Міржақып Дулатұлының "Қазақ қоғамындағы рөлі"

Жоспар
Кіріспе

Негізгі бөлім

I) Мәңгілік Міржақып
II) М. Дулатұлының «Оян қазақ».тағы азаттық мәселесі
III)«Бақытсыз жамал» романындағы «Әйел теңсіздігі»
IV) М. Дулатұлының «Абай» шығармашылығын зерттеуі

Қортынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Зерттеу жұмысы ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті мен қазақ публицистика саласында Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханұлы, Халел Досмұхамедұлы, Жүсіпбек Аймауытұлы және т.б. белгілі публицист қаламгерлермен үзеңгілес келген Міржақып Дулатұлының еткен еңбектері қазақ қоғамындағы рөліне арналады. Ғылыми жұмыста қаламгер Міржақып Дулатұлының «Оян, қазақ»-тағы азаттық мәселесі мен «Бақытсыз Жамал» романындағы «Әйел теңсіздігі» мәселесі талданып, сонымен қатар «Абай» шығармаларын зерттеуі» ашық анық айқындай түседі.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. ХХ ғасыр басындағы қазақтың ұлы тұлғасы қайраткер-қаламгеріміздің әдеби, рухани, байлығының мұрасына қазақ қоғамындағы рөліне тарихи сабақтастық биігінен қарап бағалау, болашаққа ғылыми бағдар жасау болып табылады.
ХХ ғасыр басындағы қазақ еліне қажырлы қайраттылығымен өз өрнегін сала білген Міржақып Дулатұлының қазақ қоғамындағы рөлі қаншалықты екенін ертеңгі ел болашағынан үміт күттіретін жастардың білуі міндет.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Міржақып Дулатұлының қазақ қоғамындағы рөлін тақырыптық ерекшелігі мен көркемділік құндылық шеберлігін анықтау, оған тарихи бойлау зерттеудің мақсаты болып табылады. Жоғарыда аталған мақсатты айқындау үшін алдымызға төмендегідей міндеттерді шешу көзделді:
- Міржақыптың бастауына негіз болған қоғамдық-саяси дүниетанымы мен азаматтық көзқарасына көркемдік құндылық тұрғысына баға беру;
- М.Дулатұлының қазақ қоғамындағы рөліне кезеңдік сараптамалар жасап, құндылықтарын айқындау;
- қаламгердің шығармаларының жанрлық сипаттарын көрсету;
- М.Дулатұлының әдеби шығармаларының жанрлық, тақырыптық ерекшеліктерін ашып, түрлерін айқындау;
- ақынның «Оян, қазақ!» өлеңдер жинағындағы азаттық мәселесін тақырыптық тұрғыдан саралау;
- «Бақытсыз Жамал» романының «Әйел теңсіздігі» мәселесін айқындап, сюжеттік-композициялық ерекшеліктеріне, образ жасау, кейіпкер характерін ашу т.б. көркемдік тәсілдерді қолданудағы жазушы шеберлігіне талдау жасау;
Зерттеудің дерек көздері. Ғылыми зерттеу жұмысының негізгі дерек көздері ретінде Гүлнар Міржақыпқызы Дулатованың «Шындық шырағы» естелік кітабы мен алаш арыстарының шығармашылығына қатысты және ХХ ғасырдағы қазақ халқының тарихы қамтылған түрлі материалдар назарға алынды.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасының қолжазбалар мен сирек кездесетін кітаптар қорындағы, Қазақстан Республикасының Ғылым Академиясының Орталық кітапханасындағы сирек кездесетін басылымдардағы, М.Әуезов атындағы әдеби және өнер институтының қолжазбалар қорындағы, Қазақстан Мемлекеттік Орталық мұрағатындағы, «Әуезов үйі» ғылыми-мәдени орталығы мұражайындағы деректер кеңінен пайдаланылды.

1. Перечень приоритетны направлений фундаментальных исследований на 2000-2010 годы и программ фундамектальных исследований с основными заданиями и показателями на 2000-2010 годы: Государственный заказ в области общественных и гуманитарных наук. (Приложение к приказу МО и Н РК). №250. «Учительская газета». 05.04.2000 г.
2. Назарбаев Н. Қазақтың бүкіл тарихы - бірігу тарихы, тұтастану тарихы. Интеллегенцияның өнегелік және саяси таңдауы. //Отан тарихы: Ғылыми журнал. – «Қазақстан 2030».- №1. – Б. 5-15.
3. Қирабаев С. Алашорда және «ұлтшылдық» әдебиет. //Ұлт тәуелсіздігі және әдебиет. – Алматы: «Ғылым», 2001, – Б. 26.
4. Мырзахметов М. Қазақ қалай орыстандырылды. – Алматы: «Атамұра», 1993. – Б. 128.
5. Назарбаев Н. Тарих толқынында. – Алматы: «Атамұра», 1989. – Б. 156.
6. Сыздықова Р. Міржақып Дулатов сөздігі //Қазақ әдебиеті. 1993. 23 тамыз (№35).
7. Кәкішев Т. 20 жылдардағы әдеби сын. // 20-30 жылдардағы қазақ әдебиеті. 1-ші кітап. – Алматы: «Ғылым», 1997. – Б.117-146.
8. Дулатов М. Ұрпаққа хат (немесе абақты қабырғасынан жеткен аманат). 1929. қаңтар. Сот құжаттарының 98-99 беттері. - 2 том. //Дала дидары. -1991. - 2-8 мамыр;
9. Кенжебаев Б. Мірдің оғындай еді. //Лениншіл жас - 1989. - 25 август.
10. Дулатова Г. Ардақтап өтем әкемді. //Жұлдыз. - 1990. - №6. – Б. 132.
11. Большая советская энциклопедия. – Москва. 1931. Том 1. С.590.
12. Арғын. Біздің мақсатымыз. //Серке.1907.-6 июнь. (№84).
13. Дулатов М. Шығармалары. – Алматы: «Жазушы», 1991. – Б. 129.
14. Майтанов Б. Қазақ романы және психологиялық талдау. – Алматы: «Санат», 1996. –Б.203.
15. Байтұрсынов А. Шығармалары. – Алматы: «Жазушы», 1989. – Б. 320.
16. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі (Құраст: З.Ахметов, Т.Шаңбаев). Алматы: «Ана тілі», 1996.- 240 бет.
17. Мадияр. Қазақ съезі. // «Қазақ» газеті. -1917. №226. -22 апрель.
18. М.Д.Қазақ ауылында ашылған «Уақ қарыз серіктігі». «Қазақ». -1914. №47.-23 январь.
19.Дулатұлы М. Шығармалары. 1-т. – Алматы: Ғылым, 1996. – 280 б.
20.Қирабаев С., Мырзағалиев Қ. Қазақ әдебиеті. Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық / Қирабаев С., Мырзағалиев Қ. – Алматы: «Мектеп», 2001. – 272 бет.
21. Бисенғали З.Қ. ХХ ғасыр басындағы қазақ романы: Зерттеу. – Алматы: Өлке, 1997. – 268 б.