Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу есебі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе.
3
1
Дебиторлық қарыздар, оның түрлері.
4
1.1
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің , жабдықтаушы және қызмет көрсетушілермен есеп айырысулардың есебі

4
1.2

1.3

1.4
Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу есебі
Салық міндеттемесінің және еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысулардың есебі
Күмәнді дебиторлық берешектер есебі және еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борыштарының есебі

7

8

9
2
Қысқамерзімді міндеттемелер
12
2.1
2.2
Қысқа мерзімді міндеттемелерінің келіп шығуы (есептелуі)
Қысқа мерзімді міндеттемелердің кемуі (орындалуы)
12
14
3
Экономикалық бөлім
17
3.1
Техникалық құралдар кешеніне кеткен шығындар
18
3.2
Алгоритмді өңдеуге кеткен шығындарды есептеу.
19
3.3
Бағдарламаны жазуға және жөндеуге кеткен шығындарды есептеу.
19
3.4
Бағдарламаны енгізуге кеткен шығындарды есептеу:
19
3.5
Жылдық эксплуатациялық шығындарды үнемдеудің есебі.
20

21

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
24

Кіріспе
Дебиторлық берешек - сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің қандай да бір кәсіпорын алдындағы өткізілген тауар үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелері. Ол ағымдағы және ағымдағы емес болып бөлінеді. Бухгалтерлік есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетеді.
Саудалық дебиторлық берешек - негізгі іс-әрекет нәтижесінде өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызмет үшін сатып алушылардың міндеттеме сомасы.
Саудалық емес дебиторлық берешек - іс-әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде (мыс: қызметтерге аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер алуға арналған дивидендтер мен % -- р және т.б) пайда болады. Дебиторлық берешек 3 топқа бөлінеді:
1) алынуға тиісті шоттар;
2) алынған вексельдер;
3) басқалар.
Алынуға тиісті шоттарға : ақшалай қаражатқа, тауарға, көрсеткен қызметке, субъектілердің ақшалай емес активтеріне деген тілек - талаптары кіреді. Дебиторлық берешек алынуға тиісті шоттарды төлеу мерзіміне немесе борышты өтеу күніне қарай ағымдық және ұзақ мерзімді дебиторлық берешек болып бөленеді. Дебиторлық берешек саудалық шот фактурамен расталады. Алынған вексельдер бабы ресми борыштық міндеттемелермен расталады. Дебиторлық берешек пайда болатын сипатына қарай қалыпты және аяқталмайтын болып бөлінеді. Субъектінің өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің барысында, сондай-ақ есеп айрысудың қолданыста жүрген нысандары мен пайда болатыны қалыптыға жатады. Мерзімінде төленбеген дебиторлық берешек аяқталмайтын болып саналады. Ол есеп және қаржы тәртібін бұрмаушылықтар, ұйымдағы және бухгалтерлік есеп жүргізудегі кемшілктер, тауарлық-материадық қорларды жіберуді бақылаудағы босаңсулар салдарынан пайда болады.
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу - ол пайыз түрінде қарызға төлем ақы ретінде қайтарылатын капитал. Несиенің объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда капиталының айналымдық заңдылығымен байланысты. Несиелерді есепке алу үшін Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер бөлімшесіне енгізілген 4010 Банк несиелері, 4020 Банктен тыс мекемелердің несиелері, 4030 Басқа да несиелер сияқты пассивті шоттары пайдаланылады. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақсатн Республикасы Ұлттық Банкі бекіткен Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру ережелеріне сәйкес жүргізіледі.

1.Дебиторлық қарыздар, оның түрлері.
Дебиторлық қарыздар ағымдағы және ұзақ мерзімді болады, яғни төленуге тиісті шоттардың төлеу мерзімінен және қарызды жоюдың күнінен тәуелді.Дебиторлық қарыздар шот-фактурамен расталады. Алынған вексельдер баланстық бабы арнайы қарыздық міндеттемелермен расталады.
Саудалық дебиторлық қарыздар - негізгі қызмет нәтижесінде сатылған тауарлар мен қызметтер үшін сатып алушылардың міндететмелі сомалары. Саудалық емес дебиторлық қарыздар- басқа да қызмет түрлері нәтижесінде пайда болады.
Алынуға тиісті шоттар компанияның негізгі өндірістік қызметінің ағымында өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызметтер үшін клиенттің қарыз сомаларын көрсетеді. Бұл шоттар, сонымен қатар саудалық дебиторлық қарыздар деп аталады. Олар шот-фактуралармен ,кейбір жағдайларда жазбаша қарыз міндеттемелермен көрсетіледі. Алынуға тиісті шоттарға жыл ағымында алынған келесі балнстық күн немесе компанияның операциялық циклі ағымында алынған сомаларды қамтиды. Көбіне қарызды жою мерзімі 30 күннен 60 күнге дейінгі кезең саналады. Алынуға тиісті кредиторлық сальдомен жеке шоттар қайта жіктелуі керек және олармен міндеттеме ретінде есеп беру қажет. Бұл кредиторлық сальдо дебиторлық қарызға жатпайды.Қаржылық талдаушыларды дебиторлық қарызды инкассациялау үшін қажетті күндердің орта саны қызықтырады. Дебиторлық қарыз онымен байланысты табыс болғанда ғана мойындалады. Ол алғашқы құннан күмәнді қарызға ақша жеңілдектері сатылған тауарлардың қайтарылуына түзетуге шегеруімен бағаланады. Нәтижесінде алынуға тиісті шоттардың таза құны анықталады. Проценттер сату және жою арасындағы мерзім қысқалығынан қабылданбайды.
1.1 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің , жабдықтаушы және қызмет көрсетушілермен есеп айырысулардың есебі

Кәсіпорындар мен ұйымдардың 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы деп аталатын бөлім шоттары сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің осы кәсіпорынға деген әр түрлі қарыздары жайлы ақпараттарды қорытындылау үшін арналған. Аталған бөлімде келесідей шоттар қаралған:
1210 Алынуға тиісті шоттар
1210Алынған вексельдер
Бұлар активті шот болып табылады. Сондықтан да бұл шоттардың дебитінде борыштың сомасы жазылса, ал кредитінде борыштың азаюы көрсетіледі. Алынуға тиісті шоттар (дебиторлық борыштар шоты) сатып алушы заңды немесе жеке тұлғалардың сатып алған тауарлары, сондай-ақ кәсіпорынның оларға көрсеткен қызметі үшін қарыз сомаларын білдіреді.
1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы шоттарына қатысты бухгалтерлік есепте мынадай корреспонденциялар жазылады:
Мысалы: сатып алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 (үш жүз мың) теңгенің дайын өнімдері 500000 (бес жүз мың) теңгеге сатылды. (соның ішінде 80000 (сексен мың) теңге ҚҚС сомасы).
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Дт: 7010 Сатылған өнімдердің
өзіндік құны 300000 тг
Кт: 1320 Дайын өнімдер 300000 тг
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Дт:1210 Алынуға тиісті борыштар шоты 420000 тг
Кт:6010 Дайын өнімдерді сатудан алынатын табыс шоты 420000 тг
Сатылған тауарлар үшін есептелеген ҚҚС сомасына:
Дт: 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты 80000 тг
Кт:3130Қосылған құн салығы сомасы 80000 тг
Сатылған тауарлар үшін алынатын сома келіп түскенде:
Дт: 1030 Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты 500000тг
Кт:1210 Алынуға тиісті борыштар шоты 500000 тг
Жоғарыда екі жақты жазудан көріп отырғанымыздай кәсіпоырндар мен ұйымдардың тарлары, атқарған жұмыстары мен көрсеткен қызметтеріне байланысты қосылған құн салығы есептелгенде 1210 Алынуға тиісті борыштар шоты дебиттелініп,1320Қосылған құн салығышоты кредиттелінеді.
Ал сатылған материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы қағаздар бойынша дебиторлық борыштардың пайда болуына 1210 Алынуға тиісті борыштар, 1210 Алынған вексельдер, 1210 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары деп аталатын шоттардың тиістілері дебиттелініп, оған сәйкес 6210 Материалдық емес активтердің есептен шығарылуынан алынатын кіріс, Негізгі құралдардың есептен шығарылуынан алынатын кіріс және Бағалы қағаздардың есептен шығарылуынан алынатын кіріс деп аталатын шоттардың тиістілері кредиттелінеді.
Кез келген кәсіпорын үзіліссіз және ырғақты жұмыс істеп тұруы үшін оны уақтылы керекті материалдармен жабдықтап отырудың маңызы зор болып табылады. Ұйым материалдық қорлармен жабдықтау экономикалық және әлеуметтік дамыту жоспарларына сәйкес жүргізіледі. Кәсіпорын өнім өндіруші ұйымдармен, сондай-ақ делдалдық ұйымдармен өзіне керекті материалдық қорлармен және техникалармен қамтамасыз ету жөнінде келісімшарттар жасасады немесе өзінің делдалдары арқылы биржадан сатып алады.
Осы жоғарыда аталған ұйымды керекті материалдармен және басқа да құндылықтармен жабдықтайтын кәсіпоырндармен есеп айрысуының есебі 3310 Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айырысу деп аталатын шотта жүргізіледі. Бұл шотта есеп айрысу сомасының деңгейіне және нысандарына қарамастан жабдықтаушылардан алынған материалдар мен қосалқы бөлшектер, олрадың атқарған жұмыстары мен көрсеткен қызметтері үшін есептеліген қарыз сомалардың есебі жүргізіледі. 3310 Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айырысу деп аталатын шоттың кредитінде тиісті материалдық-қорлар, шығындар бойынша жабдықтаушылардың акцептелген шот-фактурасына сәйкес есептелген сомалар, ал бұл шоттың дебиті бойынша Ақшалар деп аталатын шотының және басқа да шоттардың кредитінен (төленген жерлеріне байланысты) оларға төленеген сомалар жазылады. 3310 Жабдықтаушы мен мредігерлермен есеп айырысу шоты бойынша 6-журнал ордерге жабдықтаушы-мердігерлердің әрбір шот-фактурасы бойынша бөлек жүргізіледі. Бұл журнал-ордерде жабдықтаушы-мердігерлердің шот-фактураларының акцептелуі, материалдық құндылықтардың, жұмыстар мен қызметтердің қабылдануы, олрадың құнының төленуі жайлы мәліметтер жазылады.
Жабдықтаушылар және қызмет көрсетушілермен есеп айырысулар есебі жөніндегі журналда ай аяғында Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айырысу деп аталаын шот бойынша талданған қалдықтар көрсетіледі. Талдамалық есептің құрылымы жабдықтаушылар және мердігерлермен еспе айырысу жөніндегі қалдықтар туралы мағлұмат алуды қаматамсыз ету үшін және есеп айырысуды жедел бақылау үшін мына топтардан қалыптасады:
* Құны төленген, бірақ іс жүзінде алынбаған (қабылданбаған) материалдық қорлар, көрсетліген қызметтер, орындалған жұмыстар бойынша есеп айырысудан;
* Фактураланбай қалған жабдықтар бойынша есеп айырысудан;
* Мерзімінде төленбеген есеп айырысулардан.
Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айырысулар есебі бойынша мынадай шоттар корреспонденциясы беріледі.
Кәсіпорынның басқа заңды немесе жеке тұлғаларжан сатып алынған тауарлық-материалдық қорлар үшін (қосылған құнға салық есебінсіз) акцептелген шот-фактурасына:
Дт: 1310 Материалдар немесе 1330 Тауарлар деп аталатын шоттардың тиістісі;
Кт: 3310 Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айрысу деп аталатын шот.
Ал бұл тауарлар үшін есептелген қосылған құн салығы сомасына:
Дт: 3130 Қосылған құнға салынған салық деп аталатын шоты;
Кт: 3310Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айырысу деп аталатын шоты түріндегі екі жақты жазу жазылады.
Жабдықтаушылардың шот фактурасының қай шоттан төленгеніне қарай:
Дт: 3310 Жабдықтаушы және мердігерлермен есеп айрысу деп аталатын шот.
Кт: 1030 Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты деп аталатын шоты түрінде бухгалтерлік жазу жазылады.

1.2 Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу есебі
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық Банктің шешіміен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асады. Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу қабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен және уақытында есептесе алуын айтамыз. Кәсіпорындарға несие, негізінен өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға және оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халыққа түрлі қызметтерді көрсетуге, халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға беріледі. Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міндеттемелерін дер кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозиттеріне және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға беріледі.
Несие мерзімділік, қайтарымдылық және төленетін жағдайында коммерциялық және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге асырылады. Банк қарыздары бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару мерзімі өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі. Банк мекемесі табысы төмен кәсіпорындарға несие беру үлкен қауіп туғызатындықтан, ондай кәсіпорындармен несие қатынастарын орнату мәселесі жан-жақты зерттеледі.
Кәсіпорын несие алу үшін несиенің сомасы және пайдалану мақсаты, өтеу мерзімі, сондай-ақ несиеленетін шараның қысқаша сипаттамасы және оны жүзеге асырудың экономикалық тиімділігі дәлелденген жағдайда жазбаша түрінде банкке өтініш білдіреді. Банк жасалған өтініштің негізінде, егер кәсіпорынның қарызы жоқ болса және бұрындары аталмыш кәсіпорын олардың берген несиесін оқтын-оқтын пайдаланып отырған болса, онда кәсіпорынның берген өтініштің оң шешімін табуы мүмкін. Қарыз алушының мүлкіне банк олардың арасында жасалған келісім шарт бұзылған жағдайда ғана иелік ете алады. Сондай-ақ кепілге алу міндеттемесі қарыз алушы төлеуге қабілетсіз және банкротқа ұшыраған кезде, кепілге салынған мүлікті өткізуден түскен түсімді несиені өтеуге жатқызады. Кепілдеме негізінен жазбаша түрде ұсынылады және ол бірге өтеудің міндеттемсесі болып табылады. Қарызданушы кпелідеме хатын өзінің шоты тұрған жердегі банк мекемесіне ұсынады. Банк қарыз алушыға несиелік қызмет көрсету үшін онымен бір жылға немесе одан ұзақ мерзімге шарт жасайды және әрбір несие берудің жағдайын әрбір клиент бойынша жеке дара анықтайды. Несие алған жағдайда 1030, 1010 - есеп айырысу мен касса шоты ; 3310 - жабдықтаушылар мен мердігерлердің шотын несиесінің есебінен төлеген кезде аталған шоттар дебеттеліп және 4010 Банк несиелері шоты кредиттеледі. Несиені өтеген жағдайда 4010 шоты дебиттеліп және 1030 шоты кредиттеледі.
1.3. Салық міндеттемесінің және еңбекақы бойынша қызметкерлермен есеп айырысулардың есебі
Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.
2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы салық Кодексі қабылданды.
3110 Корпоративтік табыс салығы. Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу Төлеуге жататын ағымдағы табыс салығы деген пассивтік шотында жүреді. Төлеушілеріне: заңды тұлға, ҚР резиденттері (бұларға Ұлттық банкі мен мемлекеттік ұйымдар кірмейді), ҚР - да төлем кезінде табыс алатын резиденттер емес заңды тұлғалар.
Салық салынатын табыс = Жылдық табыс - Шегерімдер жиынтығы
3120 Төлем көзінен ұсталатын салықтар. Төлем көзінен ұсталатын салықтар 15% мөлшерлемесі бойынша ұсталады, сондай-ақ ол Қазақстанда жұмыс істейтін резидент еместердің де табысынан ұсталады. 15% мөлшерлемесі бойынша төлем көзінен ұсталатын табыстардың қатарына:
- Дивидендтер;
- Депозиттер бойынша марапаттаулар (жеке тұлғалардың банкке және ұйымдарға салған салымдары бойынша төленетін депозиттері және ҚР ҰБ лицензиясын алып банктің кейбір операцияларын жүзеге асырғаны үшін төленетін депозиттер кірмейді);
- Ұтыс;
- Заңды тұлғалардың төлейтін марапаттау сомасы (банк-резидент, зейнетақы жинақтау қоры, төлейтін марпаттау сомасы кірмейді);
- Бағалы қағаздарды шығарғаны үшін төленетін марапаттау сомасы
Резидент емес заңды тұлғалардың таза табысынан 15% мөлшерлемесінде салық ұсталынады. Олардың таза табысы салық салынатын табыс пен корпоративтік салық сомасының айырмасынан шығады.
3130 Қосылған құн салығы. Бұл өндіріс процесіне және тауардың (жұмыстың, қызметтердің) айналамыныа қосылған, сату айналасына салынатын құн бөлігінің бюджетке аударылатын, қосылған құны салығы болып табылады, сондай-ақ ҚР аумағына туарларды импорттау кезінде жасалатын аударымдар. Бюджетке төлеуге жататын қосылған құн салығы тауар айналымына қосылған құннан, орындалған жұмыстан, көрсетілген қызметтен ұсталынады.
Қосымша құнға салынатын салықтың мөлшерлілігі салық салынатын айналымның 16 пайызын құрайды (ҚҚС - нан босатылған айналымды қоспағанда)
3140 Акциздік (жанама) салық - сатып алушы төлейтін тауардың бағасына немесе тарифіне қосылатын жанама салық болып табылады.
Акцизді есептеген кезде 1210 шоты дебиттеліп, 3140 шотының, Акциз деп аталатын субшоты кредиттеледі. Ал оны бюджетке аударған кезде, 3140 дебиттеліп, 1030 шоты кредиттеледі.
3150 Әлеуметтік салық. Әлеуметтік салықты жұмыс беруші кәсіпорын есептейді, ол ақшалай да, заттай да төленуі мүмкін. Әлеуметік салықтың есебі, 3150 шоттың Әлеуметтік салық деп аталатын субшотын жүреді.
3160 Жер салығы. Бюджетке төленетін жер салығынның есебі 3160 шотта көрініс табады. Салық салу мақсатында барлық жер Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес арналым мақсатына және белгілі бір категорияға жататындығына қарап қарастырылады.
3170 Көлік құралдарына салынатын салық. Мемлекеттік есепте тұрған меншік және меншікті сенімді басқаруға, шаруашылықты жүргізуге алғандар және жеке тұлғалар салық төлеушілер болып табылады.
Көлік құралдарына салынатын салық жыл сайын төленеді және ҚР заңдарымен белгіленген кезінде төлем жасалды және олар көлік құралдары қуатының әр киловатынан алынатын айлық есептеу көрсеткіші бойынша алынады.
1.4. Күмәнді дебиторлық берешектер есебі және еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борыштарының есебі
Сатып алушылар мен тапсырыс беруші заңды және жеке тұлғалардың төлем қабілеттілігін анықтау жүйесін қаншалықты арттырғанымен, оларға несиеге сатылған тауарлар немесе көрсетліге қызмет үшін уақтылы есеп айырыспай немесе алынуға тиісті сомалардң бір бөлігі ғана өтеліп, қалған бөлігінің алынбай қалуы іс-тәжірибеде әрдайым кездесіп отырады. Мұндай жағдайлардың алғашқы нысандары болып борышкер кәсіпорындар мен ұйымдардың банкрот болып қалуы немесе ол кәсіпорындар мен ұймдардың тартылуы, сондай-ақ борышты талап ету мерзімінің өтіп кетуі табылады. Сатып алушылардың келісімшартқа сәйкес белгіленген мерзімде төлемеген шоттары күмәнді қарыздар деп аталады. Күмәнді қарыздарға - уақытында төленбеген, жабылмаған және де тиісті кепілдікпен қамтамасыз етілмеген дебиторлық борыштар жатады. Қазақстан Республикасының заңына сәйкес талап ету мерзімі өтіп кеткен дебиторлық берешек күмәнді қарыз болып саналады. Өтелу-өтелмеуі белгісіз, күмән тудыратын борыштарды есептен шығарудың екі тәсілі бар. Біріншісі - тікелей есептен шығару әдісі, мұнда шығындар нақты шоттарда үмітсіз деп танығаннан кейін ғана тікелей есептен шығарылады. Екіншісі - резервтік әдіс, бұл жағдайда шығындар алдын ала қарастырылған тәсілмен есептеледі.
Тікелей есептен шығару әдісі бухгалтерлік есеп тұрғысынан қолайлы болып саналмайды. Өйткені ол кірістер мен шығындарды сәйкестілікке келтіре алмайды, яғни күмәнді борыштарды тауарлар жеткізіліп түсірілген немесе қызметтер көрсетілген сәтінде (кезде) емес, оның күдікті деп танылған есептік мезетінде ғана шығындарға жатқызады. Кәсіпорындар мен ұйымдар күмәнді қарыздарға шығындардың есебінен резерв жасай алады. Күмәнді қарыздар бойынша резервтердің есебі 1290 Күмәнді қарыздар бойынша резервтер шотында жүргізіледі. Күмәнді қарыздар бойынша резервтер есеп беретін жылыдң соңында жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы дебиторлық борышқа түгендеу жүргізу нәтижесіне жасалынады. Азаматтық кодекстің 1-бөліміндегі 178-бабына сәйкес борыштың өтелу мерзімінің жалпы уақыты 3 (үш) жыл болып белгіленеді. Үш жыл уақыт аралығында өтелмеген борыш күмәнді қарыздарға жасалған резерв сомасының есебінен есептен шығарылады.
Күмәнді қарыздар бойынша резервтер есебі №10 журнал-ордер жүргізіледі. Кәсіпорындар мен ұйымдар өздерінің күдікті деп есептеген борыштары үшін 100000 (жүз мың) теңге көлемінде резерв құрғанда мынадай корреспонденциялар жазылады:
Күдікті қарыздар бойынша құрылған резерв сомасына;
Дт:7210 Жалпы әкімшілік шығындар шоты 100000 тг
Кт: 1290 Күмәнді қарыздар бойынша резервтер шоты 100000 тг
Күдікті қарыздар бойынша құрылған резервтің есебінен 80000 ( сексен мың) теңге дебиторлық борыш есептен шығарылғанда;
Дт:1290 Күмәнді қарыздар бойынша резервтер шоты 80000 тг
Кт:1210 Алынуға тиісті борыштар 80000 тг
Кәсіпорындар мен ұйымдардың бухгалтерлік балансындағы дебиторлық борыштары сомасынан күдікті қарыз бойынша құрылған резерв сомасы алынып тасталып, қалған айыпма қалдығының сомасы ғана көрсетіледі.
Жалпы кез келген ұйымның бухгалтерлік есебіндегі мына шотта:
* 1220 Еншілес серіктестіктердің борышы
* 1220 Тәуелді серіктестіктердің борышы
* 1230 Бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың борышы 1240 сол ұйымның барлық еншілес және тәуелді серіктестіктердің, бірлесіп бақыланатын заңды тұлғаларының дебиторлық борыштары жайлы ақпарттар көрініс табады.
Шаруашылық веріктестіктері дегеніміз пайда табу мақсатына негізделген және жарғылық қоры құрылтайшылардың салған салымдарының үлесімен анықталатын коммерциялық ұйымдар немесе заңды тұлғалар болып табылады. Қазақстан Республикасындағы шарушылық серіктестіктер: толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілікті серіктестік және акционерлік қоғамдар нысандарында болуы мүмкін. Осы жоғарыда айтылған еншілес серіктестік дегеніміз, басқа (негізігі)шаруашылық серіктестік оның жарғылық қорына үлесін қоса алатын серіктестік болып табылады. Еншілес шарушылық серіктестігі өзінің негізгі шаруашылық серіктестігінің қарыздарына жауап бермейді. Тәуелді серіктестіктердің еншілес серіктестіктерден айырмашылығы, олар филиал боп табылады және ондай серіктестіктердің өз алдында жарғылық қоры болмайды, ал олардың балансы ішкі қолдануға ғана арналады. Сонымен қатар, тәуелді серіктестіктер өздерінң қаржы-шаруашылық қызметінң бухгалтерлік есебін өздерін жүргізіп, есеп тіркелімдерін, бас кітапты толтырады және баланстарын жасайды.

2.Қысқамерзімді міндеттемелер
Бұл бөлімнің пассивті және 6 (№ 30, 31, 32, 33, 34, 35) бөлімшелерден тұрады. Қысқа мерзімді міндеттемелер пассив болып табылады, өйткені олар шаруашылық құралдар, ақша қаражаттары, салықтар мен ұсталымдардың есептелуі және басқа кредиторлық қарыздардың келіп шығу көздерін бейнелейді.

2.1Қысқа мерзімді міндеттемелерінің келіп шығуы (есептелуі)
Аталмыш жағдайда олар кредит бойынша өтеді. Бұл жерде біз кредиторлық берешектер қандай элементтерден пайда болуына назар аударуымыз керек.
а) Заемдер (несиелер) алудан. Бұл операциялар № 3010 -- 3050 Банктік және басқа да қарыздар пассивті шоттарының кредиті бойынша бейнеленеді. Активтер несие берушілерден келгендіктен, шаруашылық операцияның жазуы № 1010, 1040 шоттардың де-бетіне № 3010 -- 3050 шоттардың кредитінен жасалады. Проводка төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
1010, 1040 3010 -- 3050 Келісімдер, несиелерді есептеу
бойынша есептер, төлем
тапсырмалары
Жазудың дұрыстығын тексереміз: дебеттік жағында тек қана активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен пассиві көбейетін 3 типті Активті-пассивті операция орын алады. Бір жағынан кәсіпорын ақша қаражаттары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға оның несие берушіге кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал келтіреміз: кәсіпорын банктен 2005 жылы тамыз айының 28 жұлдызындағы № 1326 төлем тапсырмасы мен банктің келісім шарттарына сәйкес, 3000000 теңге сомада қысқа мерзімді несие алды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Сома Ескерту
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.