Стерильдеудің әдістері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

І Кіріспе . . . 3

ІІ Негізгі бөлім

2. 1. Стерильдеу әдісі . . . 4

2. 2. Суық стерильдеу әдісі және оның түрлері . . . 8

ІІІ Қорытынды . . . 12

IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 13

І Кіріспе

Стерилдеу (лат. sterilis) - обьектегі тіршілікке икемді барлық микроорганизмдер мен олардың спораларын толық жою немесе олардан тазарту болын табылады. Бұл кезде стерилденентін заттардың қасиеттері өзгермеуі керек. Стерилдеудің физикалық және химиялық тәсілдері болады.

Физикалық тәсілдерге қыздырып стерилдеу, жоғарғы жиілікті токтармен стерилдеу, ультракүлгін және радиациялық сәулелермен стерилдеу, ультрадыбысты стерилдеу және стерильді фильтрлеу жатады.

Ауамен стерилдеу. Бұл тәсілмен стерилдеу қүрғақ ыстық ауамен ауа стерилизаторларында (кептіргіштерде) 180-200°С температурада жүзеге асырылады. Стерилдеудің нәтижелігі температура мен мерзімге байланысты. Ауамен стерилдеу термиялық төзімді үнтақ дәрілерді, минеральды және өсімдік майларын, ланолин, вазелин, балауыз, металдан, шыныдан, фарфордан жасалған бүйымдар үшін қолданылады.

Бумен стерилдеу. Бұл тәсіл жоғарғы температура мен ылғалды үйлестіріп қолдануға негізделген. Осы жағдайда белоктардың коагуляциясы 56 °С температурада басталады. Фармацевтік өндірісте сенімді, тез және экономикалық тиімді 120°С температурада қаныққан су бумен қысым көмегімен стерилдеу тәсілі қолданылады. Бүл жағдайда тек вегетативті емес, споралық микроорганизмдер де өледі. Стерилдеу мерзімі препараттың физико-химиялық қасиеттеріне және ерітіндінің көлеміне байланысты 30 минуттан аспайды.

Қысым әсері бойынша бумен стерилдеу бумен жүмыс істейтін стерилиатор автоклавтарда жүргізіледі. Бүл үшін АП-7, АП-18 ТИГТП стерилизаторлары кеңінен қолданылады. Стерилизатордың екі есігі бар, біреуінен стерильденетін енімді салады да, екіншісінен стерилденген өнімді шығарып алады. Стерилизатордың корпусы катан бумен қыздырылады. Стерилдеуші камераға ауаны ығыстыру үшін өткір бу жіберіледі. Стерилдеу уақыты манометр бойынша тиісті қысым көрсетілген мерзімнен бастап саналады. Стерилизаторлар автоматты бақылау қондырғымен жабдықталған,

олардың көмегімен бақылау таспасында қысым мен уакыт үздіксіз жазылып отырады. Сонымен бірге, камераның 4 бұрышына (жеріне) стерилдеу алдында максимальды термометрлер қойылады және олардың көрсеткіштері жазылып алынады. МФ XI басылымы стерилдеу режимін бақылау үшін балқу температуралары белгілі заттар колдануды үсынады, мысалы, бензой қышқылы 122-124, 5°С, сахароза- 180 °С.

Тиндализация (бөлшектеп стерилдеу) . Тұрактылығы төмен дәрілік

заттардын ерітінділерін суда 60-65°С температурада 1 сағат бойына 5 рет немесе 70-80°С температурада 3 рет эр 24 сағатта қайталай отырып қыздырады. Қыздыру аралығында 25-37°С температураны қалыпты үстап отырады, бұл споралардын өсіп шығуына қолайлы жағдай болады.

Ерітіндідегі споралардың барлығы толық өсіп шығуы және келесі рет қыздырғанда жойылуына 3-5 рет қыздыру жеткілікті. Бірақ бұл тәсіл өте ұзақ.

Ультракүлгін сәулемен стерилдеу. УФ- сәуле вегетативті және споралық микрооргнизмдерді жоятын күшті стерилдеуші фактор. Ультракүлгін радиация көзге көрінбейтін, қысқа толқынды, толкынның үзындығы 300 нм-ден кем күн сәулесінің бөлшегі. УФ-радиаиия микробты клеткалардың ферментті системаларының фотохимияльщ ыдырауын тудырады, клетканың протоплазмасына улы органикалық аскын тотыктар түзе эсер етеді деп жорамалданады. Толқын үзындығы 254-257 нм сәулелердің стерилдеу қабілеті өте жоғары болады. Мұнда сәулелендірудің дозасы мен уақытының үлкен маңызы бар. Вегетативті клеткалар УФ-сәулеге, споралар қарағанда өте сезімтал келеді. Споралық микрооргнизмдерді жою үшін, вегативті микрооргнизмдерді жоюға қажетті дозадан 10 есес артық сәуле дозасы керек.

Фармацевтік өндірісте УФ-сәулесі ретінде арнайы БУВ лампалары қолданылады. Олар ауаны, дистилденген суды қүбыр арқылы жібергенде, қосымша материалдарды стерилдеу үшін қолданылады.

Радиациялык стерилдеу. Радиациялық сәулемен стерилдеу өте жоғары тиімді тәсіл, ол соңғы кезде медициналық өнімдерді стерилдеу үшін кеңінен қолданылып жүр. Дәрілік заттарды - түзды инфузиялық ерітінділерді, көз пленкаларын және т. б. - радиациялық стерилдеу мүмкіндігі зертеліп отыр.

Радиациялык стерилдеу ҮШШ СО ⁶⁰ және СО изотоптарының гамма-сәулелері және линиялық жылдамдатқыштардың жылдам электрондары қолданылады. Зерттеулер нәтижесінде стерилдеу үшін 2, 5 микрорадий дозасы жеткілікті екені анықталып отыр.

Қазіргі кезде радиациялық тәсілмен бір рет қолданылатын заттар - гигроскоптық мақта, байлау материалдары, пластмассалық бүйымдар, биологиялық және бактериальдық препараттар, антибиотиктер стерилденіп жүр.

ІІ Негізгі бөлім

2. 1. Стерильдеудің әдістері. Стерилдеу - микробиологиялық тәжірибедегі ең маңызды және қажетті тәсілдердің бірі. «Стерилдеу» сөзі латын тілінен аударғанда ұрықсыздандыру деген мағынаны білдіреді. Практикалық жұмыста стерилдеу ретінде, стерилденуші нысанның сыртындағы да, ішіндегі де тіршілік иелерінің барлық формаларын жою үшін қолданылатын әдістер, микробиологтар қоректік орталарды, ыдысты, әртүрлі құралдар мен басқа да қажетті аспаптарды зерттеліп жатқан мәдениеттерде бөгде микроағзалардың жетілуін болдырмау мақсатында стерилдейді.
«Стерильдік» термині абсолютті мағынаға ие. Стерилдеудің
әдістері:

Термиялық және салқын (суық) стерилдеуді ажыратады. Микробиологияда термиялық стерилдеудің келесідей жалында қыздыру мен күйдіру, құрғақ ыстық стерилдеу (ыстық ауамен), қысыммен қаныққан бумен стерилдеу (автоклавтау, стерилдеу), бөлшекті стерилдей (тиндализация), қайнату, салқын стерилдеу әдістерінен микробиологтар фильтрлеумен, ультракүлгін сәулелермен және газтәрізді құралдармен стерилдеуді пайдаланады.

Зарарсыздандыру (Стерильдеу) - әртүрлі заттарды, тағамдарды және т. б. бұйымдарды тірі микроорганизмдерден физикалық немесе химиялық факторларды қолданып аластау.

Зарарсыздандыру - әскерлерді радиоактивті заттардың зарарынан қорғау үшін қару-жарақтардан, киім-кешектерден, азық-түлік пен судан, қорғаныс бекіністері мен қоршаған ортадағы басқа да нысандардан зарарлы заттарды кетіріп, қауіпсіз дәрежеге жеткізу.

Зарарсыздандыру механикалық (жартылай) зарарсыздандыру және химиялық (толық) зарарсыздандыру болып бөлінеді.

Механикалық немесе жартылай зарарсыздандыру қару-жарақтар мен әскери техниканы дереу қайтадан пайдалану қажет болған жағдайда олардан келетін зарарды азайту мақсатында жүргізіледі. Ол радиоактивті заттар ұшырауы мүмкін қару-жарақтар мен әскери техникаларды жуу немесе арнайы ерітіндіге малынған шүберектермен сүрту, киім-кешекті қағу немесе киім щеткасымен тазалау, зарарланған жердің, қардың, азық-түліктің бет жағын алып тастау, т. с. с. тәсілдер арқылы жүзеге асырылады. Осы әрекеттерден кейін де радиация мөлшері белгіленген шамадан асып кетсе, жоғары дәрежелі командирлердің шешімімен әскери құрамаларды химиялық немесе толық зарарсыздандыру жүргізіледі. Толық зарарсыздандыру ұрыс аяқталған немесе толастаған кезде радиоактивті заттар зарарына ұшырамаған аудандарда немесе арнаулы бекеттерде СФ-2, СФ-24 ұнтақтарының судағы

ерітінділері пайдаланыла отырып жүзеге асырылады. Қару-жарақтар мен әскери техникалар мұқият жуылып, киім-кешектер мен ас ішетін ыдыстар жаңасымен ауыстырылады, зарарға ұшыраған азық-түлік өртелініп жіберіледі. Зарарсыздандырушы заттар зарарсыздандырушы материалдар және зарарсыздандырушы техникалық құралдар болып бөлінеді.

Зарарсыздандырушы материалдарға: су, топырақ, құм, хим. ерітінділер, т. б.

жатады.

Зарарсыздандырушы техникалық құралдарға автозарарсыздандырғыш машиналар, автоматты су құйғыш стансалар, грейдерлер, бульдозерлер, қар тазалағыш және өрт сөндіргіш машиналар, ауыл шаруашылық соқалары, тырмалар, т. б. жатады. Зарарсыздандыру мөлшері радиометрдің көмегімен бақыланады.

Мал шаруашылығы қалдықтарын залалсыздандыру және пайдаға асырудың аса зор санитариялық, экологиялық және экономикалық маңызы бар. 10 мың тайынша бордақылайтын бір кешен 100 мың тұрғыны бар қаланың тұрмыстық қалдығына пара-пар қалдық береді. Мал шаруашылығы қалдықтарының ішінде басыт орынды көң алады. Ол инфекция қоздырушыларның ең маңызды тарату факторы болып табылады, өйткені онда микробтардың сақталуына жағдай өте қолайлы. Малдың көңінде болатын микробтар өте көп және алуан түрлі. Сиыр нәжәсінің 16%-дайы бактериялрдың үлесіне тиеді. Бұл граммға шаққанда 40 млрд. микробқа дейін жетеді. Көңде кейбір зардапты саңырауқұлақтар, мысалы дерматомикоздардың қоздырушылары, өсіп-өне алады. Туберкілезбен ауырған бір сиыр нәжісімен тәулігіне 37 млн. -ға дейін туберкулез таяқшаларын бөліп шығарады. Олар көңде тіршілік қабілетін 7 айдан артық, ал уыттылығын 6 айға дейін сақтайды. Көңде бруцеллалар мен сальмонеллалар 4 а"ға дейін, пастереллалар 2, 5 айға дейін, вирустар 1 айға дейін сақталады.

Стерилизаторлар - медициналық құралдарды стерилизациялау мен дезинфекциялауға арналған арнайы аппараттар. Ең кеңінен таралған стерилизаторлар ГП стерилизаторы . ГП-10, ГП-20, ГП-40 стерилизаторлары көлемінің үлкендігімен ерекшеленеді. ГП стерилизаторы медициналық құралдарды ауалы стерилизациялауға емдеу-профилактикалық мекемелерде, дәріханаларда, ғылыми-зерттеу орталықтарында қолданылады. ГП стерилизаторларын қолданудың ыңғайлылығы тек жоғары сапасында ғана емес, сонымен қатар стерилизациялау уақыты, температурасы, режимі дисплейде көрсетіліп тұруымен ерекшеленеді.

ГП стерилизаторларында қауіпсіздік жағдайлары да ескерілген, яғни

апатты жағдайлар кезінде жұмыс істеуші қызметкерді қорғайтын екі қабатты қабатпен қапталған. Сондай ақ стерилизатор қызған жағдайда автоматты түрде токтан өшіріледі. Жалпы алғанда ГП стерилизаторының артықшылықтары өте көп: жоғары сапалы, қолдануға ыңғайлы және бағасы салыстырмалы түрде қымбат емес болып келеді.

ГПД стерилизаторы әр-түрлі медициналық құралдарды, материалдарды ыстық бумен стерилизациялауға арналған. Коррозиялық процестерден берік қорғалған. Жоғарыда айтылған ГП стерилизаторынан ерекшелігі камерасы екі түрлі есікпен жабдықталған, яғни осы есіктер арқылы стерилизатор таза және стерильді зонаға бөлінген.

ГПД-400-2 стерилизаторы.

Бұл стерилизатор уақыт, қысым, температура сияқты мәліметтерді өзі белгілеу қасиетіне ие. Стерилизациялау камерасының көлемі 400 шаршы дм., яғни бұл стерилизаторға 6 үлкен немесе 12 кіші қорапшаларды орналастыруға болады.

ГПД-560-2 стерилизаторы.

Бұл стерилизатордың стерилизациялау камерасының көлемі 560 шаршы дм. Стерилизаторға 9 үлкен немесе 18 кіші қорапшалар орналастыруға болады.

Булы стерилизатор ГК-100-5.

Стерилизатордың бұл түрі горизонтальді дөңгелек камерамен жабдықталған. Шыныдан, резинадан, металдан жасалған құралдарды стерильдеуге арналған. Ереже бойынша стерильдеуге арналған уақыт 10-20 минут.

Булы стерилизатор ВК.

Будың көмегімен хирургиялық құралдарды, таңу материалдарын стерильдеуге арналған. Стерилизациялық камерадағы будың қысымы автоматты түрде реттеліп отырады.

1-сурет. ГП-400-1 стерилизаторы.

2. 2. Суық стерильдеу әдісі және оның түрлері. Стерилдеудің әдістері: Термиялық және салқын стерилдеуді ажыратады. Микробиологияда термиялық стерилдеудің келесідей жалында қыздыру мен күйдіру, құрғақыстық стерилдеу (ыстық ауамен), қысыммен қаныққан бумен стерилдеу (автоклавтау, стерилдеу), бөлшекті стерилдей (тиндализация), қайнату, салқын стерилдеу әдістерінен микробиологтар фильтрлеумен, ультракүлгін сәулелермен және газтәрізді құралдармен стерилдеуді пайдаланады.

Суық стерильдеу әдісі: Радиациялық әдіс - гамма және бета сәулелену стерильдеу агенті болып табылады. Объектінің температурасы стерильдеу аздап көтеріледі, сондықтан бұл әдіс суық стерилизация деп аталады. Жеке қаптама үшін қағаздан басқа, полиэтилен пакеттерін пайдаланады. Стерильдік мұндай қаптамада жылдар сақталады. Жарамдылық мерзімі қаптамада көрсетіледі. Бұл әдіс кең өнеркәсіптік кәсіпорындарда, медициналық бұйымдарды (акушерлік жинақтар) қолданылады.

Стерилизацияның плазмалық әдісі кезінде жоғары жиілікті отандық "Пластер", "Ферузо" аспаптарында плазманы пайдаланады. Термолабильден жасалған бұйымдарды өңдеу үшін (эндоскоптар, кардиостимуляторлар ), оптикалық құрылғылар, эндопротездер және т. б. ) стеррад 100-8 стерилизаторы қолданылады. Бұл әдіс стерильдеу үшін қолданылады көлемі бой ынша шағын медициналық бұйымдар арналған инелер және т. б. ) .

2-сурет. Төменгі температуралы плазмалық стерилизатор СТЕРРАД100

Суық стерилдеу тағы бір түрі құрал-саймандарды ерітіндіге батыру белгілі бір антисептика уақыты жолымен жүзеге асырылады. Осындай тәсілмен, коррозияға төзімді материалдардан жасалған құралдарды стерилдейді.

Экспозиция:

- 0, 1% хлоргексидин ерітіндісі-45мин.

- 6% - 45мин сутегі тотығының ерітіндісі. - этил спирті 70% - 30мин.

- "Глутарал" - 15мин.

- "Сайдекс" - 15мин. Стерилизациядан кейін құралдар, дезинфектант ерітіндісінен алынған, зарарсыздандырылған сумен жуылады және құрғақ шкафында 5 минут кептіріледі.

Пастерлеу тағамдардың қоректік (сүт, ет, балық, жеміс консервілері) заттарының құндылығын сақтап қалу мақсатында қолданылады. Пастерлеу кезінде өнімдерді 30 минут 80 ⁰ С-қа дейінгі температураға қыздырып, сосын тез арада 4-8 ⁰ С-қа суытады. Өндіріс орындарында суытқыш жүйесі бар пастеризаторлар болады.

Сүзу арқылы стерильдеу сұйық материалды бактериологиялық сүзгілерден өткізу арқылы жүзеге асырылады. Бұл тәсілмен қыздыруға болмайтын сұйық қоректік орталарды, қан сарысуларын, антибиотикті ерітінділерді залалсыздандырады. Сүзгілер қатты - керамикалық, асбесті және мембраналы болады.

Ултракүлгін сәулелермен стерильдеу зертханалардың және тағам өнімдерін ұзақ сақтау үшін залалсыздандыруға негізделген.

Ультрадыбысты су, сүт, тері өнімдері мен басқа да заттарды стерильдеуге қолданады. Ультрадыбыстардың әсерінен пайда болған кавитациялық көпіршіктер бактериялардың цитоплазмасына еніп, жасушаның ішкі құрылымын талқандайды.

3-сурет. Ультракүлгін сәулелерімен стерильдеу.

Сәулемен стерилдеу- гамма сәулелермен немесе жеделдетілген электрондар көмегімен жүргізіледі.

Гамма - сәуле көзі - арнайы гамма - қондырғылардан алынатын радоактивті изотоптар болып табылады, мысалы ⁶⁰ Со, ¹³⁷ Сs . Электронды сәулелнуді алу үшін электронды жылдамдатқышты қолданады ( жоғарғы энергия деңгейі 5-10 МеV. )

Гамма - сәуле мен жылдамдатқыш электрондардың әсерінен микробтардың жойылуы, ондағы нуклеин қышқылының зақымдануымен байланысты. Көпжасушалы организмдерге қарағанда, микробтар сәулеленуге төзімділеу болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.