Девиантты мінез - құлық жəне бұқаралық ақпарат құралдары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Мардан Сапарбаев институты

Реферат
Тақырыбы: Девиантты мінез-құлық жəне бұқаралық ақпарат құралдары.

Орындаған:Стамкулова У.Б.
Тобы:ППк18-1.
Қабылдаған:Бектурсунова Д.Т.

Шымкент, 2020.
Жоспары:
1. БАҚ жəне олардың девиантты мінез- құлықтың қалыптасуына əсері.
2. Девиантты мінез-құлыққа БАҚ-тың əсерін зерттеу əдістері.
3. БАҚ-тың кəмелетке толмағандарға арналған бағдарламаларындағы жағымды жəне жағымсыз жақтары.

Қоғамның қазіргі күйінің үрей тудыратын симптомы -- мінезқұлқында ауытқушылық бар кəмелетке толмаған балалар санының өсуі болып табылады. Мінез-құлықтың асоциалды, агрессивті, деструктивті, аддиктивті формаларының көріну үдерісіне бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ), əсіресе теледидар, компьютерлік ойындар, видеофильмдер жəне т.б. үлкен əсер етеді. БАҚ-тың теріс ықпалын жақтаушылар адамдар агрессивті болуға өзгелердің агрессивті əрекеттерін бақылай отырып үйренеді деген фактіге сүйенеді. М.Хьюсман зерттеушілер тобымен бірге 20 жыл бойы телехабарлар мен агрессивтіліктің арақатыстылығын бақылаған (Бэрон. Агрессия). Олар 30 жаста жасаған қылмыстың ауырлығы 8 жастағы көретін телехабарлармен сəйкес келетіндігін анықтаған. Агрессивті мінез-құлықтың қалыптасу механизмі (БАҚ) мынандай болуы мүмкін: телехабарларға шамадан тыс құмарлық -- агрессивті фантазия -- өзін кейіпкермен теңдестіру -- мəселелерді шешу мен адамдарға ықпал етудің агрессивті жолдарын меңгеру -- агрессивті əрекеттерді қайталау-тұлғааралық қарым-қатынаста мəселелерді шешу үшін агрессияны қолдану − қуаттану -- агрессивті əдеттер -- дамымаған əлеуметтік жəне оқу біліктіліктері -- фрустрация -- телебағдарламаларды шамадан тыс көру. Агрессивті мінез-құлықтың бақылау арқылы қалыптасуы бірнеше шарттар орындалғанда ғана мүмкін: біріншіден, көрген хабар шынайы болуы жəне баурап алуы қажет; екіншіден, көрген хабарды агрессия ретінде қабылдау қажет; үшіншіден, агрессия көрермен өзін агрессормен теңдестіргенде ғана агрессия үлгі бола алады, нақты тұлға үшін агрессияның ықтимал нысаны фильмдегі агрессияның құрбанымен ассоцияланады. Еліктеп үйренудің келесі принципиалды шарты агрессия нəтижесінде кейіпкер мақсатына жетеді немесе агрессордық кейпіне кіреді. БАҚ-тың девиантты мінез-құлыққа ықпалын зерттеу үшін зерттеу əдістері жəне бұл мəселеде əртүрлі ғылыми психологиялық теорияларды білу керек.

Бұндай теориялар мен əдістер төмендегі ғылыми бағыттар болып табылады:
1. Бихевиористтік психология қойнауында туындаған, А.Бандура мен оның əріптестері тұжырымдаған əлеуметтік ілім теориясы. Осы аталған теорияға сəйкес, адам айналасындағылардың іс-əрекеттеріне қарап мінез-құлық үлгілерін меңгереді. Бұл жағдайда БАҚ жəне оның рөлі өте маңызды, себебі бұқаралық ақпарат құралдарында көрсетілетін көрсетілімдер ілім көзі болады. А.Бандураның тəжірибелерінде ересек адам қуыршақты балғамен ұру арқылы агрессивтіліктің осы тəрізді ұшқындарының мүмкін екендігін көрсетті, бұл балада болатын бастаудың босаңсуына əкеледі. Үлкендердің үрмелі қуыршақты ұруын балалардың бақылауы үлкендердің осы тəрізді əрекеттері жазылып алынған кинопленканы көрумен ауыстырылған, бұның да əсері ұқсас болған, яғни балалар осы секілді мінез-құлықты қайталаған. Осылайша, зорлық-зомбылық əрекеттерін бақылау зорлық-зомбылықпен байланысты ойлардың белсендірілденуіне əкеліп соғады. "Медианы түсіну: адамның сыртқы өсуі" атты еңбегінде М.Маклюэн бойға біткен əдеттер мен мінез ерекшеліктеріне байланысты мінез-құлықтың өзгермелі, күшейтпелі немесе, керісінше, əлсіреуші үлгілерінің іріктелуіне назар аударады:
а) үлгіге еліктеу -- егер адамды қызықтырған кейіпкердің қылықтары сюжетпен дəлелденген болса, онда адам телекейіпкердің мінез-құлқына еліктей бастайды. Өзін телекейіпкермен теңдестіру жəне оған жаны ашу − бұл оның кейіпкердің əрекеттерін шынайы өмірде еліктеп істеуі əбден мүмкін екендігін көрсетеді;
ə) сенсибилизация -- көрермендер (кəмелетке толмағандар) экранда болып жатқандарды қатты ілтипатқа алған кездегі эмоционалды-сезімтал реакция кезінде туындайтын өзгеше кері күшті əсер жəне олардың қиялдарында жағымсыз бейне туындатады, сондықтан да адам өз мінез-құлқында фильмдер кейіпкерлеріне еліктемеуі мүмкін. Бұндай көріністер балаларда қорқыныштың, үрейленушіліктің жəне əртүрлі үрейдің пайда болуына себепкер болуы мүмкін;
б) десенсибилизация (сезімталдылықтың төмендеуі) -- бұл көрермендерде терең эмоционалды реакция əсерін тудыратын көріністер, бірақ олар біртіндеп əдетті жəне үйреншікті, тұрмыстық құбылыстарға айналады. Бұған күнделікті қорқынышты фильмдері, шайқас фильмдері жəне т.б.;
в) қуаттану -- психологияда бұл үлкен маңызға ие, себебі ол реакциядан кейінгі кез келген оқиғаларды сипаттайды, егер қуаттану жүзеге асса, реакция қайталануы əбден мүмкін.

2. Когнитивтік (танымдық) теория -- ақпаратты алу, меңгеру үдерісінде соңынан қайтадан еске түсіруде адамдар жəне оқиғалар туралы тұлғаның еске түсіруін реттейтін "схема" қатысады. Бұл ақпараттардың барлық түрлерін өңдеудің жалпы сипаттамасы, соның ішінде алынған ақпарат туралы бар білімдер құрылымымен байланысты бұқаралық ақпарат құралдарынан алынатын ақпараттарға да тəн. Осы аталған теория негізінде экранда көргенді (теледидар, компьютерлік ойындар жəне т.б.) игеру жүзеге асады. Əртүрлі сценарийлермен таныса отырып, тұлға оларды біртіндеп ұзақ уақыттық жадыға сақтай бастайды.

3. Тарату, əдетке айналдыру теориясы -- бұл теорияның негізгі ережелерінің бірі БАҚ-тың ұзаққа созылған қайталанбалы ықпалы (əсіресе теледидар, компьютерлік ойындар) балалардың шынайы жəне əлеуметтік əлем туралы түсініктерін үнемі өз-гертеді. Үндестіру, яғни адамдардың əртүрлі көзқарастарын əлеуметтік шындықтың біркелкі қалыбына салу-құрастыру үдерісі арқылы, яғни көрермендер əлемде болып жатқан оқиғалар туралы оларды телебағдарламалар призмасы арқылы бақылап, білу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.