Кәсіпорынның кәсіпкерлік тәуекелділігін талдау

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 6

1. КӘСІПКЕРЛІК ТӘУЕКЕЛДІЛІКТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ 8

1. 1. Кәсіпорынның кәсіпкерлік тәуекелділігінің мазмұны, оның түрлері. 8

1. 2. Инвестициялық жобаның тиімділігін талдау. 22

1. 3. Кәсіпорынның банкрот болу ықтималдығын бағалау. 28

2. КӘСІПОРЫННЫҢ КӘСІПКЕРЛІК ТӘУЕКЕЛДІЛІГІНЕ ТАЛДАУ 33

2. 1. «Ардагер» ЖШС қызметіне техникалық-экономикалық сипаттама. 33

2. 2. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау. 40

2. 3. «Ардагер» ЖШС-нің қызметінің кәсіпкерлік тәуекелділігіне талдау. 48

3. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ 61

3. 1. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының негізгі мәселелері. 61

3. 2. Кәсіпорынның кәсіпкерлік тәуекелдерін азайту жолдары. 68

ҚОРЫТЫНДЫ 72

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 74

ҚОСЫМША 76

КІРІСПЕ

Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестер және де басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты. Шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайы мен оған әсер ететін себептерді білмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, біріншісінің екіншісінен артық болуына қол жеткізбей шаруашылықты ойдағыдай жүргізу мүмкін емес.

Қай уақытта да болмасын бұл өте маңызды. Қазіргі қоғамның әкімшілік-әміршілік жүйеден шығып, нарықтық қатынасқа ену кезеңінде оның мәнділігі одан әрі арта түседі. Басқаша айтқанда, жалпы мемлекеттік («иесіз») меншік жағдайында кеңінен орын алған ұқыпсыздық пен жауапкерсіздікті іскерлік, басқарушылық, қатаң орындаушылық тәртіп, ұқыптылық және үнемділікпен алмастыру - нарықтық экономиканың өзіне тән ерекшеліктері.

Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өзгеше іс-әрекетті талап етеді. Ол зауыт қоймалары мен ашық алаңдарда, материалдар мен шикізаттың қисапсыз қорларының көгеріп, тат басып жатуына, яғни миллиондаған теңгенің доғарылып, бекерге ысырап болуына жол бере алмайды. Кәсіпорын мүлкіне салынған әрбір теңғе жаңа табыс әкелу үшін осы қорларды қозғалысқа келтіреді. Жасанды көрсеткіш пен жоспар үшін жұмыс істеу келмеске кетеді.

Ұсынылып отырған осы дипломдық жұмыстың мақсаты - кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық және әдістемелік негіздері туралы мағлұмат беру, оны ұғыну, оларға талдау зерттеуіндегі дағдыларды меңгеруге көмектесу. Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бе-тінше шешуіне мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы рынокта білікті серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен іс-әрекеттің тиімділігі көбінесе осыған байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай жоғарғы жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдықтаушы, сатып алушы, мердігер, банк және т. б. ) қазіргі кезде өз қалауы бойынша алады. Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз таңдауымен нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігінше тез және дұрыс бағдар тауып, оны ұстануына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады. Басқаша сөзбен айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы, шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы, материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің экономикалық өсуіне бағытталатыны белгілі.

1. КӘСІПКЕРЛІК ТӘУЕКЕЛДІЛІКТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ

1. 1. Кәсіпорынның кәсіпкерлік тәуекелділігінің мазмұны, оның түрлері.

Кәсіпорынның қызметіне әсер ететін тәуекелдік факторы нарықтық экономикада үдей түседі. Тәуекелділік қандайда бір жағымсыз жағдайдың болуының мүмкіндігін көрсетеді. Тәуекелділік ұғымы кәсіпорын ресурстарының бір бөлігін жоғалту ықтималдығын (қаупі), қызметті жүзеге асыру нәтижесінде табыстардың толық алынбауын немесе қосымша шығындардың пайда болуын білдіреді.

Тәуекелділік ықтималдық категориясына жатады, яғни оны белгілі бір деңгейдегі жоғалтулардың ықтималдылығы ретінде есептейді. Әр кәсіпкер басшы типіне байланысты таңдап, тиімді тәуекел деңгейін өзі белгілейді. Кертартпа басшылар жаңалықтарға бейімделмеген, әдетте олар қандай да бір тәуекелден қашуға тырысады. Икемді басшылар, егер тәуекелділік ерікті болып, ал орындаушылар өз ісінің маманы болса, олар тәуекелді шешімдерді қабылдауға тырысады.

Кәсіпкерлік тәуекелділіктің жағымды деңгейдегі және мақсатта шешімдер қабылдаған кезде белгілі бір жоғалтуларға апаруы ықтималдығын білумен шектеліп қоймай, сонымен қатар ол жоғалтулар сол немесе басқа деңгейден аспау ықтималдығын да қарастыруы керек.

Нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжірибесі бизнестің тәуекелсіз болмайтынын көрсетеді. Кәсіпкер тәуекелді ең төменгі мүмкін болатын деңгейге дейін қалай азайтатынын білуі қажет. Фирма үшін қандай да бір жағымсыз жағдай болса да, кәсіпкер негативті нәтижелерді азайту мүмкіндіктерін қарастыруы керек.

Тәуекелді өзін-өзі сақтандыру есебінен және хеджиралау жолымен тәуекелдің бөліктерін басқа фирмаларға беру арқылы азайтуға болады.

Өзін-өзі сақтандыру меншікті қаражаттардың бөлігінің есебінен зиянды жабу және ойда болмаған шығындарды жабуға қаражат жинақтаумен байланысты. Құны фирманың қаржы көрсеткіштерімен салыстырғанда аса көп емес мүліктің немесе бір типті мүліктің көп мөлшерін жоғалту қаупі төнгенде, ішкі шаралар көмегімен өзін-өзі сақтандыру орынды болады.

Шет елдерде тәуекелді азайтудың кең тараған тәсілі - хеджиралау (аудармасы - жоғалтулардан сақтау), қарсы валюталық, коммерциялық, несиелік және басқа талаптар мен міндеттерді даярлау. Бірақ, тәуекелдің көп бөлігі (менеджерлердің қатесі, бағаның өзгеруі, сұраныс, дұрыс таңдалмаған жоба және т. б. ) толығымен кәсіпкерлерге жүктелген. Жағдайларды болжап, кәсіпкерлік тәуекелді бағалауды үйрену керек.

Кәсіпкерлік тәуекел - бұл бизнестің түріне байланысты компанияның қызметінің тәуекелі. Олардың негізгі түрлеріне өндірістік, коммерциялық және қаржылық (несиелік) тәуекелді жатқызуға болады.

Өндірістік тәуекел - бұл өнім өндірумен, қызмет көрсетумен, басқа да түрлі өндіріс қызметін жүзеге асырумен байланысты тәуекел. Өндірістік тәуекелдің пайда болу себептері: ұйғарылған өндіріс көлемінің мүмкін болатын төмендеуі, материалдық шығындардың өсуі, қызметкерлердің наразьшығы, менеджерлердің қатесі, көтеріңкі аударым сомалары мен салықгарды төлеу және т. б.

Коммерциялық тәуекел кәсіпкер өндірген немесе сатып алған тауарлар мен қызметтерді өткізу процесінде пайда болады. Коммерциялық тәуекелдің себептері: өнімді өткізу көлемінің төмендеуі, материалдық ресурстардың сатып алу бағасының жоғарылауы, сатып алу көлемінің ойда болмаған төмендеуі, айналым шығындарының өсуі, экономиканың тұрақсыздығы және клиенттердің ұнату қабілетінің өзгеруі, бәсекелестердің әрекеті.

Қаржылық тәуекел кәсіпорынның банктермен және басқа да қаржылық институттармен қатынас өрісінде пайда болады. Қаржылық тәуекелдің себептері: қарыз және меншікті қаражаттардың арақатынастарының көлемінің жоғарлауы, кредиторларға тәуелділік, капиталдың әрекетсіздігі, бір жобаға, бір мезгілде көп қаражат жұмсау.

Қаржылық тәуекел мына операциялардан алынған шығындарда көрсетіледі: несиелік, инвестициялық, құнды қағаздар эмиссиясы.

Айналым және өндіріс өрісіндегі кәсіпорындар үшін қаржылық тәуекелдің құрамдастарын ажырата білу керек: несиелік, пайыздық, валюталық айрылып қалған пайда тәуекелі, инвестициялық тәуекел, салықтық тәуекел.

Несиелік капитал нарығының қатысушылары қаржылық тәуекел деп әдетте клиенттің төлем қабілетсіз болуына байланысты міндеттемелерді орындай алмау қаупінен туындайтын жалпы экономикалық тәуекелдің бір түрін түсінеді.

Тәуекелді талдау кезінде тәуекел аймағы ұғымын пайдалану маңызды, яғни ол шекарасында белгіленген тәуекел деңгейінің шекті мәндерінен аспайтын жоғалтулар болатын, рыноктың жалпы шығындар аймағы. Нарықтық экономика жағдайында кез келген кәсіпорын қызметінің 5 негізгі тәуекел аймағын белгілеуге болады.

Тәуекелсіз аймақта операция жүргізген кезде кәсіпорын ешқандай тәуекел жасамайды, ешқандай шығын көрмейді, кәсіпорын кем дегенде есепті табыс алады. Жобаны орындау кезінде, теориялық жағынан кәсіпорынның табысы шексіз.

Аз тәуекелді аймақтағы қызмет нәтижесінде кәсіпорын таза табысының барлық мөлшерін немесе бір бөлігін жоғалту ықтималдығы бар. Жоғары тәуекелді аймақта кәсіпорын, нашар болған жағдайда барлық шығындарын жабады, ал жақсы болған жағдайда есепті деңгейден төмен табыс алады. Бұл аймақта өндіріс қызметі қысқа мерзімді несие есебінен болуы мүмкін.

Қауіпті тәуекелді аймақта кәсіпорын есепті табысты ғана емес, сонымен қатар өнім өткізуден (жұмыс, қызмет) түскен табысты жоғалту ықтималдығы бар және шығындарды өзінің есебінен қайтарады.

Жарамайтын (апатты) тәуекелді аймақтағы кәсіпорынның қызметі банкроттыққа әкеледі, барлық инвестицияларын жоғалтады.

Тәуекелді талдау кезінде оның көздері мен себептерін анықтау керек. Пайда болу көзіне байланысты тәуекелділік былайша бөлінеді: меншікті шаруашылық, адамның өзімен байланысты, табиғи факторлармен байланысты.

Тәуекелді талдауды бір-бірімен өзара тығыз байланысты және бір-бірін толықтыратын екі турге бөлуге болады: сапалық және сандық.

Сурет 1. Тәуекел талдауының блок-нобайы.

Тәуекелділікті талдауды жүргізу реті сызбанұсқада көрсетілген (Сурет 1. ) .

Тәуекелді сапалық талдау тәуекелді басқарудың екінші кезеңі түрінде көрінеді. Ол мүмкін болатын барлық тәуекелдерді теңестіріп салыстырады. Ол салыстырмалы түрде қарапайым болуы мүмкін. Онын басты міндеті - жұмыс пен кезеңдердің орындалуы кезіндегі тәуекелдің себептерін анықтау, яғни тәуекел мүмкін болатын аймақты айқындау, содан кейін барып, барлық тәуекелдерді анықтау болып табылады.

Тәуекелдік дәрежесіне әсер ететін барлық факторларды объективті және субъективті деп бөлуге болады. Объективті факторларға кәсіпорыннан тәуелсіз инфляция, бәсеке саяси және экономикалық дағдарыстар, экология, кедендік салықтар жатады. Субъективті факторлар тікелей нақты түрін сипаттайды: өндірістік потенциал, кадрлық құрылым, шаруашылық байланыстар, қаржылық жағдай.

Тәуекелдің санның талдауы - бұл жалпы қаржылық тәуекелдің және ақшалай шығындардың жеке түрлері бойынша нақты көлемін анықтау. Жеке тәуекелдің өлшемдерін анықтау түрлі талдаудың әдістері арқылы жүргізіледі, соның ішінде кең тарағандары: статистикалық, шығындардың мақсаттылығын талдау эксперттік бағалау әдісі, ұқсастықтарды (аналогтарды) пайдалану.

Статистикалық әдістің мәні берілген немесе ұқсас өндірістегі шығындар мен табыстардың статистикасы зерттеліп, сол немесе басқа экономикалық қайтарулардың көлемі белгіленіп және болашаққа дәлірек болжау құрылуында болып отыр. Вариация, дисперсия және стандарттық ауытқулардың есептеулері жүргізіледі.

Вариация - бір жағдайдан (вариант) басқа жағдайға ауысқандағы белгінің сандық бағасының өзгеруі (тербелмелігі) . Мысалы, экономикалық табыстылықтың (рентабельділіктің) өзгеруін экономикалық табыстылықтың нақты мәнін сәйкес келетін ықтималдылықтың мәніне көбейтуді жинақтау арқылы анықтауға болады.

ЭД = ∑ ⁿ _{i - 1} Эді * Ді

Мұндағы: Эді - экономикалық табыстардың мәні;

Ді - ықтималдық мәні.

Вариация дисперсиямен, яғни орташа мәннен белгінің нақты мәнінің ауытқу шамасымен бағаланады. Орташа өлшемді дисперсияны математиктер мына формуламен есептейді:

Дисперсия = ∑ ⁿ _{i - 1} (Эді - ЭД) ² * Ді

Стандартты ауытқу = √ Дисперсия

Нәтиже неғұрлым жоғары болған сайын, кәсіпорынның қызметі солғұрлым тәуекелді болады. Тәуекелділіктің дәрежесін есептеудің статистикалық әдісі көптеген көлемді мәліметтерді талап етеді. Олар әрдайым болмағандықтан, оны қолдану қиындайды.

Шығындардың мақсаттылығын талдау кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығының көрсеткіштерін есепке ала отырып, тәуекелдің потенциалды аймақтарын анықтауға бағытталған. Шығындарды артық жұмсау келесі 4 фактормен немесе олардың қосылуларымен байланысты туындауы мүмкін:

құнның ең басында жете бағаланбауы;
жобалаудың шектерінің өзгеруі;
өнімділіктегі айырмашылық;
алғашқы құнның өсуі.

Бұл негізгі факторлар нақтылануы мүмкін. Мысал ретінде, қаржы-қаражаттарының тәуекел дәрежесін анықтау мақсатында, қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері қызмет ете алады. Эксперттік-бағалау әдісі маман сарапшыға сұрақ-сауал қоюға негізделген. Анкеталар кейін қойылған талдау міндетінің сол немесе басқа шешімін қабылдау үшін статистикалық өңделеді.

Ұқсастықтарды пайдалану әдісі құбылыстардың, құралдардың, жүйелердің ұқсастығын тауып пайдалануында болып табылады, яғни жаңа идеялар мен ұсыныстар ұқсас объектілерді салыстыру негізінде пайда болады.

Бұл әдісті, сонымен қатар эксперттік бағалау әдісін пайдалану түсінікке, талдаушының тәжірибесі мен біліміне байланысты болғандықтан, анықтау субъективті сипатталады.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, кәсіпкерлік тәуекелді талдау кезінде тәуекелді төмендетудің жолдарын толық зерттеп білу керек. Тәуекелді тиімді болжаумен фирма ішілік жоспарлау бойынша сапалы жұмыстар жүргізу нәтижесінде төмендетуге болады. Тәуекелділікті төмендетудің ең жақсы әдісі инвестициялық шешімдерді сауатты таңдау болып табылады.

Инвестиция жайында шешім қабылдау басқарманың стратегиялық қиын міндеті болып табылады. Инвестициялау кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартудағы тиімді шараның бірі. Барлық инвестицияларды екі негізгі топқа бөлуге болады: портфельді және нақты (капиталдандырылған) .

Портфельді инвестиция деп (кәсіпорынның құнды қағаздарын сатып алу сияқты) жобалар тобына капитал салуды айтады. Портфельді инвестиция жағдайында инвестордың негізгі міндеті оптималды инвестиция портфелін құрастыру және басқару болып табылады. Әдетте, ол қор нарығындағы құнды қағаздарды сату мен сатып алу операциялары арқылы жүзеге асырылады. Осыған орай портфельді инвестициялар көбінесе қысқа мерзімді қаржылық операциялар түрінде көрінеді.

Нақты инвестиция деп өндіріс процесіне тікелей қатысатын инвестицияларды айтамыз. Мысалы, құралдарға, ғимараттарға, материалдар қорына салынатын инвестициялар.

Объектісіне қатысты инвестициялар келесі түрлерге жіктеледі:

1) мүліктік инвестициялар (материалды инвестициялар) ;

2) қаржылық инвестициялар;

3) материалдық емес инвестициялар.

Мүліктік инвестициялар - бұл нақты инвестициялар. Қаржылық инвестициялар - бұл қаржылық мүлікке салынатын салымдар, басқа фирмалардың жұмыстарына қатысу және борыштық құқығына ие болу. Мысалы, акция, басқа да құнды қағаздарды сатып алу. Ал материалдық емес құндылықтарға қатысты инвестицияларға зерттеу мен талдау жасау, кадрлар даярлау, жарнама және басқаларға салынатын инвестициялар жатады.

Әрекеттің бағытына қарай инвестициялар келесі түрлерге бөлінеді:

1) бастапқы инвестициялар немесе нетто-инвестициялар, кәсіпорынды негіздеуде немесе сатып алуда жүзеге асырылатын инвестициялар;

2) өндірістік потенциалды ұлғайтуға бағытталған, кеңейту инвестициялары (экстенсивті инвестициялар) ;

3) қайта инвестициялау, яғни кәсіпорынның негізгі қорының құрамын қолдау мақсатында жаңа өндіріс құралдарын жасауға немесе сатып алуға бағытталған бос инвестициялық қаражаттармен байланысты инвестициялар.

Оларға мыналарды жатқызуға болады:

• бар объектілерді жаңа объектілермен ауыстыруға бағытталған ауыстыру инвестициялары;

• рационализациялауға арналған инвестициялар, технологиялық жабдықтарды немесе процестерді жетілдіруге жұмсалады;

• шығару бағдарламасын өзгертуге жұмсалатын инвестициялар;

• диверсификациялауға арналған инвестициялар, олар өнімнің номенклатурасының өзгеруіне, өнімнің жаңа түрлерін шығаруға және жаңа сату рыногын ұйымдастыруға жұмсалатын инвестициялар;

• болашақта кәсіпорынның қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған инвестициялар. Бұған ғылыми жұмыстарға, кадрларды дайындауға, жарнама, қоршаған ортаны қорғауға бағытталған инвестициялар кіреді.

Инвестициялар белгілі бір тәуекелмен байланысты. Бұл тәуекел салымдардың қайтарылу мерзімі көп болған жағдайда артады, бұл мезгілде нарық коньюктурасы, шикізат бағасы және жұмыс күші және тағы басқалары да өзгеруі мүмкін. Сондықтан салынған қаражаттар тез қайтарылуды қамтамасыз ететін жобаларға жұмсалады.

Жоғарыда айтылған тәуекелдермен қатар, экономикалық әдебиеттерде инвестициялық-қаржылык портфельдің құнсыздауынан пайда болатын инвестициялык тәуекел белгіленеді. Бұған әдетте, құнды қағаздарға инвестициялатын ақшалардың тәуекелі жатқызылады. Қаржылық инвестицияны жүзеге асыра отырып, кәсіпорын табыс алу, капиталды көбейту немесе бұрынғы деңгейде сақтап қалуды көздейді. Әдетте тікелей инвестициялар кезіндегі шығындардың көлемі салынған капиталдың көлеміне тең болады. Портфельді инвестиция кезінде (болашақта табыс алу мақсатында сатып алынған құнды қағаздар) шығын көлемі әдетте жұмсалған капитал сомасынан аз болады. Инвестордың шығынының ең көп мүмкіндігі және ақшалай қаражаттарының меншікті көлемінің (табыс және амортизация) арақатынасы тәуекел деңгейін көрсетеді, ол тәуекел коэфициентінің (К _ч ) көмегімен өлшенеді.

К _ч =У _maх / ДС

Мұндағы: У _maх - берілген инвестиция бойынша шығынның максималды мүмкін болатын сомасы;

ДС - белгілі көздер мен олардың келіп түсу уақытын ескергендегі меншікті ақша қаражаттарының көлемі.

Инвестициялаудың маңызды ережесі, құнды қағаздарға салынған салымдардың табысы инвестор баруға дайын тәуекелге тура пропорционалды болады.

Жүйелік амал тұрғысынан инвестициялық тәуекелдерді екі топқа бөлуге болады:

жүйелі;
жүйесіз.

Жүйелі тәуекел инвестицияның барлық түрлеріне қатысты және макроэкономиканың мүмкін болатын өзгерістеріне байланысты жалпы нарық жағдайымен анықталады. Олардың пайда болу себептерк инфляция, экономикалық құлдырау, жоғары пайыздық мөлшерлеме, әскери-саяси дау-жанжалдар және тағы басқалар.

Жүйесіз тәуекелге бәсекелестік инвестициямен (жоба, құнды қағаз және т. б. ) байланысты тәуекелдің барлық түрлері жатады. Олардың пайда болу себептері фирмалар үшін дербес жабдықтаушылардың өз міндеттерін орындауы (сатып алу тәуекелі), сатып алушылардың қыр-сыры (өнімді өткізу тәуекелі), бәсекенің әсері, үлкен келісім шарттардың қабылдануы немесе жоғалуы және тағы басқалар да жатады. Әдетте инвестициялық жобаны негізгі үш кезеңнен тұрады деп қарастырады: алғашқы, дайындық және өндірістік.

Алғашқы кезеңде жобаның техника-экономикалық негізі құрылады. Жобаның бизнес-жоспарын құру жұмыстарына, ақпаратты жинау және өңдеу, сонымен қатар нарықты алдын ала зерттеу, мәліметтерді талдау, жобаның тиімділігін алдын ала есептеулер жатады. Сонымен қатар потенциалды мердігерлермен келісілген жұмыстарды орындау шығындары, капитал тарту шарттары бизнес-жоспардың жобасы үшін мәліметтер ретінде қолданылады.

Инвестициялар - бұл кем дегенде екі жақтың кәсіпкер (жобаның бастаушысы) және инвестордың (жобаны қаржыландырушы) бірлескен әрекет процесі. Бұл жобаның сәттілігі, екі жақтың ортақ тіл табысуына, инвесторлардың белгілі бір кепілдікке ие болуына байланысты.

Мұндай кепілдіктің бірі, жақсы ойластырылып есептелген істің жазбаша мазмұны болып табылады. Бұл инвесторға іспен танысуға, оқу, зерттеу, есептесуді қайталауға және ұсынылған бизнестің маңызды, есептелген, кездейсоқ жағдайларға тәуелсіз екендігіне көз жеткізуге мүмкіндік береді. Ұсынылған бизнеспен танысу барысындағы негізгі құжат, қаржылық салымды талап ететін бизнес-жоспар болып табылады. Бұл ақша табудың негізгі құралы және жоспарланған бизнестің негізі берілетін ресми құжат болып табылады. Кейбір Батыс елдерде бұл құжатты «келісім» деп атайды. Бизнес-жоспарды жасаудың қажеттілігінің негізгі үш себебін бөліп көрсетуге болады.

Біріншіден, бизнесті құрастыру процесі, идеяларды ойластыру кәсіпкерді кәсіпорынның жоспарына объективті, сын көзбен, әділ қарауға мәжбүр етеді. Жоспар қатенің алдын алуды қамтамасыз етеді.

Екіншіден, сәттіліктің негізі болып табылатын, кәсіпорынды тиімді бақылауға және басқаруға қолдануда, кәсіпкерге көмектесетін жұмыс құралы болып табылады.

Үшіншіден, біткен бизнес-жоспар бұл идеяларды басқа қызығушылығы бар тұлғаларға хабарлау құралы болып табылады. Бұл толықтай кәсіпкердің мамандық деңгейін сипаттайды.

Бизнес-жоспарды жасау инвестиция тарту жолында негізгі кезеңдердің бірі болып табылады. Бизнес-жоспарды дайындаудағы негізгі мәселе жобаның негізгі аспектілерін құрамына енгізетін, оның құрылымы болып табылады. Бизнес-жоспардың титулдық беті құжаттың қашан, қайда және кіммен дайындалғаны, сонымен қатар жобаның толық атауы жайында ақпарат береді. Қарсы бетінде жобаға жауапты немесе оны жасаған кісінің байланыс телефоны көрсетілуі тиіс.

Әдетте бизнес жоспар 2 бөлімнен тұрады: «А» -жобаның мәтіндік сипаттамасы және «Б» - қаржылық есептеулер.

«А» бөлімінде әдетте келесі мәселелер қарастырылады:

1) жобаның негізгі мәліметтері, оны іске асырудың мақсаты, тауардың сипаттамасы, оның бәсекелестік басым ерекшеліктері, өндіріс жайында жалпы мәліметтер;

2) жарғылық капиталды құрастыру, қаржыландырудың негізгі көздері, инвесторлар (тікелей немесе портфельді) кредиторлар, қатысуды бөлу, кәсі-порынды басқарудың нысаны мен құрлымы;

3) нарықты зерттеу және талдау, негізгі бәсекелестер, тұтыну нарығы;

4) өтімнің маркетинг және ұйымдастырылуы;

5) өндіріс технологиясы, құралдар, шикізат, материалдар, жабдықтаушылар, экологиялық жайлар, өндірісті ұйымдастыруға ерекше талаптар.

«Б» бөлімінде әдетте мыналар есептеледі:

1) негізгі экономикалық көрсеткіштер;

2) инвестициялық шығындар және қаржыландырудың жоспары;

3) өндіру мен өткізудің бағдарламасы;

4) қызметшілердің саны мен еңбек ақысы;

5) материалдық шығындар;

6) жабдықтың күтілуі мен жөнделуі;

7) әкімшілік және үстеме шығындар;

8) өткізу бойынша шегерімдер;

9) айналым капиталының қажеттілігі;

10) амортизациялық аударымдар;

11) табыстар мен шығындар;

12) ақша қаражаттарының қозғалысы.

Қорытынды бөлімде түйіндеме (резюме) түрінде жалпы тұжырымдар мен күтілетін қаржы нәтижелері келтіріледі. Тәжірибелі несиегерлер немесе инвесторлар бизнес-жоспарды титул парағынан, жобаның сипатталуынан бастап зерттейді, сонымен қатар түйініне (резюмеге) қарайды және ең соңында ғана құжатты мұқият қарастыра бастайды.

Инвестициялық жобаның дайындау кезеңі, ынталы инвестициялар деп аталатын өндірісті даярлау жұмысынан тұрады, әдетте олардың қатарына мыналар жатады:

• кәсіпорынды мемлекеттік тіркеу мен құрылымың жасау жөніндегі ұйымдастыру шығындары;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.