Биіктікті өлшеу

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТИТЕТІ

ОҚУ ПРАКТИКАСЫ

Тақырыбы: Өлшеу құралдарына түсінік

Орындаған:Бимұрза А.
Тобы: 109-27a
Қабылдаған: Ниязымбетов А.

Шымкент 2018
Жоспар:
Кіріспе:
Өлшем және оның түрлері
Негізгі бөлім:
1. Биіктікті өлшеу
2. Өзеннің енін өлшеу
3. Өлшеу құралдарымен танысу
4. Геометриялық фигуралар, оларды жасау жолдары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Өлшем және оның түрлері Өлшем деп берілген мөлшердегі физикалық шаманы жаңғырту үшін қолданылатын өлшем құралы. Негізгі өлшем бірліктер жүйсі түсінігін ең алғаш рет 1832 жылы неміс ғалымы К.Ф. Гаусс ұсынған. Бұл жүйеде негізгі ретінде мыналар қабылданды:
* ұзындық бірлігі - миллиметр
* масса бірлігі - миллиграмм
* уақыт бірлігі - секунд
Бірліктердің бұл жүйесі абсолютті деп аталды.
1881 жылы СГС физикалық шамалардың бірліктер жүйесі қабылданған, оның негізгі бірліктері:
* сантиметр - ұзындық бірлігі
* грамм - масса бірлігі
* секунд - уақыт бірлігі
Бұдан басқа да ұсыныстар болды. Бұл халықаралық аспектте өлшемдердің бірлігін қамтамасыз етуге тырысуды көрсетеді. Дегенмен, қазіргі уақытта да кейбір елдер өздерінде тарихи қалыптасқан өлшем бірліктерден бас тартқан жоқ. Ұлыбритания, АҚШ, Канадада массаның негізгі бірлігі ретінде фунт саналады, оның мөлшері әр елде әр түрлі. Қазіргі кезде бүкіл әлемде СИ - Халықаралық бірлік жүйесі (SI) кең таралған.
Қазақ халқының тұрмыс-салт ерекшеліктеріне, кәсіптік қажеттілігіне байланысты қалыптасқан өлшем бірліктерін де айта кетсек. Мысалы:
Қарыс - толық жазғандағы бас бармақ пен шынашақ ұштарының арасына тең ұзындық (шамамен 19 - 20 см) бірлігі. Ол тұрмыста, құрылыс жұмыстарында пайдаланылған. Мысалы, киіз үйдің уығы он екі - он алты қарыс мөлшерінде жасалады.
Қарыстың туынды бірлігі - сүйем, ол кере созылған бас бармақ пен сұқ саусақ ұштарының арасына тең (шамамен 17 - 18 см). Ал бармақ пен бүгілген сұқ саусақтың арасына тең өлшемді сынық сүйем дейді. Сүйем - шамамен аршынның ширегіне (төрттен бір бөлігіне) тең. Елі - сұқ саусақтың еніне тең ұзындық бірлігі (шамамен 2 см). Қазы майының қалыңдығы, ою-өрнектің мөлшері, т.б. елімен өлшенген.
Буын - ортаңғы саусақтың ұшынан оның ортаңғы буынына дейінгі аралыққа тең ұзындық (шамамен 5 - 6 см) бірлігі. Сәулетті сарайлар мен түрлі ғимараттардағы ою-өрнектің мөлшері осы буынмен өлшенген. Ол тігін, киім пішу жұмыстарында да қолданылған.
Қадам - адамның бір адымына тең ұзындық (шамамен 60 - 70 см) бірлігі. Құлаш - иық деңгейіне сәйкес кере созылған екі қол ұшының арасына тең ұзындық бірлігі. Орта Азия мен Қазақстанда кеңінен тараған кейбір салмақ өлшемдері:
Табақ - шамамен он екі орыс фунтына тең салмақ бірлігі. Ол үлкен табақ (шамамен 11,7 - 12 кг) және кіші табақ (шамамен 3,9 - 4 кг) болып екіге бөлінеді. Үлкен табақ астық салығын төлеу кезінде, ал кіші табақ сауда-саттық, алыс-беріс жұмыстарында қолданылған. Қап - негізінен астық мөлшерін өлшеуге арналған салмақ бірлігі. Ол Орта Азия мен Қазақстанның оңтүстік, оңтүстік-шығыс аудандарында шамамен 65 - 66 кг-ға, ал кей жерлерінде алты пұтқа (96 кг), тең болған.
Батпан - Ресейдің шет аймақтарында (негізінен азиялық бөлігінде) пайдаланылған салмақ бірлігі. Көне орыс жазбаларында ол 10 фунтқа тең делінеді.
Қадақ - ертедегі шығыс елдерінің көбісінде қолданылған салмақ бірлігі. Ол Еуропада кең тараған фунт өлшеміне сәйкес келеді.
Мысқал - Шығыс елдерінде кең тараған салмақ бірлігі. Мысқал араб елдерінде, Үндістанда, Шығыс Африкада, Орта Азия мен Қазақстанда қазыналық өлшем ретінде пайдаланылған. Мысқал 4,31 г-ға тең болған, алтын мен күміс ақшалардың, бағалы заттар, дәрі-дәрмектер мен бояулардың өлшемі ретінде қолданылған. Қазақ халқының егін шаруашылығымен айналысқан жерлерінде жер аумағын өлшеу үшін қолданған өлшем бірліктерінің ішінде ең көп тарағаны - танап. Қазақстанның суармалы егіншілік аудандарында (Тараз, Қазалы, Шымкент, т.б.) 1820,83 шаршы метрге тең. Алайда түрлі тарихи себептерге байланысты өлшемдік мәні бар терминдеріміз нақты мәнге ие бола алмаған. Мұның үстіне уақытпен бірге өлшемдер жиі өзгеріске ұшырап отырған.

Биіктікті өлшеу

Биіктікті оның көлеңкесі арқылы үшбұрыштар ұқсастығы арқылы табу:
Ағаш биіктігі-X Ағаш көлеңкесінің ұзындығы-Lағаш Адам биіктігі-H Адам көлеңкесінің ұзындығы-L адам
X=(H*Lағаш): L адам

Биіктікті айна арқылы өлшеу:
Үшбұрыштар ұқсастығын қолданамыз

Биіктікті таяқпен өлшеу. Бұл әдіс күн болмаған кезде және объектілерден көлеңке болмаған кезде пайдаланылуы мүмкін.
Өлшеу үшін сіздің ұзындығыңызбен тең ұзындығы таяқшаны алуға тура келеді . Бұл таяқ ағаштан жоғары қашықтықта орнатылуы тиіс, осылайша ағаштың жоғарғы жағын таяқшаның жоғарғы нүктесімен бір түзу сызықта көруге болады. Сонда ағаштың биіктігі басыңыздан ағаштың негізіне дейінгі арақашықтыққы тең болады.

Биіктікті синустар теоремасы арқылы шешу:
1.AH=HB tga 2.ABsinb=BCsin(a-b),AB=BCsinbsin (a-b) ~ AHsina=ABsin90,AH=ABsina ~
AH=BCsinasinbsin(a-b)

Өзеннің енін өлшеу
1.Судың мүмкіндігінше жақын жақындау керек және қарама-қарсы жағалауда судың шетіндегі екі объектіні байқап отыру керек. Содан кейін шөптерді (таяқшаны, жолды) алып, оны екі қолыңызбен көлденең ұстап, бір көзді жабыңыз. Шөптің жүзін қарап шыққан кезде байқалатын бағдарлар арасындағы алшақты жабу керек.
Осыдан кейін, ол тірек нүктелері арасындағы қашықтық шөп қысқартылған пышағын жабылады, оның тағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.