Кондиционализм теориясының даму тарихы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
I. Кіріспе---------------------------- ----------------------------------- --------------------3
II. Негізгі бөлім------------------------------ ----------------------------------- ----------4
2.1. Жалпы этиология.Кондиционализм теориясының даму тарихы----------4-6
2.2. Теорияның мәні және оның патологиядағы маңызы-----------------------7-12
2.3. Тұжырымдама ретінде кондиционизмге сын-------------------------------1 3-14
III. Қорытынды-------------------------- ----------------------------------- --------------15
IV. Пайдаланылған әдебиеттер------------------------- ------------------------------16

Кіріспе
Себеп мәселесі адамзат назарын бұрын аудартты. Неліктен қандай да бір құбылыс бар? Бұл мәселе адам қазір болжамды рефлекс тәртібінде анықталатын құбылыстың өзін қабылдағаннан кейін қойылады. Егер бұл соңғы сұраққа тіпті жануарларда да жауап оңай болса, онда бұл құбылыстың неге және қалай пайда болған деген сұраққа жауап бергенде, әдетте қиындықтар туындайды. Бұл биология және медицина саласындағы адам білімінің дамуының барлық тарихын айқын көрсетеді.
Кондиционализм(лат.conditio-шарт) - медицинадағы,ветеринариядағы субъективті-идеалистік бағыт, аурулардың пайда болуының объективті себептілігін жоққа шығарады және себептердің категориясын жағдайлардың мәні бойынша тең құн сомасы түсінігімен алмастырады. Медицина мен ветеринарияда осы бағыттың пайда болуы жаратылыстанудың одан әрі дамуымен, атап айтқанда, жақтастары монокаузализмді жоққа шығаруға тырысқан микробиологиямен байланысты болды. Оларды бекіту патогенді микробтардың адам ағзасына енуі аурудың дамуымен қатар жүрмейтін бақылауларға негізделген: олардың пікірінше шешуші рөл ойнаған белгілі бір жағдайлар қажет болды. Ферворн мен Ганземан каузальдік принципі ескірген деп мәлімдеді. Олар себептердің бар болуын қабылдамады, осылайша жалпы байланыстан себеп факторын лақтырып және сол арқылы тәжірибелік медицинаны қарусыздандырды. Кондиционализм қандай да бір аурудың нақты себептерінің мәнін төмендетіп, оны басқа жағдайларға және себеп принципі елемейді. Бұл ілім идеалистік (себебі себебін жоққа шығарады), антинучно (кез келген құбылысты тек себептерді білу негізінде ғана түсінуге болады), реакциялық (егер ауру кездейсоқ жағдай болса, демек, радикалды емдеу мен алдын алу жоқ).

Негізгі бөлім
2.1.Жалпы этиология.Кондиционализм теориясының даму тарихы
Этиология-бұл аурудың себептері мен пайда болу жағдайлары туралы ілім.Грекше aitio -- себеп, logos -- ілім деген сөзден шыққан.Мал ауруының пайда болу себептері мен жағдайларын айқындау мал дәрігерлерінің практикалық жұмысында тиімді емдеу және сақтық шараларын жүргізу үшін қажет.
Себеп-салдар принциптерін философиялық тұрғыдан түсіндіру материализм мен идеализм арасындағы қызу талас аренасына айналған және де солай болып келеді.Бұл - ақиқат пен ауытқушылықтың, ғылым мен діннің арасындағы күрес. Қөп ғасырлар бойы, тіпті ХХ-ғасырға дейін аурудың жалпы этилогиясы туралы үстірт, бір жақты түсінік болып келді. Аурудың пайда болуының себеп-тері мен жағдайлары туралы жалпы ілім тек ХХ ғасырда жасалды.
ХХ ғасырдың аяғында бірқатар микроорганизмдер ауру қоздырғыштары ашылды. Алапестің (проказа)(Hansen, 1978), қайталама сүзектің (тиф), (Obermeier,1979), гонококктың (Neisser, 1979) қоздырғыштары құтыру табылды.
1880-1884 жылдар аралығында(Pasteur), безгек (Laveran), іш сүзегі (Ebert, Jaffky) тырысқақ (холера) және туберкулез (Koch), дифтерия(Löffler, Klebs), сіреспе (столбняк) (Nikolaev) т. б. қоздырғыштары ашылды. Микробиология саласындағы бұл жетістіктер этиологияның дамуына ықпал етті.
Сол кездегі ғұлама ғалымдар көпшілік аурудың пайда болуы организмге микробтардың енуінен деген тұжырымға келді. Демек ХІХ ғасырдың соңындағы патологтардың пікірінше, организмге себеп факторлары- ның біреуінің әсер етуі ауру туғызады. Этиологиядағы мұндай бағытты монокаул изм (латынша Саиsa себеп) деп атайды.
Монокаузалистер аурудың пайда болуына бір-ақ себеп жеткілікті деген тұжырымға тоқталды. Олар патогенді микробтар қанша болса, дуру да сонша деп есептеді. Монокаузалистер жануарлар мен адам организмнің күрделілігін, оның сыртқы ортамен байланысын ескермеді. Патогенді микробтардың организмде үнемі ауру тудыра бермейтіндігі анықталды, өйткені кейде сау организмнен де микробтар, табылды. Демек, этиологияның жалпы бағытында монокаузализм дәрменсіз болып шықты. Сондықтанда аурудың жалпы этиологиясына деген көзқарасты қайта қарау қажет болды.
Ауру себептері туралы ілімде екі жаңа идеалистік бағыт пайда болды:
Кондиционализм (Conditio жағдай) - қолайсыз жағдай;
Конституционализм - конституциясының кемістігі.
Кондиционализм теориясын жақтаушыларрудың пайда болуының негізгі этиологиясы - қолайсыз жағдай деп есептеді. Олар ауру тудыратын себептерді теріске шығарды. Олар былай деп топшылады; патогенді факторлардың әсерінен пайда болатын ауру - лаборато риялық ойдан шығарылған нәрсе, тек малды күтіп-бағу жағдайын өзгертсе болды, ауру оларға дарымайды. Мәселен, кондиционализмнің көрнекті өкілі, неміс патофизнологы Ганземанның пікірінше, туберкулез процесінің өршуі үшін тек жағдай керек, сондықтан ол туберкулез таяқшасы туберкулез ауруын тудырады дегенді бекерге шығарды. Сонымен, кондиционализм өкілдері аурудың пайда болуында сыртқы ортаның факторларына субъективті баға беріп, организмнің өз ролін теріске шығарды.
Конституционализм этиологиядағы ағым. Бүл бағыттың өкілдері ауру негізі мал конституциясының беріктігі деп топшылады, Олар аурудың пайда болуында сыртқы орта факторларының ролін теріске шығарды.
Қелтіріліп отырған монокаузализм, кондиционализм және конституционализм қағидалары, шындығына келгенде, нағыз идеалистік. Бұл метафизикалық бағыттар дәрігерлердің емдеу және сақтық шараларын жүргізуге қол байлау болып келді. Анығын айтқанда мұның өзі дәрігерлерді дәрменсіз етеді.
Ауру этиологиясын ғылыми тұрғыда қарастыру диалектикалық материализм негізінде ғана мүмкін болды.
Қазіргі кезде этиологияны себеп ретінде де, жағдай жиынтығы ретінде де қарастырып, мұндай жағдайда себеп организмге ауру тудыруға ықпал етеді. Мал ауруының этиологиясын білу - осы аурулардан ойдағыдай сақтандырудың және емдеудің міндетті шарты болып саналады.
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында барлық жұқпалы аурулар қоздырғыштарының ашылуы мен бактериология "триумфальды шеру", әрине, себептілік мәселелері бірінші кезекке қойылды. Механикалық монокаулизм сол кезде жалпы патологтар мен бактериологтардың назарында болды, сондықтан Р. Кохтың (1882) ашылуы сол кезде өте таралған туберкулездің этиологиясы, патогенезі мен терапиясының барлық мәселелерін шешу ретінде бағаланды. Осы және басқа да жұқпалы аурулардың клиникасын, патогенезін одан әрі зерттеу жұқпалы аурулардың даму механизмдерін түсіну үшін механикалық монокаулизм әдіснамасының кемшіліктерін салыстырмалы түрде тез анықтады. Ағзада патогенді микроорганизмдердің бір болуы міндетті түрде аурудың дамуы үшін әлі жеткіліксіз, ал ол үшін қосымша жағдайлар (тамақтану деңгейі, реактивтілік, иммунокомпетенттік, жүйке және басқа да жүйелер, кейде қоршаған ортаның температурасы және басқа факторлар) қажет екені анықталды. Бұл этиологияда кондиционализм деп аталатын жаңа бағытты құруға ықпал етті. Патологияда бұл термин алғаш рет неміс патологы және онколог Ганземан (1912) қолданды. [2]
Сонымен қатар, теорияның негізін ферворн физиологы (1863-1921) қалыптастырды, ол өте антропоморфты және ненучно себептерінің салдарынан таным теориясы кондициянализм деп санаған. Сонымен қатар, бір ғана себеппен байланысты бірде-бір құбылыс жоқ және барлық анықтаушы факторларға қолданылған себеп ұғымы процесс бірдей ұғымына шарттары.
Тұжырымдамасы конденционализма ұстанды КСРО-да Н.Н. Аничков (1928), С. С. Халатов (1926), П.Н.Николаев (1926), П.Н.Веселкин (1958) және т. б.
Халаттар былай деп жазды: "аурудың белгілі бір себебі туралы айту қиын және аурудың шығу тегі туралы дұрыс түсінік барлық қатарды есепке алу нәтижесінде жасалуы мүмкін ...

2.2. Теорияның мәні және оның патологиядағы маңызы
Монокаузализм жүйесіндегі алғашқы брештер оны тірек фактілерімен қамтамасыз еткен сол бактериологияның жаңа табыстарына байланысты жасалды. Сонымен қатар, монокаузализмның жеке шабыттандырушысы Л. Пастер тауықтардың сібір жарасына деген сезімталдығын жеңу үшін классикалық тәжірибелерді өткізді. құстарды салқындатып жіберу керек -- яғни аурудың себеп факторының іс-әрекетінің нәтижесін түбегейлі өзгертуге жағдай жасау қабілетін көрсетті. "Микробтар-ештеңе, субстрат-бәрі", - деп ұлы микробиолог өз кеш жұмыстарында айтқан.
Монокаузализмді сын тұрғысынан қайта ойлау үшін бактерия тасымалдаушылықты ашу, сондай-ақ вакцинациялау тәжірибесін жинақтау және инфекциялардың серо-терапиясын және серопрофилактикасын құру принципті рөл атқарды.
Механикалық детерминизм жетіспеушілігін және пайдалы логиканың пайда болуын түсіну үшін ықтимал логиканың қажеттілігін и. В. Давыдовский айқын білдірді (1962): "неге миллиондаған адамдар полиомиелит вирусын ғана "жейді", бірліктер немесе ондаған ауырады, ал жеке адамдар өледі? Бұл жерде вирустың ұстанымынан шешілетін ерекшелік теориясы не бере алады?... Ағзаның өзінде мұндай өзгерістер үшін ішкі негіз болуы керек, яғни функционалдық дайындық".
Патологияның жаңа ашылуларын түсіндіру үшін бір реттік логиканың жеткіліксіздігіне реакцияның нәтижесінде а. Д. Адо, "тура қарама -- қарсы монокаузализм" - кондиционализм тұжырымдамасы пайда болды.
Осы доктрине, аурудың пайда болуы-бұл әрбірі бірдей маңызды және ауру үшін қажет көптеген, тең құқықты жағдайларды бір мезгілде немесе дәйекті іс-әрекетін талап ететін процесс.
Бұл жағдайлардың бір бөлігі сыртқы, ал бір бөлігі -- ағзаның реактивтілігі ұғымына кіретін ішкі. Осы жағдайлардың ішінде ортодоксальды кондиционолизмге сәйкес себеп факторын бөлуге негіз жоқ. М. Ферворн бойынша (1907) медицинадағы осы ілімнің түпнұсқалық негіздерін қалыптастырған, "себеп ұғымы-мистикалық ұғым".
Ф. Ганземаннның (1912) жасаған кондиционализмнің неғұрлым жұмсақ нұсқасы тезистен аурудың барлық жағдайларының абсолюттік тең мәнділігі туралы ауытқиды және осы кондициялардың барлығын аурудың пайда болуы үшін қажетті деп есептей отырып, Авиценаның шақыратын, ықпал ететін және бейімділік жағдайларына қайта оралады.
Патогенді констелляциялардың одан да кешірек теориясы Н. Тенделоо (1913,1932) синтетикалық сипатқа ие және қарама-қарсы тұжырымдамаларды біріктіру әрекетін қамтиды. Тәуекел мен антирисктің барлық факторларының алгебралық сомасы немесе патогенді сыртқы констелляция жеке реактивтілік ретінде түсінілетін ішкі констелляциямен қалыптасады. Мұндай жиынтықтың нәтижесі белгілі бір "энергияны өзгерту"болады. Бұл өзгеріс белгілі бір әрекетке тең ерекше себептің рөлін атқарады. Егер "орындалған шарттардың белгілі бір іс-әрекеті үшін барлығы сәйкес келсе", онда: "бұл іс-әрекет сол сәтте басталады... әрбір белгілі бір өзгеріске сәйкес келеді ... себеппен тең белгілі бір әрекет".
Патогенді констелляциялар теориясы-бұл монокаузалисттік түсініктердің синтезі және кондиционализм жағдайы. Бұл әрекет екі қарама-қарсы теорияның жағдайын өзара толықтыра отырып, "каузализм" деген атауға ие болды және жалпы этиологияда кезеңдік мәнге ие болды. Оның негізінде қалыптасты қазіргі нозологияның синтетикалық концепциялары.
Ортодоксальды салқындатқыштармен полемдей, Е. М. Тареев спектакльдің ауруын метафорикалық түрде жасады, онда эпизодтық рөлге дейін маңызы аз рөл мен рөлдері бар.
Егер "Гамлетте" екінші қабірші екінші кейіпкерді ойнайтын актер ауырып қалса, онда спектакльдің ауыстырудың қайталанбас ерекшелігі, әрине, сол немесе басқа ауру жағдайлары, тәжірибе аурудың салыстырмалы диагностикалық ерекшелігін анықтау үшін шартты фактормен салыстырғанда себеп факторының маңызды рөлін мойындайды. [1]
Этиологиядағы кондиционерлеу тұжырымдамасы өте жемісті болды. Ірі патологиялық с. С. Халатов, А. Н. Аничков, В. А. Оппель, И. В. Давыдовский тапсырдық. Медицинада және бұдан былай пайдаланылатын бірқатар ұғымдар кондиционализмнің жеңістері болып табылады.
Кондиционизм алғаш рет аурудың пайда болуы кезінде ағзаның реактивтілігі атқаратын рөлге тиісті мән берді.Қазіргі этиологиялық доктрина реактивтілік пен сыртқы жағдайлар себеп факторының әрекетін тоқтатуы немесе әлсіретуі, немесе керісінше, оны ауру шегіне дейін күшейтуі мүмкін екенін мойындайды. Осылайша, гипотермия ағзаның гипоксияға төзімділігін едәуір арттырады. Адамның иммун тапшылығы вирусы индивидтің иммунологиялық реактивтілігін шектей отырып, CD4-лимфоцидтердің апоптозын тудырады және нәтижесінде адамда бұрын болуы ауру тудырмайтын шартты патогенді организмдер оппортунистік инфекцияларды тудырады.
Аурудағы реактивтілік пен сыртқы жағдайлардың маңызды рөлін мойындай отырып, сонымен бірге аурудың пайда болуы үшін барлық жағдайлардың абсолютті тең мәнділігі туралы тезиске сыни тұрғыдан қарауға болмайды. Әлбетте, себеп факторы және осы жағдай үшін белгілі бір шешуші жағдайлар болған кезде ауру басқа жағдайлар болмаған кезде де дамиды., керісінше, сол аурудың басқа жағдайы үшін маңызды болуы мүмкін. Крупозды пневмония бір жағдайда емделушінің сыртартқысында салқындатылған, екіншісінде-тамақтанудың әлсіреуімен байланысты, бірақ оның міндетті емес себеп факторы әрқашан пневмокк болып табылады (а. Д. Адо, В. В. Новицкий 1994).
Қазіргі эпидемиологияға баға жетпес көмек кондицилизмдегі антиириск факторлары мен тәуекел факторлары туралы түсінік береді. Осы аурудың ықтималдығын арттыратын және дамуын жылдамдататын факторлар (тәуекел факторлары) және оның ықтималдығын төмендететін және дамуын тежейтін факторлар (антириск-факторлар) анықталатындықтан, көптеген жағдайларда статистикалық-эпидемиологиялық деректер негізінде мультифакториалды процестің дамуына әртүрлі факторлардың үлесін сандық бағалау мүмкіндігі пайда болады.
АҚШ-та 80-ші жылдары жүзеге асырылған атеросклероздың және оның асқынуының алдын алу бағдарламасы осындай таңқаларлық нәтиже бермеер еді (10 жыл ішінде миокард инфарктімен сырқаттанушылықтың 13-ке төмендеуі!) егер холестерин жалғыз нысан ретінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.