Нарық шаруашылығының негізгі түрлері
Жоспар:
Кіріспе
I. Қаржы нарығы туралы ұғым.
II. Нарық шаруашылығының негізгі түрлері.
III. Қазақстан республикасындағы қаржы нарығының дамуы мен
жағдайы.
Қорытынды
Кіріспе
I. Қаржы нарығы туралы ұғым.
II. Нарық шаруашылығының негізгі түрлері.
III. Қазақстан республикасындағы қаржы нарығының дамуы мен
жағдайы.
Қорытынды
Қаржы нарығы -бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория ретінде бағалы қағаздар сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы қорларының, сақтық интитуттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық қатынастардың жиынтығы.Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа рыноктармен (капитал, жұмыс күші, тұрғын үй, жер, алтын және т.б. рыноктармен) етене байланысты.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады, олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз етумен айқындалады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. «Қор рыногы» термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады, олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз етумен айқындалады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. «Қор рыногы» термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты
Жоспар:
Кіріспе
I. Қаржы нарығы туралы ұғым.
II. Нарық шаруашылығының негізгі түрлері.
III. Қазақстан республикасындағы қаржы нарығының дамуы мен
жағдайы.
Қорытынды
Кіріспе
Қаржы нарығы -бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория ретінде
бағалы қағаздар сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру
жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы
қорларының, сақтық интитуттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос
ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық
қатынастардың жиынтығы.Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі
болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа
рыноктармен (капитал, жұмыс күші, тұрғын үй, жер, алтын және т.б.
рыноктармен) етене байланысты.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып
қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей
қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар
арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас
халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен
салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін
үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады,
олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз
етумен айқындалады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын
алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың
айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. Қор
рыногы термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және
ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтандырылған жоспарлы
экономикадан қағидалы жаңа, мемлекет тарапынан реттеліп отыратын нарықтық
экономикаға көшуі елімізде оған қызмет көрсететін барлық институттармен
бірге қаржы рыногының құрылуын талап етті.Қазақстанда қаржы нарығы бұрын
соңды болған емес.
Қаржы нарығы -бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория ретінде
бағалы қағаздар сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру
жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы
қорларының, сақтық интитуттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос
ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық
қатынастардың жиынтығы.Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі
болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа
рыноктармен (капитал, жұмыс күші, тұрғын үй, жер, алтын және т.б.
рыноктармен) етене байланысты.
Қаржы нарығынан айырмашылығы ақша нарығы төлем қаражаттарының нарығы
болып табылады, ол қолма- қол ақшаны ғана емес, сондай- ақ қолма- қолсыз
төлем қаражаттарын, оның ішінде қысқа мерзімді банк несиесін (1-2 айдан 1
жылға дейінгі мерзімді) қамтиды.
Несие нарығы банктердің орташа және ұзақ мерзімді ссудалары жөніндегі
банкінің несие операцияларына байланысты, бұған коммерциялық несие де
жатады.
Қаржы нарығы негізінен, ұзақ мерзімдегі сипаттағы міндеттемелер немесе
куәліктер нарығы болып табылады, олар қаражатты ұзақ мерзімге немесе
мерзімсіз жұмсалғанын немесе берілгенін яғни негізгі қорлар қозғалысына
қызмет ететінін айғақтайды.Қаржы нарығын сондықтан қаржы нарығы деп те
атайды.Ақша мен несие нарықтары әдеттегідей айналым активтерінің
қозғалысына қызмет етеді.
Қызметі жағынан алғанда қаржы нарығы кәсіпорындардың, банкілердің,
мемлекеттің құнды қағаздар сату арқылы халықтың уақытша бос, қаржысын
жинап, қайта бөлуді қамтамсыз ететін нарықтық қатынастар жүйесі.
Нарықтардың барлық тұрпаттарының өзара байланысты қаржы нарығы болуының
шарттарын айқындайды.Оларға мыналар жатады:
1.реттелген тауар нарығының болуы, яғни тауарлар мен қызметтердің кез
келген түрлері мен арналымы бойынша сұранымы мен ұсынысының тепе теңдігі;
2.ұлттық банкі тарапынан ақша айналысын дұрыс реттеу;бұған қолма қол ғана
емес, сондай ақ қолма қолсыз айналым эмиссиясына бақылау жасау жатады;
3.несие нарығын жандандыру толық оны коммерцияландыру яғни несие
ресурстарының еркін нарыққа орналастыру: несие ресурстарының қозғалысын
Ұлттық банкі проценттің есептік ставкасын коммерциялық банкілердің,
міндетті резерв нормасын белгілеу, ашық ақша нарығында операциялар
жүргізу арқылы реттейді.
Мыналар қаржы нарығы қызметінің алғышарттары болып табылады:
1. бәсекені дамытып, монополиялық үстемдікті шектеу мақсатымен
меншіктің барлық формасындағы, соның ішінде, мемлекеттік сектордың
материалдық өндіріс саласындағы кәсіпорындардың бастапқы шаруашылық
буындарына неғұрлым кең дербестік беру;
2. қаржы ресурстарын қайта бөлуде мемлекеттің рөлін
қысқарту;өндірістік күрделі жұмсалымды орталықтан қаржыландыруды
азайту, кәсіпорындар арасында қаражаттарды ведомстволық қайта
бөлуді жою;
3. шаруашылық субъектілері мен халықтың құнды қағаздарға салынатын
ақшалай табыстарының өсуі;
4. бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін ссуда қорын пайдалануды
доғару;республикалық және жергілікті бюджеттердің тапшылығы
мемлекеттік займдар шығару арқылы жабылады.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып
қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей
қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар
арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас
халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен
салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін
үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады,
олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз
етумен айқындалады.
Экономикалық реформа процесі барысында қор нарығының қалыптасып, жұмыс
істеуі экономика дағдарысынан және онымен қабаттасқан инфляциядан болған
қиындықтарға кезігуде.
Инфляция елеулі әсер ететіндіктен, құнды қағаздар қысқа мерзімді әрі
құны түспейтін болуы тиіс. Баға ұдайы өсіп отырғандықтан, инвесторлар ұзақ
мерзімге қаржы салмайды.Инфляция жағдайында ұзақ мерзім инвестициялар
тауарға, валютаға, тапжылмас мүлікке салынады.
Қаржы нарығы халықтың тұрмыс деңгейі төмен болғандықтан дамымайды.
Кәсіпорындардың төлем қабілеті нашарлығы себепті оларға құнды қағаз салу
тиімсіз. Қаражаттың жетіспеуі қысқа мерзімді несиелер мен депозиттердің
проценттік ставкаларының өсуіне жеткізеді.Нәтижесінде құнды қағаздар
банкілердің ақша несие операцияларымен бәсекелесе алмайды.
Экономикалық кеңістіктегі саяси тұрақтылық қаржы нарығы қызметінің
маңызды факторы болып табылады. ТМД елдеріндегі саяси ахуалдың тұрақсыздығы
кәсіпорындардың жұмысына да әсер етіп, құнды қағаздар құнын түсіруде.
Жекешелендіру бағдарламасы жүзеге асырылу барысында қаржы нарығы
жандануы мүмкін.Мұндай жағдайда құнды қағаздардың бастапқы нарығы дамиды,
екінші нарықтың жағдайы саяси экономикалық жағдай тұрақтанғанға дейін
бұлыңғыр болады.
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында қаржы рыногы қаржы ресурстарын
үздіксіз қалыптастырып отырудың, оларды неғұрлым тиімді пайдаланудың,
ұлттық шаруашылықта ақша қозғалысын ұтымды ұйымдастырудың айрықша нысаны
болып табылады және бағалы қағаздар рыногы, сондай – ақ несие рыногы
түрінде де іс - әрекет етеді. Қаржы рыногы экономиканың түрлі шаруашылық
жүргізуші субъектілері арасында ақшаны қайта бөлуді барлық әр түрлі нысанда
реттейтін нарықтық қатынастардың бүкіл жиынтығын біріктіретін неғұрлым
жалпы (ортақ) ұғым болып табылады.
Экономикалық әдебиеттерде және шаруашылық практикада қаржы рыногы
ұғымы ақша, валюта, кредит, капитал рыноктарын қоса отырып кеңінен
түсіндіріледі. Бұл қаржыны жалпы ақша мен құн категорияларына бара – бар
категория ретінде қарастыратын практикамен, негізінен дүниежүзілік
практикамен байланысты, өйткені экономикалық ресурстардың кез келген түрі
меншіктің титулдары болып табылатын ақшамен немесе тиісті бағалы
қағаздармен, басқа құжаттармен ортақтастырылуы мүмкін.
Ақша нарығы дегеніміз қолма – қол ақша ғана емес, қолма – қолсыз төлем
қаражаттарын да қосатын төлем қаражаттарының рыногы.
Несие нарығы несие бойынша банктердің кредит операцияларымен
байланысты.
Ақша мен несие нарығы, әдеттегідей, айналым активтерінің қозғалысына
қызмет етеді.
Капитал нарығында қоғамдық өндіріс қатысушыларының орташа және ұзақ
мерзімді қорланымдарының қозғалысы жүзегеиасырылады.
Қаржы нарығында сатып алу-сатудың объектілері айрықшалықты тауарлар –
ақша және бағалы (ақшалай) қағаздар болып табылады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын
алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың
айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. Қор
рыногы термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және
ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты.
Нарықтың барлық тұрпаттарының өзара байланысы қаржы нарығының жұмыс істеу
шарттарын айшықтайды. Оған мыналар жатады ;
1. реттелінген тауар нарығының болуы, яғни кез келген түрлердегі
және арналымдағы тауарлар мен қызмет көрсетулер бойынша
сұраным мен ұсынымның теңгерімділігі;
2. Ұлттық (орталық) банк тарапынан ақша айналысының қалыпты
реттеп отыру: бұған қолма – қол және қолма – қолсыз айналым
бойынша эмиссияға бақылау жатады;
3. несие нарығының жандандырылуы, оның толық коммерциялануы,
яғни несие ресурстарын еркін нарыққа орналастыру;
4. кредит ресурстарының қозғалысы Орталық банктің пайыздық
есептік мөлшерлемесін, коммерциялық банктердің міндетті
резервтерінің нормасын, ашық ақша нарығында операциялар
жүргізуді белгілеу арқылы реттелінеді;
Кез келген субъектінің қаржы ресурстарына қажеттілігі және оны
қанағаттандырудың нақты көздерімен тура келмеуі қаржы рыногының жұмыс
істеуінің объективті алғышарты болып табылады.
Қаржы нарығының жұмыс істеуінің негізгі алғышарттарына мыналар жатады:
1.бәсекені дамыту мен монополизмді шектеу мақсатындағы материалдық
өндіріс сферасының бастапқы шаруашылық буындарының – меншіктің барлық
нысандары кәсіпорындарының соның ішінде мемлекеттік сектордың да кең
дербестігі;
2. қаржы ресурстарын қайта бөлудегі мемлекет рөлінің қысқаруы; өндірістік
күрделі жұмсалымдарды орталықтан қаржыландырудың, қаражаттарды кәсіпорындар
арасында ішкі ведомстволық қайта бөлудің азаюы;
3. шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың бағалы қағаздарға және
басқа активтерге инвестицияланатын ақшалай табыстарының өсуі;
4. бюджет тапшылықтарын қаржыландыру үшін несие қорын пайдалануды тоқтату
республикалық, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің тапшылықтары мемлкеттік
қарыздарды шығару арқылы жабылуы тиіс.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алу және оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етумен ғана айқындалып қоймайды.
Оның жұмыс істеуі әкімшіл-әміршіл экономикаға тән сатылас әдістің орнына
деңгейлес қозғалыс бойынша ресурстарды қайта бөлуге мүмкіндік береді.
Қаржы нарығы бағалы қағаздардың бағасын белгілеу жолымен бизнестің
нақтылы құнын бағалауға мүмкіндік береді: тиімді жұмыс істейтін шаруашылық
жүргізуші субъектілерде олардың неғұрлым жоғары бағасы белгіленеді.
Қаржы нарығының болуы инфляцияны тежейді, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I. Қаржы нарығы туралы ұғым.
II. Нарық шаруашылығының негізгі түрлері.
III. Қазақстан республикасындағы қаржы нарығының дамуы мен
жағдайы.
Қорытынды
Кіріспе
Қаржы нарығы -бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория ретінде
бағалы қағаздар сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру
жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы
қорларының, сақтық интитуттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос
ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық
қатынастардың жиынтығы.Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі
болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа
рыноктармен (капитал, жұмыс күші, тұрғын үй, жер, алтын және т.б.
рыноктармен) етене байланысты.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып
қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей
қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар
арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас
халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен
салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін
үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады,
олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз
етумен айқындалады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын
алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың
айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. Қор
рыногы термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және
ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтандырылған жоспарлы
экономикадан қағидалы жаңа, мемлекет тарапынан реттеліп отыратын нарықтық
экономикаға көшуі елімізде оған қызмет көрсететін барлық институттармен
бірге қаржы рыногының құрылуын талап етті.Қазақстанда қаржы нарығы бұрын
соңды болған емес.
Қаржы нарығы -бұл, ең алдымен дербес экономикалық категория ретінде
бағалы қағаздар сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру
жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы
қорларының, сақтық интитуттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос
ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық
қатынастардың жиынтығы.Ол нарықтық қатынастар жүйесінің құрамды бөлігі
болып табылады және тауар, ақша, кредит, сақтық, валюта және басқа
рыноктармен (капитал, жұмыс күші, тұрғын үй, жер, алтын және т.б.
рыноктармен) етене байланысты.
Қаржы нарығынан айырмашылығы ақша нарығы төлем қаражаттарының нарығы
болып табылады, ол қолма- қол ақшаны ғана емес, сондай- ақ қолма- қолсыз
төлем қаражаттарын, оның ішінде қысқа мерзімді банк несиесін (1-2 айдан 1
жылға дейінгі мерзімді) қамтиды.
Несие нарығы банктердің орташа және ұзақ мерзімді ссудалары жөніндегі
банкінің несие операцияларына байланысты, бұған коммерциялық несие де
жатады.
Қаржы нарығы негізінен, ұзақ мерзімдегі сипаттағы міндеттемелер немесе
куәліктер нарығы болып табылады, олар қаражатты ұзақ мерзімге немесе
мерзімсіз жұмсалғанын немесе берілгенін яғни негізгі қорлар қозғалысына
қызмет ететінін айғақтайды.Қаржы нарығын сондықтан қаржы нарығы деп те
атайды.Ақша мен несие нарықтары әдеттегідей айналым активтерінің
қозғалысына қызмет етеді.
Қызметі жағынан алғанда қаржы нарығы кәсіпорындардың, банкілердің,
мемлекеттің құнды қағаздар сату арқылы халықтың уақытша бос, қаржысын
жинап, қайта бөлуді қамтамсыз ететін нарықтық қатынастар жүйесі.
Нарықтардың барлық тұрпаттарының өзара байланысты қаржы нарығы болуының
шарттарын айқындайды.Оларға мыналар жатады:
1.реттелген тауар нарығының болуы, яғни тауарлар мен қызметтердің кез
келген түрлері мен арналымы бойынша сұранымы мен ұсынысының тепе теңдігі;
2.ұлттық банкі тарапынан ақша айналысын дұрыс реттеу;бұған қолма қол ғана
емес, сондай ақ қолма қолсыз айналым эмиссиясына бақылау жасау жатады;
3.несие нарығын жандандыру толық оны коммерцияландыру яғни несие
ресурстарының еркін нарыққа орналастыру: несие ресурстарының қозғалысын
Ұлттық банкі проценттің есептік ставкасын коммерциялық банкілердің,
міндетті резерв нормасын белгілеу, ашық ақша нарығында операциялар
жүргізу арқылы реттейді.
Мыналар қаржы нарығы қызметінің алғышарттары болып табылады:
1. бәсекені дамытып, монополиялық үстемдікті шектеу мақсатымен
меншіктің барлық формасындағы, соның ішінде, мемлекеттік сектордың
материалдық өндіріс саласындағы кәсіпорындардың бастапқы шаруашылық
буындарына неғұрлым кең дербестік беру;
2. қаржы ресурстарын қайта бөлуде мемлекеттің рөлін
қысқарту;өндірістік күрделі жұмсалымды орталықтан қаржыландыруды
азайту, кәсіпорындар арасында қаражаттарды ведомстволық қайта
бөлуді жою;
3. шаруашылық субъектілері мен халықтың құнды қағаздарға салынатын
ақшалай табыстарының өсуі;
4. бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін ссуда қорын пайдалануды
доғару;республикалық және жергілікті бюджеттердің тапшылығы
мемлекеттік займдар шығару арқылы жабылады.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алып, оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етуімен ғана айқындалып
қоймайды.Оның қызметі ресурстарды тікелей бөлуге мүмкіндік береді, тікелей
қозғалыс барысында қаржы ресурстарын қайта бөлу түрінде кәсіпорындар
арасындп тіке байланыс орнайды.Мұның өзі кәсіпорындардың, салалардың, тұтас
халық шаруашылығының қаржы жағдайын қаржыны неғұрлым маңызды объектілер мен
салаларға аудару жақсартады.
Қаржы нарығы инфляцияны тежейді, өйткені бюджет тапшылығын жабу үшін
үкімет ақша эмиссиясын пайдаланбайды, керісінше, құнды қағаздар шығарады,
олар нарықты еркін жүреді және олардың бағасы сұраным мен жаңа қамтамасыз
етумен айқындалады.
Экономикалық реформа процесі барысында қор нарығының қалыптасып, жұмыс
істеуі экономика дағдарысынан және онымен қабаттасқан инфляциядан болған
қиындықтарға кезігуде.
Инфляция елеулі әсер ететіндіктен, құнды қағаздар қысқа мерзімді әрі
құны түспейтін болуы тиіс. Баға ұдайы өсіп отырғандықтан, инвесторлар ұзақ
мерзімге қаржы салмайды.Инфляция жағдайында ұзақ мерзім инвестициялар
тауарға, валютаға, тапжылмас мүлікке салынады.
Қаржы нарығы халықтың тұрмыс деңгейі төмен болғандықтан дамымайды.
Кәсіпорындардың төлем қабілеті нашарлығы себепті оларға құнды қағаз салу
тиімсіз. Қаражаттың жетіспеуі қысқа мерзімді несиелер мен депозиттердің
проценттік ставкаларының өсуіне жеткізеді.Нәтижесінде құнды қағаздар
банкілердің ақша несие операцияларымен бәсекелесе алмайды.
Экономикалық кеңістіктегі саяси тұрақтылық қаржы нарығы қызметінің
маңызды факторы болып табылады. ТМД елдеріндегі саяси ахуалдың тұрақсыздығы
кәсіпорындардың жұмысына да әсер етіп, құнды қағаздар құнын түсіруде.
Жекешелендіру бағдарламасы жүзеге асырылу барысында қаржы нарығы
жандануы мүмкін.Мұндай жағдайда құнды қағаздардың бастапқы нарығы дамиды,
екінші нарықтың жағдайы саяси экономикалық жағдай тұрақтанғанға дейін
бұлыңғыр болады.
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында қаржы рыногы қаржы ресурстарын
үздіксіз қалыптастырып отырудың, оларды неғұрлым тиімді пайдаланудың,
ұлттық шаруашылықта ақша қозғалысын ұтымды ұйымдастырудың айрықша нысаны
болып табылады және бағалы қағаздар рыногы, сондай – ақ несие рыногы
түрінде де іс - әрекет етеді. Қаржы рыногы экономиканың түрлі шаруашылық
жүргізуші субъектілері арасында ақшаны қайта бөлуді барлық әр түрлі нысанда
реттейтін нарықтық қатынастардың бүкіл жиынтығын біріктіретін неғұрлым
жалпы (ортақ) ұғым болып табылады.
Экономикалық әдебиеттерде және шаруашылық практикада қаржы рыногы
ұғымы ақша, валюта, кредит, капитал рыноктарын қоса отырып кеңінен
түсіндіріледі. Бұл қаржыны жалпы ақша мен құн категорияларына бара – бар
категория ретінде қарастыратын практикамен, негізінен дүниежүзілік
практикамен байланысты, өйткені экономикалық ресурстардың кез келген түрі
меншіктің титулдары болып табылатын ақшамен немесе тиісті бағалы
қағаздармен, басқа құжаттармен ортақтастырылуы мүмкін.
Ақша нарығы дегеніміз қолма – қол ақша ғана емес, қолма – қолсыз төлем
қаражаттарын да қосатын төлем қаражаттарының рыногы.
Несие нарығы несие бойынша банктердің кредит операцияларымен
байланысты.
Ақша мен несие нарығы, әдеттегідей, айналым активтерінің қозғалысына
қызмет етеді.
Капитал нарығында қоғамдық өндіріс қатысушыларының орташа және ұзақ
мерзімді қорланымдарының қозғалысы жүзегеиасырылады.
Қаржы нарығында сатып алу-сатудың объектілері айрықшалықты тауарлар –
ақша және бағалы (ақшалай) қағаздар болып табылады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар рыногы маңызды орын
алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың
айналысымен байланысты болғандықтан оны қор рыногы деп те атайды. Қор
рыногы термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және
ресімделінетін мекеменің – қор биржасының атымен байланысты.
Нарықтың барлық тұрпаттарының өзара байланысы қаржы нарығының жұмыс істеу
шарттарын айшықтайды. Оған мыналар жатады ;
1. реттелінген тауар нарығының болуы, яғни кез келген түрлердегі
және арналымдағы тауарлар мен қызмет көрсетулер бойынша
сұраным мен ұсынымның теңгерімділігі;
2. Ұлттық (орталық) банк тарапынан ақша айналысының қалыпты
реттеп отыру: бұған қолма – қол және қолма – қолсыз айналым
бойынша эмиссияға бақылау жатады;
3. несие нарығының жандандырылуы, оның толық коммерциялануы,
яғни несие ресурстарын еркін нарыққа орналастыру;
4. кредит ресурстарының қозғалысы Орталық банктің пайыздық
есептік мөлшерлемесін, коммерциялық банктердің міндетті
резервтерінің нормасын, ашық ақша нарығында операциялар
жүргізуді белгілеу арқылы реттелінеді;
Кез келген субъектінің қаржы ресурстарына қажеттілігі және оны
қанағаттандырудың нақты көздерімен тура келмеуі қаржы рыногының жұмыс
істеуінің объективті алғышарты болып табылады.
Қаржы нарығының жұмыс істеуінің негізгі алғышарттарына мыналар жатады:
1.бәсекені дамыту мен монополизмді шектеу мақсатындағы материалдық
өндіріс сферасының бастапқы шаруашылық буындарының – меншіктің барлық
нысандары кәсіпорындарының соның ішінде мемлекеттік сектордың да кең
дербестігі;
2. қаржы ресурстарын қайта бөлудегі мемлекет рөлінің қысқаруы; өндірістік
күрделі жұмсалымдарды орталықтан қаржыландырудың, қаражаттарды кәсіпорындар
арасында ішкі ведомстволық қайта бөлудің азаюы;
3. шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың бағалы қағаздарға және
басқа активтерге инвестицияланатын ақшалай табыстарының өсуі;
4. бюджет тапшылықтарын қаржыландыру үшін несие қорын пайдалануды тоқтату
республикалық, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің тапшылықтары мемлкеттік
қарыздарды шығару арқылы жабылуы тиіс.
Қаржы нарығының маңызы бос ақша қаражаттарын алу және оларды қайта бөлу
есебінен ұдайы өндіріс процесіне ықпал етумен ғана айқындалып қоймайды.
Оның жұмыс істеуі әкімшіл-әміршіл экономикаға тән сатылас әдістің орнына
деңгейлес қозғалыс бойынша ресурстарды қайта бөлуге мүмкіндік береді.
Қаржы нарығы бағалы қағаздардың бағасын белгілеу жолымен бизнестің
нақтылы құнын бағалауға мүмкіндік береді: тиімді жұмыс істейтін шаруашылық
жүргізуші субъектілерде олардың неғұрлым жоғары бағасы белгіленеді.
Қаржы нарығының болуы инфляцияны тежейді, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz