесiнде ит пен жылқыға ғана тән .
Күйiктiң үшіншi дәрежесiнде, жануарлар терiсi қатқыл, қимылсыз (некроз), тiтiркену байқалмай, ауырған мал мен жануарлар жүрiп қимылдағанда терiсi қыртыстанады. Күйгеннен кейiн 15 -- 40 минуттан соң, жарақаттанған аумақтың терi астылық торшалары iсiнедi, ал 3 -- 4 тәулiктен соң, дененiң көршi аумақтарына жайылады. 7 -- 15 тәулiктен кейiн терi жансызданып ыдырайды, ол жерден сарысу аралас iрiңдi қоймалжың ағады. Асқынған күйiк патпроцессi 80 тәулiкке созылып, жазылғаннан кейiн көлемдi тыртық қалады.
Күйiктiң төртiншi дәрежесiнде терi мен оның тереңде жатқан ұлпалары тырысып, құрғап, көмiр тәрiздi қарайып, өте нығыздалып жансызданады. Жеке жерлерiнде терең ойықтар пайда болып, оның тығыздығы майға ұқсас созылған қан аралас сұйық ағады. Көлемдi аумақтағы пайда болған күйiк, 4 -- 8 тәулiк аралығында инфекцияланып iрiңдi патпроцесске айналып, асқынудан соң, сепсиспен аяқталады (мал денесi жалпы уланады). Малдың жалпы жағдайы төмендеп, дене қызуы көтерiлiп, жүрек қан тамыр және тыныс алуы бұзылып, көбiнесе өлумен аяқталады. Мал күйiк ауруына шалдығып, күйiктiк шок 1-3 тәулiк, жiтi токсемия 3-14 тәулiк, септикотоксемия 2-3 ай, күйiктен жазылу 1-2 жылға созылады.

1.2. Күйіктің емі. Күйiктерде мүмкін болғанынша жоғары температурадан шыққан ыстықты азайту керек. Ол үшін күйген аумақтың үстін күйген жүн қалдығынан, шөп, жоңышқа, топырақ тағы басқа бөгде заттардан тазартып, салқын сумен жуған жөн. Ауырсынуды бәсеңдетiп асқынудан сақтау үшін, жарақаттанған аумаққа салқындатқыш зат басады немесе одеколон, спирт, марганец калий қышқылының судағы ерiтiндiсiн (1 - 2 пайыздық, (1:5000) ерiтiндiсiн дымқылданған дәкемен басады. Химиялық заттармен күйген жағдайда зақымданған аумақтың үстіңгi жағын 20 -- 30 минут бойы суды көбiрек құйып жуған дұрыс. Одан соң, қышқылдармен күйген кезде 1 - 2 пайыздық сiлтi ерiтiндiсiмен бейтараптайды (сода сабынды суы) немесе бор және магнезия сеуiп тастаған жөн. Сiлтiлермен күйген кезде зақымданған аумақты сiрке суының 1-2 пайыздық ерiтiндiсiмен, кейде лимон қышқылымен бейтараптайды . Қайнаған әкпен күйгенде, ол аумақты сүтпен бейтараптаған дұрыс. Химиялық әсерi термиялықпен ұласатын фосформен күйгенде, ол аумақты сумен жуады да, 5 пайыздық тотияинмен ылғалдап дәкенi басады. Фосфор түйiршiктерiнiң қалдықтары терiден алынады. Зақымданған аумақтағы жанып тұрған фосфорға құрғақ хлорлы әк сеуiп сөндiредi немесе ол жердiң жүнiн алып тастап екiншi рет жоғарыдағы аталған дәрiмен (суға қосып 1:2) бейтараптайды. Сонымен қатар мүмкін болса жүрек дәрiсiн бередi. Малды жақсы желдеткiшi бар жылы қораға орналастырып, тыныштық берiп витамин мен микроэлементтерге, белогi мол жем - шөппен азықтандырады.
Жедел жәрдем көрсетуге келген адамдар, немесе дәрiгер күйiк патологияларында жан -жақты комплекстi ем жасайды.
Жалпы емi - күйген кезде новокаинның 0,5 пайыздық ерiтiндiсiн (0,2 г новокаин 100 кг салмаққа) күре тамырдан жiберу керек. Зат алмасу процессiн жақсарту мақсатымен қан тамыры арқылы глюкозаның 40 пайыздық ерiтiндiсi (20 -- 200 мл) жiберiледi. Күйгеннен кейiн 6 -- 10 сағаттан соң, өршiген улануды бәсеңдету үшін ас содасының 4 пайыздық және натрий гипосульфатының 30 пайыздық ерiтiндiлерiн қан тамырлары арқылы жiберуге болады. Сонымен қатар Плахотиннiң камфорлы сары суы жiберiледi және антибиотиктер мен сульфаниламид препараттары мiндеттi түрде берiледi. Ауруды бәсеңдетiп, тiтiркенгiштердi қойдырғаннан кейiн күйiктiң жарақаттарын өндеу басталады (соның iшiнде бастапқы хирургиялық шаралар). Мысалы, жарақаттанған аумақты 5 -- 10 см мөлшерiнде жүннен тазартып, әуелi сабынды жылы сумен содан соң қайнаған жылы сумен жуылады. Жарақаттанған аумақ, өте ластанған болса йод қосқан спиртпен, спирт -- эфирмен, спиртпен, мүсәтiр спиртiнiң 0,5 пайыздық ерiтiндiсiмен өңдеп, жарақатқа 5 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.